30 Mart 1939 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Traş Bıçağında Markası POKER P L AY Fevkalâdelik Alâmetidir um 5343 Telgraf ve mekfub adresl: Cumnuriyet. tstanbul Posta tratusu: tstanbuL Mo. 246 P6rŞ6lîlu6 30 M3lt 1939 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366 Tahrlr heyetl:. 24298. İdare ve matbaa tasaa 24299 24290 FOTO MAGAZİ Aylık salon mecmuası Mart nüshasını mutlal okuyunuz. Fransız Başvekili dün gece Mussolinıye mukabele etti «Fransa kimseye bir karış toprak vermîyecek, her hangi bir hakkından asla feragat etmiyecektir» Cephe neden Kurulamadı? mumî Harbin başlıca sebeblerınden bın, Almanyanın şarka doğru yayılma siyasetine mâni olmak gayreti idi. Garb demokrasileri dedığimız Fransa ile İngiltere biliyorlardı ki şarkta hâkim bir Almanya, ileride kendıleri için de en büyük tehlike olacaktı. Bunu önlemek hususunda her fedakârlığa katlanmak, hatta icabında çok uzun sürebilecek bir harbi dahi göze almak lâzımdı. Nitekim, müttefik devletler, bütün tahminleri aşarak dört sene uzayan harbe cesaretle ve netice itibarile muvaffakiyetle göğüs germesini bildiler. Eğer tereddüd ve korku içinde bulunsalardı, Avusturyanın Sırbistana saldırmasına boyun eğerler, büyük balığın küçük balığı yutmasına tahammül ederlerdi. O zamanki Almanya şimdikine nispetle çok daha kuvvetli olduğu halde bunu yapmıyarak, yakıa veya uzak bir istikbalde kendi başlannı yakacak olan tehlikeyi bertaraf etmek maksadile ateşle boğuşmaktan çekinmediler. Fransız Başvekili M. Daladye nutuk Son yirmi senenin hikâyesini iyi biliyosöylerken ruz. Hatah tulh muahedeleri mağlublara indıHJen bİTer ikaz kamçısı oldu. Yorulmak mıyen bir gayretle çalışan, geceyi gunuuie katarak didinen Almanya, arad^n geçen müddet zarfında kendıni toplıyarak yeniden kuvvetlendi. Üçüncü Reich bugün yirmi beş sene evvelki arzuları ve plânlarile dünyanm karşısına dikilmiş bulunuyor. Rhein nehrınin sol sahilini askerî işgal altına almak suretile başlıyan Alman kalkınma hareketi dört senedenberi hiç durmamacasına ilerliyor. Nasyonal sosyalist hükumetinin takib etmekte olduğu gaye Kaiser hükumetminkinden farklı değüdir: Şarka doğru yayılmak. Paris 29 (Hususî) Başvekil M. Daladye, bütün dünyada büyük bir alâka ile beklenen nutkunu bu akşam saat 19.45 te radyoda irad etmiştir. Başvekilin nutku, nakil suretile diğer radyo istasyonları yasıtasile, bütün dünyaya veril miştir. Başvekil Daladya, nutkuna şu sözlerle başlamıştır: « Bu gece, gerek Fransızlara, gerek bütün dünyada beni dinliyenlere hitab ederken kalblere hitab edeceğim, zira kalblere hitab eden dilin en iyi dil oldu ğuna kani bulunuyorum. Bugünkü beynelmilel buhran anında, vatanımızın ve hürriyetimizin müdafaası hususunda hepimiz himfikir bulunuyoruz. Ayni endişenin tesirile bütün hükumetler tedbir almak ihtiyacını hissetmektedirler. Bunun neticesi olarak, silâhlanma yarışı bilâfasıla devam ediyor. Bu akşam size, Fransanın isteklerini, kararlarını ve kuvvelini anlatmak istiyorum. Fransa, serbest adamların serbest ya şamasını istiyor. Fransa, tehlike karşı sında maddî ve manevî birliğini temin etmiştir, Fransa ideallerini müdafaaya azmetmiş bulunmaktadır. Fransızların millî birliği hiçbir zaman [Arkası Sa. 9 sütun 1 dei Daladye'nîn beklenen nutku iran Şahinşahının doğum yıldönümü Millî Sefle dost devlet Hükümdarı arasında telgarflar teati olundu Ankara 29 (a a.) İran Şahmm doğum yıldönümü münasebetile Reisicumhur İsmet İnönü ile Şah Rıza Pehlevi arasında aşağıdaki telgraflar teati olunmuştur: Alâhazreti Hümayun Rıza Şah Pehlevi Şahinşahfcİran TAHRAN Velâdeti Şahinşahilerinin yıldönümü münasebetile en samimî tebriklerimle birlikte Majestelerinin şahsî saadetleri ve kardeş İran milletinin refah ve ikbali hakkındaki halisane temennilerimin kabulünü rica ederim. İSMET İNÖNÜ Ekselâns İsmet İnönü Türkiye Reisicumhuru ANKARA Doğumumun yıldönümü münasebetile zatı âlileri tarafmdan ibzal buyurulan muhabbetkâr tebrik lere meserretle teşekkür eder ve tarafımdan zatı âlilerinin selâmeti ve dost devletin ziyadesile saadeti ve Türkiyenin komşuluğunun payidar olması hususundaki kalbden gelen dileklerimin kabulünü rica eylerim. ' RIZA PEHLEVİ Bir davanın sonu. Bütün Ispanya toprakları Frankonun eline geçti Milliyetperver kıt'alar, dün Valânsiya şehrine girdiler. 40 bin hükumet askeri Franko'ya teslim oldu Dün son olarak alınan Valânsiya şehrinden bir manzara Madrid 29 (a.a.) Frankist'ler dün lâmlanmıştır. Franko kuvvetlerinin ¥îsrra mukavemete maruz kalmadan hükumet küllisi General Espinoza de Los Mon merkezini tamamile işgal etmişlerdir. teiro'nun kumandasında saat 12,30 da Şehrin teslim olduğu ilân edilir edil üç muhtelif istikametten şehre girmiştir. mez her tarafa Frankist bayrakları çekilÖğleden sonra Frankist kıt'aları, şehmiştir. re yığılmağa başlamıştır. Cumhuriyetçi Frankist kıt'aları taşryan birkaç kam lerin büyük bir kısmı evvelki gece siperyon öğleden evvel Madrid'e girmiş ve lerini terketmişti. Askerlerin bir kısmı tüşehir halkı tarafından faşist usulile se lArkası Sa. 3 sütun 3 del Fransada Cumhur Reisi intihabı M. Löbrön tekrar namzedliğini koymak istemiyor ingiltere askerî garantiyi her tarafa teşmil edecek Lehistan Hariciye Nazırile Londrada yapılacak müzakerelere büyük ehemmiyet veriliyor Macarlarla Slovaklar arasında çarpışmalar Slovak askerleri tarafından Macar köylerine yapılan hücumlar, tamamen tardedildi ş Tarihin ve iktısadî coğrafyanın zarurî kıldığı bu vaziyet bütün unsurlarile yirmi sene evvel tahaddüs eden vaziyete pek benzer. Yani bugün şarkta kuvvetlenen Almanya, yakın veya uzak bir istikbalde garb demokrasileri için en büyük tehlikedir. Zaten, Hitler'in her hareketi karşısında Paris ve Londra gazetelerinin geçirdikleri sinir buhranı da bu tehlikenin oralarda hergün artan bir dehşetle görüldüğünü ispat eder. Fakat garb demokrasilerinin aczi nereden ıleri gelıyor? Bu korku, bu hareketsizlik ve tereddüd nedir? Fransayı ve İngiltereyi, bizzat kendi hayatî menfaatlerini müdafaadan meneden sebebi nerede aramah? Büyük bir ihtimalle söyliyebiliriz ki Almanyanın kazandığı muvaffakiyetlerde bugünkü Rusyanm vaziyeti büyük bir rol oynamaktadır. 1914 te Petrograd'da Çarlık hükumeti vardı. O zaman Çarlık, bütün geriliklerine ve kusurlarına rağmen Avrupa medeniyetinden bir parça demekti. İngiltere, Fransa ve Rusya müşterek bir gayeye varmak için birleşmekte tereddüd edemezlerdi. Bugün ise üç devlet arasında böyle bir işbirliği kurmak son derece güçleşmiştir. Rusyanm fevkalâde bir orduya malik olduğunu farzedelim. Garb demokrasilerile birleşerek Almanyayı mağlub ettiğini (bir an için) düşünelim. Ne olacak? Perişan bir hale giren üçüncü Reich içinden yanmaya başlıyacak, komünizm ve anarşi mikrobları memleketi her tarafmdan saracak. Böyle bir vaziyet bugünkü garb medeniyeti için ölüm demektir. Işte, İngillere ile Fransayı korkutan ve tereddüde sevkeden başlıca sebeb de budur. Rus ordusunun hakikî kıymeti hakkındaki tezadlı iddialar, Cermen ileri akınını Londra 29 (a.a.) Hükumetin, teParis 29 (a.a.) Bir hafta sonra cavüzlere nihayet veril mesi hakkında haapılacak yeni reisicumhur seçimi Paris lihazırda cereyan eden müzakerelerin azetelerini ziyadesile meşgul etmektedir. neticesini ve Fransız Ingiliz ittifakının jazeteler Löbrön'ün ikinci defa olarak bütün dünya meselelerine teşmil edildiReisicumhurluğa namzedliğini koymaktan ğini nisan baslangıcında Avam kamaraimtinada ısrar edip etmiyeceğini m erakla smda beyan edebilecek bir vaziyette bulunacağı parlamento mahfillerinde söy ekliyorlar. En kuvvetli namzed olan Herriot, lenmektedir. Jeannency ve Daladye'nin namzedlikle Avam kamarasmda alenî müzakere rini koymamaları üzerine şimdi muhtemel ler ağlebi ihtimal 3 nisanda cereyan edenamzed olarak eski meb'usan reisi Bouis cekse de İngiltere hükumetinin, Beck, son, eski Bahriye Nazırı Pietri ve Ziraat Londraya gelmeden evvel de Poionya Nazırı Queille ile âyandan Roy ve Go le bir itilâf akdedildiğini bildirmesi ihdart'ın ısımlerı ileri sürülmektedir. Lehistan Hariciye Nazırı miralay Bek timali vardır. Leon Blum, Populaire gazetesinde yazÖğrenildiğine göre İngiltere hükumedığı bir makalede parlamentonun en çok ti, askerî garantileri yalnız Poionya ve iki memleketin dünyanm her tarafında azası olmak itibarile sosyalistlerin ayrı bir Romanyaya teşmil etmeği degil, 1936 menfaatlerini koruyacak bir şekilde tevsi namzed göstereceklerini ve nihaî olarak tarihli Ingiliz Fransız askerî itilâflarını etmeği de derpiş eylemektedir. [Arkast Sa. 7 sütun 1 Ae\ da cumhuriyetin umumî menfaatlerine en IIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIllllllllllllllllllllllllllltlllllMlllinillllllllllrinillllinilllllltlllllllllllllllllllllU ziyade elverişli ve amele sınıfının menfa atlerine de en az zarar verecek şahsın seçimi lehinde rey vereceklerini söylemektedir. Yeni Litvanya kabinesi j tzmirde zelzele oldu Izmir, 29 (a.a.) Dün gece saat 21,40 ta şehrimizde şiddetli bir hareketi arz olmuştur. Almanya ile Slovakya arasında Berlinde yapılan anlaşma, Slovak Hariciye Nazırı profesör Tuka ile Ribbentrop arasında imzalanıyor Budapeşte 29 (a.a.) Resmî bir tebliğde bildirildiğıne göre dün Slovak Macar hududunda yeniden bazı hâdi seler cereyan etmiştir. Szalanchuta civarında Macar kıt'aları Slovakların taarruzunu geri püskürtmüşlerdir. İskolon'da, dün başlıyan çarpış ma bugün nihayetlenmemiştir. Slovak IIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII11IIIIIIIII1IIIIIMIMTIMIII nıllili II Leh gazeteleri, Memel meselesinde Litvanya halkinın gösterdiği hassasiyetten sitayişle bahsediyorlar f topçusu, bugün öğleüzeri bu mıntakayı bombardıman etmiştir. Macar topçusu, buna mukabele eylemiş ve Slovak tcpçusunu susturmuştur. Bu sabah saat 4,30 da, Slovaklar Bunkos mıntakasında hudud karakoluna hücum etmişlerse de geri püskürtülmüş[Arkası Sa. 9 sütun 4 te] tllflllllllllllllll lltllllllllll tlllMIMIII •••llltMIMIllllllllllll Fransanın Hatay delegesi Ankaraya geliyor Antakya 29 (a.a.) Fransız yüksek komiserliğinin Hatay delegesi albay Collet, Ankaraya hareket etmiştir. Adana 29 (a.a.) Albay Collet, Ankaraya gitmek üzere trenle buradan geçmiştir. kolaylaştırmakta kuvvetli bir rol oynuyorlar mı? Bilmiyorum. Rus ordusunda son temizliklerden dolayı kumanda kadrosunun zayıf bir halde bulunduğundan, garb cephesine kısa bir zamanda icab ettiği kadar asker yığmak mümkün olamıyacağmdan bahsedenler var. Fakat ne de olsa yirmi senedenberi büyük emeklerle yetiştirilen Sovyet ordusunun Çarlık zamanına nispetle üstün olduğunu kabul etmek makuldür. Demek oluyor ki Fransızları ve İngılizleri korkutan asıl sebeb, Almanyanın perişan olarak komünist yuvası haline girmesi ihtimalidir. Zavallı demokrasiler, iki uçurum arasında sıkışmış biçareye benziyorlar: Almanyaya şiddetle karşı koysalar, rejimleri ve medeniyetleri yıkılacak; göz yumsalar, ileride, şevketleri ve satvetleri sönmek tehlikesine maruz. Yalnız şu var ki birinci ihtimal daha yakın, binaenaleyh daha korkuncdur. Ve işte bunun için muhterem demokrasiler de, günden güne genişlemekte olan Almanya karşısında arasıra sinir buhranlan geçirmekle beraber şapkalarını çıkarmak suretile: Geç yavrum! Demeyi tercih ediyorlar. Ikinci Inönü Zaferi Yazan: ABİDİN DAVER Yarın, İkinci İnönü Zaferinin 18 inci yıldönümüne müsadiftir. Arkadaşımız Abidin Daver'in İstiklâl Harbinin bu şanlı zaferini nasıl kazandığımızı anlatan bir yazısım yarından itibaren nesre başlıyacağız. Memel'in Almanyaya iadesinden sonra Hitler bu şehre girerken Kaunas 29 (a.a.) Yeni Litvanya Hariciye Nazırı: Urbszys. kabinesi şu şekilde kurulmuştur: Millî Müdafaa Nazırı: General Başvekil: Cernius. teikis. Başvekil muavini: Bizauskas. Münakalât Nazırı: Germanas. Maarif Nazırı: (eski Başvekil) Bistras Adliye Nazırı: Tamosajtis. i Ziraat Nazırı: Krikscionas. Maliye Nazırı: Sulkus. [Arkast Sa, 9 sütun 3 Dahiliye Nazını General Skuças. NADtR NAD1