13 Aralık 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

Cumhur Reisimizin tetkik seyahati bitiyor 13 Birîncikânun 1938 CUMHURtYET Ismet İnönü Kastamonu Parti kongresindeki mühim nutkunu söylerken [Baştarafı 1 inci sahifede] ğınız bu fabrikalarda çalışacağım; dedi. Küçük bir kız: Sizi Safranbolulu çocuklar adma selâmlarım. Kendi ellerimizle bahçelerden topladığımız bu çiçekleri kabul edi. niz, dedi. İnönü, demeti çocuğtin elinden bizzat aldı ve sonra, modern bir kasaba halinı almiş olan Karabükün yeni şehrine gitti. Burada işçiler için binalar yapılmıştı. Cumhur Reisi, 1 numaralı aparnmanın salonunda, Karabiikteki İngiliz şirket mümessılile İngiliz mühendislerini kabul buyurdu. İsmet İnönü, mühendislerle ingılizce konuşarak muhtelif sualler sordu. Bu arada: İşlerden memnun musunuz, dedi. Mühendislerden bir kısmı, «çok iyi gi Cumhur Reisimiz. Kastamonu Parti kongresinde söylenen nutukları takib ediyor diyon>, bir kısmı da «maksada kâfi değildir» şeklinde cevab verdiler. Cumhur Reisi sordu: Burası, kurduğunuz fabrikaların, kaçmcısıdır? Ben, Amerikada sekiz fabrikada başmühendislik yaptım. İsmet İnönü, Divrikte demir işlerile buradaki işler arasındaki irtibatm nasıl temin edildiğini sordu ve izahat aldı. Cumhur Reisi; bizde tesisatın maliyet fiatlarile de meşgul olarak niçin pahalı olduğunu sordu. îngiliz mühendisi; kereste ve diğer malzemenin pahalılığından bahsetti. İnönü, bu pahalılığm sebeblerini araştırmağa devam etti ve «daha başka, daha Kastamonu Parti kongresinde bir bayan hararetli bir nutuk so\lıi\or başka» diye sualler sordu. îngiliz mühendisleri, bir çelik fabrikasmda işin kat'iyyen bitmediğini, daima çalışmak icab ettiğini söylediler. Karabükteki bütün bu muazzam tesi satta en ufak çivi çakılmasına varıncıya kadar münhasıran Türk işçisi çalışmıştır. İsmet İnönü, İngiliz teknisyenlerinden bu nokta üzerindeki mütalea ve kanaatlerini de sordu. İngihzler, Türk işçisinin kabiliyet, zekâ ve istidadmdan hayranlıkla bahsettiler. Cumhur Reisinin bir sualine cevaben; İngiliz büyük elçisini davet ettiklerini, yakında buraya gelmesi memul olduğunu söylediler. «Ankaraya gele cek misiniz?» sualine de: îşi tamamlaymca veda için geleceğiz, cevabını verdiler. Cumhur Reisi bundan sonra rrene avdet etti. Tren saat 11 de Karabükten hareket etti. Ismet İnönü, yanına Nurullah Esadı da aldı. Yollarda şıddetli tezahürat yapılıyordu. Saat 14,30 da Çerkeşe varıldı. Cumhur Reisimiz, Kastamonu Parti kongresinde Kastamonu Parti fcfaıgresinife, Parti azalar? Cumhur Reisimİzin nutkunu alkışhyorlar Çerkeşte Çerkeş 12 (Suretı mahsusada giden arkadaşımızdan) Cumhur Reisimiz îsmet İnönü, Çerkeşte kesif bir kalabalık tarafından karşılandı. Kaymakamlık dairesine kadar yürüyen înönü, yolda nıekteblıleri okşadı, bunlardan birisine *or du: Mektebiniz tatil mi? Oğleye kadar okuduk. Öğleden sonra? Sızin için buraya geldik. Cumhur Reisi kaymakamlıkta tne murları kabul etti. Sonra köylülerle gö rüşmeler yaptı. Mehmed isminde bir köylü, fakır çocukların tahsile devamı için kasabada ortamkteb açılmasım istedi. Bayındır köyünden Abdül köydeki ekinlerinden istifade ettiklerini, 10 dö nümü sulak olmak üzere 50 dönüm arazisi olduğunu söyledi. İsmet İnönü sor du: En çok arazisi olanın toprağı kaç dönümdür? Yüz dönümdür, En az? Yirmi dönüm Çayır yapar mısınız? Yaparız. Yonca yetiştirir misiniz? Otumuz bol... İhtiyacraıız olmadığmdan yapmıyoruz. Cumhur Reisi, bunun kârlı olacağından, tecrübe ediknesini emretti ve sualine devamla: Haricden, sizin köyde arazisi olan var mı? Bu kasabalarda bizim köyde arazisi olanlar vardır. Ne kadardır? 200 dönüm... Niçin satın almıyorsunuz? Değimıeni de var. Satar mı, başında bekliyor. Sulanan arazinin dönümü ne kadardır? 50 lira... Ötekiler? 1 0 2 0 lira... İsmet İnönü, bu köylünün köyüne aid söyleyecçklerini dinlemek istedi. Köylü: (Köy kâtibinden bahisle) Muh tar kendi işini yapıyor. Muallim <de var. Kâtibe lüzum yok... dedi. Cumhur Reisi sordu: « Senin hâtible aranda birşey mi var?» « Hayır amma, kâtibe ihtiyac yok...» Kastamonu Parti kongresinden bir intıba « Kâtib kaç para alıyor?» « Hane başına 8 kuruş...» « Şu halde 3 lira eder.» Köylü, İsmet Inönünden çifte koşu lan öküzlerının sayım vergısinden ıstısnasını istedi. inönü dedi ki: « Çift öküzlerile dığerlerini ayır mak kabıl olsa, vergiyi çoktan kaldıra caktık. Bana ne akıl verırsm? Ayırdetmek için ne çare bulaiım?» Koylü şu ce\abı verdı: Çaresi yoksa, kaldırma... Veririz paşam... Cumhur Reisi köylüden i§ hakkında malumat aldı. Bir arahk köylüye hıta ben: Daha otuz beş yaşındasın. Saçların neden erken ağarmış? dedi. Köylü cevab verdı: Ben de anlıyamadım. Herhalde soyundan... İnönü: Bunda merak edilecek birşey yok. Benım saçlarım da böyle erken ağard., dedi. Köylü Reisıcumhurumuzun huzurundan ayrıldıktan sonra İnbnü Çerkeş kaymakamlığma bu köylünün kâtıble geçimsizliğınin sebeblerini araştırması için emir verdi. Eskipazarın Şucndak köyünden Sadık da İnönünün muhtelif suallerıne cevablar verdi. Reisicumhur İnönü, bundan sonra kaymakamlıktan kaza hakkında malumat istedi. Genc k.ayroakam kazanm her tarafını gezmişti. Yedi aydır burada bulunuyordu. Ismet înönü sordu: Köylere ne ile gidilir? Atla gidiyorum. Harcırah alıyor musun? Evet... İsmet İnönü, herşeyi açıkça söyliyen kaymakamı takdir etti. Köylülerle görüşmesi bittikten sonra Çerkeslileri kabul etmeden önce kaymakama dedi ki: Kaçakçılık var mı? Yok.. Pek nadır olarak tütün kaçakçılığı olur. Asayiş nasıldır? Çok iyi... Hırsızlık da yok! En fazla kadın ve kız kaçırma vak'asl var. Burada arazi az olduğu içın kavgalar sık olur. Geçen sene iki kadın, üç kız kaçırma vak'ası oldu.» Reisicumhur, kaymakamdan geçenlerdeki ezan vak'ası etrafmda izahat istedi. Kaymakam dedi ki: Bir köylü ramazanı geçirmek üzere buraya gelmişti. Bayram namazı kıldırmak üzere imam lâzrnı olmuş, kendisine teklif etmişler... Namaz esnasında şaş kınhkla arabca tekbir getirmiş. Cemaat buna kat'iyyen iştirak etmemiştir.» İsmet İnönü: « Demek bir yanlışlık ve şaşkmlık eseridir. Çok canım sıkılmıştı. Demek ki bir kasıd yok...» « Hayır... Tahkikat yaptım. Hoca birdenbire şaşırmış, dili dolaşmıştır. Halk arabca tekbire iştirak etmediği gibi 'fena halde hiddetlenmiş, canı sıkılmıştır.» Reisicumhur, Çerkeşte birçok köylü lerle görüştü. Çok rnühım mevzulara dokundu. Saat tam 1 7 de Çerkeşten ayrıldı. Cumhur Reisi, geceyi trende gev.recek, ve yarın sabah Çankırıya çıkarak tetkikatta bulunacaktır. Yarın (bug'in) saat 19 da Ankarada bulunması mukır Cumhur Reisimiz, Kastamonu Vilâyet kongyesi azalan arasında rerdir. MEKK1 SAİD ESEN Bolnluların Cumhur Reisimize tazimleri Boîu 12 (a.a.) Vali başkanlıgında bir heyet, Boluluların tazimlerini Cum hur Başkanımız kahraman İnönüne ar « zedip Boluyu şereflendirmelerini istir ham etmek üzere, Boludan İsmetpaşa istasvonuna hareket etmîstir. İsmet İnönü, Kastamonu Parti kongresîne gidiyor