1 Aralık 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AKBABA Bugünkü sayısında Orhan Seyfinin yeni şiirler için yazdığı mizahl tenkidi kahkahalarla okuyacaksınız. Bu sayı mizah edebiyatının şaheserlerile doludur. umhuri )fll S3]fl 5227 Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet îstanbul Posta kutusu: tstanbul. No. 246 ve r6fŞ6IHİ)6 1 BİNIlCİkâf1Un 1938 Telefon: Başmuharrir ve evl: 22366. Tahrir heyeti: 24298. İdare matbaa fcısmı 24299 24290 iicel Mecmuası Gencliğin duyuğu bilyük acıya tercümanolarak ilkkânun sayısını Millî Yasın bittiği 10 • 12 938 Cumartesi günü saat 9,05 ten sonra satışa çıkaracaktır. YUCEL \Tiirk dili kelimelerinin kendi bünyeleri üzerindeki iştikak imkânlart üzerinde şimdiye kadar ehemmiyetle durulmamıştır. Halbuki yalnız burada bile, kendi başına bir âlem bulunduğu muhakkaktır. urk dılı üzerindeki çahşmalann bır (Tıirk Dılı Akademısı) ne muncer olabılmesınde istıcal edenlerden bırı bu satırların yazıcısı ıdı. Bız akademı ıle tahsısan konuşulup yazılan dile, ilmin butun ıcabları ve medeniyetın butün ıhtiyaclan gozönüne alınarak, bır çekıduzen \erılmesı maksadını güdüyorduk. Bu azbuz bir ış değıldır, Türk dılınin her ıhtıyaca cevab verecek kelımelerı tesbıt olunacak ve gene bu dilin kendi bunyesınden çıkarılmak şartıle grameri, sentaksı tesıs kılınarak buna gore de Türk edebiyatı kendi millî hüviyeti ıçinde en tabıî cereyanına kavuşmuş olacaktır. Turk dıiının ılk grameri, arabcanın sarf ve nahvi nazarı dıkkate alınarak o dılin ıstılahlarıle tedvin edılmiş olduktan sonra hâlâ bu çerçeveden kurtulmağa imkân bulamamış olduğumuz malumdur. Avrupa gramerlerıni taklıd eden telifler ise kendılerinde çok düşunmeğe vakit bulmıyan bır acelenın kusurlannı taşırlar. Hulâsa bu işı millî bır ruhla ve çok ciddî iş gormek azmıle yeniden ele almağa ihtiyac vardır, ve bu ihtiyac mütehassıs bir heyetin onunla, uzun yıllar imtidadınca, meşgul olmasını icab ettirecek kadar büyük bir ehemmıyeti haizdir. Yirmi otuz senedenberi zaman zaman Türk dılinin tasfiyesini istıhdaf eden münferıd gayretler göregeldik. Bunun bir mubalâğalısına şimdiki Dil Kurumumuzun başlangıclarında şahrd olduk ve tecrübeyi hemen hepimiz yaptık. Bu tecrübe bize konuşulan ve kullanılan dılin hakimiyetini göstermiş oldu. Bu gösteriş Türk dili üzerinde tatbîk olunacak çok ciddî çalışmalara asla mâni değildi ve değildir. Atatürk takib ettiği işlerde haklkate varmak içm o işin ele alınan her safhasını bütün imkânlarında tecrdbe etmek itiyadında bir zattı. Onun içindir ki dilimizin tasfiyesi mevzuu bahsolduğu zaman herkesi bunun en radikal şekıllerde tatbıkmı tecrübeye sevketti. Bütün memleketten kelimeler derlendi ve bütün kitablar süzülerek onlardaki sbzlerin hepsi ortaya kondu. Bu, her zaman istifade olunacak ve ehemmiyeti üzerinde ısrarla durulacak muazzam bir iştır, ve bizce Atatürk abidelerinden birıdir. Nazarî bile olsa böyle gorülmek lâzım gelen bu işin amelî faydalan sonsuzdur. O kadar ki bu işin, eğer acele ile noksan kalmış taraîlan varsa, zamanla bu noksanların rkmali lâzım gelecektir. Atatürk eserlerinden: Dil Kurumu üzerinde Fransız hükumetinin aldığı tedbirler sayesinde umumî servisler her tarafta muntazam bir surette işledi ve iştirak ettiğinParis 30 (Huden, bütün mektebsusî) Umumî lerde muntazam tedgrev akim kalmışrisat yapıbnıştır. tır. Dahıliye Ne Daladye millete zareti tarafından hitaben bir nuneşredılen resmî istuk söyledi tatistığe göre gervParis 30 (Hucilerin nispeti fabrisusî) Başvekıl kalarda ve büyük Daladye bu akşam endüstrılerd* yüzde radyoda F r a n s ı z 75, madenlerde yüzmilletine hîtabcn bir de 40, mensucatta nutuk irad ederek yüzde 30, münakaumumî grevin akim lâtta yüzde 10, bankalmasından dolayı ka ve ticarethanememnuniyetini izhar lerde yüzde bir oletmiş ve demiçtir muştur. ki: Dahiliye Nazın « Geçen gün Alber Saro gazeteameleye hitab et cılere beyanatta bumiştim. Bu müracalunarak herşeyin yoatimin neticesiz kallunda olduğunu ve madığmı gormekle umumî servislerin memnunum. Fran normal şekılde işsız milletı, bugün lediğıni bildirmiş kü dürüst hareket tir. le hülcumete itimaLil ve Tuluz şedını fılen ispat et hirlerinde grevcilerle miş oldu. Hükumet, zabıta arasında çarbundan sonra bütün Paris stadyomlanndan birinde komünistlerin bir nümayişi pışmalar olmuştur, ihitlâflan müteka fakat insanca zayikişi vazifesi başına gelmemiştir. 2000 bil anlaşma yolile halle çalrçacaktır.» at yoktur. [Arkası Sa. 1 sutun 3 tel Paristeki 26 bin polisten ancak 126 mekteb mualhminden ancak yüzü gre Grev akim kaldı Bugün Türk harflerinin onuncu yıldönümüdür T Romanya hâdiseleri birbirini takib ediyor Demir muhafızlar teşkilâtı reisi, 13 arkadaşile birlikte jandarmalar tarafından öldürüldü Namık Kemal Yarın vatan şairinin hatırası anılacak Aradan şimdi tam on sene O L I . Arab harfi, bir gün evvelki gazetenın koleksiyon.olmuş sahrları arasında ebediyete sürecek uykusunu uyurken» biz, ertesi günü için, okuyucu kütlesi karşı sına, bir Avrupah gazete kıyafetile çık ı ^nı hazırlamyorduk. Hiç unutmami Gene böyle bir ilkkânun gecesiydi. Baş* muharririnden makineci çırağına kadar, hepimiz; gazetenin biiiün elemanları, fevkalâde günlerin heyecanını yaşıyorduk. ' [Arkası Sa. 7 sütun l de] Çekoslovakyanm yeni Cumhur Reisi seçildi Doktor Haha Devlet Reisi oldu, kabine istifa etti, yeni kabineyi Köylü fırkası kuracak Tecrübelerle beraber devam eden ilmî tetkıkler, dil işmın ilk bakışta sanılabileceğmden çok büyük olan mahiyetile pek fazla olan ehemmıyetine herkesi ikna etti. Güneş Dil Teorisi hiç olmazsa muhtelif dıller arasmdaki uzak veya yakın akrabahklann ve münasebetlerin yuksek görüşlü bir ifadesi diye alınabilir. Dil üzerinde çalışanlar türlü diller arasmdaki uzak, yakm bağları görüp anlamaktan ancak istifade edebilirleT. Prag 30 (Hususî) Temyiz mah çekilmiştir. kemesi reisi doktor Haşa 276 reyle CeŞimdiye kadar sfyasetle meşgul olmıkoslovakya Cumhur Reislıgine seçilmiş yan Yeni Cumhur Reisi, uzun müddet tir. Komünist meb'uslar müstenkif kal Lâhey Beynelmilel Adalet divanında mışlardır. Çekoslovakyayı temsil etmiştir. Yeni Cumhur Reisi, parlamento önünKabine istifa etti de resmigeçid yapan kıtaatı teftiş ettikten Prag 30 (Hususî) Yeni Cumhur sonra Cumhur Riyaseti sarayına gitmiş Reisinin intihabından sonra kabine fev» tir. Doktor Haşa saraya girince, elli kalâde bir toplanü yaprmştır. Başvekil gündenberi Cumhur Reisi bayrağı çe General Sirovi arkadaşlanna veda edeÖlümünün 50 nci yıldönümü münaseMaktul Kodreanu vaktile muhakeme edilirken betile büyük vatan şairi Namık Kemal kilmiyen saraya, Cumhur Reisi bayrağı lArkast Sa. 7 sütun 2 del Bükreş 30 (Hususî) Mefsuh De reş civarmda katledılmiştir. Kadreanu ile için yarın bütün mekteblerde ihtıfaller ıııııııııııııiMiııııııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııımıııııuııııııııııııııııv mirmuhafızlar teşkilâtı reisi Kornelius arkadaşlan bir hapisaneden diğerine nak yapılacaktır. lArkast Sa. 1 sütun b tei Kadreanu on üç arkadaşile birlikte BükMaarif Vekâleti bu maksadla alâka Her teklıf vukuunda Atatürk akademi fikrini henüz erken bulmaktan başka bir itirazda bulunmamıştır. Akademi ne olsa Kültür Bakanlığile alâkah ve resmî mahiyetli bir kurum olacaktı. Atatürk galiba dile aid tetkiklerin henüz başlangıclarında olduğumuzu düşünüyor ve onu daha bir müddet feyizli şahsiyetinin dinamik yın Ustündağ, 30 seîstanbul Valisi kudretile canlı ve faal yürütmek istiyornelik hizmet müddeMuhiddın Üstündadu. ti brtmeden evvcl %6Kendisinin de mutabık olduğu esasa gın, otuz senehk hizrülen lüzum üzerine göre, tetkik ve tesis olunacak bır takım met müddetini birkaç Velcâlet emrine alınyeni kaide ve zabıtalara ihtiyacına rağ güne kadar bıtırecemış buılunuyor. men, Türk dili vardı, onunla koca bir ğini ve bundan sonra Ankaradan vericemiyet pekâlâ anlaşıyordu. Hususile tekaüde sevkolunaca len malumat Güneş Dil Teorisi bu varlığı alabildiği ğını yazmıştık. MuAnkara, 30 (Tene genişleyip büyüme imkânlarile teyid hiddın Ustündağ, evvelki gün bu neşriyalefonla) îstanbul etmiştir. tımıza, bir mektubla Emniyet Müdürü Sa Bizce bir (Türk Dili Akadetnisi) nin lih Kıhc/Çorum Vacevab vermiş, 30 sehareket mebdeine esas olacak nokta da liliğine tayin edilmişbundan ibaretti. Dil bahsinde icad oluna nelik hizmet müdde tir. Çorum Valisi Sü cak yeni birşey yoktur. Zaten hiç kimse tini bitirmek için dareyya Yurdakul teha epey bir müddet Yeni îstanbul Valisi Lutfi Kırdar bu iddıada bulunmamıştır. Dün olduğu kaüde sevkolunmuştur. îstanbul Vaîi ve gibi bugün de yalnız mevcudü zapturapt vakit olduğunu ve bu müddet bitse bile Üstündağın tekaüdlüğünü istemiyeceğini bildirmişti. Belediye Reisi Muhiddin Ü YUNUS NADt Halbukj aşağıda pkunacağı ieçhüe, şaJ 2 Irjcası Sa, a sutm A Istanbula aid muamelât tetkike tâbi tutulacak Yeni îstanbul Valisi Lutfi Kırdar yakında vazifesine başlıyor darlara birer tamim yollamıştır. HazırlArkast Sa 7 sutun 2 d«] mumî Müfettiş Abıdin Özmen, İkinci Umumî Mufettış General Kâzım Dirik, Üçuncu Umumî Mufettış Tahsın Uzer, mmtakalarım alâkadar eden işler etra fmda alâkadar makamlarla temaslar yapmak ve dırektifler almak üzere şehrimizde bulvmmaktadırlar. Başvekil Celâl Bayar, Umumî Mü fettişleri bugün ıkametgâhmda hususî mah'yette öğle yemeğine çağırmıştır. Bu sırada şehırde bir gezinti yapmakta olan Cumhur Reisimiz İsmet İnönü de Başvekıl Celâl Bayann köşküne uğra mış bulunuyordu. Cumhur Reisimiz bu tesadüf müna sebetile vaki olan ricayı kabul ederek vemeğe kalmak suretile ıltıfatta bu lunmuştur. Umumî Müfettişler, bir iki gün sonra memuriyet mahallerine döneceklerdir. Cumhur Reisimiz tsmet İnönü, bu gün saat 17 de Kastamonu Valisi Dr. Avni Toganı kabul buyurmuştur. Umumî Müfettişlerin Ankaradaki temasları Çemberlayn ve Lord Halifaksm Romaya yapacakAnkara 30 (Telefonla) Bırinci U ları seyahatte beynelmilel meseleler konuşulacak Roma 30 (a. a.) Stefani A jansımn diplomatık muharriri yazıyor: Çemberlayn ile Lord Halifaks'ın Romayı ziyaret edeceklerine dair verilen haber îtalyan efkân umumiyesi tarafından sempati ile karşılanmıştır. Efkân umumiye iki memleket arasında ki münasebetlerin aydınlanması için In giliz Başvekili tara fmdan sebat ve ce saretle sarfedilen gay Romada yeni bir dörtler konferansı hazırlanacak Mussolini Munih'te Çemberlayn'le gbrüşürken retleri unutmamaktadır. Çemberlayn'in kurtulmuştur. îngiliz Îtalyan münase * nufuzu nazarı sayesinde lngiliz siyasetı betleri 16 nisan tarihli itilâfla aydınlan c tehjikeli yaziyetlerdea tam zamaaında] lArkast Sa. 1 sütun 5 tfil