25 Nisan 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

25 Nisan 1938 CUMHURİYET AKKARADAKİ ÇOCUK BAYRAMIİNTIBALARI | MUStKt Cortot'nun üçüncü konseri PENCERESİNDEN Dil sevgisi rkadaşlarımdan biri şöyle bir macera anlattı: Paristeydim. Geniş caddelerin şurasma burasına serpilmiş gazeteci kulübelerinden birine gittim. Satıcı kadmdan fransızca olarak bir Temps gazetesi istedim. Kadm yüzüme baktı, «anlamadım» dedi. Sözümün şive farkı filân gibi sebeblerle anlaşılmamasına imkân olmadığı için onun takındığı tavra şaştım, kelimeleri biraz daha acık kullanarak talebimi tekrar ettim. Gene «anlamadım» deyince kızdım, elimle Temps gazetesi yığmını gösterdim, onlardan bir tane istediğimi söyledim. Kadm bu sefer gülümsedi: «Temps değil, Le Temps» dedi!.. Dünyada en kolay anlaşılan talebler, küçük veya büyük mikyasta olsun, ticarî mahiyet taşıyanlardır. Satıcı, alıcmın ne istediğini gözünden bile anlar. 3u halde «harfi tarif» kullanmıyan arkadaşıma Parisli satıcı kadının gazete vermemesinî arkadaşımın dileğini anlamamasmdan ziyade diline karşı beslediği sevgiye ve o dil üzerinde hatta bir yabancı tarafından küçük bir kayıdsızlık gösterilmesine tahammül edemediğine hamletmek lâzım gelir. Ben buna benzer brrçok fıkra okumuş veya duymuştum. Onlardan biri de şudur: Vaktile Mısırdan §ama bir âlim kisi gelir. Malum olduğu üzere eski devir« Ierde bir âlimin bir şehre gelişi zamanı« mızdakinden çok daha fazla alâka u« yandırırdı. Bu asırda o gibi ziyaretler mahdud bir zümreyi ilgilendiriyor. Eski* den hemen herkes, kendi şehirlerine şeref veren âlimi görmeğe giderdi ve onun şeı refine gece gündüz ziyafetler verilirdL Çünkü ilmin kıymetini cahiller de bilirdi. Simdi o kıymeti yalnız âlimler tanryor ve âlimler ise daima azlığı teşkil ettiğinden diyar diyar dolaşan bilginlerin gördükleri ikram dar bir çerçeve içinde kalıyor. Her ne ise, Mısırlı âlime Samda büyük' saygı gösterilir. Devrin âdetine uyularak camilerde vaızlar verdirilir, şerefine ziyafetler çekilerek bu vesilelerle de sohbetinden istifade olunur ve kendisi uzun müddet şehirde alıkonulur. Âlim misafir, nihayet şehir mümessillerinden izin alır, yurduna dönmeğe hazırlanır. Bu sefer de uğurlama merasimine girişilir. Bütün şehir ayağa kalkarak yollara dökülür, değerli misafir üç beş saatlik yola kadar teşyi olunur. KÛŞg Büyük Fransız san'atkârımn İstanbul Konservatuarı orkestrasile beraber verdigi konser tam bir muvaffakiyet kazandı Tarih tekerrürden ibarettir derler, 1808 senesinde de İspanyada tıpkı bugün olduğu gibi bir harb vardı. Napoleon'un ordulan, kardeşi Joseph Bonabarte'ın hükümdarlığını halka kabul ettirmek için müthiş bir muharabeye girişmişlerdi. Yalnız dağlarda, ovalarda değil sokaklarda döğüşüliiyor, pencereden pencereye silâh patlatılıyordu. Napoleon'un satveti son derecesine varmıştı ve bütün Avrupa titreşiyordu. Coriolan uvertür'ünün bestelenmesi bu zamana isabet eder. Beethoven bir vakitler insanlığı hürriyete kavuşturrnak için çırpmdığını sandığı genc ve ihtilâlci generalin kendisinı imparator ilân ettirmesi üzerine sukutu hayale uğramış, büyük bir asabî kriz geçirmişti. Sade Napoleon'dan değil Fransızlardan, hatta fransızcadan nefret ediyordu. 1809 da Beethoven'le temasa girebilmek için bi: tavsiye mektubu arayan Baron de Tremont'a Reicha tarafından şu cevab verilmiştir: «Korkanm ki mektub hiçbir şeye yaramıyacaktır. Fransa imparatorluk olduğu gündenberi Beethoven împaratordan da Fransızlardan da nefret ediyor. O kadar ki meşhur kemancı Rode Rusyaya giderken Viyanaya uğradığı zaman sekiz gün kaldığı halde üstadın yanına yaklaşmak imkânını bulamadı.» ra Schumann senfonik musiki ile daha ziyade meşgul olmağa başladığı sıralarda ikinci ve üçüncü k'sımları da ilâve ederek eseri bir konserto haline sokmuştur. İlk kısımdaki fevkalâde gıiç olan kadans bizzat Schumann tarafından bestelenmiştir. Romantik mektebin en tanmmış si malarmdan olan san'atkân bu eserinde bütün tekâmül safhalarile tanıyoruz. Önümüzde heyecanlarile, arzularile, korku ve sevinc dakikalarile bir insanın içi konuşmaktadır. *** Piyano şairi Chopin ve onun en derin eser'exinden biri: fa minör konsertosu. 40 yaşmda veremden ölen bu mariz derecede hassas fakat o nisbette şair sanatkâr hemen bütün eserlerini yalnız pi yano için yazmışhr. Cemal Reşid fa minör konsertosuna dair şu izahatı veriyor: « Chopin eseri bestelediği zaman orkestra partisi üzerinde çok az meşgul olmuştur. Bu işi talebelerinden biri başarmış. Eski şeklile konsertonun refakat kısmı çok zayıftı. Bunu nazan itibara alan Cortot yenibaştan çalışarak burada dınlediğiniz kuvvetH orkestrasyonu meydana getirmiştir. Eseri ilk defa olarak bundan altı sene evvel Berlinde Furt wângler'in idaresindeki fılarmonik orkestra ile çaldığı zaman hâdise san'at âleminde fevkalâde büyük bir alâka uyandırmıştı.» *** Ulus meydamnda toplanan binlerce çocuk, bayramlanmn ilk gününü neş'e ve sevinçle tes'id etmeğe hazırlanıyorlar Bir kız talebe abide önünde kardeşlerine hitab ediyor Çocuk Esirgeme Kurumu başkanı Fuad mıtuk söylerken Çocuklan Esirgeme Kurumunun çelengi abideye götürülürken... Minimini yavrular, tezahürat esnasında Coriolan, Schakespear'in bildiğimiz 'eseri için bestelenmemiştir. Ruhunda laynıyan ideolojik temayülleri dökmek istiyen Beethoven o sıralarda tanıdığı ikinci sınıf şairlerden Collin'in bu isimli Cemal Reşidin şefliği altında Istanbul eserile bir müddet meşgul olmuştur. Bu Konservatuarı orkestrasının cuma akşamı gün elimizde harikulâde dinamik heyecan büyük Fransız san'atkârı Alfred Cortot larla dolu uvertür'den başka hiçbir par ile icra ettiği bu eserler halk tarafından ça yok. büyük bir tehacüm ve alâka ile karşılanFakat bu uvertür bizim için birçok ope dı. Ve hemen ilâve edelim ki muvaffakiralara nazaran nekadar daha doyurucu yet tamdır. Romantik piyano ekolünün ve nekadar daha kıymetli! Insanlann zu ve bilhassa Chopin'ın dünyada en salâ lüm ve istibdad karşısında gösterdikleri hiyetli bir mümessili bulunan büyük sanaczi sezen Beethoven bir kahraman tahay atkâr ve büyük insan Cortot'nun Cemal yül ediyor.Bu kahraman enerjisinin bütün Reşidi ve arkadaşlarını tebrik etmesi bu kudretile çarpışıyor. Gayesi yalnız iyilik, hususta kâfi bir delil sayılır. Çok az imyalnız güzellik, yalnız ahenk yaratmak kânlara malik bulunan tstanbul Konsertır. Ümidinin tahakkuka yaklaştığı anlar vatuarmm ve onun başındaki muallimleoluyor. Zaman zaman bir kafasında op rin bu kadar bir zaman içinde böyle bir timism havası dolaştığını hissediyoruz. eser meydana getirmelerini takdir etmiyeNetice muvaffakiyetsizlik ve yeistir. Fa cek ve bundan iftihar duymıyacak kimse kat kalbinde taşıdığı ümidin zerresini tasavvur olunamaz. Cortot'nun sözleri musikişinaslanmıza daima daha îyi çakaybetmiyen acı bir yeis. lışmak ve daima yükselmek hususunda • *» Robert Schumann biricik piyano kon şüphesiz unutulmaz bir heyecan kaynağı sertosunun ilk mouvement'nını bestelerken teşkil edecektir. bunu orkestra refakatile bir piyano fantazia'sı olarak düşünüyordu. Hatta eserin bu kısmı tamamlandığı zaman ilk defa bu şekilde icra edilmiştir. Seneler son İspanya haberleri [Baştarafı 1 inci sahifede] İstiklâl marsı saygı ile dinleniyor Abide önündeki merasime iştirak eden izci kızlarımız Yannm büyüğü kürsüde Çocuk Esirgeme Kurumunun çiçek ve çocuk dolu a'rabası Merasimde bulunan kesif •ocuk kalileleri Bir Turkkuşu filosu, abide üzerinde mahsur kalmış olan cumhuriyetçi milislerin miktan 15 bin tahmin olunduğundan, \bunlann büyük bir kısmınm yakmda esir edileceklerini söylemiştir. Teruel cephesinde [Teruel 24 Havas Ajansı muhabi rinden: Fcanksit kıtaat, dün Teruel'in şima linde yeni bir taarruz hareketine girişmişlerdir. Bu taarruz, merkez mmtakasmda Leon Moris Tur Arslan 50 Franksit kıtaatın hututu ile Teruel ve Simdilik bizim harfi tarifnnîzi Mw Ilya Mizrahı ve K. Nino 10 Akdeniz arasında vücude getirilmiş olan sıra götürmemenizi istiyoruz. İleride bir Nalkopolos 10 Neapolitaki biraderler 5 muazzam halkanın merkezinde icra edilihtiyacımız daha olursa arzederiz. Vasılaki Kurdoğlu 5 miştir. Dil işlerinde bu kadâr ve hatta dahâ H. Mustafa Arşar 5 Yirmi günlük bilânço Selâmi Çene 5 ziyade titiz olmak Iâzımdır ve ben bu lü1 Salamanka 24 Büyük umumî ka Haşim Dedeoğlu fabrikator zuma değer verenlere hangi dilden konuNarine Tuay l rargâh, Frankistlerin yirmi gündenberi şurlarsa konuşsunlar candan imrenirim. Behmoras 1 15 binden fazla tüfek, 270 makinelitü Yaşar 50 M. TURHAN TAN fek, 350 mitralyöz, 40 havan topu, 75 top, yirmisi çok iyi bir halde, 8 tanesi taTunusta şüpheli eşhas için mir edilemiyecek şekilde 30 tank 35 bin bir kamp yapılıyor top mermisi iğtinam etmişlerdir. Tunus 24 Hükumet makamlan, Kastellon'da umumî seferberlik şüpheli ve muzır şahıslar meselesini Kastellon 24 Sivil vali ile askerî halletmek üzere 400 kisi alabilecek bir makamat, 18 ile 45 yaşındaki bütün er kamp kurmuşlardır. Bütün meskensiz keklerin seferber edilmesini karar altına ve şüpheli sahıslar bu kampa sevkedi almışlar ve bu babda bir karamame neş lecektir. Şimdiye Aldığımız malumata nazaran, îstankadar zan altına retmişlerdir. alınmıvan yegâne yeni düstur şefi bulun stadyom işi tekrar rr.evzuu bahsolHükumetçilere nazaran vazîyet olan Tahir Esfarm 22 nisanda tevkif e mağa başlamıştır. Spor işlerile alâkadar Barselon 24 Millî Müdafaa Ne dildiği umumî valilikten bildirilmek olanlar, stadyomun Yenibahçede yapılmasına taraftar değillerdır. Buraya kâfi tedir. zareti teblığ ediyor: miktarda nakil vasıtası temin etmek güçŞehirde yapılan baskmlar neticesin Maestrago mıntakasında Akdeniz satür. Stadyom mahallinin tayini için prohilinde muharebe şiddetle devam etmek de tevkif edilen 150 kişiden ellisi ser fesör Prost'un tetkikata başlaması muhtedir. Frankistler Cerro Gordo'yu istirdad best bırakılmıstır. temeldir etmişlerse de cumhuriyetçilerin bir mukabil taarruzu karşısmda ağır zayiat vererek hasları, hükumetin cumhuriyetçi Ispan 107 kilo köylü sigarası kaçmağa mecbur olmuşlardır. yaya karşı hattı hareketinin ne olduğu 23 nisanda Çatalcadan Küçükçekmece Calcala de Chivert'in şimalindeki mev bildirilmesi için ısrarda bulunmağı taah yolu ile İstanbula gelen bir kamyon zilerimize Frankistler tarafından yapılan hüd etmektedirler. Sendikalar murahhas içinde 107 kilo köylü sigarası bulun şiddetli taarruzlara rağmen cephede bir lan, tspanyaya doğrudan doğruya bir muş ve sigaralar Çekmece rüsumat medeğişiklik olmamıştır. yardımda bulunulması maksadile hüku murları tarafından musadere edilmiştir. met üzerinde bir tazyik icra edilmesi meŞoför Salâhaddinle kamyon sahibi Londrada İspanya için bir selesini tredünyonlar kongresine sevket yakalanmışlardır. konferans Londra 24 ispanya vaziyeti fev meği taahhüd eylemişlerdir. kalâde konferansı ittifakla bir karar suKonferans enternasyonal marşmı te I Çocuğu seviyorsamz, Çocuk hafta j reti kabul etmiştir. Bu karar suretine rennüm etmek suretile merasime hitam sında ona yardım ediniz. nazaran liberal ve amele fırkalan murah vermiştir. (a.a.) J Uğurlayıcılarm başmda Şam Kadısi varmış. Veda sırasında o, şehrin hürmetini ve muhabbetini tekrar edince Mısırlî âlim şöyle bir söz söyler: 3amdan Mısıra herhangi bir ilmî Bize bu heyecanı tatmak îmkânlarinı mesele için müracaat olunursa elimizden verdiği için büySk artiste Türk san'atı geldiği kadar hizrnete hazınz. namına sonsuz teşekkürlerimizi sunanz. Fakat bu sözü arabca olarak söylerkea N. «Mısm> kelimesinin başına «el» harfi ta>« rifini kor, Sam kelimesini ise harfi tarifsiz kullanır. Halbuki arabcada bugün o kadar dikkat olunmamasına ve çok yanlış kullanılmasma rağmen harfi tarif kaideleri nizam altma alınmışbr. Hangî hâs isme onun eklenip hangisine eklenmk yeceği yıllarca süren incelemeler ve müt nakaşalar sonunda tesbit edilmiştir. Bıl kaidelere göre Mısır kelimesi harfi tarif almaz, §am kelimesi alır. Halbuki o âlim adam hernedense aksini iltizam e* L. K. derek Şamı harfi tarifsiz kullandığındad Halil Ali Bezmen biraderler 50 kadı efendi hemen şu cevabı verir: Mensucat Santral Ltd. Şirketi 50 Zelzele felâketine uğrıyanlar için... Kızılaya yardım eden hamiyetli yurddaşlar J Istanbul stadyomu Alâkadarlar, Yenibahçeyi işe uygun bulmuyorlar C