24 Ocak 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

24 Ikincikânun 1938 CUMHÜRTYET BELGRAD MEKTUBLARI: Yugoslavyada Patrik intihabı mes'elesi Sırb ortodoks patrikliğine hükumetle kilisenin müşterek namzedi Dr. Dajiç, bir Türk dostudur HADİSELERİN RESi LERi PENCERESiNDEN Vecizeler 1 Diyorlar ki yaşamak hayvanların da başardıklan bir iştir ve böyle düşıi» nenlere göre insanlara yakışan, ölmez fikirler doğurmak, yıpranmaz eserler yaratmaktır. İyi amma herşeyin kıymeti nedretindedir diyenler de gene bu mütefekkirler değil midir? Kısırlar olmasa velud olanların, tek doğuranlar ekseriyeti teşkil etmeseler ikizlerin, üçüzlerin, beşizlerin değeri mi olurdu? 2 Münakaşada mantığa dayanmak doğrudur. Lâkin mantığm da dayanacak yeri olmalıdır: Meselâ yumruk, meselâ silâh! 3 Kalb ilâhî bir tahttır, ona çamur yakışmaz diyorlar. İnsan özünün çamur olduğunu iddia edenler bu söze ne derler, bilmem? 4 Hayat denizinde tehlikesiz dolaşmanın biricik yolu şudur: Fırtınada yelkenleri toplayıp güzel havada açmak! 5 Güzel bir kitab yazmanın bir apartıman kurmaktan daha iyi olduğuna inananlar sürünmenin uçmaktan tatlı geleceğini sananlardır. 6 Insan hergün yeni birşey ögrenerek tekâmül eder. Fakat öğrendiklerin» den istifade imkânını elde edeceği gün ölür. 7 Tarih bir mektebdir: Düzensîı. Tarihçi mürebbidir: Keke! Bundan ötürü o mektebe gidenler ve o mürebbiyi dinliyenler pek azdır. 8 Huy canın altmdadır, sözü y*nhştır. Eğer öyle olsaydı ikbal günlerinde kâinata metelik vermiyenlerin idbar demlerinde bir meteliklik iltifata çanak açmamaları lâzım gelirdi. 9 Vakit kazanan herşeyi kazanır. 10 Insanlar Achille'in mızragı gibi olduklan gün dünyadan tasa kalkar. [Not: Mitolojik şahsiyetlerden olan Achille'in mızragı hem yaralardı, hem açtıgı yarayı iyi ederdi!] 11 Bir söyle, iki işit sözünü şimdi değiştirmek ve bir yaz, on oku şekline koymak lâzım. Çünkü yazıcılanmızın çoğu ha bre yazmaktan okumıya zaman ve yazdıklannı da okutmıya imkân bulamryorlar! 12 Harb, büyük bir fenalıktır. Fakat milletleri muhakeme ve hırslan hapsedecek bir mahkeme mevcud olmadığmdan bu fenalık devam edip gidecektir. 13 Siyasette ve aşkta yemine itibar edilmez. 14 Politikada hakikate en yakın görünen şey, ekseriya hakikatten pek uzak çıkar! 15 Insan vaktinde sükut etmeği bilmelidir. Boyuna yiyenler gibi boyuna söylivenler de mutlaka rahatsız olurlar. 16 Hırsa, tamaa nasîhat kâr etmez. 17 «Küfranı nimet» kalp bir akçedir. Lâkin revacdadır. 18 Gaflet ölümdür, întibah ve tefekkür hayattır. 19 Olüm belki bir dinlenîştir. Fakat yaşamak mutlaka harekettir. 20 însanlann boyunduruğundan kurtulamadıklan ve kurtulamıyacaklan müşterek bir hükümdarlan vardır: Menfaat! 21 Münakaşada sert soz belM korkurur. Lâkin ikna ve ilzam etmez. münün altmcı ayı münasebetile mütevefBelgrad: 20 ıkincikânun Konkurdatoya müteallik kanun pro fanm Belgraddaki mezarında âyin yapjesi geçen sene temmuzunun sonlarında mak ve hükumetin teklifile yeni patriğin umumî bir heyecan içinde Mıllet mecli intihabına müteallik yeni bir nizamnamesinde kabul ve tasvib edildiği bir anda yi serian kaleme alarak ılkbahara kadar uzun ve ağır hastalıktan sonra Yugos yeni patrik seçimi işlerinı görüşmek üzelavyanın Sırb ortodoks patriği (Boru re (Sensinod) ve (Metropolidler) encümenlerinin toplantılan bu aym yirmi ikiParis Dahiliye Nazırı M. Max «be) ölmüştü. sinde Belgradda akdediliyor. Şimdiki iç Dormoy artık Nazır bile değildir. Işte Yugoslavya camiasında kendisine fat:malarda konkurdato sebebinden (afa Dormoy sakallan içinde gülerek mevikiyet ve hakimiyet temin etmek emelinroz) edilen Vekillerle saylavlann dinî kiini yeni Dahiliye Nazırı M. A. Sarae bulunan Sırb ortodoks kilisesi altı milraut^ya terk ediyor. hukuk ve salâhiyetleri iade edilip patrik yonluk katolik anasırma dinî muhtariyet Berlin Almanyada bulunan Yugoslav Başvekıli M. Stoyadinoviç şeintihabı imkânı tesis edilecektir. refine Berlin operasında büyük bir süvare tertıb olunmuştur. Yukanki re veren konkurdato kanunu lâyihasma k a r Patriği intihab eden heyete bütün sımde M. Stovadınoviç'ın sağmda zevcesi ve von Neurath, solunda da Alman şı isyan ederek bütün Sırblık âlemini gametropolidlerle Belgrad ve Karlof Propaganda Nazırı M. Goebbels görünüyor. leyana getirmiştir. ça metropolid vekilleri, Kral sarayı Ortodoks kilisesi kanun lâyihası mec rahibi, Belgrad llâhiyat Fakültesi rektölıste kabul edildiği vakit buna rey veren rile diğer orta ortodoks ilâhiyat mektebmeb'uslarla Heyeti Vekılenin ortodoks leri müdürleri, Devlet Şurası, Muhasebat azalannı afaroz etmiştir. dıvanı, Istinaf ve Temyiz mahkemeleri Vaziyetin nezaketini kavnyan Başve reislerile rahibler ve keşişler teşkilât rekil doktor Stoyadinoviç konkurdatonun isleri, askerî başrahib, Sinod meclisinden Millet meclisinde kabulünden sonra mec seçilmiş altı cismanî aza ile Heyeti Velis ekseriyet grupunda iradettiği nutukta kilenin ortodoks üyeleri dahildir. Patrik müsaid bir haleti ruhiyenin hululünein bir fazla ekseriyetle seçilir. tizaren hükumetin konkurdatoyu Âyan Sırb kilisesi Istanbul Patrikhane tneclisinin tasvibine arzetmeği gayrimu sinden evvelâ 1346 da istiklâl almış bilâayyen müddetle tehir etmekte olduğunu hare devletin sukutu üzerine gene Fe söylemiş ve geçen sene ilkteşrininin do nere tâbi kalmış, 1557 de Sokullu Mehkuzunda Avala ajansı vasıtasile hükumeViyana Karnaval şenlikleri Orta nıed Paşa tarafından istiklâli iade ediltin konkurdatoya kanun şekil ve mahiAvrupanın hemen her tarafmda büyük yetini vermekten kat'iyyen feragat et miş ve 1776 da tekrar îstanbul Patrik bir hararetle devam ediyor. Bu arada hanesine tâbi olmuştur. bazan yekdiğerile kıyafet itıbarile mekte bulunduğunu ilân etmiştir. 1920 de üçüncü defa olarak istiklâlini hiç te münasebeti olmıyan ve bununDahiliye Vekili ve katolik rahibi Dr. kazanan Sırb kilisesinin müstakil reisi ru la beraber sıkı fıkı görüşen çiftlere teKovoşek Millet meclisi maliye encümesadüf olunmaktadır. hanisi ve Yugoslavyanın Sırb patriği ninde geçen sene ilkkânununun sonların(Ditri) 1922 de seçilmiş ve mumaileyhin da Dahiliye Vekâleti bütçesinin müza vefatı üzerine 1930 da son patrik müte keresi esnasında iradettiği nutukta Baş Rorna Italya Velıahdi Prens Humbert kış sporlarına fevkalâde meveffa Barnabe seçilmiştir. raklıdır. Kendisinı İtalyanın kış sporlan için en meşhur dağı olan Cortina'da vekilin Avala'ya vuku bulan tebliğini Yugoslavyanın yeni Sırb ortodoks bir kayak gezintisinde görüyorsunuz. teyiden hükumetin esas unsurun mezheb m patrikliğine hükumetle kilisenin müşterek rüesayi rühbanile devlet arasmda çalışma birliğine mâni olmamak için konkurda namzedi konkurdato meselesinde galeyan toyu meclislerden çekmekte olduğunu ve ve heyecanın feci neticeler vermesine katoliklerin dinî teşkilâtlarının bilâhare şahsî (autorite) sile karşı duran ve ilmile kibarlığile ve diğer bir tarzda halledileceğini söyle siyasî dirayeti ve fevkalâde tanınmış olan Karadağ metropolidi Dr. nııştir. Gavrilo Dojiç'tir. Bu suretle bu kurunu vustaî din mücaKaradağm siyast ve askerf hayatmda delesine nihayet verilmiş, ortodoks Sırb büyük roller oynamış bir ailesine mensub kilisesi aylarca süren mucadeleden galib olan müstakbel patrik doktor Dojiç ilk ve muzaffer çıkmıştır. ve orta tahsilini doğum yerinde bitirdikHükumetin yukarıdaki karanna rağ ten sonra (Halki) de ilâhiyat doktorlu* men ortodoks kilisesile hükumet arasındağunu kazanıp uzun müddet Istanbulda ki gerginlik baki kalmış, ancak geçen seSırb okulu müdürlüğünde ve Rum patne ilkteşrininde Hırvat ve Sırb ademi rikhanesinde hizmet etmiş güzel türkçe, Tokyo Japon kızları da Avrupalı rrerkeziyetçi muhalif fırkalan arasında rumca ve Fransızca okur ve yazar ve ko ve Amerikalı kızlar gıbi umumiyetle devletin yenibaştan teşkılâtının yapılmaspordan ve bilhassa kış sporlarından nuşur. Londra Atlas Okyanusunda tehlikeli bir vaziyette kalan Amıral gesı, yeni kanunu esasinin vaz'ı ve (fedegeri kalmamakta, mukaddes ayni za1908 senesinde Ikinci Abdülhamidin manda millî elbiseleri olan Kimono misi cWar Bahadur» un imdadına giderek onu kurtaran «Welwerine» muavın rato) idare usulünün ve taksimatın ya beratile (Prezrin) metropolidliğine ta larından bir türlü vaz geçememktedir kruvazörü efradı tehlikeli bir işe girişmişlerdir. Geminin mühimmat depopıiması hususunda akid ve imza edilen sunda yeni doldurulmuş garapnelleri güle oynaya kendi gemılerine nakyın edilmiş olan doktor Dojiç Osmanlı ler. anlaşma tehlikesile bu anlaşmanın kuvvelediyorlar. devri ricalinden Şeyhülislâm Cemaled den fiile çıkması takdirinde Sırblık ve din ve Sahib Mollalarla Hariciye Nazın ortodoksluğun uğrıyacağı zarar karşısınRifat Paşanın pek yakın dostlanndandı. da ortodoks kilisesi tuttuğu yoldan vazTürklere ve Türklüğe sevgi ve iyi hageçmeğe mecbur olmuş ve hükumete k a r t;ralarla bağlı olan müstakbel Sırb patrişı yakınhk göstermeğe başlamıştır. ği doktor Dojiç diplomat ve kumandan Ortada yeni patriğin seçimi meselesi eski Fransız (kardinal) leri tipinde yükde bulunuyor. Ortodoks kilisesi teşkilâtı sek meziyet sahibi bir şahsiyettir. dahiliye nizamnamesince patrik intihabıYugoslavyanın dahilî durumunu ay na memur heyette Meclisi Vükelânm ortodoks azaları da bulunmaktadır. Halbu larca sarsıp ecnebi matbuatına mevzu ki ortodoks azalar afaroz edilmiş olduk teşkil eden kilise ihtilâh bu suretle sona lanndan intihabata kanşamıyacakların ermek üzere bulunuyor. Yugoslavya dan meselenin anlaşma suretile ve afa dinî münazaalan böylece bertaraf edil rozun refedilip intihabatın icrası ciheti dıkten sonra millet ve devlet hayatında pek mühim bir amil olan kilisenin muzadüşünülmüştür. Hükumeti hazıra (Sinod) ve (Metheret ve teşriki mesaisi temin edilmiş o * Paris Suıkasd hâdisesi tahkıkatı ropolidler) meclisine bu babda tahrirî ve luyor ki devlet işlerinin tabiî bir surette Paris Ve işte M. Leon Blum'un evrakını havi kutular. Sabık Başvekil cereyan etmesi bakımından bu cihetin devam etmekte ve zaman zaman heyer«mî bir teklifte bulundu. Konkurdatobir türlü M. Chautemps'in Başvekâlette esaslı olarak yerleşeceğine inanamacan uyandıran tevkifler yapılmaktadır. nun Âyan meclisinden geri alınması hü bilhassa nazan dikkate alınması icab Yukarıda üç dört gün evvel tevkif edi mış ve kim bilir belki de tekrar kendısinin geleceğini ümid ederek evrakını 1 eder. kumetRı teklifini takviye ediyor. len bir gruptan Rene Cortet komiser Başvekâletten aldırtmak istememiştir. Rakibinin Mecliste kazandağı son ve Mehmed Süleymanpasiç likte isticvaptan çıkarken görülüyor. kuvvetli ekseriyet üzerine M. Blum bizzarure dosyalarını geri almıştır. Mütevef*a patrik (Boruabe) nin 6lü M. TURHAN TAN Yabancı memleketlerden gönderilecek tohumlar Badema memleketimize getirtüecek nebat ve ağac tohumlarmın Ankarada « ki tohumlan ıslah istasyonunca nümuneleri tetkik edilmedikçe memlekete sokulmamalan alâkadarlara bildiril « miştir. Geçen sene, eylulden teşrinisaniye Ansızm serçe kuşlannm cıvıltılan onu Denizde mi? Bir beyaz terasada mı? kum ilindeki tozlu nebatlardan otlıyan kadar. Birçok dostlar ve kardeşimle be hayrete düşürdü. Pencereye yaklaştı. C r Ormanda kızıl çam iğnelerinden bir ya develere bak. Ah.. Paolo bu gece Kasbah tarafma kadar çıkmalısın. Orada raber bir grup halinde idik. Seninle ora vıltılar o kadar canlıydı ki odanın îçintağın üstünde mi? çeşmenin tam karşjsındaki kahvede flüt ya gitmeği ve tepede iki bahçe arasında deymiş hissini veriyordu. Sesin nereden çalan Amar var. Bana Amar'ı bulmalı beyaz bir evde oturmayı nekadar ister geldiğini anlamak için kulak verdi ve penMusikile şarhoş oluyorlardı. Umidsiz ve getirmelisin. Bu akşam senin için dans dim. cereye biraz daha yaklaştı. Şimdi serçeBir an sustu; kirpikleri yüzünü gölge nin çıplak boynunu, ikiye aynlmış saçTercume eden: ıhtiraslarmı, sesli baş dönmesile tehyiç elmek istiyorum. Yazan: 19 Cemil Fikret ediyorlardı. Öğleden sonraları, akşam Gabriele d'Anntmzio Paolo ne plâja, ne ormanlara, ne liyor gibiydi. Ka'.bi güzel bir korku ile Iarını görüyordu. lan, geceleri aletleri konuşturarak, dört dağlara bakıyordu. Çam ve toz kokusu tîtriyordu; zira sevgilisi ona daha yakmİki çocuk gibiydiler, kayboLnuş iki ço na ondan bahset, diyordu, yaranın içinHalıya doğru eğildi. Alçak sesle mınu duymuyordu. Ne kafasını çevirebili dan bakacakmış gibi başmı oynatmıştı. rJdandı: cuk gibi titreşiyorlardı; bununla beraber de bıçağmı oynat. Isabella'dan nefret elle piyano konseri vererek geçirdiler. Vana onun yanında şarkı söylemek yor, ne gözlerini ayırabiliyordu. Yalnız içlerinde birikmiş bir tecrübeyi kımılda mi etmemi istiyorsun? Ondan nefret edi A.. Küçük bir serçe. için bir heykel gibi hiç kımıldamadan a hafif muslin içindeki hemen hemen çıptan vahşi bir hayat canlanıyordu. İkisi yorum. Sana da nefretinde yardım mi Kuşu yerden almak için bir çocuk gibi Ah.. Elbisesinin buruşukluklarına sakyakta duruyordu. Aldo doymak bilmi lak vücudün etrafındaki havayı teneffüs de beşerî fenalıkla dobnuşa benziyorlar edeyim ?» landığından daha iyi kirpiklerinin gölge tereddüd etti. Sonra eline aldı ve birleş" yor: edebiliyordu. dı. Delikanhnın ağır ve ezici sözleri yeAldo kız kardeşinin saçlarma kadar tirdiği iki avcunun boşluğunda tuttu. Ilık Şunu bir daha tekrar edelim, diye Kahveyi kolayca bulursun. Kapı sinde gizlenen bu mahluk nekadar sırdan isle doluydu ve korkusu cür'ete, hiddeti eğildi ve daha alçak bir sesle devam etti: tüylerin titrediğini hissediyordu. Bu kave görünüşten mürekkebdi? sında kafes içinde bir bülbül var. Hatta iktidara, ıstırabı iyiliğe benziyordu. Zannediyor musun ki, senin, o ge yalvarıyordu. Paolo odada duvarın yanma oturmuş dar küçük bir kalbde, bu kadar büyük belki de Amar bu kafesin altındaki kü Onun kendine aid olduğunu zan ce, yalnız olarak, tayyare meydanına Vana bazan: kendi kendini keşfe çalışıyordu. Yalnız bir titreyiş. nettiğin günler olmadı mı? Hayır, diye cevab veriyordu, ar çük sırada oturuyordur. Onu tamyacakgittiğinden haberim yok? dı. Nereden geldin? Yuvadan mı sm. bk yapamam. Vana eğilmiş, düğümlenmişti. Vana irkildi ve başmı kaldırmadı. Isabella kumların üstünde gîydiği san düştün? Isabella sesi ve hatırasile bir musiki Böylece dikkatli gözlerile her yerde Sende bir rüya başlamamış mıydı? Birşey söylemiyorsun. Ah.. Senin dallarile yavaşça odaya girdi. Ve yavaşO zaman pencereden eğildi ve oluğa kendi talihlerinin bir izini keşfediyorlar yaratıyordu. Vana kendisini Labyrinthevn bulun ıntikammı alabilseydim. ça: baktı. Fakat orada yuva yoktu. Fakat Arablar onun için: «Dudaklan duğu salonun kapısmda çivilenmiş vaziAldo sağır bir hiddet içindeydi. «Ni dı. ansızm bir çığhk kopardı. Parmağile o kadar tatlıdır ki bir aslandan süt eme Paolo! dedi. yette görüyordu. çin bu iki arkadaştan kader ötekini düO ne cevab verdi, ne de kımıldadı. kanad arasında canlı bulmuştu. Belki bilir» diyorlar. Git, git, onu ara. Senin Bir aşk sözü işittin miydi? şürmüştü? Niçin berikini öldürmemişti?» Isabella onu görmemişti. serçe onu takib ederken pencerenin per~ Âşıklar Pisa plâjında münzevî bir vil için dans edeceğim. Vana şehvetli kan lekesini kendi üze Kız kardeşini itti, kalktı, odada dolaş Paolo, diye tekrar etti. Paolo başını Isabella'nın dizlerine desine takılmış ve halının üstüne düşmüşlâdaydılar. mağa başladı. Pencereye yaklaştı ve dırinde hissediyordu. koydu ve gülümsedi. Dinledi, birkaç saniye bekledi, başmı tü. Neredeyiz? diyordu Isabella, El Ümid ediyordun değil mi? Umid şan sarkarak serinliği, lâciverd gölgeyi, Sen ne zaman Cezayirde idin? eğdi. Ve şaşkm şaşkın mırıldandı: manolyanın kokusunu içti. Bahaca'da mı? Bütün bu maviler, bu ediyordun. Bu senin ilk avın mı? Burada değil. (Atkast var) yeşiller, bu beyazlar Sahel midir? Şu İKiminle beraberdin? Vana konuşmadan «daha söyle. BaYaz gecesinde âşıklar neredeydiler? i