7 Eylül 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

1 Evlul 1937 CDMHURIYET 'lllUIIIIIMIIIMIIIIIIUMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIlll ehnamede Rüstem Zalin og* lu olarak kahramanhklan tasYazan: Emekli kurmay binbaşt Celâl Dincer vir olunan ve Erdişir BehBakanı Celâl Bayar yanında İş Bankası men tarafından öldürüldüğü söylenen Genel Direktörü bulunduğu halde dün Feramürz değil. Son Selçuk hükümdan şehrimize gelmiştir. Vali ve Parti başAlâeddin Keykubadm babası Feramüız kanı, vilâyet erkânı, maden müesseseler de değil, bu, Mösyö Feramerz. direktörleri tarafından karşılanmıştır. MiTanıyamadınız, değil mi?.. Oyleyse safirler Eti kömür ocağmdadırlar. kendisini on beş yıl önce adındaki cazi* *» beden dolayı kapış kapış edilmiş, şimdi Tetkikat maksadile Zonguldağa git de kaldırım sergilerinde «hediyesi yüz miş olan İktısad Vekili Celâl Bayar, orapara» diye satılmağa başlanılmış olan bir dan Ankaraya dönecek ve Başvekil İseserden aldığım şu satırlarla size tanımet ınönü ile birlikte ayın on ikisinde tayım: Kastamonuya gidecektir. «Şunu da kaydetmeliyiz ki o zamankî Başvekil ve İktısad Vekili Kastamo Osmanlı devleti pek kaviyyüşşekime bir nudan sonra İneboluya gidecekler, ora devlet olduğundan birçok ecanib memledan Tarı vapurile îstanbula gelecekler ketimize gelir ve ihtida suretile Türkleşirdir. lerdi. Binbir misalden iki nümune arzetModern denizaltı gemilerinden biri seyir halinde Adliye Vekilinin tetkikleri mek lâzım gelirse mazannei kiramdan Adliye Vekili Şükrü Saracoğlu, dün Meçhul denizaltı gemilerinin korsan gemilerinin nekadar mesafede ve hangi Fatihin üstadı Molla Hüsrev HazretleŞimali Çinde, Çin marşandiz vagonlarma yüklenerek içerilerç nakledilen Japon toplan öğleden sonra Adliyeye gelerek akşama lığı, bütün dünyanın gözlerini Büyük istikamette bulunduklannı gösterir. rini ve Kumbaracı Ahmed Paşa merhuHarbde olduğu gibi, gene tahtelbahirlere kadar meşgul olmuştur. mu zikredebiliriz. Bunların ikisi de Fran» 4 Su bombalan: Bunlarla 40 de«Cumhuriyet», birkaç gündür Çin | nalize ederek, önüne şimdiye kadar Vekil, yanında İstanbul Müddeiumu çevirdi. Onun için, ben de bugün, günün mzaln gemisi batınlmıştır. sız olup birincisinin ismi Mösyö Fera» 'apon meselesi üzerinde ehemmiyetle hiçbir seddin duramamış olduğu millien mühim meselesi halini alan denizaltı [urdu. 2 eylul tarihli nüshasında kay yet cereyanınm ölçüsüz kudretini is misi Hıkmet Onat olduğu halde evvelâ 5 Tayyareler: Denizaltı gemilerine merz ( ! ) , diğerinın ise Kont de Bonnenakam Hendi Melot'nun; 3 eylul nüs tihsal edecek karakterde bir şefe ve bu asliye dördüncü cezada bir cürmü meş gemilerinden bahsedeceğım. karşı kullanılan 2,000 tayyare, bomba val'dır!...» lasında da Madam ChanKaiChek'in şefin de kendi direktiflerini tatbik e hud duruşmasım takib etmiş, bundan sonAlmanya, 1915 şubatmda, îngiliz a ile yalnız 4 denizaltı gemisi bahrabü Kuvvetle umuyorum ki şaştmız, ammâ ikİTİerini neşretti. Birinci yazının sa debilecek evsafta arkadaşlara ihtiyacı ra sorgu hâkimliklerinin bulunduğu kıs daları etrafındaki denizleri harb mmta miştir. Fakat tayyareler bomba hü da saçma ha, demekte muztar kaldınız, tibi bir askerdir ve Çini hiçe sayan bir vardır. Mareşal ChanKayChek bu ba mı gezmiş ve asliye birinci, ikinci ve ü kası ilân edip de orada tesadüf edilen Lüleburgazdaki okuyuculanmızdan Gü>» ikre maliktir. Ikinci yazının muharriri kımdan lüzumlu olan vasıfları haiz bir çüncü cezalarda cereyan eden bazı du bütün gemileri bahrmağa başladığı ve bu cumundan ziyade gemileri keşif hususunneri Bağatır da bu tarihî ( ! ) satırlan oda fevkalâde işe yarıyorlardı. se Çin milliyetperverlerinin lideri o şef midir, bunu kendisini yakmdan meyanda bir Alman denizaltı gemisi, ruşmaları dinlemiştir. an günün en fazla nüfuz ve salâhiyet tanımadığımız için bilmiyoruz. Fakat 6 Ticaret vapurlarının teslîhi: Mü kuyup şaşırdığından bir suretini bana gönBilâhare icra hâkimliğine gelen Vekil, meşhur Lusitania'yı da denizin dibine deriyor ve ne dersin diye soruyor. ahibi Mareşal ChanKaiChek'in ha onun hareketlerinin biraz ağır yürüdükgönderdiği zaman, îtilâf devletlerinin, sellâh ticaret vapurlan topla hiç bir de Ne diyeyim, «Allah ulemaya zeval at ve çalışma arkadaşıdır; bu itibarla lerini görüyoruz. Bu, acaba kendisindp bir saat kadar burada kalmış ve akşam bu yeni silâh karşısında, gözleri dört a nizaltı gemisi batıramamışlardır. vermesin» demekten başka elimden ne !inin neticede Japon istilâsını durdu bazı vasıflarm eksikliğinden, kuvvetli saat 1 7,30 da Adliyeden ayrılmıştır. 7 Boğazlar ve dar liman geçid acağına, Çinlilerin bu çetin mücade arkadaşlara malik olmayışmdan, yok Adliye Vekili 5ükrü dün akşamki çılmıştı. Amerikanın da yardımile Alman gelir?.. Osmanlı tarihinde Molla HüsreT ?yi sonuna kadar devam ettirecekle sa Çinin içinde bulunduğu hususî ah trenle Ankaraya girmiştir. Dahiliye Ve denizaltı gemilerine karşı, her sahada bir leri için sabit, mayinli ve mayinsiz ağlar: diye şöhret alan büyük âlim bir kere mücadele açıldı. Bunun üzerine, Alman Mayinsiz ağlar pek az işe yaramış, ma Fatihin üstadı değildir. Şu garib sahrine inanmıştır. val ve şeraitten mi ileri geliyor?.. Bu kili Şükrü Kaya bugün, Millî Müdafaa yinli ağlar bir tek gemi batırabilmişler Bize kalırsa bu fikirlerln her ikisin ağır yürüyüşte belki her üç sebebin de Vekili General Kâzım Özalp da yarın ya bilhassa, Amerikanm tazyikı ile tica lan yazan muhamr, Molla Gurani ile ret gemilerine karşı denizaltı harbinden dır. e de biraz mubalâğa vardır. Evvelâ az veya çok rolü vardır. Bununla be Ankaraya hareket edeceklerdir. Molla Hüsrevi karıştırmaktan başlıyarat 8 Denizde romorkörlerle çekilen bir yanlış zinciri örmüştür. ılrasmı haydedelim ki Çinde şümullü raber hakikî bir şef diğer sebebleri orAnkaraya giden Vekiller îzmirden vazgeçti; fakat 1916 şubatmda tekrar îr milliyet fikri, o muazzam ülkede tadan kaldırabilir; neticede hem Çini, Ankaraya gidecek olan Başvekil îsmet başladı; sonra gene vazgeçti ve nihayet ağlar: Bunlarla 6 gemi batınlmıştır. Molla Hüsreve, frenk demek gülüncaşıyan 450 milyonluk kütleyi tama hem de Uzakşarkı uzun bir zaman için Inönünün riyasetinde icab eden toplanü 1917 şubatmda kat'î surette, şiddetli de9 Denizde romorkörlerle çekilen dür. Hammer gibi Türklüğün her türlü ıen sarmamış olmakla beraber orada 6arı tehlikeden kurtarabilir. Böyle bir lan yaptıktan sonra tekrar $,ehrimize gele nizalü harbi yapmağa girişti. O vakit, mayinler: Bunlarla 7 gemi batırılmıştır. mefahirini baltalamağa çalışan bir tarihıillet denecek bir varlığın yaşamadı şef çıkıp da vaziyete el ahncıya veya İtilâf devletlerine zaten her türlü yar rek Tarih Kurultayımn açıhşmda bulu 10 Denizaltı gemileri: Îtilâf de çi bile ona Fransızdı demiyor, Tacütteım zannetmek de yanlıştır. Hiç şüphe Mareşal ChanKayChek Çini kurtaradımda bulunan Amerika da açıkça harbe nizaltı gemileri tarafından anlan torpil varih sahibinin «ırkan Rumdu» şeklindedilmemelidir ki son 10 yıldanberi Çin bilecek evsafta bir şef olduğunu mey nacaklardır. girdi. lerle 21 Alman denizaltı gemisi batınl • ki rivayetini kaydetmekle iktifa ediyor* Emniyet işleri umum müdürü de e millî şuurun, millî vicdanın hare dana koyuncıya kadar Japonlann Çin1915 şubatmdan 1917 şubatına ka mışhr. Şu halde «Mösyö» lükle Molla Hüsreete geldiğinl gösterecek deliller, ema deki istilâlarına devam edecekleri şüpgidiyor dar geçen müddet zarfmda, Almanya, eler mevcuddur. Şurasını da işaret hesrizdir. Teşkilâtsız, maddî ve manevî 1 1 Kapan gemileri: Zahiren ticaret vin münasebeti yoktur. Şehrîmîzde bulunan Emnîyet işleri U denizaltı harbi yapmak hususunda, te delim ki büyük devletlerin evvelce bütün kuvvetleri asıl hedefe tevcih e Sonra bu büyük âlimin adı Feramürz mum Müdürü Şükrü, bugün Ankaraya reddüdler ve kararsızlıklar içinde bo gemisine benziyen, hakikatte gizli kuvnde tatbik ettikleri «muslihane hu dilmemiş milletler milyonlarla değil, olmayıp Mehmeddir. Feramürz Tacüttegidecektir. Yeni polis kanununun tatbi calarken îülâfçılar cephesinde de deni • vetli topçusu olan bu gemiler önce hayli ll»'siyaseti Çinlileri nekadar uyuştur milyarlarla bile nüfusa sahib olsalar kına aid bir nizamname hazırlanmıştar. zaltr gemilerine karşı tedbirler düşünü işe yaramrç, fakat sonra Almanlar bu ka varihin rivayetince onun babasının adıdır. ıağa yaramışsa Japonların son sene 2 3 yüz bin kişilik iyi teçhiz edilmiş, Halbuki Rumlarda böyle bir isme, zan»rde tatibik etmekte olduklan silâhlı talim ve terbiyesi yerinde, manevî kuv Yakında Vekiller Heyetinde müzakere lüp duruyordu. Amerika ve îtilâf dev panlara tutulmaz olmuşlardır; bununla beraber kapan gemilere 15 kurban ver netmeyiz ki, tesadüf olunsun. »cavüz, şarkın en eski medeniyetini veti mükemmel bir orduîıun karşısında edilecektir. letlerinin kurduklan keşifler ve ihtiralar Molla Hüsrevi Hem Fransız, hem mişlerdir. urmuş olan milletleri kucağında bü perişan olmağa mahkumdurlar. komisyonları ile daireleri manalı, manaüten bu koca ülkeyi uykusundan o 12 Ticaret gemîlerînden kafileler Feramürz yapan son asır müverrihi, öresız bir sürü projeler karşısında kalıyor Hulâsa, Japonyanm bugün vaziypte adar çabuk uyandırmağa yanyacak teşkili: Müteaddid vapurlann harb gemi geldiği yanlış zincirine bir de altm halka ardı. hr amildir. Cebir ve şiddet, adaletsiz hâkim olan askerî kudret ve kuvveti lâve etmiş olmak için onun «evliya» dan Daha 1916 senesinde Ingilizler de, leri himayesinde filo halinde seyri müesk, haksız tecavüz karşısmda meydana yarın veya öbür gun 450 milyonluk inolduğunu söylüyor. Bu da yanlış. Molla Fransızlar da kendi Bahriye Nezaret sir bir müdafaa vasıtası teşkil etmiştir. eletn teessür ve infialler tabiat kanu san deryası içinde acze düşebilir. Lâ Hüsreve böyle bir sıfat isnad olunmamışBu taarruzî ve tedafüfî silâhlar ve tedlerinde denizalh gemilerile mücadele şuunun şaşmaz neticeleridirler. Tazyik kin bir şartla: Çinin evvelâ kendisini ür. beleri tesis etmişlerdi. 1917 de, bu şube birler sayesinde, 1917 nisanında 875,000 oğuran her fiil ve hareket elbette ki kurtaracak hakikî şefini yaratması §arŞimdi hakikate geçelim: Molla Hüsrey er, umumî müdürlük ve müsteşarlık halini tonluk gemi batıran Alman denizaltı geir aksülâmel vücude getirir. Ancak tile! Mehmed halis Türktür. Onbeşinci ası> ıldı. Bu daireler, denizaltı gemilerine kar milerinin verimi 1918 nisanında 278,000 inin bu teessür ve infial hislerini ka i Celâl Dincer şı taarruzî ve tedafüî tedbirler, silâhlar, tona düşmüş ve bu miktar harbin sonu • da Sıvasla Tokad arasmda oturan Ar« sak adh Türkmen kabilesine mensubdur, cihazlar ve hususî muharebe usulleri bul na kadar da gittikçe azalmıştır. Doğduğu mıntakada okuduktan sonra Edular. 1918 senesinde, 150 Alman de dirneye gelmiş, müderris olmuş ve meşnizaltı gemisine karşı, 8,000 îngiliz, Bugün Akdenizde, korsanlık eden dehur Uc Beylerinden Hüsrev Bey ken* Fransız, Amerikan, îtalyan ve Japon nizaltı gemilerine karşı İngiltere ve Franküçük harb gemisi mücadele ediyordu. sa gibi büyük denizci devletler, müçssir disinin eniştesi olduğundan «Hüsrev Be» Alman denizaltı filotillâsı 200 gemi kay bir harb açarlarsa, bunlar için limanla • yin kaynı» diye anıla anıla «Molla Hüsbetmesine rağmen, taarruzlanna devam rına kaçıp gizlenmekten ve arasıra bir rev» likte karar kılmıştır. îstanbulun ikinci Kadısı ve Osmanlı etmiş, ancak harbin son günlerinde, darbe indirip sonra ortadan kaybolmakŞeyhülislâmlannın üçüncüsüdür. Yüzlermücadeleden vazgeçmişti. Almanlarm tan başka çare yoktur. ce talebesi vardı ve bu talebe alayla her denizaltı harbini kaybetmelerinin iki büBüyük Harbdentberi denizaltı ge sabah kendisini evinden alıp medreseye ük sebebi şunlardır: milerine karşı kullanılan dinleme ci 1 B u harbi, 1915 veya 1916 da hazı ve su bombalan gibi vasıtalar getirir, dersten sonra gene alayla evine 100 denizaltı gemisile ve baskın şeklindc çok tekemmül ettiği halde, denizalh iletirdi. Hangi camiye gitse cemaat aya« apımamaları. Az miktarda gemi ile işe gemilerinin bunlara karşı müdafaa vasıta ğa kalkarak selâmına dururdu. Çünku girifmeleri ve Amerikanın tazyikı kar lan, ayni derecede kuvvetlenmemiştir. herkes onun öz Türk olduğunu ve ilmile ısmda bundan vazgeçmeleri, bu yeni si Onlann en miihiın müdafaa vasıtası gene iftihar olunacak bir şahsiyet bulunduğunu bilirdi. âhm tehlikesini düşmanlarına göstermiş icabında balık olmak, yani dahp saklan«îşte o kadardır ol hikâyet bâkisî e onlara tedbir almak imkânını ver • maktır. dürugi binihayet.» miştir. Bir denizaltı gemisinin bulunduğu mevM. TURHAN TAN 2 Buna rağmen 1917 de, bir misli kii, bunun ya görünmesi, yahud da bir azla denizaltı gemisile taarruza geçmiş olsalardı, İngiltereyi gene açlıfa mah gemi batırması üzerine telsizle öğrenen tayyareler ve muhribler, yıldınm süratile kum edebileceklerdi. Bu iki tedbirsizlik, şiddetli denizaltı oraya yetişerek denizin bu parçasmı adeDahiliye Vekilinin Ankaraya avde • harbinin fiyasko ile neticelenmesine se ta abluka ederler ve her tarafa su bombaları yağdınrlar. Bu bombalann isabet tini müteakıb memurlar arasında bazı ebiyet vermiştir. edenleri denizaltı gemisini batmr, isabet nakil ve tayinler vapılacaktır. Denizaltı gemisinin en kuvvetli mü etmeyip yakınmda patlıyanlan da ge Gülizarm muhakemesi İngiltere Kral ve Kraliçesi dafaa vasıtası göze görünmemesidir; fa mıde hasaratı mucıb olur ve mürettebaKardeşi Hasan Alinin katili Kâzımı Londra 6 (A.A.) Bazı gazeteler, kat fen ve teknik, göze görünmiyen deni tm maneviyatını sıfıra indirir. öldürmekten suclu Gülizarm muhakeHulâsa, denizaltı gemileri, harb ge mesine dün de Ağırcezada devam edilKral ve Kraliçenin önümüzdeki ilkba zaltı gemisini kulakla yakalamanın çare sini bulmuştur. mileri için çok büyük bir tehlike olmakla miştir. harda Belçikaya gideceklerini ve Kral ve Galiba bir Amerikan icadı olan de beraber ticaret gemileri için amansız bir Gecen celsede duruşma Hasan Ali • Kraliçenin harice resmen ilk çıkışlarını n'zin içini dinleme cihazlan, denizaltı düşmandırlar. Ticaret gemilerini bunla nin Gülizarm kardeşi olup olmadığının' teşkil edecek bulunan bu seyahat esnaKonferansta Fransız Âyan Reisi M. Jeanneny nutkunu söylerken ında Brükselde Kral Leopold'un misa ;emilerinin yerlerini yakın mesafelerde nn şerrinden korumak için denizaltı ge vesaikle tesbiti için talik edilmişti. tayin etmeğe başladığındanberi bu gemi milerine karşı açılacak mücadele çok Müdafaa vekili, altmcı hukuk mahkeHatib, netice olarak, demiştir ki: Versay 6 (A.A.) M. Delbos, dün iri olacaklannı bildirmektedir. mesinde Kâzım tarafından katledilen lerin yıldızı biraz kararmışar. « Milletlerin azim ve iradesi, ken ynelmilel parlamentolar konferansmın müşkül olmakla beraber, nihayet Büyük Hasan Alinin Gülizarm kardeşi oldu • Denizaltı gemilerine karşı kullanılan Harbdeki gibi azim miktarda vasıta kulpanış ziyafetinde söylemiş olduğu bir dileri için bir ihtar teşkil etmekte olan faFırtına ve dolunun yaptığı ğuna dair mercilerine müracaat edil ve Almanlarm şiddetli denizalh harbini lanılırsa, bunlann hakkmdan gelmek ıtukta ziyafete riyaset etmesini istemiş ciaların tenvir etmiş olduğu rüesanm vicdiğini söylemiş ve kardeşi olduğunu tahribat mağlub eden silâhlar ve tedbirler şöyle mümkün olur. Parisi içtima mahalli olarak intihab danı, hiçbir zaman kollektif bir intihara vesaikle ispat etmişti. Çonım (Hususî) Bu ayın ikinci hulâsa edilebilir: Dün bu duruşma altıncı hukukun ve•niş olmalanndan dolayı murahhaslara muvafakat edemez. Maatteesssüf henüz AB1DIN DAVER ünü Çorumun cenubuna tesadüf eden pek fazla nazarî olan bu ademi imkân, ; 1 Geniş mayin tarlalarile vücude receği karara intizaren başka bir güne •;ekkür etmiştir. mesaimizi taz'if etmemiz ve bu hususta mmtakada başlıyan şiddetli bir fırtma getirilen mânialar: Bunlardan Şimal detalik edılmiştir. Hatib, bütün memleketlerin parla Izmirde üzüm ve incir maddî ve manevî bütün silâhlarımızı kul neticesinde yağan dolu ve yağmur Ha nizindeki mânia 100,000 mayinden mü;ntolar azasını, muslihane bir kalkınma Merkez Bankası, Îngiliz liratab deresinden geçen Çorum Yozgad rekkebdi. Mayin tarlalarile Almanlann lanmamız halinde gitgide hakikî bir ma piyasası şosesini harab etmiş, Babaoğlu köyün•nini için mesai sarfına davet etmiştir. sının fiatını bir kuruş indirdi hiyet iktisab edecektir. îşte bu müşterel de 4 evi yıkıp iki bahçeyi bozmus, he takriben 50 60 denizaltı gemisi batırdtzmir 6 (A.A.) Bir haftada borsa Dün Borsada Türk borcu tahvilleri Hariciye Nazırı, bilhassa şöyle demişmıştır. faaliyete büyük bir ümid bina etmek $u nüz kaldırılmıyan harmanda biriken da 11 kuru§tan 22 kuruşa kadar 21 bin 14.75 liradan muamele görmüştür. retile kadehimi parlamentolar birliği şe birçok hububatı da mahvetmiştir. Ay2 Süratli karakol gemileri ve de 74 çuval üzüm ve 6 otuz paradan 15 Cumhurivet Merkez Bankası îngiliı « Avrupayı ve dünyayı iki düşman refine, temsil etmekte olduğunuz memle ni mıntakadaki Tarhan Kozlusu kö nızaltı mulhribleri: Bunların toplarile 12 kuruşa kadar 16 bin 15 çuval incir sa lirasının Türk parasma nazaran kıymerafa ayırmağa matuf iki muhtelif te ketler şerefine, bütün insanların ve büı>'" vünde de bir ev yıkılmış, birçok hu gemi batırılmıştır. tılmıştır. Borsanın açılış tarihinden tini bir kuruş indirerek alış; 927, satij lyül arasmda hiçbir telif imkânı mev milletlerin uhuvveti namına kaldırıyo bubatla bir miktar hayvan da suların 3 Dinleme cihazlan: Bu aletler, bugüne kadar satılan miktar 1653 çu fıatı olarak da 930 kuruş tesbit etmiş « ceıejanına kapılarak mahvolmuştur. d olmadığına inanamam.» rum. birkaç bin metro dahilinde denizaltı val üzüm ve 27 bin 98 çuval incirdir. tir. Çin içine atıldığı harbi nasıl kazanabilir? Asker gözile İktısad Vekili Zonguldağa vardı Yakında Başvekilin refakatinde Kastamonu ve Denizaltı gemilerinin ticaret gemilerine karşı korsanlık harbi yapmalarını menetmek Ineboluya gidecek Zonguldak 6 (A.A.) Ekonom müşkülse de imkânsız değildir Denizaltı gemilerile nasıl mücadele edilir? Mösyö Feramerz! İngiliz Kralı seyahate çıkıyor ^arlâmentolar konferan sı dün nihayet buldu Hükümdar harice ilk ziyaretini Kraliçe ile beraber Belçikaya yapacak fransız Dış Bakanı, kapanış ziyafetinde bir nutuk irad ederek milletlerin kollektif intiharı istemediklerinden bahsetti Dahiliye memurları arasmda nakil ve tayinler