14 Ağustos 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: Meseleler: Bugünün ve yannın kaduu Peyami Safa 4 üncüde: Hikâye: Yolda bir macera Ahmed Hıdayet 5 incide ı İstanbulun Taşları M. Turhan Tan Siiveyş kanalı Claude Blanchard OndördflncO yıl sayı: 4760 umhuri Teigraf ve meuub I M : SEHÎR VE ŞEHÎ ETÜDLERİNE (Doktor Memduh Belediyeler, şehircıler, sıhha mutehassLsları ve okunması elzemdır. Bu rinde maruz kalman nn (iS& en mtfdern hal tarzları gorulmekted: Halid, Haşet, Lstanbulda Ikbal, Ah İzmırde Mekteblı kutubhânesi. C ! ^ V s ^ o . O 24» Gumartesi 1 4 Ajjııstos 1 9 3 7 Telefon: Başmuharrir T« evl: 22368 Tahrtt beyetl: 2429a tdare ve matbaa tasmı 24299 24290 Eğer Milletler Cemiyetinin kararmı Vataniler Amouda'yı yaktılar; asiler sükunetle tatbik mukadder değilse hava kuvvetlerile takib olundu Kuvvet ve şiddetin bütün icabları istemiye, istemiye de olsa ifa edilecek demek olur Halk isyan sahasından çekiliyor, Fransa, Suriye muahedesini tasdik etmemeğe karar verdi Adana 13 (Hususî muhabirimizden) Haber aldığı ma göre Cczirede kanlı hâdiseler cereyan etmektedir. Fransız ve Ermeni kuvvetleri dün gece Vatanî çetelerile çarpışmışlardır. Vataniler Amudayı yakarak uzaklaşmışlardır. Üç Fransız tayyarcsi bunların üzerine bombalar atrdştır. Fransızlar ve Ermenilere yardım eden Amuda çeteleri reisi Said Ağanın başı, Vataniler tarafından kesilip Şama gönderilmiştir. Otuz Ermeni, üç Fransız askeri maktul düşmüştür. Vatanî çetelerinin başında Şeyh Ahmed vardır. Suriyedeki bu anarşi yerini sükunete terketmedikçe Fransa muahedeyi tasdik etmiyecektir. Ekalliyetleri alâkadar eden maddelerde tadilât yapılacaktır. Motörlü bir müfreze gönderilmişse de asiler daha evvel kaçmış bulunuyorîardı. Takibata iştirak eden tayyareler, isyan mıntakasında üç mevkı bombardıman etmiştir. Djerirch posta arabasınm içindekılerle birlikte ortadan kaybolmuş olduğu bildirilmektedir. Haleb istasyonunda dahilden gelen ve asilere gönderilmekte olan mühim miktarda mühimmat ve kurşun musadere edilmiştir. Hatay davasında hassasiyetimlz Suriyedeki isyan Bu vaziyet biz Türklere tehiri imkânsız vazifeleı^tahmil eder. Sebebiyet verilirse derhal bu vazifelerin ifa edilerek sonuna kadar götürüleceğin de kimsenin en uf ak şüphe ve tereddüdü olmamalıdır uriye Başvekıli Cemil Bey Mürdümün Parıs dönüşü Türk devlet adamlarile mülâkatın dan sonra Hatayda devam eden nısbî sükunu memnuniyetle karşılamıştık. Ha tayda vuku bulan ve henüz mahiyet ve dereceleri malum bulunmıyan son hâdi selerin umumî şekildeki müphem haberleri bile baştanbaşa bütün Türkiyede kuvvetli bır hassasiyet ceTeyanı uyandınp «yaklandırmağa kifayet etmiştir. Kulaklarımız ufuklara dıkili, çok ileri bir endişe ve heyecanla kendi kendimıze ve biribirimize gene ne oluyor, gene ne yapılmak isteniliyor diye soruşturuyoruz. Eğer Hatay işinde Milletler Cemiyetinin muslihane ve âdilâne karannı sükunetle tatbik ve icra mukadder değilse ne yapalım kuvvet ve şiddetin bütün icabları istemiye istemiye de olsa ifa edilecek demek olur. Başka çaresi yoksa bu şekle kimsenin bir diyeceği olamaz tabiî. Hatay ülkesi kendi Zulme uğrıyan Hatay kendini müdafaa halkı kaçıyor kuvvetinden mahrumdur Hududumuza iltica eden binden fazla Türk ve Arab, ölüm pahasma da olsa tekrar Sancağa dönmek istemiyor Antakya, adeta askerî işgal altındadır; yaralanan Türkler 35 i geçti Halk, Milletler Cemiyeti' ne müracaat ediyor Ankara 13 (Telefonla) Aldığımız malumata göre Suriye hududu civarında Ermeniler, Arablar ve Türkler arasında bazı arbedeler olmuş ve bu yüzden taz yıka ve mezalime uğrıyan bini mütecaviz Türk ve bir kısım Arab, Amude civannda hududumuza iltica etmişlerdır. Bun lar tekrar yerlerine gönderilmek istenmişse de mülteciler yerlere yatarak: « Bizi öldürün, fakat geriye gön dermeyin» diye bağınmşlardır. Bu mülteciler, hudud ctvarradaki a;iretler efradındandır. İsyan mıntakasında son vaziyet Şekib Ajantın verdiği taftilât Deirizor 13 (A.A.) Havas Ajansı bildiriyor: Evvelki gün asiler tarafından Amouda kasabasına karşı Beyrut 13 (A.A.) Havas Ajansından: Deirizor'dan bildirildiğine göre ordunun süratle vaki olan müdahalesi nifak hareketine nihayet vermis gibidir. Müfntlerin kaçmasmı müteakıb Amouda'ya dönmüş olan ahali, kareaşalıklar ve mukabele bilmisiller korkusundan, isyan ve galeyan mıntakasmı terke davet edilmişlerdir. Ahali, ordunun nezareti altında Kamechlie'ye çekilmekted'r. General Bekir Sıtkının Musulda katlinden sonra Birçok Iraklı zabitler ortadan kayboldu Beyrut 13 (A.A.) Birçok zabitlerin ortadan kaybolmuş oldukları Musul dan bıldirilrn^ktedjr. Bunların General Bekir Sıtkınrff"~onraıu ile neticelenen suikasdden mes'ul olan kimseler olup bu sebebden dolayı kaçmış oldukları tahmin edilmektedir. Kanlı hâdiselerde rolü olduğu muhak* • » kak bulunan Sancağın Suriyeli Irakın Turkiye sefareti, suikasd hak muhafızı Hasan Berazi kında henüz mütemmim malumatı ol Antakyada vaziyet feci madığını söylemektedir. Adana 13 (Hususî muhabirimiz [Arkası Sa. 7 siıtun 6 da] den) Antakyada yeni Sancak rejimilArkası Sa. 7 sutun 6 da] Aziz misafirlerimiz gelmege başladı Yunan askerî heyeti dün muvasalat etti General Papagos'un mühim beyanatı Dost kumandan «Biz Türkiyeyi ikinci vatanımız, ve kendimizi ayni aileden sayarız. Çünkü kardeşiz» diyor Fransızlartn aldığı tedbirler Londra 13 (Hususî) Hatayda birbirini takib eden hâdiselerin tekerriirü üzerine Fransızlar memleketin asayişini deruhde etmişlerdir. Bugün .Antakyada makineli Fransız kıtaatı dolaşmıştır. Yeni Asabiyet ve heyecanımızda bizi mü brr hâdise olmamıştır. teselli kılan tek nokta şudur: Milletler Cemiyetinin ırkî Türk çokluğu esasına müstenid Hatay idaresinin bu mahiyet ve çerçeve dahilinde olarak tatbik ve infa zında Fransa ile tamamen ve bütün bir sanıimiyetle mutabık bulunuyoruz. Res mî Suriye hükumet idaresi dahi bu prensipin esasına muanz değildir. O halde Hatayda ıkidebir hassasiyetimizi ayak landıran amiller gayrimes'ul bir takım şahısların ve teşekküllerin şurişkâr hareketleridir demek olur. İşe mutasarnflar, kaymakamlar, jandarmalar, ve hatta şahsan bazı müstemleke memurları fılen karışmış ve karışmakta bulunmuş olduklan takdirde dahi nazarımızda vaziyetin mahiyeti bundan başka olamaz. Zayıf idarelerin resmî elemanlarından fesad aletliği yapacaklar çıkabileceğini ilk defa Hatayda görecek değiliz. Kat'î surette öyle icab edince şuriş unsurlarını bir hamlede temizleyip bertaraf etmek hususunda Fransaya ve Suriyeye fılen yardım etmenin bizim için bir vazife olduğunu olanca ehemmiyetile takdır etmekten bir an bile hâli değiliz. Bununla beraber metropol idaresinin uzaklığına rağmen Fransanın Hatayda asayişi korumaktan âciz kalmıyacağını gösterecek ileri gay ret ve himmetleri esirgemiyeceğini de şimdılik bütün bütün hesab haricinde tutmuvoruz. Üsküdar Adliyesindeki yangından sonra enkaz arasmdan evrak çıkanlıyor Hatay meselesi Milletler Cemiyetince Ü&üdar Adliye binasında evvelki ge bina yakınındaki kâğıd süprüntülerile kumalum olan şekil ve surette halledilmiş ce sabaha karşı çıkan yangına dair tah ru otları tutuşturmasından vukua geldiğiolduktan sonra artık bu meseleden dolayı Fransa ile aramızda herhangi bir anlaş kikat devam etmektedir. Tahkikatın dün ni göstermektedir. Yangının kasden çı • mazlık veya gerginlık çıkmasına ihtimal akşama kadar olan safhası, yangının bir karıldığına dair hiçbir delile tesadüf ediltasavvur edilemez. Bazı fesad unsur kasd eseri olmayıp o saatte sokaktan ge memiştir. lArkası Sa. 1 sütun 3 te] larınm kuvvetle ve şiddetle haklann çen bir yolcu tarafından atılan sigaranm Üsküdar yangınında kasd olmadığı anlaşıldı Adliye binasının dışarıdan tutuştuğu tesbit edilmiştir. Oün Adliye Vekili de tahkikatla meşgul oldu. Zarar azdır İzmirde dün yeni bir infilâk oldu Bakırköy fabrikasmda da güherçileler yandı İzmir 13 (Hususî muhabirimizden) Bugün İzmirde yeni bir infilâk ve bunun neticesinde bir yangın olmuştur. Kilimciler çarşısında kırtasiyeci Remzi Gürelin mağazası önünde istif edilmiş olan eczah tabanca mantarlarına yol dan geçenler tarafından basılmış ve bu yüzden mantarlar ateş alarak infilâk olmuş ve yangın çıkmıştır. [Arkası Sa. 3 sütun 3 te*l Yunan Erkânıharbiye reisi Galata nhtımında vapurdan çıkarken Yunan ordusu Erkânıharbiye reisi General Papagos'un riyaseti altında olarak Trakya manevralarında bulunacak olan Yunan askerî heyeti dün saat 15 te Ro manya vapurile şehrimize gelmiştir. Yunan ordulan Genel Kurmay Baş kanı General Papagos'un başkanlığında, Genel Kurmay İkinci Başkanı General Melisinos ile yarbay Manidakis, binbaşı Korozis'den mürekkeb olan Yunan he yeti rıhtımda Mareşal Çakmak namma [Arkası Sa. 7 sutun 4 te\ ıııııııııııııl Kendi kendimizi tenkid: ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııınııııııııııııttıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııııııııı Nasıl iş görüyoruz? Bir arkadaş Gülhane parkındaki şu ufak müşahedesini anlattı: « Parkın bazı ağaclarmın bir ucundan yapraklannı dökmeğe başlamış olduklannı alessabah orada bir temizleme amelesinin bu yapraklan toplıyara\ kendi at arabasına doldurmakta olmasıle anladım. Parka başkaca hayvan ve araba bırakılmadığı ıçin yollar esasen temizdır. O kadar ki şimdiye kadar dökülen yapraklar bile nazarı dıkkatimi celbetmemişti. Temizleme arabacısına bu yapraklan ne yapacağını sordum. Elıle biraz ılerisini işaret ederek: Oraya, denize dökerim. Dedi. Halbuki bu yapraklar pekâlâ gübre olabilirdi. Bunu arabacıya anlatmak istedim. O senin dediğin sonbaharda olur. Şimdikuerden bir şey çıkmaz. Bunları denize dökeriz, gider. Dedi, ve filhakika biraz sonra arabasını sürükliyerek Sarayburnuna geldi, ve yapraklan dalgalara tevdi etmek üzere arabasını aşağıya doğru sürdu gitti. Arabacının dediğine rağmen bu yapraklar pekâlâ gübre olurdu. Demek parktan her gün denize birkaç araba servet atılıyor. Japonyanın seferberlik ilân etmesi muhtemel Şimal cephesinde Çin kuvvetleri şiddetü müdafaada bulunuyorlar. Devletler Çin askerinin Şanghaydan çekilmesini istediler Dün Şanghay da da muharebe başladı Changhai 13 (A.A.) Royter a jansından: İlk topçu muharebeleri başlamıştır. Çınlıler, ateşlerini Japon garnizonunun karargâhına tevcih etmişlerdir. Bombar dıman, oldukça fasılalı olarak devam etmektedir. sında vukua gelmiştir. Her iki taraf, ateşin hasım tarafından açılmış olduğunu iddia etmekte ve Ja ponlar, mitralyözü iskât etmiş olduklannı iiâve eylemektedirler. Bir Çin tayyaresi, sabahleyin Şang hay'ın şimal kısmı üzerinde bir istikşaf uçuşu yapmışhr, fakat Japonlar bu tayyareye ateş etmemişlerdir. İngiliz, Amerikan, Fransız kuvvetleri ile diğer ecnebi kuvvetleri seferber edilmiştir. İmtiyazlı mıntakanın şimalinde barikadlar vücude getirılmiştir. [Arkası Sa! 7 sütun l de] dan gelinmek icab etse bile. Zaten meselenin bu şekli üzerinde Fransa ile Türkiye elbirhği etmeği ahden dahi üzerlerine almış bulunuyorlar. Bu şeklile r [Arkası Sa. 7 sütun l de] N. YUNUS NAD1 Terfi eden muallimler CiNCi HOCA Pek yakında «Cumhuriyet)) te Osmanlı Rasputini: Şanghay'da musademeler Son kanunla zam gören îstanbal muallimlerinin listesi 7 nci sahifemizdedir. Changhai 13 (A.A.) Sabahleyin beynelmilel imtiyazlı mmtakanm şimal kısmında üç veya db'rt noktada ufak te fek musademeler olmuştur. Ancak küllî kuvvetlerde bir hareket görülmemiştir. Musademe, mitralyözle müsellah bir Çin karakolile bir avuç Japonyalı ara