4 Temmuz 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

' Bugün 1 2 sahife 4 flncüde: Hikâye: Hıçkınk UâcL Hamdi Varoğlu Hediye kazananlar. 5 incide : Sağlık bahisleri. Selim Sırrı Tarcan Türk neşriyat hayatının hazinesini ziyaret. Murad Sertoğlu Sinema OnüçGncO yıl sayı: 4720 umhuri Mevsimin içllecek en temiz ve sıhhî KARAHTSAR DUR. İSTANBUL CAĞALOĞLÜ „ . T 07 10 Telgraf ve mektub adresi: Cumhurlyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul, No 245 rdZal 4 ICİTlfTlUZ lOdf Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366. Tahrlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 MADEN SUYU 4 Devleti birleşliren misak Türkiye Iran Irak Efganistan arasındaki muahede bugün Tahranda irnza ediliyor oorüşmeleri ve Şark misakı Şimdi yekdiğerine dayanan şark milletleri dahillerinde daha kuvvetli bir nefis itimadile, harice karşı ise Hindukuş dağlarından Akdenize kadar uzanan geniş bir âlemin yegâne büyük devleti imiş gibi bir manzara ile yaşıyacaklardır ost ve komşu Iraktan dost ve komşu İrana geçerek son günlerde Tahranda faydalı görüşmeler yapan Hariciye Vekilimiz doktor Rüştü Arasm bu seyahati, bağlanacağı iyi neticelerle zamanın ehemmiyetli bir hâdisesini teşkil etmek üzere bulunuyor. Şark devletleri arasmda tam bir anlaşma ile samimî ve kuvvetli bir misak neticesinde karar kılınması Majeste Şehinşah Pehlevi'nin payitahtı için şerefli bir vakıa olacaktır. Dahilî siyasetindeki medenî faaliyetile mütenasib olarak haricî siyase tinde de anlayışlı bir sulh nizamı takib eden Majeste Şehinşah Pehlevi'nin bütün bu hayırlı mesaisi elbette komşu îranı bir şeref halesıle taclandırmalıydı. Dost ve kardeş İrana adeta yepyeni bir hayat aşılıyarak terakki ve tekâmül yolunda ona ehemmiyetli ileri adımlar artıran Majeste Şehinşah Rıza Pehlevi hiç şüphesiz asrımızın büyük simalanndan biridır. Onun mes'ud devaade komşu memleketin dahil olduğu teceddüd ve terakki hayatı yalnız İrana şeref ve haysiyet ve yalnız biz Iran dostlanna zevk ve memnuniyet vermekle kalmıyarak bütün insanlık âlemi için övülerek tarihe geçirilecek bir safha teşkil etmektedir. Atatürkümüzün kıymetli dostu Majeste İran Şehinşahı Türkiyenin yanıbaşında modern bir İran yaratmakla sanki ileri dünya milletleri arasına yepyeni ve muasır bir memleket daha katmış oldu. Insanlığın sulh içinde saadetini istiyenlere göre bu çok büyük değerli bir iştir. Şımdi ise Tahranda bellibaşlı şark milletlerinin sulh adına elbirliği etmelerini temm edecek büyük ehemmiyetli bir misak akdolunmak üzere bulunuyor. Nihayet dirayet ve feraset sahibi zimamdarlann himmetlerile tahakkuk eden bu emel, ona iltihak eden şark devletlerinden herbirini ve mecmu heyetini dünyanm gözüne pek haklı olarak bambaşka ve yüksek bir kıymetle gösterecektir. Yorulmaz çahşmaların ve büyük görüslerin mahsulü olan bu neticeden dolayı alâkadar devletlerin hükumet ve milletleri alabildiğine iftihar edebilirler. Yıllardanberi vanlması ülkülü devlet adamlannın başlıca gayelerinden biri olan bu şark misakı Türkiye ile İran, Irak ve Efganistan arasmda akdedilecektir, ve bu büyük maksad tahakkuk etmek için artık ortada esaslı bir engel de kalmamıştır denılebilir. Alâkadar devletlerin idaresi basında bulunanlar istisnasız bir hulus ve ciddiyetle bu büyük hâdisenin tahakkukuna hizmet ettiler. Onun şerefi şüphesiz hepsine aiddir. Bu meyanda Majeste İran Şehinşahının derin görüş ve yüksek anlayış kabiliyetini bilhassa ve hürmetle tebarüz ettirmek vazifemizdir. Vücude getirilecek el ve iş birliği pürüzsüz surette güzel olmak ve bütün neticelerini vermek için her taraftan büyük bir hüsnüniyetle hareket edilmeğe ihtiyac vardı. Yorulmaz ve yenilmez gayret ve himmetler o hüsnüniyete destek olarak bütün müşküllerin bertaraf edilmesine muvaffakiyet elvermiştir. Bugün artık tahakkuk etmek üzere olan büyük netice ile karşı karşıya ve adeta kucak kucağa bulunuyoruz. Son pürüz olan İran Irak hududu ihtilâfı her iki tarafın göstermeği tercih ettiği uysallıkla halledilmiş sayılabilir. Türkiye bu işte dahi ıslah ve telif vazifesini ifa edebilmiş olmaktan dolayı kendisini cidden bahtiyar saymaktadır. Son pürüz, bundan evvel izale olunan diğerleri gibi asla ehemmiyetsiz değildi. Şark milletlerinin tam bir anlaşmada it tifak eylemeleri için evvelâ yeni Türkiye ile yeni İranın hudud ihtilâflaruıın hallile Efgan Hariciye Veziri Feyiz Muhammed Hanîn da Tahrana muvasalatı beklenilmektedir Başvekilimizin, Dahiliye Vekili Şükrü Kayayı teşyiinden intıbalar: Sağda, İsmet İnönü vapurda Rumen konsolosi görüşüyor solda yapur hareket ederken Başvekil Şükrü Kayayı uğurluyor Meşhur kadın tayyareci A. Earhart Okyanusu geçerken tayyaresile denize düştü. Fakat kurtarıldı Dost memleketi ziyaret Dahiliye Vekilimiz dün Rusyaya hareket etti Heyet, Hariciye Vekilimizle Moskovada birl* şecek ve yirmi gün kadar kalacaktır Dahiliye Vekili ve Parti Genel Sekreteri Şükrü Kaya, refakatinde meb'uslanmızdan doktor Şükrü Osman, Rahmi Apak olduğu halde dün Rumen Seyrisefain acentasmm Romanya vapurile Köstenceye hareket etmiştir. Heyet oradan Prag yolile Moskovaya gide cektir. Vekil Şükrü Kaya Başvekile veda Dahiliye Vekilimizle kendisine refakat eden heyet için dün sabah Hey• beliye gitmiş ve İsmet İnönü kendisini ye tanbul Vali vekili Şükrü, Emniyet mü • dürü Salih Galata nhtımında beklemek* meğe alıkoymuştur. Başvekil ve Dahiliye Vekili saat on teydıler. Başvekil; Dahiliye ve Adliye birde Adadan hareket eden vapurla İs Vekilleri ve teşyie gelen dığer zevatla betanbula inerek Köprünün Adalar iskele raber Rumen vapuruna çıkmıştır. Bu esnada teşyi için İstanbulda bulunan meb sine çıkmıslardır. Başvekili gören halk Köprü üzerine uslarla diğer pek çok zevat, Rumen se < toplanmış ve kendisini alkışlamışbr. İs firi ve Rumen konsolosu da Romanya va met İnönü yürüyerek rıhtıma gelmiş, halk puruna gelmişlerdi. Başvekil ve Dahiliyt da büyük bir kalabalık halinde Başvekili Vekili Rumen vapurunda gelenlerle ayı takib etmiştir. Riyaseticumhur Başyaveri ayrı konuşmuşlardır. Celâl, Adliye Vekili Şükrü Saracoglile Bu esnada Başvekilimiz ikmali tahsi Hariciye Vekâleti vekili Numan Rifat, için Japonyaya giden genc bir bahriy Dahiliye Siyasî Müsteşan Muttalib, Is [Arkası Sa. 5 sütun 3 te\ ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı IIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIItlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Naci Asil Feyiz Muhammed Han Dr. Rüştü Aras Tahran 3 (Hususî) Irak Harici ye Veziri Naci Elasil buraya geldi ve samimî bir hava içinde karşılanarak mi safir edildi. îran Başvekili, Türk ve Irak Harici ye Nazırlan arasmda dostane temaslar devam ediyor. Efgan Hariciye Veziri Feyiz Mu • hammed Hanın da Tahrana muvasala • tına intizar olunmaktadır. Evvelce Cenevrede parafe edilmiş o • lan dört devlet misakmın yann veya ö • bürgün imzası muhtemeldir. [Arkası Sa. 3 sütun 3 ie] Amelia Eorhart tayyaresinde.. San Francisco 3 (A.A.) Kadın tayytreci Earhart, şimdiye kadar buluna mamıştır. . • « • Bir taraftan sahü muhafızları, tayyarenin saat 20,30 dan sonra havada ka lamıyacağını ve tamamile madenî ol [Arkası Sa. 3 sütun 4 te] Suriye topraklarına girerken Gazetecileriri Türk Vekillerile mülâkatı Hatay ve Suriyede tetkikler yapmakta olan arkadaşımı zın bu mektubu, bize bir hayli gecikerek gelmiştir. Malum olduğu üzere burada Suriye Başvekili Cemil Mürdüm ve Fransanın Suriye komiseri Kont De Martel'in, Başvekilimizle yaptığı mülâkatlardan sonra, aradaki vaziyet tamamen değişmiştir ve buna inanmak lâzımdır. Ancak, yazılışı bu neticeye tekaddüm eden arkadaşımızın mektubunu, tarihî bir safhayı tesbit ettiği içindir ki neşretmiş bulunuyoruz. Haleb Haziran 1937 Hariciye ve İktısad Vekillerimizle, Bağdada giderlerken Suriyeden geçer ken, Suriye gazetecilerile birlikte Haleb istasyonunda başlıyarak elli kilometro luk bir yol boyunda, trende yaptığımız mülâkatın, bugün daha iyi, çok daha iyi anlıyorum ki, ehemmiyeti vardır. Bu ehemmiyet, bence, iki Vekilimizin ilk defa olarak Suriye efkârı umumiyesile temasından ziyade, bana, Suriyeli mes lektaşların ruhî haletlerini çok yakından görmek fırsatını verdiği için, bilhassa büyüktür. Şımdi anlatacağım bu mülâkat hikâyesi, eminim ki, sizi de ayni kanaate sevkedecektir. Ben, Vekillerimizle rahatça konuşa bilmek için, onları Halebden bir evvelki istasyon olan Müslimiyede karşılamış Fransanın Suriye fevkalâde komiseri tım. Kont De Martel O sırada yemekte bulunan Vekiller sohbettir başladı. sofradan kalktıklan zaman, salonda HaZaten tren de alabildiğine koşuyordu. leb kançılarımız Bay Kemalle tebaamız Bu arada istediğim gibi bir mülâkat yadan bir heyeti buldular ve gurbet elinde pabilmenin imkânsızlığını anlaymca, Rüşkarşılaşmanın verdiği samimiyetle bir tatlı lArkası Sa. 6 sütun 4 tei """" 1 1 ll1 Dostça konuşan Vekillerimize nasıl teşekkür İktısad, Maliye ve Gümedeceklerini bilemiyorlardı, fakat bir de rük Vekilleri şehrimize ertesî günkü gazeteleri açıp baktık ki... hareket ettiler Ankara 3 (Telefonla) İkhsad Vekili Celal Bayar, Maliye Vekili Fuad Ağralı, Gürarük ve İnhisarlar Vekili Rana Tarhan bu akşamki ekspresle Is tanbula hareket ettiler. İktısad Vekili Celâl Bayar son Bağ dad seyahati dolayısile Başvekil İsmet İnönüne izahat verecek, bir iki gün sonra şehrimize gelecektir. Nafıa Vekili Ali Çetinkaya da yann İstanbula hareket edecek ve bir iki gün kaldıktan sonra İsveç seyahatine çıka cakhr. Vekiller geliyor Ingiltere Akdeniz filosunu kuvvetlendiriyor İspanyol hükumet tayyareleri Burgos sehrini bombardıman etti """ •••••••nn«»nınııııııııııııııınıııııııııııııııııııııııııııı IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIMIIIMIIIIIIIIIIMIIMIIIIUIIIII işe başlandı. İki komşu memleket bu yoldaki hareket ve muvaffakiyetlerile yalnız bir huciud meselesini halletmiş olmadılar, belki asırlarca sürmüş yanlış zihniyetle rin azab ve ıstırabla dolu tarihini yıkarak kendilerine yepyeni bir devir açtılar. Türk İran kardeşliği işte buradan başlar. Üç beş metro ileri veya geri toprağın ne ehemmiyeti olur? Ehemmiyeti olan şey şarkın eski ve büyük bu iki milletinin artık bundan sonra elele kardeşçe yaşamağa verdikleri karardadır. Mümasil bir ihtilâf iranla Efganistan arasmda vardı. Onun halline Türkiye memnuniyetle tavassut etti. Türk hake minin verdiği karan iki tarafın da derhal kabul etmesi ise daha büyük kıymetli bir hâdise oldu. Şimdi İranın Irakla olan bir hudud davası da ayni hulus ve saffetle dostane bir şekilde hallolunmak üzere bulunuyor. Bütün bu anlaşmalarsa daha büyük bir anlaşma ile neticelenecektir. Şark milletlerinin sulh için elbirliği etmeleri anlaşma ve birleşmesile. Bunun alâkadar milletlere temin edeceği Bir harabe haline gelen Madrid sokaklanndan biri Bilbao 3 (A.A.) Bask cephe ile Castro Urdiales arasındaki sırtlar ellerine geçirmişler ve düşmana çok zayiat verdirmişlerdir. Burgos bombardıman edildi Salamanca 3 (A.A.) İki hükü*/ met tayyaresi, Burgos'u bombardıman etmiştir. 17 kişi ölmüş, 21 kişi yara , Ianmıştır. j Salamanca 3 (A.A.) Hükumel tayyareleri bu sabah şAm izerimfa» lArkast Sa. 3 sütun 1 del Yazan: MAHMUD YESARİ Kıymetli romancımızın hazırladığı bu çok cazib romanı salı gününden itibaren neşre başlıyoruz. YUNUS NAD1 BEKLEYİNİZ lArkası Sa. 3 sütun 6 da] sindski Havas Ajansı muhabirinden: Sahil boyunca ilerliyen asi yürüyüş kolu merkez kıt'alannm bir hizaya gelmesi için durmuştur. SanF^edro'dan şimali garbî istikametinde yapılan harekâttan maksad Santander Bilbao yolunun cenubundaki bütün sırtları yan ateşine almaktır. Navarlı kıt'alar perşembe günü milislerin mukavemetine rağmen Somorostro