8 Haziran 1937 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

IÇ SAHIFELERDE 3 üncüde : Felsefeye dair Mehmed Karahasan 4 üncüde : Hikâye Ziraî bahisler 5 incide : Şehircilik köşesi V. Birson 6 ncıda : Spor haberleri Cande şatosunda geçen hâdisenin hikâyesi .„,», Onüçüncu yıl sayi: 4694 umhuri | Hayat Ansiklop Salı 8 Haziran 1937 Her eve lâzım faydalı bir eserdir. İSTANBUL İSTANBUL CAJGALOĞLU Telgral ve mektub adresl: Cunüıuriyet, tstankul Posta kutusu: tstanbul. No 246 Telelon: Başmuharrir ve evl: 22368. Tahrir heyefcl: 24298. tdare ve matbaa fasmı 24299 24290 Atatürkün şark Vilâyetlerimize seyahati Şark vilâyetlerimizin mede* niyet ve terakki yolunda çabuk, sağlam ve feyizli adımlar atmasını istiyen Atatürk şimdiki seyahatile oralarda vaziyetin aldığı mesafeleri görecek, ona göre direktifler verecektir üyük Şefimiz Cumhurreisi Atatürk şark vilâyetlerimize icrasını kararlaştırdığı seyahat için bugün deniz yolu ile hareket buyuruyor. Atatürkün İstanbuldan Karadenize açılışı şeklindeki her hâdise bize 1919 mayısmın 19 unda kendisini Samsuna çıkarmış olan meşhur seyahati hatırlatır. Bununla beraber o günlerden her manasile nekadar uzağız! Bir kere o gündenberi aradan tam on sekiz yıl geçmiştir. Ondan sonra da bu on sekiz yıl zarfında aziz vatan ve milletimiz o zaman manız bulunduğu dehşetli felâketlerden yüz kere, bin kere, milyon kere ve sayılamaz kere kurtulmuştur. Bu hesaba, tarihî bir zaruretle tasfiye olunan Osmanlı împaratorluğunun enkazı üzerinde yükselttiğimiz yeni devletın İmparatorluğu gölgede bırakan inkılâb ve terakki hamleleri içinde yükseldikçe yükselmekte olduğunu hepimiz iftihar gözlerimizle hergün gö ğüslerimiz kabararak temaşa etmiyor muyuz? Atatürkün Karadenize ilk açıldığı o seyahatile sonraki seyahatleri arasmdaki mesafe bu kadar büyük olmakla beraber Büyük Şefin bu defaki seyahatinin artık hakkedilmiş bir tenezzüh ve istirahat seyahati olmadığını kaydetmekle yeni Türk rejiminin farik bir vasfını tebarüz ettirmiş oluruz. FiirıaKîa /eni Tufk rejimmde Atatürkün tesis ettiği an'ane şudur: Başanlan her iş, esasında nekadar büyük ve önemli olursa olsun, ancak ifa edilmiş bir vazıfenin ifadesi olur. O iş başanlınca yalnız vazifenin nekadar iyi ifa olunduğunun tesbitile iktifa olunarak hepsi yeni Türklüğün himmetlerini bekliyen yeni vazifelerin ifasına geçilir. Başanlanlardan dolayı hatta övünmeyi lüzumsuz bir nümayiş sayan rejim, bilâkis önümüzde başarılması yeniden yeniye gayret ham\ lelerimizi istiyen yeni vazifelere en büty ehemmiyet verir. îşte Atatürk neslinin en baş mümessıli olan Cumhurreisımiz, kendi yapısı olan rejimin bu zihniyeti içinde bu scyahate çıkıyor. Atatürkün seyahati Büyük Şef bugün öğleden sonra Trabzona hareket ediyor UIu Önderin Şarktaki tetkik seyahatlerinden sonra gene şehrimize avdetleri muhtemeldir Reisicumhur A tatürk dün akşama kadar saraydaki mesai dairelerinde meşgul olmuşlar dır. Atatürkün şark vilâyetlerinde yapacaklan seyahate bugün öğleden son ra başlamaları pek muhtemeldir. Ulu Önderi Trabzona kadar götürecek Oi Ian Denizyollan I daresınin İzmir va puru bütün hazır j hklarını ikmal etmiş ve Dolmabahçe ö | nünde demirlemiştir. ' Evvelce de yaz F dığunız gibi Atatür \ kün Erzuruma kadar imtidad edecek Büyuk Şefimizin, İstanbulu teşriflerinvlealıtiimş olan bu seyahatle rinde kendilerine Dahiliye Vekili ve fakat etmeleri muhtemeldir. i Parti Genel Sekreteri Şükrü Kaya, MecTahsin Uzerle Orgeneral Kâzım Relis ikinci reisi ve Trabzon meb'usu Ha isicumhuru Trabzonda karşıhyacaklar san Saka, Orgeneral Fahreddin, Uçün dır. cü Umumî Müfettiş Tahsin Uzer ve Karadeniz ve şark vilâyetlerinin iktıOrdu Müfettişi Orgeneral Kâzımın re sadî ve smaî vaziyetlerini yakından tet Türk • Iran dostluğu Iranla akdedilen mukaveleler dün Mecliste tasdik edildi Bu münasebetle B. M. Meclisi telgrafla kardeş Iran Meclisine selâm ve muhabbetini bildirdi Ankara 7 (Telefonla) Dost İranla Tahranda akdedilen son mukavelele rin tasdiklerine dair lâyihalar bugünkü Mecliste görüşüldü ve evvelden de tah min edildiği gibi komşu ve kardeş millete karşı sempafi hislerinin izhanna yeni bir vesile teşkil etti. Hariciye Vekil Vekili Şükrü Saracoğlu bu münasebetle söz alarak şu beya natta bulundu: « Kardeş İran devletile akdetmiş olduğumuz 10 aded mukavelenin kabul buyurulmasmı rica edeceğim. Uzun yıllardanberi Iran devletile olan münase batımız iyi komşuluk, iyi dostluk ve iyi kardeşlik esaslanna dayanıyordu. Bilâ hare Iran devleti bütün varlığile ilmü fen, terakki ve teceddüd yolunu tuttu, zaten ayni yolım ateşli yolcusu olan Türk Cumhuriyeti hükumeti ve vatandaşlan îrandaki bu hamleyi ve feyizli hareket leri yakından ve muhabbetle takibe başladılar. Nihayet Şehinşah Hazretlerinin memleketimize vaki olan kıymetli ziya retleri iki devlet münasebatımıza yepyeni Muahedelerı akd ve imza eden basmurahhasımız Cemol Hüsnü bir safhanm ve geniş bir ufkun açılmasına bais oldu. işte bu yeni devrin icablanna uygun hukukî rabıtalan kurmak ve böylece iki devlet dostluğunu hukukî bağlarla tarsin etmek zaruretini duyan HaricılArkası Sa. 7 sütun 4 *e] en yeni resimlerinden kik buyuracak olan Ulu Önderin bu seyahatten avdetlerinde gene deniz yolunu tercih buyurarak Trabzondan ayni vapurla şehrimize dönecekleri ve tatil aylannda îstanbulda bulunacaklan haber verilmektedir. Tevfik Rüştü Aras bugün Romanyadan geliyor Hariciye Vekilimiz Rumen Hariciye Nazırı M. Tataresco ile de mühim bir mülâkat yaptt Çok çöcîiklu Tıâkimlere ikramiye verilecek .^i^rL.^ Meclis bu içtima devresini bitîriyor Hatay mukavelesinin müzakeresinde Baş vekil beklenen nutkunu söyliyecek Adliye Vekâleti tarafından bu hususta hazırlanan bir lâyiha Meclise verildi Ankara 7 (Telefonla) Adliye VekâAnkara 7 (Telefonla) Mecleti çok çocuklu hâkimlere para yardım \ ları yapılmasmı ve ikramiyeler verillis, bugünkü toplantısında ruznamemesini temin eden bir kanun lâyihası sindeki 17 maddeyi çıkardı. Çarhazırlıyarak Meclise verdi. Lâyıhadaki şamba günkü içtimada da elde buhükümler Adliye bütçesindeki maaş alunan lâyihalardan mühim bir kısmı Başanlan cidden her biri ayrı ayn bü lan bütün hâkim ve müddeiumumüerle göriişülecektir. Meclisin cuma günü { yük işlerin hiçbirisini mühimsememezlik bunların muavinleri ve sorgu hâkimleritatile başlaması muhtemeldir. Başta le vekilleri ve hâkim smıfından sayılan ediyor değiliz. împaratorluk bakiyyesi Bütçe Encümeni olmak üzere encü , bütün memurlara şamil olacaktır. bir harabeden gül bahçesi bir vatan yaratmenler devamlı surette içtima ha ( İçlerinden çok çocuklu olanlara dağımağa uğraşan rejim, bütün bir inanla atlinde bulunarak eldeki işleri çıkartılacak yardım paralarile ikramiyeler tığı her muvaffakiyetli adımm kıymetini için lâyihanın birinci maddesinde gostemaktadır. pek iyi bilir. Fakat onun gözünde bu rilen gelir membalan şunlardır: Petrol ve benzinden alman remuvaffakiyetler bilhassa memlekete getiA Yılda bir defaya mahsus olmak simleri indiren ve bu suretle fiatında rilebilecek daha büyük iyiliklerin ancak ve birincikânun maaşlarından kesilmek yarıya yakın tenzilât yapan lâyiha sağlam temelleri ve giderek sarsılmaz ba üzere hâkimlerin senelık maaşı emsalı ile madenlerdeki elektrik istihlâk hasılı yekununun yüzde yarımı, resmini indirmek hususunda hükusamaklandır. Onun içindir ki yaptıklanB Namzedlerden hâkim muavinümete salâhiyet veren lâyiha da enmız nihayet iyidir, fakat yapacaklanmız ğine almanlar da dahil olduğu halde tercümenlerden çıktı, tab'a gönderildi. daha ehemmiyetlidir. Yeni rejimin iş ör fi eden bütün hâkimlerin ilk iki aylık Başvekilin beklenen siyasî nutkuneği olan Büyük Ata bu seyahatile işte zam farkları, nu Hatay mukavelesinin tasdikına yeni Türkiyenin çalışma usulündeki bu C Namzedler de dahil olmak üzere Adliye Vekili Şükrü Saracoğlu dair lâyihanın konuşulması sırasmda esasa bir misal daha veriyor. O rejimin malî yılm başmdanberi münhal bulunan irad edeceği tahmin ediliyor. Mechâkim kadrosunda her yıl ağustosun iak ten fazla çocuğu olanlara fazla çocukçalışma usulünün zaten bir timsalidir. lis Fırka Gruou yarın roplanacaktır. günü mevcud bütün münhallerin iki ay ların sayısma göre dağıtılır. Cumhuriyet hayabmızın yavaş yavaş lığı, Bu maddenin tatbikında 21 yaşmı biışıklarmı en ücra köylerimize kadar göD Umum hâkimlerin şubat maaş tirmiş çocuklar hesaba katılmaz. Tah silde bulunanlar bundan müstesnadır. türen bu canlı güneş sistemi bu suretle larından kesilecek birer lira. Madde 4 Birinci maddenin D fık Madde 2 Vazife görmekte bulunan gözler Önüne serildikten sonra Atatürkün hâkimlerden 25 yaşmı doldurmamış bu rasına göre toplanan paralar, en çok bugün başlamakta olduğu seyahatin malunanların evli olanlarile 28 yaşını bi çocuklu olan 3 hâkime 3 üncü madde nasını, maksadım ve gayesini daha iyi tirenlerden bir, 33 yaşını bitirenlerden mucibince dağıtılacak paradan ayn o anlıyabiliriz, hatta onunla bundan on seiki, 37 yaşını bitirmiş olanlardan üç ço larak çocufc sayısı nisbetinde ikramiye kiz yıl evvelki İstanbul Samsun sıçra cuklu olanlar yukarıdaki A ve B fık olarak verilir. Çocuk sayıları müsavi ması arasmda bir mukayese ve hatta bir ralarında yazılı mecburiyetlere tâbi miktarda olanlar arasmda ikramiye a müşabehet kurabiliriz. On sekiz yıl ev değildirler. lacaklr kur'a ile ayrılır. velki hareket dahi nihayet bir şark seyaMadde 3 Birinci maddenin A, B, Yeni lâyihaya göre, bütün hâkimler C fıkralarmda yazılı gelirlerden top her sene haziranm birinci günü, bu kahati idi. O zaman da Atatürk Samsundan sonra Havzaya, Amasyaya, Sıvasa, lanacak paralar 28 yaşını bitirip de nunun aradığı şart ve vasıfları gösterir Türk Tarih Kurumu büyük Türk heErzincana ve Erzuruma gitti, ve bu yer 1 den 5 ve 30 yaşını bitirmiş olup da ve bulundukları yerlerin Müddeiumu milikleri tarafmdan tasdikli bir beyan kim ve filozofu İbni Sinânın 900 üncü lerden yavaş yavaş dönerek Ankaraya 2 den, ve 37 yaşını bitirenlerde 3 ten, yıldönümünün bu büyük ve güzide alime ve 42 yaşını bitirmiş bulunanlardan 4 name vereceklerdir. kadar gelmişti. İşte şimdi de ona benzer IIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIMIII1I1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIII ıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııı lâyık bir şekilde kutlanmasını düşünbir seyahat yapıyor. Trabzona çıkacak, direktifler verecektir. müş ve geçen sene azasmdan profesör Şark vilâyetlerimizin medeniyet ve te ederek ona göre Erzuruma yükselecek, belki tekrar Sam rakki yolunda çabuk, sağlam ve feyizli Böyle bakılınca Atatürkün seyahatleri Şemseddin Günaltayın başkanlığı altm sunu ve Sıvası görecek. O zamanki seya adımlar atmasını istiyen Atatürk şimdiki arasmda yalnız müşabehet değıl, hatta da bir «îbnisinâ ihtifali komitesi» seçe hat vatanşümul bir hareketti. Şimdi de seyahatile oralarda vaziyetin bu bakım mümaselet vardır diyebiliriz. Memleketin rek işe başlamıştı. âve olunan her taş, pek başka türlü değil. Atatürkün tevec dan aldığı mesafeleri görecek ve bu ga bayındırlığına il îhtifal 21 haziran, pazartesi günü sayeler daha süratle tahakkuk edebilmek Onun nazarında vatanın kalesine ilâve cüh ettiği her istikametteki her işin mutat 14 tc Üniversite Biyoloji Enstitüsün için alınması icab eden tedbirlerin nevi olunmuş yeni bir istihkâmdır. laka vatanşümul bir manası vardır. YUNUS NAD1 lerini ve mahiyetlerini yerlerinde tesbit lArkası Sa. 6 sütun 3 2e] Tevjik Ruştü Arasın Romanya beraber Ankarada Hariciye Nazırı Antonesco almmtş bir lesmi ile Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Aras Dacia vapurile bugün Köstenceden şehrimize gelecektir. Hariciye Vekilimizin, beraberinde Iktısad Vekili Celâl Bayar olduğu halde ayın 12 veya on dördünde Bağdad yo lile Tahran seyahatine çıkmalan da muhtemeldir. Rüştü Aras dün Victor Antonesco ile uzun bir mülâkatta bulunmuştur. Bükreş civanndaki Baneasa'da şere • fine Maarif Nazırı M. Angelecko ile meclis reisi Savlano'nun riyasetlerinde bir öğle ziyafeti verilmiştir. i i Türkiye Hariciye Vekili öğleden sonra Başvekil Tataresco ile uzun bir mü • Hariciye Vekilimiz bugün lâkatta bulunmuştur. Akşamüzeri, Victor Antonesco tarageliyor Bükreş 7 (A.A.) Doktor Tevfik fından şerefine bir dine verilmiştir. Arşidük Otto Von Habsburg ihtilâlci Ispanyada Son bir hafta zarfında Fastan Ispanyaya yeniden 14,000 asker geçti. Hükumetçi kuvvetlerin bazı yenizaferler kazandığı bildiriliyor Bilbao 7 (A.A.) Bask cephesinde Soviedo mmtakasında cumhuriyet kıtaları Cabritos tepesindeki asi mevzilerine taarruz ederek kısa ve şiddetli bir muharebeden sonra tepeyi işgal etmişlerdir. Bu sivri tepenin sevkulceyş noktasından büyük bir ehemmiyeti var dır. Dün akşam asi kuvvetlerinin Lemo na tepesine taarruzlan esnasında avcı tayyarelerinin himayesile bombardı man tayyareleri cumhuriyetçilerin mevzilerine yüzlerce bomba atmışlardır. Asi topçu kuvvetleri taarruzu şiddetli bir bombardımanla himaye etmişlerdir. Saat 20 de 15 asi tankı tepeye taarruz etmişse de Bask piyadeleri bomba kullanarak tarruzu durdurmağa muvaffak olmuşlardır. Muharebe şiddetie devam etmekte dir. ıııııııııııııııııiıııııııııııııııııııııınıııııiııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiiıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııııı İbni Sinânın 900 üncü doğum yıldönümü 1 Türk Tarİh Kurumu büyük hekimi anmak için bir program hazırlıyor Fastan gelen yeni askerler Londra 7 (A.A.) Taymis gazetesi[Arkası Sa. 3 sütun 1 de\ Otto von Habsburg d