20 Eylül 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

2 nci sahifede: Kıbrıs mektublan 3 üncü sahifede: Moskova Londraya güvenebilır mi? 5 inci sahifede: Sağlık bahisleri Selim Sırrı Tarcan. Seyahat panayırları!V. Bırson. 6 ncı sahifede: Spor haberleri. Kadın ve moda. Bugün 12 sahife u m hur i S3]fl! 4438 Telgraf ve mcktub adresi: Cumhunyet, İstanbul Posta kutusu: tstanbul, No 246 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 . 24290 J P3Z3F 20 Eylul 1936 Telefon: Başmuharrir ve evi: 22366. Tahrir heyeti: Siyaat mukavelelerin ve diplomasî temaslann portmantosu.. I Avrupanın Geçirmekte olduğu Büyük buhran |DD|1 zerinde ittıfak olunmak lâzım gelen büyük hakıkat şudur: Avrupa, şimdiye kadar tarihte eşi hiç görülmemiş büyük bir buhran geçiriyor. Bu buhranın en büyük ıstırabı ise onu halletmekte görülen âcizlıkten ileri gelmektedir. Buhran İtalyan Habeş macerasında patlak vermiş olduktan sonra Avrupa onun karşısında zayıfhkla hareket etmiş olmanm cezasmı şimdi buhranın daha vahim safhalarile karşılaşmakta çekiyor. Kuvvetli olan haklı göründükçe beşerin ıstırabı dınmiyecek, zayıflar kadar kuvvetlıler de mihnetler içinde yüze yüze hepsi meçhul bir cehennem akıbetine sürüklenıp gideceklerdir. Bununla beraber kabahatin kuvvetlilikten ziyade zayıflıkta olduğuna şüphe yoktur. münferid zayıflıklan müçtemi kuvvetlerle telâfi etmek ihtiyacı bir zarurettir. Tıpkı insan cemiyetinde olduğu gibi. Hakikaten hayatta öyle değil midir? însanlar fıtraten âdil midirler, yoksa barbar ve zorba mıdırlar? Eğer cemiyette her ferd kendi işini kendi görecek olsaydı ortalık zorbalann tahakkümü altında kalmaktan hiçbir zaman kurtulamazdı. Herkesin huzur ve sükununu temin ihtiyacile vücude gelen devlet müessesesi, hakikatte topluluğun bu huzur ve sükunu temin edecek müçtemi kudretinden başka birşey değildir. Devletler arasmda bu zabıtanm cemiyettekine benzer toplu bir kuvvetle temininden başka çare yoktur. Milletler Cemiyeti beşeriyete nihayet huzur ve sükun verecek bu heyet olacaktı. Henüz bu gayeyi temin etmiş olmaktan maatteessüf epeyce uzak bulunuyoruz. Sir Samuel Horun Cenevredeki majistral nutkunda: Ingiltere bütün kuvvetnn hakkı müdafaa için toplu yürüyecek Cemiyetin emrine koyuyor. Sözü falso verdikten sonradır ki dünyanın nizamına bozukluk anz oldu. Ne Ingiltere bütün kuvvetini Cemiyetin emrine koyabildi, ne diğer devletler Ingiltereyi bu yürüyüşünde takviye edebildiler. Şimdi işte bu perişanlığın cezası çekiliyor. Gücü yeten veya kendisini öyle farzeden herkes yumruğunu sıkarak dünyaya: Ezerim! Diye haykınyor. Tarihî felsefenin kimsenin kimseyi ezemiyeceğini göstermesi neye yarar? Muvakkaten yürüyecek kuvvet tecellilerinin sözde kahramanhk destanlan milletleri ıstırabdan ıstıraba atmakta devam edip gidecek ve insanlar bir defa için akıllarını başlanna toplıyamazlar sa beşeriyet sanki kendisine ebediyet için mukadder olan felâketler içinde yuvarlanıp duracaktır. 1870 71 deki Alman zaferi yarım asra yakın bir fasıla ile Fransada bir Alzas Loren yarasi yaşattıktan sonra nihayet 1914 18 hailesile milyonla ve milyarlarla ölçülemiyen acılara mal olmadı mı? Versay sulhu ayni hatayı daha büyük ölçüde tekrar ettikten sonra §imdi yeni dava ve kavgaların arifesinde bulunuyoruz. Versayda yalnız şu fark vardı: Orada ihdas edilmiş olan Milletîer Cemiyeti guya haksızlıklan muslihane yollarla halledecekti. Onu teyiden alınan muhtelif ve toplu kararlar hep millî daValann millî silâhlarla halli heveslerini bertaraf etmek gayesine matuftu. Bunlann hepsi çok iyi olmakla beraber maatteessüf kâğıd üzerinde manasız sözlerden ibaret kalmak akıbet ve mahiyetinden kurtulamadılar. İşte buhranın sebebi buradadır. Onun halli çaresi de gene burada olduğu gibi. Milletler Cemiyeti adaleti yerine getirecek toplu ve kahir bir kuvvet mahiyet ve hakikatini kazanmak lâzımdır. Bu da bütün milletlerin ona iştirak etmelerile ve bütün kuvvetlerini onun emrinde tutmalarile kabildir. Ayni zamanda en esaslı adalet bittabi bu Cemiyetin en başlı şiannı teşkil etmelidir. işte beşeriyeti belâdan kurtaracak tılsım buradadır. Eğer bu şartlar yerine getirilemezse beşeriyetin belâ ve musibetten kurtulmasma îmkân yoktur. Şimdi bütün Avrupanın içinde yüzdüğü hâd buhranda görüldüğü gibi. Ortada Milletler Cemiyeti gibi bütün însanlann inanarak sanldıklan müessese, bir zabıta esasında kurulmuş olmadıkça milletler beşerin fıtratindeki zorbalık ihtiraslanndan ve bunun neticesi olan felâketlerden ve ıstırablardan kurtulamıya Müthiş gürültülere rağmen! İspanya Portekizi itham ediyor Almanya Sovyetler münasebatı gayet iyi ve yolunda!.. Nuremberg nutuklan sadece Almanya dahili için söylenmiş. Karşılıklı ticaret hararetle devam ediyor. Rus Generali Orlof Alman Harbiye Nazırının misafiri! Londradaki Al man elçisinin de, Almanyanm Rusyaya taarruz maksadı ta • kıb etmediğini söylemış olması şayanı ka* yiddir. Diğer taraftan Berlin resmî mahfılleri Moskovadaki Alman elçisi von Schlenburgun vazifesini terkettiği hakkmdaki bazı şayialan tekzibe müsaraat etmişlerdir. Binaenaleyh Nu remberg nutuklan, Almanyanın dahilî için söylenmiş de mektir. Profesyonel diplomatlann, en düstrinin ve ordunun, Alman ordusu yüksek kumanda heyeti: Solda Rus generalinin manevralarda Alman endüstrisi Rusya ile anlaşma kendisine misafir olacağı, Alman Harbiye Nazırı Feîd idareşal Von Blomberg, Sovyet Rusyaya, ipyolundaki Bismark ortada Alman Buyuk Erkân Reısı General Von Fritz, sağda Alman tidaî maddeler muan'anesine sadık kaldonanması Başkumandanı Amiral Von Rider, Nurembergde... kabilinde makinedıklan ve bu anlaşheyeti daimî surette ikamet etmektedir. manm ileride tahakkuk ettirilebileceği ler vermekte devam ediyor. AlmanSovyet ticareti, Alman bankalan tarafından Alman endüstri müdiriyetinde Sovyet görülmektedir. verilen uzun vadeli kredilerle finanse, Rusya ile yapılan işleri idare etmeğe me24 nisan 1926 da Stresman tarafından edilmektedir. Berlinde bir Sovyet ticaret mur hususî bir şube Tardır. lArkasî Sa. 7 sutun 3 te] Berlin 19 (A. A.) Havas a jansı muhabiri bildıriyor: Nurembergde Sovyet Rusya aleyhinde söylenilen şiddetli nutuklan, şimdi ye kadar pratik tedbirler takib etme miştir. Sovyet ata şemiliteri General Orloff, General von Blombergin daveti üzerine «or du günü» ne işti rak etmiştir. Yann başhyacak büyük sonbahar manevra larında Alman or dusunun misafiri oIacaktır. Ihtilâlcilere Portekiz silâh veriyormuş... Alkazar harabelerinde hâlâ boğuşuluyor. Reisicumhur Azanaya suikasd hazırlanmış. Ispanyol donanması Fransız Fasına gitti Solda bilbaoya ilerliyen ihtilâlci kıtaat, sağda hükumet kuvvetleri obüs dolduruyorlar İspanya dahilî harbi bütün fecayi ri, Galiçiya eyaletleri ve bunlarla Ue devam ediyor: Şimdiye kadarki Madrid arasındald Kastil eyaleti ve vaziyet şöyle hulâsa edilebilir: Fran şilmaden ta Cebelüttanka kadar büsa hududunda ve Gaskonya sahilinde tün garb eyaletleri ve Andalusya, bulunan Navar (Bilbao haric), AstulArkası Sa. 7 sütun 1 de] Meşhud cürümler Kanunun tatbikatını hazırlamakla nıc;îşgul komisyon, mesaisîni bitirdi Alman müstemleke davası «Bu meselenin ihmale tahammülü yoktur!» Bir İngiliz muharriri bu hakkın; sahibi olan Almanlar tarafından yarın zorla alınmasındansa bugün sulh yolile verilmesini doğru buluyor «Habeş harbi ve Japonya, ttalya ve Almanya gibi sınaî memleketlerin ham madde ihtiyaclannı temin hakkındaki son mülâhazalar; Almanyayı idare edenlere, halka müstemleke meselesinin ehem miyetini izah ve bu mesele üzerinde tevakkuf hususunda büyük bir fırsat bah şetmiş oldu. Harbden evvelki Alman müstemlekeIeri Uzakşark ve Afrikada idi. Uzak şarktakiler ehemmiyetsiz, Afrikadakiler ise tabiî kaynaklannın zenginlikleri ve nüfuslan itibarile ehemmiyetli koloniler di. Bu meyanda eskiden Alman Şarkî Afrikası, şimdi ise Tanganyika adile a nılan müstemlekenin 995,000 murabba kilometroluk mesahai sathiyesi 7,666,000 nüfusu barındırmaktadır. Buna mukabil 790,000 murabba kilometroluk Kame runda ancak 2,653,000 halk vardır. Togoland ancak 87,200 kilometro murabbaı olduğu halde bir milyondan udapeştede siyasî temaslar olacak Alman Hariciye Nazırı Macaristana geliyor Budapeşte 19 (A. A.) Aşağıdaki tebliğ neşredilmiştir: Alman Dış Bakanı von Neu rath ve zevcesi, Almanyanın Buda peşte elçisi von Mackensenin zevceolarr kızlannı görmek üzere bu gün Budapeşteye Macar Başvekıli gelmektedirler. General Gomboş Von Neurath Kral Naibi Horthynin davetini kabul ederek Gödöllöde tertib olunan avda bulunacaktır. Bittabi [Arkast Sa. 3 sütun 6 da] Adliye Vekili Şükrü Saracoğlu ile heyet azan... Teşrinievvelin birinden itibaren tatbik edılecek olan meşhud cürümler kanununa aid talimatnameyi hazırlamakla meşgul bulunan komisyon dün de toplanmış, bu iş üzerindeki mesaisini bitirmiştir. Kanunun tatbikmı kolaylaştırmak üzere kırk küsur maddelik bir talimatname vücude getirilmiştir. Talimatnamede Müddeiu mumilerle zabıta memurlannın birbırle lArkast Sa. 3 sütun 6 da] Cumhuriyetin Büyük Avrupa Anketi Eskı Alman mustemlekesi Kamerundan bir manzara Atina 19 (Hususî) Yunanistanda komünizmin takibi hakkındaki kanun [Arkast Sa. 4 sütun 4 te] dün resmî gazete ile ilân edilmiş ve bu IIIIIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIII1IIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIII1IIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIII1IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIMIIIIII IIIII1IIIIIIIIIIIIIMI günden itibaren mer'iyete geçmiştir. caklar ve her zaman buhranlar içinde yü mek için başbaşa gelmek ve elele vermek Kırk beş gündenberi zabıta tarafından zeceklerdir. İşte şimdi Avrupa bu buh mecburiyetinde bulunuyorlar. Yoksa aranılmakta olan Yunan komünistlerinin ranların en büyüklerinden biri içinde kıv buhranlardan ve onun hiç bitmiyecek ihmeşhur reisi Zaharias dün sokakta polisranıp duruyor. tıras ve elemlerinden kurtulamıyacaklar l Arkası Sa. 7 sütun 3 te] Eğer beşeriyet zabıtasız bir ihtırasla dır. yekdiğerinin gırtlağına sarılacak zorbaHarbetmekte hiçbir marifet yoklıklann sevkine tâbi kalırsa mütemadiyen tur, hakikî marifet ebedî değilse bile kendini kuvvetli sananın diğeri üzerine devamlı sulhu bulabilmektedir. Büsaldırması hâdiselerine şahid olup gide tün kuvvetlerini bu büyük marifetin ceğiz demektir. Eğer zorbalık kuvveti tahakkukuna sarfetmiyen devlet aDün, Atinada yapılacak Yedinci her davayı halle kudretlı bir şekil olsay damlannm bizce devlet adamı unvaBalkan oyunlarında memleketimizi tem dı belki denilecek söz kalmazdı. Hayır, nını taşımağa bile salâhiyet ve ehlisil edecek atletler resmen tesbit edilmiş beşerin içyüzünde zahirî kuvvetleri mat yetleri yoktur. * Ierdir. edecek kadar kudretli gizli kuvvetler Buçün Avrupanın en büyük derTürk Spor Kurumu Atletizm Şubesi mevcud ve mütemerkiz olduğu cihetle di milletlerin idarelerinin her yer Reisi Vildan Âşir dün akşam kampa gi zahirî kuvvetlerin saman alevi gibi mude tam muuazeneli kafalarda ve derek atletleri toplamış, kendilerine ilk vaffakiyetleri okyanusların altlanndan [Arkası Sa. 7 sutun 5 te\ her cihetle iktidarlı ellerde bulun fırlıyan muazzam dalgalar gibi beşeriyetin içinden hşkıran kuvvetlerle çok geç mamatından ibarettir denilse hameden solda sıfır derekesine indirilmiştir, ta oimaz. Avrupa bütün derdle indiriliyor ve indirilecektir. Ortada ka rinin yanıbaşında bir de büyük lan çekilmiş bir sürü ıstırab ve matemle devlet adamı yokluğunun demehâlâ halline imkân bulunamamış hakikî mek için azhğımn buhranını adaletin ebedî hasretinden ibarettir. în yaşıyor! sanlar işte bu en büyük noksanı telâfi et(Oçüncü »ahifemizde YUNUS NAD1 fazla nüfusu vardır. 835,000 kilometro murabbaı araziyi ihtiva eden cenubu garbî Afrikası ise 105,000 nüfuslu bomboş denecek kadar nüfusu azlık zir koloni dir. îşte Versay muahedesinin 119 uncu maddesi mucibince Almanyanın elinden alınan müstemlekelerin bellibaşlılan bunlardan ibarettir. Ayni muahedede Al manyanın müstemleke idare edecek kabi Yunanistanda komünizm yasak 45 gündenberi aranan Yunan komünistlerinin şefi tevkif olundu Genc bir politikacı Pariste Karl Marx Katolik ve Komünist Beşerî idealler ve hayat Iljtiyarlar memleketi gencleşiyor mu? 14 temmuzdan sonra İstihsal vasıtalannm tamamile devletleştirilmesi yolile şahsî mülkiyetin cemiyete devri manasına geldiği takdirde, komünizm, hürriyetçiliğe, ferdciliğe, dinciliğe ve milliyetçiliğe düşmandır. Fakat Pariste karşınıza çıkan komünizmin, asıl sistemindeki bu safiyeti muhafaza etmemiş olduğunu görürsünüz. Lâtm mahallesinde, Sorbonne, yahud İnstitut önünde, Paris gazetesinde, sokağında veya salonunda Karl Manc bu dört düşmanmdan mutlaka birinin koluna girmiş, telifçi ve uysal bir adamdır: Andre Gide'in kolunda ferdci, J. R. Bloch'un kolunda hürriyetçi, Rouget de Lisle'in kolunda milliyetçi, ve birçok hararetli katoliklerin kolunda da dinci olup durur. Bütün bu terkiblere komünizmden başka bir tabiye bulunmadığı için, sol Fransız münevver lerini «Sermaye» müellifinin yanıbaşında 14 temmuz bayramıiıua i«. u^un. uıuin bir gösterdiği halde, sisteminin büyük pren madend fenerini, dunyayı aydınlatan siplerinde ondan ayıran temel farklar, uhurriyet sembolü halinde tutarak nutkunu söylerken zaktan iyice seçilemiyor. Fransız meb'uslanndan M. Gaston sanlan bir araya toplamak için» çıkanlBergery tarafından «Fransayı paranın dığı başlığının altmda yazılan La Fleche [Arkası Sa. 7 sutun 4 te", zulmünden kurtarmak istiyen bütün in Yazan : Peyamf Safa ; 19 "; Atinaya gidecek atletler seçildi Diplomatlar Ccnevrede toplanıyorlar Vekillerin seyahati