16 Ağustos 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

BUGÜN 2 nci sahifede: Siyasî icmal 3 üncü sahifede: İspanyadan fed manzaralar 5 înci sahifede: Fikirler 6 ncı sahifede: Olımpiyad mektub ları, Emekdar koprünün vedaı Kandemix ÂAM S3yi! 44Uü umhuri KEMALİ İSTÂNBTJL . CAĞALOĞLTJ Telgraf ve mektub adresl: Cumhurtyet, İstanbul Posta kutusu: Istanbul, No 248 Q i c ifl 4 1OQC r3Z3F İD AyUSTOS 1300 Türk inkılâbı hakkında pj kadar yazılmış eserlerin en mükeıbmelidir. Fransız parlâmentosu reisi Herriot ve doktor Köprülü Fuad eser için birer mukaddeme yazmışlardır. Her gencin elinde bir tane bulonmahdır. Yazan: Tekin Alp Telefon: Başmuharrlr ve evl: 22366 rahrlr heyetl: 24298 fdare ve matbaa fasmlle Matbaacüık ve Neşriyat Şirketl 24299 . 24290 Ihtilâlciler dün cenubda 6 şehir daha zaptettiler El ve ev işleri Sergisine aid Bir temenni konomi Bakam Celâl Bayann hakh olarak fazla ehemmiyet verdiğini memnuniyetle öğrendiğimiz bu sergi üzerinde bir iki defadan ziyade durmanın asla çok görülmemesi lâzım geldığini söylemiştık. Bugün sergiye aid bir temenni için aynı bahse avdet ederken evvelce meselenin ehemmiyetini tebarüz ettirmiş olmak üzere hazırlamış bulunduğumuz zemin üzerinde yürümüş oluyoruz. Orada anlatmıştık ki el ve ev işlerinin içtimaî ve medenî seviye itibarile kıymet ve manalan hatta büyük sanayiin eeri iş çıkaran büyük fabrikalanndan daha ileridir. Küçük el ve ev işleri san'atîarında ferdlerin kendi şahsî kabıliyetlerini kendi yarattıklan eserlere kattıkları hususî bir güzellik vardır, ve bu tıpkı bir heykel yontmak, bir tablo boyamak, bir giır yazmak gibi bir güzel san'at parçasıdır. Bu el ve ev işlerinin idamesi eko nomi bakımından çok kıymetli olduğu kadar bir mılletin medenî şiarına nümune teşkil etmış olmak itibarile de kezalik ve belki daha büyük bir ehemmiyeti haizdir. Küçük bir hikâye: Londra, som gü müş ev eşyası satılan pazarların en bü yüklerinden biri ve belki birincisidir. Ge» çenlerde bir Türk aile kendisine aid bir tatlı takımının bir parçasındaki ufak bir bozukluğu tamir ettirmek için onu Lon dranın bu islerde en maruf büyük bir magazasına götürmüştür. Yapılacak bozukluk cok ehemmiyetsiz birşeydi. Mağaza sahıbi bunu çabuk anlamakla beraber tatlı bardağını bir türlü elinden bırakamıyarak habire evırip çeviriyor, evirip çe virdıkçe hayranlığı artıyordu. Takımm nerede yapılmış olduğu hakkında da malumat aldıktan sonra hislerini şu suretle açıkça ifade etti: « Fevkalâde güzel bir san'at eseri. îtiraf ederim ki böylesi şimdi İngilterede He yapılmamaktadır ve yapılamaz da. Hatta bu ayarda bir güzelliğin İngilterede hiçbir zaman yaratılmamış olduğunu 6Öyliyeceğim geliyor. Bizlere göre emsal6İz bir iştır...» Bu is Türkiyede ve Istanbulda yapılmıştır. Bıraz tanhi eskice. Belki kırk elli yıl ev\eline aid bir iş. Fakat müşterisi bulunursa Istanbulda buna benzej san'at eserlerini şimdi de yaratabilecek san'at kâr bakiyeleri hâlâ vardır. Yalnız bu vesile ile başka birşeyi hepimizin itiraf etmeklığimiz, fakat itiraf etmeden evvel bılmeklığimiz, yani öğrenmekliğimiz lâzımdır ki nefıs elişlerinde Türklüğün çok zengin olan mazisine nisbetle bugün hayli fakir bir vaziyette bulunuyoruz. Gümüş üzerinde bir işin tek nümune eini yanbancı bir pazarın kıymetli şehadetile yukanya yazdık. Bir zamanlar gümüş üzerinde çalışma faaliyeti İstanbu lun bellibaşlı bir hususiyetini, hatta bü • .yük mıkyasta bir ticaretini teşkil ederdı. Bunu hepimiz pek iyi bılmeyiz. Fakat eski zamanlarda Türk ustalannın bu mevzuda neler yaratmış olduklannm şurada burada kalmış nümunelerini görürsek hayretten gözlerimiz dört açılır. San'at hâlâ mevcuddur ve eski kabiliyet te bütün bütün ortadan kalkıp gitmiş değildir. Ayni ince işin harikulâde güzelleri altın eserlerde de görülür. Hele bakır üzerindeki işlemelenn nefaseti ve tenvvüü her san'at sevgisini heyecanlar içinde yüzdürecek şekillerdedir. Ahşab üzerindekı oymalarda Türk san'atkârı o kadar ileri gitmiştir ki bazı parçalarda önünüze konan san'at eserinin bir odun parçasından çekilmiş olduğuna kolay kolay ihtimal Vermezsîniz. Dokumalara gelince Bilecik Ve Üsküdar çatmalarını bugün hepimiz hayran hayran temaşa ederken bunlann Türkiyede mi yapılmış olduğunu için için kendi kendimize soruyoruz. Evet, bun MADRID DUŞMEK UZERE Memnu mmtakalar Altınkum ve Sütlüce memnu mıntaka oluyor Yeni Bogazlar mukavelesinin tatbıkına dünden itibaren başlanmıştır. Bu su retle Lozan muahedesinin akdindenberi Bogazlar için cari olan rejim bertaraf olduğu gibi bu rejimin kontrolunu yapmakta olan Bogazlar komısyonu da tarihe karışmış olmaktadır. Dünden itibaren Boğazlardan gelip geçen her nevi gemiler için, hükumetımizce, Montrö mukavelesi esaslarından mülhem olarak hazırlanan şartlar daire sinde muamele ifa edılmektedir. Gene Boğazlardan geçmekte olan transit gemiler de Vekiller Heyetince kabul edilen talımatname hükümlerine tâbi tutulmakta, bunlara aid sıhhî rüsumların tahsıli de yeni şekle uydurulmaktadır. Boğazlardan geçiş hakkındaki bu kayidlerin tatbıkına başlanmış olmakla beraber memnu mmtakaların da tecrid ve tahdidine başlanmıştır. Her iki Boğaz mmtakasile Marmarada ve Izmit koyunda memnu mıntaka olarak aynlan yerlere habersiz girmek yasaktır. Rusyada Staline karşı bir suikasd teşebbüsü Şebekeye Kamenef ve Zinoviyef de dahil. Muhakemeye başlanıyor Norveçte oturan Troçki bu teşebbüsle kendisinin alâkadar olmadığını söylüyor. Rus matbuatı suikasdcüerin idam edilmesini istiyor Portekiz hududunda bir çarpışma oldu Dün iki asi General konuşarak yeni kararlar verdiler. Madrid muhasara altına giriyor Sevilde bir barikad Elvas 15 (A.A.) Portekiz Havas Ajansı muhabiri, İspanyol asilerinin, dün akşama yakın Badajoza girdıklerini fakat akşamüstü şehrin sokaklarında şiddetli çarpışmalann devam ettiğini haber vermektedir. Ası tayyare ve topçu kuvvetleri dün sabah saat 7 de Badajozu bombardıman etmeğe başlamışlardır. Taarruz saat 1 1 de durmuştur. Asıler, harekâta, saat 17 de tekrar başlamışlar ve beldenın elyevm harabe halmde bulunan eski surlarına ka Memnu mmtakaların tayini için te şekkül eden komisyonun verdiği karara göre, Karadeniz Boğazında Altınkum ve Sütlüce memnu mıntaka meyanına a lınmıştır. Buralarda plâjlar ve kazinolar kaldırılacak, badema, bu her iki mıntaka mesire mahalli olmaktan çıkacaktır. Kilyos ta memnu mıntaka olarak ayrılmıştır. Karadenizden akşamüzeri gelecek vapurBugosta yaralılar lar Büyük limanda demirlivecekler, şimdi dar gelmişlerdir. Bu surlar, Halkçı cepheolduğu gibi Büyükdereye kadar inemiyeye mensub 300 milis askerıle 500 gönüllü ceklerdır. tarafından şiddetle müdafaa edılmekte lzmit kolu, Derince ve Gölcük te idi. memnu mıntaka olarak kalmaktadır. İlk asi kuvvetler, Badajoza, Trinİdad Çanakkale Boğazında da her iki sakapısından girmişlerdir. hilde askerî işgal altına alınan kısımlar Hükumet kuvvetleri «eski kale» ma memnu mıntaka olacak, bu sahillerin muhallesine ıltica etmişlerdır. Bu mahalle ayyen sahalan haricindeki yerler de tesbit kesif bir bombardımana maruz kalmıj edilecektir. tır. Memnu mmtakaların yerleri ve hududAsiler Badajozun pek yakmında bu ları hükumet tarafından bir iki güne ka[Arkası Sa. 7 sütun 1 de] dar ilân edilecektir. Kamenef Suikasd maznunları Troçki Zinoviyef Londra 15 (Hususî) Moskovadan bildirildiğine göre M. Stalin ıle diğer hükumet erkânının hayatlarına karşı tertib edılmiş bir suikasd meydana çıkanlmıştır. Suıkasdın halıhazırda Norveçrc bulunan eski Harbiye Komiseri Troçki ile üçüncü enternasyonal eski reisi Zinoviyef ve arkadaşı Kamenef tarafından hazırlan dığı haber verilmektedir. Yabancı casus teşkilâtlarla münasebette bulunan on kadar suikasdci tevkif edilmistir. Berlin Olimpiyadları bugün bitiyor İtalya dün Avusturyayı 2 1 yenerek futbol birincisi oldu Su topunda ve eskrimde Macarlar, halterde Mısırlılar altın madalya kazandılar Memnu mıntaka komısyonu toplamyor Boğazlarda memnu mıntakayı tahdide memur olan komisyon yarın da Hariciye Vekâleti umumî kâtıbinin riyasetinde toplanarak hazırlanan raporun son şeklini gözden geçirecektir. [Arkası Sa. 4 sütun 4 te"\ « Stalin ıle arkadaşlarına karşı terab edildıği söyl'snen suıkasdden haberim yoktur. Böyle bir işle hiçbir alâkam yoktur ve olamaz. Benim, şahsî tethişe şiddetle muhalif olduğumu bütün dünya bılir. Ecnebi gazeteler için yazdığım makaleler haricinde Sovyet Rusya ıle meşgul olmuyorum. Herhangi bir suikasd hareketile alâkam olmadığına göre, ismimi istismar etmektedirler. Meselenin içyüzünü meydana çıkarmak için bütün dünya Ayni haberlere göre, suikasdde Alman sosyalist teskilâtlarmın murahhaslarından millıyetper\erlerinın de parmağı vardır. mürekkeb bir komisyon kurulmasını tekGeçen sene Sovyet erkânından Kirofa lıf edivorum.» karşı yapılan suikasdin de ayni şebeke Moskova muhabirimizin tarafından tertib edıldıği söyleniyor. verdiği telsiz Suıkasdın elebasılarındin oldukları Londradan gelen bu haberler üzerıne haber verilen Zinoviyef geçen sene 5 yıl, Moskova muhabırimize bir telgraf çekeKamenef ise 10 yıl hapse mahkum edılrek mesele hakkında malumat istedik. mişlerdı. Her ıkisi de halen Rusyada ve Muhabirimiz geceyarısmdan sonra gazehapısanede bulunmaktadırlar. temize gönderdığı bir telsizle şunlan 'JTÎTroçki inkâr ediyor dirmistir: Misafir bulunduğu Norveçte vaid ve Moskova İS (Telsizle) Tas taahhüdleri hilâfına olarak gayrinizami Ajansı tarafından resmen bildirifaaliyette bulunduğu söylenen Troçki bugün Norveç polisi tarafından isticvab len suikasd M. Stalin ile diğer hükumet erkânına karşı tertib edil edilmistir. Sovyetlerin eski Harbiye Nazın bu mistir. Bugünkü gazeteler suikasd' münasebetle gazetecilere şunlan söyle cilerin başında Troçki, Zinoviyef [Arkası Sa 4 sutun 5 te] mistir: 4 Büyük Avrupa Anketi Muharriri: Peyami Safa nema yıldızlarile, Çıplaklar cemi yeti azalarile, muharrirlerle olduğu kadar ahalile, şoförlerle, gar sonlarla, müvezzilerle, hatta ço cuklarla da ayrı ayrı konuşan ar kadaşımız, her birinin yaşı, mes leği ve seviyesine göre dünya görüşleri ve Türkiye hakkında bil \ Cumhuriyetin Dünkü galebesile dünya şampiyonu olan Italyan futbol takımt Berlin 15 (Hususî surette gönderdi ğimiz arkadaşımızdan) Yarın (bugün) gene fevkalâde merasimle Olımpiyad müsabakalarının kapanış merasimi yapılacaktır. Bu suretle Onbirinci Berlin Olimpiyadları da tarihe karışmış olacaktır. Ddnya sporcu gencliğı ancak dört sene sonra Onıkinci Beyneî milel Olımpiyadlarında Tokyoda tekrar bulusacaktır. Bugün binicilik müsabakalarına devam edılmiş, muhtelıf dereceler alınmıştır. Fakat netice puvan vazıyetlerine göre bellı olacağından ancak yarın anlaşılabilecekrir. Bugün ayni zamanda büyük stadda İtalya ile Avusturya mıllî takımları karşılaşmıştır. Yüz bin kişinin hazır bulunduğu bu oyun heyecanlı fakat teknik bakımmdan düşük olmuş, netıcede italya 21 galib gelerek futbolda Olımpiyad şampiyonluğunu kazanmıştır. Maçın bırinci devresi tamamile müteyazin bir şekılde cereyan etmiş, iki taraf ta sayı yapamamıştır. İkinci de\rede önce İtalyanlar bir gol yapmışlar, biraz sonra da Avusturyalılar buna mukabele etmisler ve bu devre de müsavi şekilde bitmiştir. Bunun üzerine maç on beşer dakikalık iki devre uzatılmış, bu müddet zarfında İtalyanlar bir gol daha yapmağa muvaffak olduklarından maç bu şekilde 21 lArkası Sa. 7 sutun 5 te\ Türkiye matbuatında ilk defa olarak, büyük ve sistemli bir Avrupa anketi yapmak için seyahate çıkan arkadaşımız Peyami Safa, Yunanistanı, İtalyayı, İsviçreyi, Fransayı, Almanyayı, Avusturyayt, Macaristanı ve Romanyayı ziyaret ettikten sonra vatana dön • müş bulunuyor. Bu sekiz memle > kette ve bilhassa Pariste devlet adamlarile, Belediye azalarile, fikir adamlarile, san'atkârlarla' si hazır bulunan Peyami Safa, ayru müzelere, sergilere, fikir ve san't ocaklarına dair de intıbalarıı kaydetmiştir. Seyahatteki bütün müşahede lerini, asıllarını göz b'nüne getirecek kadcr canlı ve hakikatçi bir r fade ile yazacak olan Peyami Safanın anketiî*i ve intıbalarım per* şembe gününden itibaren Cumhu1 riyet sahifelerindc takib edecek Pendikteki Beyaz ev Yeni zabıta romanımız Beşi Kırk İki Geçe, romanımız bitti. Pek pakında «Pen dikteki Beyaz £ı>» isimli yerli polis romanını neşre başlıyoruz. YUNUS NAD1 lArkası Sa. 4 sütun 1 de] dikleri ve düşündüklerine dair siyasî, edebi ve sosyal büyük an ketimizin birinci serisini hazırla mış bulunuyor. Pariste Halk cephesinin bilhassa tspanya ihtilâli üzerine şiddetle nen mitinglerine, nümayişlerine, Fransız Meb'usan Meclisinde gü rültülü münakaşalara şahid olan { ve Fransa Hariciye Nezaretinin bjr ziyafet ve merasiminde de