9 Nisan 1936 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî İcmaL 3 üncü sahifede: Bir diplomatın feryadı. 5 inci sahifede: Yumurta ticaretinde vaziyetimiz nedir? 6 ncı sahifede: Askerlik bahisleri, Almjyılar hazır m>* I ın7 jfll Sayiî 427»» u m h u r iyet tSTANBUL • CAĞALOGLU Telgrafvemektubadresl:Cumhurlyet,tstaııbul.Postakutusu:lstanbul, M 246 o ... .. n i n P8rŞeillIlB 9 NİS3I1 1 9 3 6 Cenevre 8 (Hususî) 13 ler komitesi bugün toplanmıştır. îlk defa söz alan İngiliz Hariciye Nazın M. Eden, zehirli gaz istimali meselesi hakkında ezcümle demıştir ki: « Her iki tarafın, yani îtalya ile Habeşistanın, zehirli gaz istimalıni sureti kat'iyede yasa keden 1925 tarihli Ce nevre anlaşmasını imza ettiklerini hatır lamamız icab eder. Her iki taraf, herhanşekılde veya herhangi ahvalde gaz ıstimal etmiyeceklerini taahhüd eylemişlerdir. Italyan tayyareleri tarafından zehirli gaz kullanılması arsıulusal anlaşmaların herhangi bir kıymeti haiz olup olmadığı meselesini ortaya koymaktadır.» M. Eden bundan sonra, Milletler meclisi sekreterlığinin, Cenevre kızılhaç ma kamatından herhangi bir haber alıp almadığını sormuştur. Fransız Hariciye Nazırı M. Flanden de Habeş mezalimi hakkında malumat Partste toplanan Fransız sefirler ko nferansı, ortada Başvekil M. Saro, istenilmesini taleb etmiştir. '• Harıcıye Nazırı Flandin, Nezarets iz Nazır Pol Bonkur ve Fransanın Berlin, Roma, Londra ve Bruksel sefirleri Bunun üzerine, komite, kızılhaçın, zehirli gaz kullanıldığına dair haberler alıp 1 Hukuk müsavatının tanınması, küm hakkı verilmiyecektir. Muhtıranın ikinci kısmı, siyasî tedbir almadığını öğrenmek üzere M. Avenolü, 2 Taahhüdlere riayet. 3 Arsıulusal kanuna karşı umum ler başlığı altında olup şu kısımları ıhtiva kızılhaçla temasa girmeğe memur etmiş tir. tarafından gösterilmesi icab eden riayet, etmektedir: Toplantı saat dörde talik edilmiştir. 6 Müşterek emniyet, 4 Bunun için icab eden garantiler, 5 Herhangi devlete hiçbir tahak Hayat Ansiklopedisi uncu ciizU çıktı 99 Telefon: Başmuaarrir ve evl: 22366 Tahrlı heyeti: 24298. İdare re matbaa kısmile Matbaacılık ve Neşnyat Şirketl 24299 • 24290 Almanyadan vaziyetini tasrih etmesi isteniyor Habeş harbinin muhasebesi Fransa dün Milletler Cemiyetine 24 maddelik bir teklif tevdi etti Avrupa meseleleri Onünde Milletler Cemiyeti ütün Avrupada mıntakavî emniyet hesabına en kuvvetli cepheyi Balkan Antantı teşkil ediyor. Batı Avrupası emniyetini temsil eden Lokarno andlaşmasınm ılk tecriıbe önünde yerlere yuvarlanması bu hakikati en görmiyen gözlere batacak bir açıklık ve kesinlikle bir daha göstermiştir. Yeni yeni hâdiseler Avrupayı buna benzer garib vaziyetler karşısında bulunduracaktır. Bu ihtimallerin artması ise Balkan Antantını daha ziyade kuvvetlendirmek lâzım gelen sebeblerdir. Geçen gün Balkan Antantı hesabına Atinada zuhur eden münakaşalar kısa bir müddet yaşadıktan sonra kapandı, ve Balkan Antantı hesabına Yunanistanda da hiçbir münakaşa mevzuu bulunmadığı ilân edildi, ki en ufak şüpheye yer bırakmıyacak olan bir hakikattir. Biz Balkanlılar bu vaziyetimizle kendi memleketlerimizin çevresine aid sulhu emniyet altında bulundurmakla beraber Milletler Cemiyetınin emniyet siyasasına ilgili vazifelerımizi de ifa edecek halde bulunuyoruz. Bütün Avrupa memleketleri ayni vaziyette vazifelerini bu kadar salâhiyet ve tamlıkla yapabilmek için sulh idealini bu kadar kuvvetle iltizam eden bir yola dökülmek mecburiyetindedirler. Fransanın Milletler Cemiyeti emrine müşterek bir kuvvet verilmesi tezi belki bir hayal, fakat sulhu istiyen milletlerin bütün kuvvetlerinin Milletler Cemiyeti emrınde bulunması ergeç tahakkuk edebilecek bir hakikattir. Bunun için gizli siyaset kombinezonlanndan feragat ederek sulhu hakikaten ideal tutan açık bir siyasava dönmek ve onda birleşmek lâzımdır. Işte o zamandır ki Milletler Cemiyetini yasatmak ve yürütmek mümkün olur. Gizli siyasa denildiği zaman buna bir çok misaller göstermek kabildir. Ezcümle İngilterenin Habeş işinde dığer devletlerden şikâyetini ele alabiliriz. Fransa Habeş işinde Milletler Cemiyeti paktını kuvvetle tutmaktan daıma çekinmiş ve bununla îtalyanın hatınnı hoş etmek siyasetini takib etmiştir. Milletler Cemiyetini bütün kuvvetile tutmağa azmetmiş olan îngiltereyi bilâhare tereddüdlere ve umudsuzluklara düşüren başlıca sebeb budur. Evvelce de bu sütunlarda işaret etmiş olduğumuz veçhile giderek iş M. Lavalin vaktile Romada akdettiği anlaşmaların îçyüzünde gizli noktalar bulunduğu şüphesine kadar varmış ve dayanmıştır. Fransanın bütün teminatına rağmen bir türlü tamamile bertaraf edilemiyen bu şüpheler nedir? Ve milletler paktını bozan bir hâdisede bu paktm hükümlerini yerine getirmeğe imkân bulunamazsa ona benzer diğer fena bir hâdisede Cemiyetin birlikle hareketini temin etmek nasıl mümkün olur? M. Eden dün Cenevrede tahkikat taleb etti . Flandene göre Habeşler de İtalyanlara mezalim yapmışlar. 13 ler komitesi harbe devam edip etmiyeceklerini iki tarafa da sormağa karar verdi Bu yeni sulh nizamnamesine göre... Almanya her şeyden evvel taahhudlerine riayet edeceğine dair teminat vermelidir. Fransız plânı ancak mayısta müzakere edilebilecek Bir Fransız gazetesi tekliflerle alay ediyor Cenevre 8 (A.A.) M. Flanden, Paul Boncour, Eden, Strang, de Madariaga, Titulesko, Türk murahhası Suad ve Bruce bu sabah Cenevreye gelmişler dir. Komitenin ilk toplantısı saat 11 de yapılacaktır. M. Flandin bu sabah M. Avenole sulh plânı metnini tevdi edecek ve bu metin öğleden sonra neşredılecektir. Cenevre 8 (A.A.) Fransız mukabil teklif leri metni bugün Paris matbuatı na tebliğ edılecektir. Bu teklifler yirmi sayfadan mürekkeb ve iki vesika halin dedir. Bunlardan biri «banş Fransız cihazlama plânı baslığını taşımaktadır. hareketi için beyannamesi» Dört kısma aynlmıştır ve 24 maddeden ibarettir. (Arkan 7 nci sahifede) (Arkan 7 nci sahifede) M. Eden, Cenevre ıstasyonundan çıkarken Türk medeniyetini FranItalyan kaynaklarından gelen haberlere göre, saya tanıtmak için büyük Italyan ordusunun ileri karakolları Dessieden gayretle çalışıyor 125 kilometro mesafedeler Calatasaray lisesi hocalarmdan M. Askerî muharririmizin mütaleaları Camille Bergeaudnun fransızca htanbul gazetesinde yazdığı bir başmakalede Paris Üniüersiiesi türkiyat tetkik merkezinin faaliyellerini şöyle anlatıijor: «Paris Üniversitesi Rektörü M. Charlety ile îstanbulda Fransız Arkeoloji Enstitüsü dırektörü M. Gabrielin Sorbonda bir «Türkiyat tetkik merkezi» tesis italya müthiş zehirli gazler kullanıyor Paris Üniversitesi Türkiyat merkezi Ispanya Reisicumhuru Parlamentoda sol partilerin ittifakile azledildi Karara sebeb M. Zamoranın son Meclisi «lüzumsuz yere» feshettiğidir. Yakında yeni Cumhurreisi intihab edilecek Italyan Baskumandanı Mareşal Badoglio harekâtı takib ediyor kavemetini kıramıyacağını görünce, işi zehirli gazlere dökmüş ve her çeşid gaz kullanmağa başlamıştır. Bunlann içinde en modern gaz maskelerinden bile geçen yeni bir zehirli gaz, zavallı Habeşleri feci ıstırablar içinde öldürüyormuş. Esasen, Son yazılanmızda, İtalyanlann ka zandıklan muvaffakiyetleri en ziyade zehırli gazlere medyun olduklannı yaz mıştık. Gelen haberler, bu mütaleamızı teyid ediyor. Italyan ordusu, silâhça, Bu türlü işlerin yalnız Habeş işi gibi malzemece haiz olduğu büyük üstünlükîtalyaca bir müstemleke işi sayılan bir lere rağmen, Habeşlerin kahramanca mumeselede bile nasıl bütün Avrupayı müteessir edecek bir cereyan alabileceğini işte apaçık görmekteyiz, ve bu gidişle de daha da görüp gideceğiz diyebiliriz. îtalyanın Habeşistana karşı bir sefer açması, hukukî cepheleri dışında olarak, Avrupadaki kuvvetler muvazenesini bittabi bozacaktı, ve bozmuştur. Almanyaca Ren gayriaskerî mıntakası vaziyetinin konuşma yolile değil de cebir ve zor suretile ıslahma gidilmesi bu muvazenesizliğin jlk yakın ve filî neticelerinden biridir. İtalya, Habes seferinden dolayı Streza blokunu gevşetmis bir halde bulunuyor, hatta elaltından Almanya ile anlaşmak yollarını anyor görünüyordu. îtalyanın bu sahada ne yaptığını doğru olarak bilmeğe imkân bulunmasa bile Ren meselesinden dolayı Fransayı ciddiyetle tutmak istediği takdirde dahi buna muktedir olacak vaziyette bulunmadığı malumdur. Çünkü kuvvetler muvazenesinde İtalya Habesistanla meşgul olduğu kadar Avrupadan eksilmistir. Demek olur ki bu daha ziyade Almanyanm işine yarıyan bir ha (Arkast 7 nci sahifede) Büyük tarihî tefrikamız VİYANA DÖNÜŞÜ Yirmi beş yıl Giridde döğüşmüş ve bu uzun devir içinde şimalde, ' şarkta, cenubda hemen her yıl durup dinlenme *" den kara ve deniz savaşları yapmış olan Türk ordusunun yepyeni bir ordu tazeliğile İstanbuldan çı ' kışı, Viyanaya doğru yü Kara Mustafa rüyüşü tarihin unutamıyacağı manzaralardan biri idi. Bu ordu, on binlerce deveyi, yüzlerce topu be raberinde sürükliyerek dağlar aştı, nehirler aştı, bataklıklar aştı, gene taze ve gene dinc olduğu halde Viyanaya ulaştı. Sonra?.. İşte bu gidişi ve o gidişin sonunu yeni tef rikamızda heyecandan heyecana geçerek okuyacaksınız. Ayni zamanda 17 inci asrm ikinci yarısı içindeki içtimaî hayatın bü tün safhalarını bu eserde canlanmış bulacaksınız. O safhalar arasında ask var, ^"ihtiras var, entrika var ve bilhassa şehamet var. M. Turhan Tan, Viyana Dönüşü Hicaz Irak antantma eserile okuyucularının yüreğindeki Yemen de giriyor yerini gerçekten kuvvetlendirmiş Kahire 8 (A.A.) Yemen Kralı, ve tarihî roman vadisinde en mu Hicazla Irak arasında imza edılen A vaffak olan muharrir sıfatına li rab ittifakına girmeğe karar vermiş ve yakat kazanmıştır. Yemen Başbakanı Muhammed Ziyad, Madrid 8 (A A.) Halkçı Bol ku partileri geçen parlâmentoyu Cum hurreisinin «lüzum suz yere» feshetti(Arkan 4 üncü sahifede) ğine dair bir karar sureti kabul etmişîerdir. Teşkilâtı esasiye kanununa göre parlamentoda basit bir ekseriyetle verilen böyle bir karar Cumhurreisinin azli Parlamentoca azledılen Ispanya Cumhurreisi M. Alkala Zamora. demektir. Parlâ Ordumuzun kıymetli ümerasından, es mento bu içtima devresinde bu karar suMadrid 8 (A.A.) Evvelce bıldiki süvari kaymakamı, Bolu saylavı Hü retini müzakere edecektir. (Arkan 7 nci sahifede) seyin Mithat Benli, dün gece saat 21,30 da Şişli Sıhhat Yurdunda vefat etmiştir. Hüseyin Mithat, Haleb, Adana fevkalâde kumandanı General Ali Muhsinin oğlu, General Hasan İzzetin kardeşi ve Evranozzade Muhsinin damadıdır. Orta tahsilini Haleb Askerî İdadisinde bitirdikten sonra Harbiye mektebine girmiş ve 1313 senesinde iyi bir derece ile zabit çıkmıştır. Balkan Harbinde, Cihan Harbinde ve bilhassa îstiklâl Harbinde memlekete pek büyük yararlıklar ve hizmetlerde bulunmuştur. Merhum, yüksek Bugün dâhi san'atkârımız Koca bir ruha malik ve tam manasile bir insandı. Sinanın ölümünün 357 nci yılıdır. Bu Cenazesı nisanın onuncu cuma günü münasebetle yapılacak büyük ihtifasaat 12 de Teşvikiye camisinde namazı lin programmı ikinci sahifemizde bulakılındıktan sonra Eyübsultandaki ailesi caksınız. Gazetemiz ayrıca Büyük makberesine defnedılecektir. Kederli ailesine ve genc yaşında hayata Sinan için bir broşür hazırlamıştır. atılmak üzere olan oğullanna derin taziSinana dair salâhiyetli yazılan, fevyetlerimizi sunarız. kalâde nefîs resimleri ve vesikalarile tam bir eser olan bu broşür bugün gazetemizle beraber tevzi edilecektir. Broşürün fiatı yalnız 5 kuruş olacaktır ve abonelerimize meccanen tevzi edılecektir. Bu sabah müvezzilerden Bir meb'usumuzu kaybettik Bolu meb'usu Mithat Benli dün vefat etti Koca Sinan ihtifali . .^1 !»••• • Bugün dâhi mimarın mezarında büyük ihtifal yapılacak ve hatırası anılacak «Mimar Sinan» broşürümüzü müvezzilerden isteyiniz Arab ittifakı YUNUS NAD1 (Arkan 3 üncü sahifede) Pazartesiye başlıyoruz bu muahedeyi imza edecek olan bir heyetin başında, Mısır tarikıle Bağdada gitmek üzere San'adan hareket etmiştir. broşürü istemeği unutmaymız. Bir tashih Broşürde maalesef bir yanlışlık olmuş ve Edirnedeki Selimiye camisinin bir minaresini gösteren klişe makine dairesinde sehven ters konmuştur. Tashih ederiz.