14 Eylül 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

^ Bugün: İkinci sahifemizde: Siyasî icmal Habeş davası ve İngiliz politikası. Üçüncü sahifemizde: İki Fıtrat Halid Ziya Uşaklıgil. Altıncı sahifemizde: Hikâye, Duyma dıklarımız, bılmediklerimiz. Yedinci sahifemizde: Çocuk sahifesi. Sekizinci sahifemizde: Geçmiş zaman Ahmed Refık, Spor haberleri. umhuri y! .„.. 4Un Teiefon: Baçmuharrtı re evl: 22368, Tahrlr hfyetl: 24298, îdare İstanbulun en büyük tuhafîye m ISTANBUL • CAĞALOÛLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, tstanbuı . Posta kutusu: tstanbul, No. 248 nı.».»j««ı u r IAI m*JC UUmarTeSI 14 tyilll I3ÛJ SORYANO ve HANANE& Sultanhamamındaki koşebaşın • dan Meydancık Tayyare Piyango müdiriyeti yanındaki mağazaya nakletmiştir REHBER zası ve matbaa kısmlle Matbaacılık ve Neçrlyat Şirketi, 24299 24290. Çarpışan kuvvetler Karşısında Londra: 8 eylul 935 Fransa da fikrini söyledi Laval dün Cenevrede ((Habeş davasmı halletmekten ümidimî kesmedim. Halledemezsek Fransa taahhüdlerini yerine getirecektir)) dedî Söylev her yerde memnuniyet uyandırdı, maamafih ingilizler durumun vehametini muhafaza ettiği fikrinde, İtalyanlar ise «Çizdiğimiz yolda yürümeğe devam edeceğiz» diyorlar Habeş Imparatorunun radyoda dün gece verdiği söylev ngiliz ticaret odaları kongresi icabında İtalyaya karşı îngilterenin, di ğer milletlerle birlıkte zecrî tedbirler alması lâzım geldıği yolunda karar vermiştir. Bu münasbetle Başkan Walter Citrinein verdiği soylev çok açık olduğu kadar çok şiddethydi. Savaştan kaçmak, savaşa tutulmanın en tehlıkeli biricik yoldur, dıyordu. Barış istıyen savaşa nazır olmağı bilmelidir, sözünü başka türlü söylenişlerle anlatan bu diyev bugün Ingilterenin başat kamoyudur denebilir. Ancak gerek bu zat, gerek icabında zecrî tedbirlere baş vurulmasını istiyen başkalan hep Ingilterenin dığer milletlerl birlik olarak hareket etmesi lâzım geldiğini de ileri sürüyorlar. Hele Fransa ile birlik yürümeği ve Fransanın ne yapılıp yapılarak bu fikre kazanılmasını sart koCenevre 13 (A.A.) Asambile saşuyorlar. Fransa ise Mılletler Cemiyeti at tam 10,40 ta toplandı. Benes, prensiplerine bağhlığını söyleyıp durmakta siirüp gitmekle beraber İtalyayı gü esaret meselesinin siyasal komisyonun ruzcendirmek sayımma zecrî tedbirlere ka namesine kaydini istiyen İngiliz delegasdar gitmek yanını tutmuyor, ondan çok yonunun tebliğini okudu. Saat 10,45 de Lavcl, kürsüye çıktı ve kaçınıyor. Fransaya göre Habeş meseleşu söylevi verdi: sinden dolayı İtalyaya karşı zecrî ted« Bizim Uluslar Kurumuna olan birler almak, orta Avrupaya da bulaşaFranstz Başbakemt Lavalin üç muhtelif pozu ımanımız, asla zâfa uğramamıştır. Francak daha geniş ölçüde bir savaş çıkarmak sız mümessilleri hiçbir güçlüğün durdu îtilâf, Fransız Sovyet itilâfı, Roma iti ahhüdün ehemmiyetini Fransa kadar takdemektir. Milletler Cemiyetinin gayesi dir edemez ve onun kadar ölçemez. îsmillctler arasında barışı tutmak olduğu ramadığı bir sebatkârlıkla mütemadiyen lâfları gibi. Kollektif emniyet akidesi, bizim ka tikbalde zamanı ve mekânı ne olursa olna göre herhangi bir sebeble daha geniş Uluslar Sosyetesinin otoritesini artırmıya olçüde bir savaşa alan açmak, cemiyetin ve ona faaliyet ve icraat vasıtalan vermi nunumuzdur ve misakı inkâr etmek ken sun her nevi mes'uliyetlerde tesanüdü taprensiplerine uygun düşemez. Cenevrede ye çalışmıslardır. Fransanın siyasası, ta di idealimizi inkâr etmek olur. M. Samuel zammun eden bu beyanat Uluslar Sosgörülen kargaşalıkların asıl sebebi bura mamen Uluslar Sosyetesinin esasına is Hoareun söylevi «îngilterenin kayid ve yetesinin hayatında bir tarih olacaktır. 2 şubat tarihinde Ingiltere ile, müştedadır, ve bu kargaşalığın daha derin se tinad eder. Dostlanmız ve müttefikleri sartsız olarak kollektif emniyet sistemine bebi ise milletlerin asığları arasmdaki ay mızle yapılmış olan bütün itılâflarımız, iltihak etmek arzusunda bulunduğunu» rek bir tahakkuk programı vücude getir(Aarkan 2 nci »ahifede) rılıklardadır. Milletlerin özel asığları Cenevre ve Lokarnodan geçer: Küçük gösterir. Hiçbir memleket böyle bir tabelli bir idealin elbirlığile tutulmasına engel olmaktadır. B u asığ ayrıhğını kabataslak şöylece anlatmağa çalışabiliriz: Habeşistana karşı bir İtalyan hareketi onünde İngiltereniiL ürjpermesi görünüste MîHetler Cemiyeti paktının çıgnenmesınden ileri gelıyor gıbi görunüyorsa da Jıakikatte İngilizler İtalyayı bu kadar biiyiik kuvvetlerle ve herhalde bir savaş yapDün gelen uçak bölüklerinden birine mensub iki tayyare mak kararile Şarkî Afrıkadan Sudanı ve Memleketimizin yedî alanından kal Atış mektebi civarında ayrılan sahayı Mısırı cevirmeğe gidiyor gıbi görüyorlar. karak 1 1 eylulde Türkiye turuna baş muvaffakiyetle bombardınytn ettikten L'fukta hayalmayal seçilen bir Roma İmlamış olan kahraman tayyarecilerimizin sonra Yeşilköye inmiş ve saat 14 te paratorluğunun topraklar altından kalkıhava yarışı bugün saat 12 de bitecek müsabakaya devam etmek üzere hava yor gibi görünmesi İngilizleri rahatsız ettir. lanmıştır. miştir. Bugün Habeşistana çatan bu haSıvastan kalkan bölük dün sabah sa Ankaradan kalkan bölük te dün sayal, yarın Sudanla Mısırın arkasında ve (Arkan S inci »ahifede) at 9 da şehrimiz üzerinde uçmuş ve İngilterenin Avrupa ile Asya yollarında büyük bir tehlike olacak gibi görünüyor. Bugünden Sudanla Mısırı korkutan bu tehlikenin yarın bir hakikat olmağa çalışnnyacağını kim temın edebilir? Trablusfearb ve Bingazi ile Habeşistanı birleştirecek îtalya Akdenizde ve Hind yollatında Ingilterenin önüne dıkilmiş bir be]â olmıyacak mıdır? İtalyanın şımdiden bu Habeş meselesi münasebetile İngıltereye karşı meydan okuyuşu İngilizlere göre bu gidişin ilerisini çok karanlık ve Malta adasından bir gorunüş çok korkunc göstermeğe başlamıştır. İnMektebsiz kalan on sekiz bin orta okul Direktörlükte Kültür Bakanının BaşkanTavmis gazetesinin Malta muhabiri parçası olarak Italyan profesörü Fel gilizler kendi kendılerine iyisi mi, diyor 9 eylul tarıhıle şu telgrafnameyi çek lone telsızle bir konferans vermiştir. talebesinin vaziyetini tetkik etmek için İs lığı altında yüksek tedrisat umum müdür lar, şimdiden bu tehlikenin önüne geç miştir: Profesör Maltızlann Italyan olup tanbula gelen Kültür Bakanı Saffet Arı vekili ve teftiş heyeti reisi Cevad, başmeli ve onu alabildiğine büyümeğe bı<1565 senesi 8 eylulünde Türklere Türklere karşı kazanılan zaferin ha kan dünden itibaren çalışmağa başlamış müfettis Salih Zeki, îstanbul Kültür Dirakmamah. karşı kazanılan zaferın yıldönümü üç lis bir Italyan galibıyeti olduğunu ve tır. Saffet Arıkan dün sabah saat 10 da rektörü Mehmed Emin ve bütün umumî gündenberi Maltada tes'id edıliyor. Bu Turkleri mağlub eden şovalyelerın ekFransaya göre durum böyle değildir. (Arkan 5 inci »ahifede) ve nasyonac Istanbul Kültür Direktörlüğüne gitmiştir. gün bu zafer münasebetile umumî bay seriyeti İtalyan şövalyeleri olduğunu Hitler, Alman devleti •ııifiııııııııtfiııın«tıttııtıııııtııtıiMi»ııııtıtııntııttnmttııtt»tnmMittttııtımitttntmtıtttitnmınnııııııııntııtıınıııııııınıımın Fransa, İtalyanın Habeşistana gitmesile ram yapıldığından her yer kapalıdır. sosyalist fırkasının büyük bayrahları iddia etmiştir. tehlikenin kendi üzerinden ve kendi yoİtalvan profesörünün bu iddiası doğ Önünde nutuk söylerken (Alman bayDığer taraftan İtalyanlar dahi Malta lundan uzaklaştığını görüyor. Daha dü zaferi üzerine geniş mikyasta propa ru değildir. Çünkü Maltamn Türklere rağı sağdadır.) ne kadat İtalyanlar ikidebir Tunustan ganda yapıyorlar. Bu propagandamn bir Berlin 13 (A.A.) Rayştag, yann (Arkan 9 uncu »ahifede) bahsediyorlardı. M. Lavalin bir Fran IIIIIIIMIIIIItlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllinillllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Nürenbergde toplanacaktır. eız îtalyan dostluğu bağlıyan Roma koHitler, Rayştağda bundan böyle Al ne kadar zoralmış olacağını anlamak güç Cemiyeti kararile kendisinden daha memanyanın tek bir bayrağı olacağını resnuşmalarından sonra bu durum değişmişdeğildir. Başlıca iki büyük devletin bir denî olmağı ve daha medenî kılınmağı men ilân edecektir» tir. Bütün yalanlamalara rağmen M. ideale hizmet etmekten zıyade kendi asığ kabul etmesi istenebilir, ve bu ısteğin (Arkan 3 Gncu »ahifede) Lavalin Roma konuşmalarında Habeşistatbikleri hesabına orada İtalyaya pekâlâ tan meselesinin sözü geçmiş olduğunda larını gözönünde tutarak ayrı ayrı yollarbir takım ödevler verilebilir. Yeni saylav namzedleri artık şüphe edilmiyor. Belki bunun için dan yürümeleri meseleyi içinden kolay îtalyanın yanlış gidişi icab ederse Milkolay cıkılmaz bir zorluğa uğratıyor. Işi Ankara 13 (Telefonla) Açık bukesin andlar bağlanmamıştır. Fakat bületler Cemiyetine karşı da silâhla hare lunan saylavlıklardan birine Parti taratün meseleler üzerinde anlaşılarak Fran tehlıkeli kılan başlıca etke ise İtalyanın keti göze almış olmasında ve öyle görü fından romancı Hüseyin Rahminin namsaca italyanın Habeşistan üzerinde daha Habeşistan üzerindeki isteklerini gerçeknüp gitmesindedir. İtalya sadece Habe zed gösterileceği habeyi teeyyüd etmekbaşat bir yer almasında beis görülmemiş lendirmek için silâha başvurmak yolunşistanm iç idaresindeki yolsuzlukları or tedir. Gelen ha*berlere göre d/er açık blduğu şüphesiz sayılmalıdır. Bu suretle da sürüp gitmesidir. Bu imtıhandan Miltaya koyarak Milletler Cemiyetini bunun saylavlıklar icin Esad Çınar, eski îstan4talya Habeşistana gitmekle ikide bir letler Cemiyeti ya yıkılmış olarak, yahud hakkında bir karar almağa çağırsaydı bel bul meb'usu Sanayi Birliği başkanı Va Fransa ile çekişmekten artık vaz geçiyor daha kuvvetli çıkabilir. Bu ikinci parçaki amacına daha kolay bir yoldan varmış sıf ve eski Aydın meb'usu Fuad Şahinin thı. Fransa bunu kendi sayunına iyi bul nın gerceklenmesi ise milletlerin kendi ceolurdu. İtalya Habeşistana karşı kendi namzed gösterilmeleri muhtemeldir. muş ve üstelık olarak İtalyayı Avrupa miyetlerini korumak için velevki bir an başına harekete geçmekledir ki her maişlerinde kendine bağlamıştır. Onun için idealist yürümeğe karar vermeleri lâzımzereti yıkan bir yola dökülmüş bulunu dir ki bugün Fransa İtalyaya karşı şid dır. Böyle bir karan vermekte İtalya ayyor. Bu gidiştir ki savaşın yalnız Habedetli davranmağa pek taraftar bulunmu rı gayri diye alınamaz. O karar, îtalya şistanda kalmıyarak genellesmesini soSayım memurlan, sayım konyor. Milletler Cemiyeti paktı üzerinde onun vanında ve hatta içinde olarak alınunclıyacaktır. îngiltere îtalyanın kendi trol memurlan, bu işle ilgili yapılacak bir ısrar İtalyayı Fransadan nabilmek lâzımdır. Bu son durumda İtalsine bile meydan okuyan bir kuvvetle orresmî orunlar, büyük ve küçük ayırarak Almanyanın kucağına atabılir. yayı Habeşistana karşı ve diğer devlettaya atılmasından fena halde kuskulan işyarlar, sayıma girecek bütün 'Böyle bir ise ne için ve nasıl uysallık gös ler önünde bütün bütün haksız görmemek mıs ve sinırlenmiştir. Eğer bu dava bu yurddaşlar ve yurdda oturan termeli? İyisi mi, ikisi ortasını bulmağa icab eder. Habeşistanın bir Milletler Ceyoldan ayrılamazsa dünyanın huzuru ve yabancılar bir tek ödevle yüçalışarak ipi kırmamah. İşte Fransanın miyeti üyesi olarak bütün mazeretlerini kümlüdürler. rahati kaçacak, çünkü bu çarpıntı çareSsiyaseti de bu. O da Milletler Cemiyeti hice cıkaran bir hali vardır ki o da insiz baska çarpışışlara kapı açmıs bulunaNE BİR EKSİK, NE BİR FAZLA paktını tutmağa önem ve özen veriyor. sanların köle olarak alım satımlarının o caktır. Bugün değilse yarın, fakat beheDün şehrimize gelen Yugoslav güreş takımt Türk ulusunun sayıFakat pek sıkışırsa Habeşistanı feda edediyarda hâlâ yapılmakta olan bir vahşilık mehal. Dördüncü Balkan güreş şampiyonası Bulgar gıireş takımları da dün sabahki sını doğru çıkarmak rek. olmasıdır. Bu vesile ile Habeşistan bu ve Ancak biz hâlâ sanıyoruz ki bu iş orabugün tam saat 15 te Taksim stadyo Konvansiyonel trenile şehrimize gelmvs Başvekfilet Baslıca iki büyük devlet arasında bu buna benzer hareketlerinden dolayı sıkı ya kadar varmaz. munda büyük törenle başhyacaktır. Bu ve Sırkeci garında törenle karşılanmış lstatistik Umum Müdürlü^S jaıyrılık olunca Milletler Cemiyetinin işi bir imtihandan geçirilebilir, ve Milletler, YUNUS NADÎ müsabakalara girecek olan Yugoslav ve J (Arkan 8 înci »ahifede) D B Havâ Türu Uçaklarımızın yarışı bugün öğleyin bitiyor Tayyare bölüklerimizin aldıkları neticeler, Ankaradaki Başhakeme bildirilerek müsabakayı kazanan bölük ilân edilecektir Gel de bu işe şaşma! Ingilizlerle paylaşamadıkları zafer! Alman bayrağı değîşiyor Hitler Rayiştagı bunun için topluyor Birbirleri aleyhine propaganda yaparken içlerindeki Haçlı ruhu hortladı, Maltayı Türklerden kurtaranları (!) benimsemek için birbirlerine girdiler Kültür Bakanının yaptığı tetkikler Şehrimizde yeniden üç orta okul açılacak, Bakan «Mektebsiz talebe kalmıyacak» diyor Dördüncü Balkan güreş şampiyonası başlıyor Yugoslav ve Bulgar takımları da dün geldi, ilk müsabakalar bugün tam saat 15 te Taksim stadyomunda büyük törenle yapılacak 20 ilkteşrin 1935 pazar günü