24 Ağustos 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

llf J <ll r Bugün: 2 nci sahifede: Siyasî icmal İmparatorluğu ve İtalya 3 üncü sahifede: Kara ejder başını kaldırıyor mu? 5 inci sahifede: Çocuklarımız ne halde? 6 ncı sahifede: Hikâye 7 nci sahifede: Çocuk sahifesi 8 inci sahifede: Spor haberleri umhuriyel Sayi! 4 0 5 0 Telgrat ve mektüp adresi: Cumhurlyet, tstanbul . Posta fcutusu: tstanbul, No. 246 GUIÎ18l1eSİ 2 4 AjllStOS 1935 Teıelon: Başmuharriı ve evl: 22366, rahriı hpyeti: 24298, Idare ve matbaa tasmile Matbaacıüi ve Neşrlyat şirketı, 24299 24290. V Ş i m d i yağmur yağıyor Habeşistanda havalar sonra dolu yağacak Ingiliz Italyan Düellosu sona Eriyor mu? j Londradaki tarihî taplantıdan sonra Harb hazırlıklarının piyasamıza tesiri \ u kadar asker gönderdikten sonra İtalya Habeşıstanla bir savaşa girmeden istedıklerinin barış yolile elde edilecek miktarile yeterlik gösterip kahr mı? Pariste ya pılmakta olan konuşmalar önünde ikide bir herkesin ileri siirdüğü başlıca sorgu budur. İngilizler henüz son sözlerini söylemediler ama bunun ne olacağmı da anlatmaktan geri durmadılar ve dumuyorlar. İngilızlerin en korkulacak kararla rmdan biri şudur: Eğer İtalya Habeşistanda savaşa kalkışır ve bunun önüne geçmek husu sunda Fransa İngiltereye dokunaklı bir yöntemde yardım etmezse Avrupa ka resinde olup bitecek işlere bundan sonra hiç karışmamak üzere küsüp kenara çekilmek. Bu İtalyadan ziyade Fransayı kor kutacak bir karardır. İtalya, Habeşistanda ucu bucağı gelmez bir kavga ile uğraşırken beride Avrupanm içine düşecegi kargaşalıklan herkes kolaylıkla düşünüyor ve anlıyor. Onun ıçin Fransanın bu işte var gücile İngiltere tarafını tut mağa çalışacağı söz götürmez bir ha kikat olmak lâzım gelir. M. Lavalin hem Ingiltereyi gücendirmemek, hem İtalya yı kaçırmamak istiyen durumu gerçekten çok naziktir. Bununla beraber Fransa eğer meseleyi barış yolile bitirmeğe im kân bulunmazsa Milletler Cemiyetinin 4 eylulde başlıyacak toplantısında ce miyet yasasınm hükümlerini, yani îngiliz tarafını tutmak zorunda kalacağım bir ucundan belirtmeğe başlamıştır. Fazla olarak İngiltere bu işten dolayı şim diden Vaşington ve Tokyo hükumetle rile eket (temas) halindedir, ve İtalyaya karşı finansal boykotaj şimdiden başla mıs^Jjüç sayılabilir. Habeş seferinm daha ılk günlennde îtafyânın ödeme kud reti sendelemeğe başlamıştır. îngiliz pi yasasına bir iki milyon sterling borclanmış ve ödemeler ağır yapılmağa başlamış olduğu için İngiltereden İtalyaya kömür verilmesi kesilmiştir. Şimdi İtalyanın kömürlerini Almanyadan tedarik ettiği ve finansal tedbir olarak ta borclannı sıgorta ettirmekte olduğu anlaşılıyor. Yarın durum savaş sayımına ciddiyet kazanırsa sigorta kumpanyalarının yardımı is ter istemez hükümden düşer. İngilizler şimdiye kadar her iki tarafa da silâh vermiyorlar ve fakat bunun u zun uzadıya böyle sürmiyeceğini anla tıyorlar. Eğer İtalya anlaşmağa yanaşmazsa Ingiliz fabrikalan Habeşistana silâh vermeğe başlıyacaklardır. İngilizler İtalyaya barış yolile elde edeceğinin çok olduğunu ve İtalya için yıkım olacak bir savaş sonunda bu kadannın da elde edılemiyeceğini anlatmağa çalışıyorlar. Bütün mesele İngilterenin şimdıki karşıtlığını sonuna kadar bu ciddiyetle tutup tutmıyacağındadır. İtalya îngiliz tehdıdlerini daha ziyade blöf gibi alıyor. Onların ciddiliğine inan geti rirse durumunu değiştirmeğe gideceği sanılır. Zaten Habeşistan üzerinde İtalyaya temin olunmak istenilen ekonomsal ve yan siyasal bağışlarda şimdiden hakikaten pek geniş ve alabildiğine cömert davramlmış bulunulmaktadır. Eğer İngil terenin tutumu ciddî olduğuna inan ge tirilir ve Fransanm da İngiltereden ay nlmıyacağı görülürse İtalyanın Habe şistandan koparabileceğinin en ilerisini elde etmekle kalarak ötesini zamana bırakması daha akla yakın görünür. Ga ribdir ki İtalyada İngilterenin tutumu blöf sayıldığı gibi baska yerlerde de İ talyanm tutumunu blöf sayanlar eksik değildir. Fransız gazetelerinde bile bu ihtimal yan şaka, yan ciddî göze çarpar bir yer alabilmiştir. İngilterenin karşıt çıkacağı bir İtal yan Habeş seferi muvaffak olur mu? Doğrusu şudur ki meselenin İngilterede ulusal bir onur olarak böyle tutulmasına karar verildikten sonra yukarıki sorgu nun cevabı daha ziyade menfi olur. İn giltere filen harbe girişmiyecek olsa bile sanılır ki sonuc gene böyle çıkar. Kaldı ki İngilterenin günün birınde filen harbe girişmiyeceğini dahi şimdiden kimse te min edemez. Bu ihtimalleri İtalya der piş etmez olur mu, ve İtalya dünyaya meydan okuyarak ileri götüreceği bir Habeş seferinin fena akıbetinden hiç şüphe eder mi? ingiltere harbe karşı birçok ciddî kararlar alıyor İtalyamüşteri ürünümüze çıktı Ingiliz donanması Mısır sularına gitmek için emir aldı, diplomasi yolile barış elde edilemezse zecrî tedbirler alınacak Kabinede değişiklikyok Iç Bakanlığına M. E. Bozkurdun getirileceği haberi teeyyüd etmedi Birkaç gün evvel bir gazete, ka binede ve tahsisen İç İşleri Bakan lığında değişiklik olacağmı yazmıştı ve bizim yaptığımız inceleme ve soruşturma bu haberin yanlış olduğunu meydana koymuştu. Evvelki gece İzmirden İstanbul gazetelerine gelen telgraflar İç İş leri Bakanmın değişeceğini ve bu makama getirilmek üzere eski Ad lıye Bakanı M. E. Bozkurdun telgrafla İstanbula çağırıldığını ve hareket te ettığini bildiriyordu. Son Bakanlar kurulu toplanhsm dan sonra böyle bir değişmenin pek uzak bir ihtımal dahilinde olduğunu ve bu uzun yıllardanberi iç ışlerimizi dirayetle çeviren Şükrü Kayanın Cumhur Başkanınm ve Başbakanm itimadmı haiz olduğunu bilmemize rağmen, ayni haberin diğer refikle rimize de gelmiş olması, bizi de, bu malumatı karilerimize arzetmek zaruretinde bırakmıştı. Filhakika, geç vakit aldığımız için burada tahkikine imkân bulamadı ğımız ve biraz da teessürle neşrettiğimiz bu telgraftan sonra gerek dün bizim yaptığımız tahkikat, gerek aşağıya dercettiğimiz Ajans tebliği, böyle bir tebeddülün varid ve mevzuu bahsolmadığını gösterdi. Bu suretle bütün İstanbul gazeteleri yanlış bir istihbar ve rivaveti istemiyerek kaydetmiş bulundular. Bu me yanda bizim şahsan duyduğumuz teessüfü kavdetmek isteriz. İtalyanın Habeşistanda bir savaş için harekete geçmesi İtalyaya muhtelif yönlerden ekonomsal bağlarla bağlı olan memleketimiz piyasalarında da tesirler yapmaktadır. Son günlerde bütün dünya piyasalarında olduğu gibi memleketimizde de İtalya ile ve İtalya üzeJ rinden yapılan muamelelerde daha ihI tiyatlı hareket edilmeğe başlanmıştır. Fakat buna mukabil İtalya birçok ürünlerimize ve bu arada hububatımıza başlıca müşteri vaziyetine girmiştir. İtalyanın harb stoku için her yerden geniş mikyasta mübayaata giriştiği görülmektedir. Diğer yandan fmdık satışlannda bi zim tam bir rakibimiz olan İtalyanın mevcud durumdan ötürü bu yıl eskisi gibi fmdık ihrac edemiyeceği ve bu yüzden fındıklarımız için Avrupada daha müsaid pazarlar bulunabileceği anla şılmaktadır. Bu vaziyetin akisleri şimdiden görülmüş ve fmdıklarımıza yüksek fiatler teklif edildıği gibi daha fazla istekle karşılaşılmıştır. Ajanstn tebliği îstanbul 23 (A.A.) Kabinede değişiklik olacağına dair bugünlerde neşredilen haberler doğru olmadığı gibi, İç Bakanmın değiştiği hakkındaki haberin de kat'iyyen aslı yoktur. Bunun tam tersi olarak, İç Baka nı Şükrü Kaya, bugün derpiş edilen ıslahatı başarmak hususunda Ata türkün ve İsmet İnönünün güvenini haiz bulunmaktadır. M. E. Bozkurd ne diyor? İç Bakanlığına getirileceği şayiaları dolaşan eski Tüze Bakanı M. E. Borzkurt dün Ege vapurile şehrimize gelmiştir. Bozkurd kendisini vapurda gören gazetecilere şunları söylemiştir: < Hiç bir şeyden haberım yok. Yirmi beş gündür Selçukta çiftli ğimde dinleniyordum. Oğlumun apantisitten rahatsızlığı haberini al dım. Ameliyata yetişmek için îzmirde kalmağa vakit bulmadan İstan bula geldim. Şimdi doğru Büyüka ' dadaki evime gidiyorum. Hükumet tarafından buraya davet edildiiğm hakkındaki şayialar doğru değildir. Hiç bir şeyden haberim yok+ur. Buraya gelişim sırf oğlumun ağır hastalığı yüzündendir. Şimdi Üniversite ve Ankara Hu kuk Fakültesinde bu sene verece ğım dersleri hazırlamakla meşgu Mısır sularına gitmek için emir alan Ingiliz donanmasından bir kısrriı İtalya da Afrikaya asker ve mühimmat gönderiyor Londra 23 (Özel) Ingiliz kabinesinin dünkü toplantısı hakkında alınan haberlere göre durumu şu şekilde hulâsa etmek kabildir: 1 Kabine, Uluslar Kurumu paktı na sadık kalacak, icab ederse Uluslar Kurumuna karşı deruhde ettiği taahhüdleri ifa edecektir. 2 Uluslar Kurumunun 4 eylulde yapacağı toplantıdan evvel İtalyan Ha beş ihtilâfını barış yolile halletmek üzere diplomatik konuşmalar yapılacaktır. 3 Bu konuşmalardan bir netıce çıkmazsa zecrî tedbirleri alınacaktır. 4 Kabine bu münasebetle alınacak zecrî tedbirleri hakkında etraflı tetkik lerde bulunmuş, bütün ihtimalleri gözö nünde tutarak geniş bir program tesbit et"nıstir. 5 Icabında bu proğramın tatbikı için Londrada kalan Dış îşleri Bakanı Sir Samuel Hoarea geniş salâhıyet veril miştir. 6 Zecrî tedbirler arasında her çeşıd madenlerin sılâh ve cepanenın îtalyaya gönderilmesini yasak etmek, Söveyş ka nalını kapamak ve Somali süel tedbirler almak mesleleri vardır. Londra 23 (A.A.) Uluslar Sosyetesi paktma riyaset ettirmek hususunda kabine tarafından verilen karar, muhtemel zecrî tedbirlerin iptidaî bir surette tetkik edıldiğini tahmin ettirmektedir. Maden ihracatı üzerine amborgo konulması ve Süveyş kanalının kapatılması hu Telefon Sosyetesile yapılan anlaşma Komisyon hazırlıkları bitirmek üzere Telefon şirketinin satın alınması esas ları kararlaştıktan sonra, arada aktedi lecek mukaveleyi hazırlamağa memur olan iki taraflı komisyon çalışmalarmın mühim kısımiarım bitirmiş ve çalışma neticeleri toplamıştır. Dün Baymdırlık Bakanı Ali Çetinkaya da müzakere ve komisyonun mesaisini bir raporla Başbakana arzetmiştir. Satın alınma mukavelesinin bütün esasları ve teferrüatı hazırlanmış olduğuna göre, şu bir iki gün içinde mukavelena menin imzası kati'yetle beklenebilir. Nazilli fabrikasımn dün temeli atıldı Ekonomi Bakanı Nazillide büyük merasimle karşılandı, temelatma töreninde binlerce halk bulundu vat olduğu halde saat 17,30 da buraya geldi. Celâl Bayar, İzmirden itibaren bütün istasyonlarda büyük törenle karşılanmıştır. Nazilli istasyonunda da bütün civar kazalardan gelmiş heyetlerle binlerce kadın ve erkek toplanmıştı. Bu halk, Nazilliye büyük önem verecek olan fabrikanın temelini atmağa gelen Ekonomi Bakanmı sabırsızhkla bekliyor du. Celâl Bayar, halkın alkışlan arasında trenden indi. ııııııııııııııııııiHiıiıııımımıııııımniM mııııt ııııııııı (Arkası 5 inci sahifede) Vergi toplanış şekli Finans Bakanı yapılan tetkiklerin sonucuna göre kanunların tadil edileceğini söylüyor Finans Bakanı mız Fuad Ağralı dün öğleden evvel saat 11 de İstanbul Finans Direktör lüğüne gelerek İstanbulun malî durumu ve tahsilâtm miktan üzerinde incelemelerde bu lunmuş, öğleden. sonra gene Direktörlukte maliye müsteşarı Faikle birlikte inceleme lerine devam et • miştir. Dün ken • disini gören biı yazıcımıza Finans Finans Bakanı Fuad Ağralı dün Bakanı şunları söyarkadaşımızla görüşürken lemiştır. mevzuatı memleketın umumî vaziyet ve « Varidat kanunlarmdan, bilhassa ihtiyacları da nazan dikkate alınmak kazanc. muamele ve arazi vergileri üze suretile kolaylaştınlmakta ve vergilerinde gerek Fransadan getirtilen müte rin tahakkuk ve tahsılıni kolaylaştırma hassıslar, gerek Vekâlette teşkil etmiş imkânları araştırılmaktadır. Bu tetki olduğumuz tetkik bürosu marifetile et kat ikmal edilir edilmez neticeleri topraflı tetkikat yapılmaktadır. Bu tetki lanacak ve kanunlar üzerinde icab eden katta mevcud vergi kanunlarile ecnebi (Arhası 3 üncü sahifede) IIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlllllHIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItllllllllllllilllllllillllinillllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIMIIIMlMIIIIIIIIIMIIII İstanbul Tramvay Sosyetesile son ve kat'î konuşmalara önümüzdeki eylul ayı içinde Ankarada devam edileceği anlaşılmaktadır. Burada bulunan Baymdırlık Vekâleti espektör ve komiserleri Sosyete ile bu sefer yapılması mevzuubahs konuşmaların esasları üzerinde hazırlıkta ve sosyete şeflerile temaslarda bulunmakta dırlar. Evvelki gün sosyete merkezinde yapılan ve sosyete yönetim kurulu üvelerile direktörlerin iştirak ettiği bir toplantıda Belçikadan dönen Tramvay Sosyetesi Direktörü Kindorf merkezden aldığı ta Tramvay Sosyetesile konuşmalar İstasyondan Halkevine gidildi. FabriNazilli 23 (Özel) Ekonomi Ba yakında başlıyacak kanın Rusyadan getirılen plânlan tetkik kanı Celâl Bayar, refakatinde birçok zeolundu. Ekonomi Bakanımız refakatindeki zevatla beraber fabrikanın kurulacağı meydana gitti ve burada fabrika müdürü ile Sovyet mühendisleri tarafından karşı * landı. Nazilli Halkevi başkanı bir söylev ve« ] rerek fabrikanın Nazillide kurulmasın "• dan mütevellid halkın sevinclerini anlat tı. B' söyleve Celâl Bayar önemli bir ıımııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııuııı (Arkası 5 inci sahifede) ıııııııı ııııımıııııııııııııl Beşinci Izmir panayırı Dün binlerle yerli ve yabancı halk taraf ından gezildi ve çok beğenildi (Aarkan 2 nci sahifede) Dıs İsleri Bakanı Bu hafta içinde Cenevreye gidecek Yunan elçisi M. Sakelaropulos dün Perapalas oteline giderek Dış İşleri Bakanı Tevfik Rüştü Arası ziyaret etmiştir. Dış İşleri Bakanı Uluslar Kurumu nun 4 eylulde yapacağı toplantıda bulunmak üzere önümüzdeki hafta zar fmda Cenevreye gidecektir. Bu toplantıda Uluslar Kurumu İtalyan Habeş ihtilâfını tetkik edecektir. Bütün bunlara rağmen gene savaş ç> \ karsa/o zaman bunun dâtîa ciddî ve daha Bütün silâh şakırtılânna veEünîn ~3il ağır sebeblerini ayrıca aramak lâzım geAma denilecek ki, nitekim deniliyor kavgalarına rağmen karşımızdaki ufkun lecektir. Biz kendi sayımıza bunu hiç ki İtalya bu kadar ileri gittiktensonra arkasında işte bu ihtimaller saklı bulu sanmıyoruz. YUNUS NADl döner mi ve nasıl dönsün? İtalya dönecek değildir. Dediğimiz gibi şimdiden İtalyaya temin olunan faydalar geniş ve ileri bir ölçüdedir. İtalya yarın başladığı seferin savaşsız büyük bir utkuya (zafere) varmış olduğunu ilân ederek silâhını pekâlâ kmına koyabilir. Hatta kendisine temin olunan menfaatlerin filiyat ve tatbikatı sayımına gönderdiği sefer kuvvetinin önemli bir kısmını belirsiz bir müddet için orada bırakmak yolunu da tutabilir» Eğer üstelik olarak seferden vaz geçmek sayımına ingiltere ile Fransadan bir de büyük ölçüde finansal bir yardım (istikraz) elde edebilirse bu iş mutlaka böyle biter. " ^.:tt "~m nuyor. Hatırlardadır ki biz oldumolası ya bu işin en sonunda işte bu sonucda karar kıhnacağına hüküm vermekteyiz. Habeş seferi esasen çok zor bir işken İngilterenin gittikçe ciddıliği artan tutumu sonucu olarak o bütün bütün içinden çıkılmaz bir belâ berzahı hüyulâsını almış bulunmaktadır. İtalyaya göre bu işte sımdılık koparılabıleceğın en ılerı dere cesini koparmakla yeterlik göstermekten baska yapılabilecek birşey olmadığına hükmedilmek bizce zaruridir. Durum, bütün bu bilgi etkeleri elde olarak ko valanmahdır. Yunan genoyu İngilterenin karıştığı ha beri dogru değil Atina 23 (Özel) Atina Ajansı Başbakan M. Çaldarisin Berlin gazeteleri ne verdiği diyevde rejim işi için Yunanistanda yapılacak genoyun (ârayı umumiye) nin birincıteşrinin sonunda hilesiz ve özgür (serbest) olarak yapılacağım ve rejim işinin doğrudan doğ ruya Yunanistanın öz ve iç işi olmak dola^ısile İngilterenin buna karıştığı hıkkında çıkarılan yaymtıların yalan olduğunu söylemiştir. Arsıulusal Izmir panayırı ndan güzel bir gorünüş kınden da u a (ok muvait^k olmuştur. İzmir 23 (Özel) Dün açılan İzmır arsıulusal panayırı bugün binlerce halk tarafından gezilmiştir. Panayırın açılışı İzmirin çehresini değiştirmiş, panayırı görmek üzere memleket içinden ve ecnebi memleketlerden gelen binlerce gezgin şehirde yepyeni bir canlılık uyandırmıştır. Bir nur ziyasına bürünen panayırın gece manzarası bilhassa pek güzel olmak tadır. Bu seneki panayır, geçen yıllarda Tebrik telgrafları İzmir 23 (Ozel) Arsıulusal beşinci İzmir panayırını açmıya davet edilen Başbakan îsmen İnönü ile panayırın açılma töreninde bulunmıya çağrılan Kamutay başkanı Abdülhalik Renda ve Ba yındırlık Bakanı Ali Çetinkaya tarafından Panayır Başkanı ve İzmir Şarbayi Dr. Behçet Uza tebnk telfrafkn föa • derilmiştir.