20 Ağustos 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

50 Âfustos 1935 CUMHURJYET Komşu yurdlarda neler oluyor? ARNAVUDLUK Türk Yahudilerîn müfterilere cevabı Ankara Yahudi cemaati Fransiz, Alman, Ingiliz ve Amerikalıîar Okyanusu reisi yalanları şiddetle daha az zamanda, daha çok emniyetle geçebilecek reddediyor .layyareler yapmak için ayrı ayrı çalışıyorla" Ankara 18 (felgTafla) Bir iki gündür gazetelerde okuduğumuz bazı havadisler, guya Türkiyedeki ya hudilerin tazyikata maruz kaldıklarını ve binnetice Musevilerin hicrete mecbur olduklannı haber vertnektedirler. Bu havadis tamamen asılsız ve yalandır. Bu nun tamamen asılsız ve yalan olduğunu, tatbik sahsmda bulunan önemli bir me sele ile bu havadisi ispat edeceğim. Söyle ki: Ben uzun zamandanberi Ankara Türk Musevi ilk okulunun idare heyeti ve Musevi cemaati reisiyim. İdare etti ğim okulumuzda muhtelif unsurlara mensub talebe vardır. Tazyık şö'yle dursun, talebeye memleketimizin resmî dili türkçe ve Türk tarih ve coğrafyası öğretil mekle beraber kemali serbesti ile sabah ve akşam din dersleri de gösterilir. Kültür Bakanlığının resmî emri üzerine ibranice öğretilen talebenin terakkilerini bir kat daha takviye etmek üzere celiî hükumetimizin resmî müsaadelerile fransızca da öğretilmektedir. Atlas Okyanusunda tayyare rekabeti Köpeği şartlamalı! Beşiktaşta Neccarzade tekkesine meşruta bir işkembeci dükkânı varmış. Bir gün sokakta hızla geçen bir araba sokak kö peklerinden birinin kuyruğunu ezmiş, hayvan da can havlile girecek delik ararken nasılsa işkembecinin kazanına düşmüş!.. Derhal işkembeci hayvanı pişmeden çı karmış amma, kazana köpeğin düştüğü bütün Beşiktaş halkı arasına yayılmış, bu meyanda mal sahibi olan Neccarzade şeyhine de haber gitmiş... O gün Galata mevlevihanesinde de bir cemiyet varmış. Neccarzade şeyhi cemi yete davetli olduğundan iştirak etmiş.. Âyinden sonra jeyh odasında şundan, bundan tohbet yapılırken, Nçccarzade şeyhi sözü kazana düşen köpek meselesın', intikal ettirerek kazanın yerinden çıkanlıp kalaya verileceğini, sonra da şartlanarak tekrar yerine konmak için hiç yoktan bir sürü masrafa gireceğini yanayakda anlatırken; Galata mevlevihanesi jeyhi Kudretullah Efendi merhum: « Erenler! demiş; kazam yerinden oynahp şartlamağa lüzum yok! Asıl ka zana düşen köpeği bulup onu şartlamalı!.» ÖTÜKÇÜ Büyük Alman tayyarelerinden birinin çıaktaı ve havada görünüşü Avrupa ve Arnavudluk, Arnavudluğun bugünkü iç ve dış durıımu suruna yapılan muameleye de dikkat etmekte, bundan haricî münasebatı şiddetle müteessir olmaktadır. Apenin sa hilindeki Arnavud kolonilerinde îtal yan memurlarınm gösterdikleri iyi muamele ile Kosova Arnavudlanna karşı Yugoslavyanm takib ettiği şiddetli poArnavudlukta nufus mütecanistir, tek litika vakit vakit Tiran hükumetinin siunsurdan mürekkebdir. Bu itibarla Ar yasal gidişinde istikamet değişiklikleri navudluk komşularına nazaran daha i yapmaktadır. yi vaziyette bulunuyor. Fakat dağlık Kral Zogo memleketini imar etmeği memleketlerin çoğunda olduğu gibi bu iç politikasma başlıca esas tutmuştur. rada da halk bütün Arnavudluğu değil, Arnavudluğun başlıca limanı Avlonyakendi şehrini, kendi muhitini ve kendi nın yenibaştan yapılması çok ilerlemişkabilesinl tanır, sever. Isyanlar ve di tir. Şose yolları yelpaze gibi açılmakta ğer kanlı hâdiseler ekseriya bundan, bu ve ilerlemektedir. Bilhassa mekteb bi kabile ve semt davasından ileri gelmek naları çoğalmıştır. Arnavudlu tedir. Arnavudluk ğun 193536 bütçesi büdcesl • Yalnız bunlar siyasal mahiyette ve son günlerde res fümullü olmadığı için çok defa kolay lıkla yatıştırılmaktadır. Fiveri isyanı mî gazete ile ilân edilmiştir. Va 18.035,563 nm dahi bu suretle bastırıldığı anlaşı ridat 17.237,1919, masraf altın franktır. Bu suretle açık lıyor. 721,480 frangı bulmaktadır. Geçen Maahaza Arnavudluktaki her hareke+ bütçelere bakarsak varidatın seneden ve isyan nekadar mevziî olursa olsun seneye azaldığını görürüz. 193233 büt'derhal bütün dünyanın endişesini u çesinde varidat 28 milyon altın frank yandırmaktan hâli kalmamaktadır. Buken 193334 senesinde 24 milyona ve nun sebebi Arnavudluğun coğrafî va 193435 senesinde on sekiz buçuk mil zivetinin ehemmivet ve nezaketidir. yona inmiştir. Arnavudluk Ad Arnavudluk hâŞu kadar var ki masraflar da varidat dlseleri niçin riyatik denizinin ağnisbetinde azalmıştır. Masarif üç sene mOhlmdir ? z ı n a h â k i m b i r m e v evvel 31 milyon iken ertesi sene 27 ve mm mmmm kidedir. Burada yerleşecek ve nüfuzu daha ertesi sene 18 1/2 milyon altın nu temelleştirecek kuvvetli bir devlet franga inmiştir. Yeni bütçedeki 17 milbu denize hâkim ve sahib olacaktır. Diyonluk masraftan yedi milyonu müdağer taraftan Arnavudluk deniz taratınfaa ve jandarmaya aiddir. En ziyade aden Balkanların köprübaşıdır. Burasını zalan harbiye bütçesidir. ele geçiren ayağını Balkan yarımada 193334 senesinde ordu bütçesi on sınm bir tarafma bir daha kımıldatıla milyon altın franga yakm iken ertesi mıvacak şekilde atmış sayılır. sene beş milyona ve daha sonra 3 1/2 Bu coğrafî vaziyetinin ehemmiyetine milyona inmiştir. Arnavudluk hükumeArnavudlukta şimdi meydana çıkarılan ti büyük bir harbde ordunun favdası zengin petrol madenleri de inzimam et olmıyacağını düşünerek memleketi ağır miştir. Kendilerinde petrol , çıkmıyan. ve gayrimüsmir bir yükten kurtarmak ayni zamanda bu maddeye çok büyük için masrafım üçte iki nisbetinde azaltihtiyacı olan Yugoslavya ve İtalya bu mıştır. Arnavudlukta Kral Zogo reji madenlere gözlerini dikmişlerdir. Bu minin sağlam olduğuna bir delil de kuvnun için Arnavudluktaki herhangi isyan vetli bir orduya dayanmağa lüzum görve hareket bu memleketle büyük ilişiği memesidir. olan devletler, yani İtalva ve YugoslavArnavudluğun ceArnavudlukta ya}'!, dolayısile bütün Balkan ve garbî nubundaki Rum e Rum akalllyeAvrupa devletlerini ümid ve endışe ile ti meselesi kalliyeti meselesi karışık duj^ular içinde bırakır. halâ'1b'ir"türİu"haİİedilememiştir. ArnaArnavudluk Kralı Kıral Zogonun Zogo memleketinin vudluk hükumeti bu ekalliyetin her politlkası mesahası itibarile türlü muhtariyet ve hukukunu tanımaküçük ve lâkin coğrafî ve ekonomik ğa razı olduğunu. lâkin buna mukabil mevkii cihetinden Avrupanın en önem Epirde ve Çamurlukta Yunan idaresı li (ehemmiyetli) yerlerinden biri oldualtında yaşıyan Arnavud ekalliyetine ğunu iyice takdir ettiğinden devlet gede ayni hakların tanmmasım şart koymisinin politika dümenini herhangi bir sahilin kayalarma saplanıp kalmamak duğunu bildirmiştir. Yunan hükumeti için mahirane bir şekilde kullanmakta ise kendi memleketi dahilinde bilmu kabele Arnavud ekalliyetinin muhtaridor. Zogo, Yugoslavyanm parası ve yar yetini tanımak istememiştir. Halbukı dımile krallık tahtına çıktığı halde Ar Çamurluk mukavelesile Yunan hüku navudluğun bu Slav devletinin bir e meti böyle bir hakkı esas itibarile ka yaleti olmaması için derhal dirsek çe bul etmişti. virmiş, politikasım değiştirerek îtalya Maamafih bu ekalliyetler meselesine nın müzaheretini temin etmişti. Daha rağmen Arnavudlukla Yunanistan a sonraları ise büsbütün İtalyanm nüfu rasındaki tecimsel (ticari) münasebat zu ve hükmü altmda kalmamak üzerr iyidir. bu memleketle mevcud idarî, süel ve eîtalya bütün hududlarını Arnavudluk konomik bağlarmdan bir haylisini kesemteasına karşı adeta kapatmış oldu mişti. Hulâsa son zamanlarda Arnavudluğun Yugoslavya ile münasebatı tek ğundan Arnavudluğun ham eşyası için en yakm ve uygun dış piyasa olarak rar iyileşmiştir. Yunanistan kalmıştır. Diğer taraftan Arnavudluk hükumeti politikasma yalnız mevcudiyetini korumağı esas tut Yunanistanm sanayi eşyası için de Armuş değildir. Haricdeki Arnavud un navudluk iyi bir piyasa teşkil ediyor. rnavudlukta Fiyeri şehrinde çıkan ve bir Arnavud gene ralinin katledilmesine sebeb olan Isyan tekrar bütün Avrupanm dikkatini Balkan yanmadasınm batısmdaki bu minimini memleketin üzerine çevirdi. Atlas Okyanusu kuzey (şimal) den hava yolile ilk defa bundan tam on altı sene evvel geçilmişti. O zamandanberi tayyarecilik her türlü tekniği itibarile çok terakki etti. Diğer taraftan Büyük Alman balonu Graf Zeppelin Atlas Okyanusunun güney (cenub) i Ibadethanemiz açık, mesaimiz serbest, üzerinden yaz aylarında hemen hiç inticaretimiz yolunda bulunduğu herkesin [ tizamsızlığa uğramıyan seferler yaptı. tahtı tasdıkındadır. Tazyik gören bir un Londradan mektublar Rio dö Janeyroya üç, Monte Viedeo ve Bünos Ayrese surun okulu böyle mi olur? Biz yahudıler uzun zamandanberi dört, Şilideki Santiyago şehrine yedi Türklerden hadsiz lutuf ve himaye gör günde gitmeğe başladı. Fransızlar ise mekteyiz. Bız yahudiler Türkiyede sığı gene Atlas Okyanusunun güneyinden nacak yer bulduk. Biz yahudiler dünya Alman seferlerinden bir gün daha kının bazı yerlerinde mazlum iken burada sa süren havaî postalar tertib etmeğe rahat yüzü gördük ve görmekteyiz. Do muvaffak oldular. layısile Türkiyede kemali emniyetle yaSon günlerde güney Amerikasında . şıyor, çahşıyor ve inkişaf ediyoruz. Biki Santıyagodan Parise dört günde binaenaleyh başka bir memlekette görül ten uçuş deneç (tecrübe) leri yapıl miyen asan muhabbetten naşi en büyü dı. Bu hususta kuzey yolu ekonomik ğünden en küçüğüne kadar hepimiz minnoktadan daha önemli (ehemmiyetli) net ve şükran duymaktayız. olmakla beraber güney yolundaki se Türkiyede yaşıyan yahudilerin Türk yahatler yukarıya nisbetle çok daha idaresinden guya memnun olmadığımızı kolay ve çok daha az tehlıkelı oluyor Avrupaya göstermek için uydurulan ya du. Şimdı Almanlar L Z 129 markalı lan havidisi ve iftirayı tamamen red ve gayet büyük bir tayyare inşa ediyortakbih ederim. lar. Bu senenin sonbaharında inşaatı Ankara Türk Musevî okulu bitecek olan tayyareyi Atlas Okyanu idare heyeti ve cemaat reisi sunun kuzey yoluna tahsis edecekler. Harun Araj Daviel Bu tayyare yangına karşı kısmen em Enformasyon gazetesine halisane niyetli maddelerden inşa olunmakta ve keza benzin deposunun vaziyeti de bir tavsiyem diğer tayyarelerinkinden daha az tehEnformasyon likeli bulunmaktadır. Bu model tay gazetesinin «TÜJ yareden Almanvada bir tane daha yakiyede yahudi a • pılacak, keza Birleşik Amerika hükuleyhtarlığı n ı n metleri de Atlas Okyanusunu kazasız, tekrar başladı • belâsız geçebilecek şekilde iki tayya ğı» hakkındak: re vücude getirdikten sonra Almanya yazısında şayed ile Amerika arasmda muntazam sefergizli emeller, feler yapılmağa başlanacaktır. na düşünceler îstanbul festivali Şimdiden yer için müracaat ediliyor 14 eylulde başlıyacak olan Îstanbul festivali işlerile meşgul olan komite dün Uray Ekonomi Direktörü Asım Süreyyanm başkanlığında toplanarak çalıs. mıştır. Festivalda memleketimize aid olmak üzere oynanacak oyunlar ve söylenecek şarkılar hakkında etüdler yapmağa, U ray istatistik şubesi mümeyyizi Halid memur edilmiştir. Halid bu etüdlerini ik mal etmek için lâzım gelenlerle temasa başlamıştır. Komite, dığer meınleketlere aid şarkı ve oyunlar hakkındaki etüdleıini ikmal etmek için ilgili memleketler matbuat müdürlüklerine mektubla müracaat etmiş ve buralardan oyunlara aid resimler ve şarkı güfteleri istemiştir. Balkan memleketlerinden festival münasebetile Istanbula gelmek istiyenler şimdiden yer için müracaate başlamış • lardır. Dün Romanyadan 110 kişi için müracaat edilmiş ve bir teşrinievvele kadar devam etmek şartile yer tutulması rica edilmiştir. Büyük yolcu tayyarelerinde yolcuların oturmasına mahsus rahat kaltuklar tayyare inşasını düşünmektedir. Ingilterede bir taraftan Atlas Okyanusundaki hava yollarmın mükemmel bir hartası yapılmakta, diğer taraftan bu işe yanyacak yeni tayyareler inşası tasavvur edilmektedır. İngiltere Hava Bakanlığı özel şirketlerin bu husustaki faaliyetlerini himaye etmektedir. Atlas Okyanusunun ortasındaki tay yare istasyonu Demiradanın ıslahı ve onun daha mükemmel bir hale geti rilmesi meselesi de Avrupa Amerika muntazam hava seferlerini tesisile il gili (alâkadar) hukumetler arasında konuşulmaktadır. sakh değilse, her halde Türkiye Cumhuriyeti ka Dokcor İshak nunlarının iyi bir Kırimî randımanı demek olan Türklerin yük selişini, ittihadım çekememezlik derdi vardır. Bu derdın devamını iftira ve bühtanlarda arayanlarla üfürükçülere müracaat eden derdli safdiller arasmda bir fark göremiyorum. Enformasyon gazetesı, ismının anlamına göre hareket etseydi, lâik Cumhuriyet Türkiyesinde, va tandaşların siyasal ve sosyal hayatında müslümanlık ve yahudilik tabirlerinin yeri olmadığını, bunların çoktan tarihe mal kaydedildiğini anlamış olurdu. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlan, ırkan Türk olan veya Türkleşmiş unsur lardan mürekkebdir. Türkleşmiş demek Türk kültürünü benimsemiş, Türk vata nmın her bir zerresini kendi özünden raukaddes bilip ve onu müdafaa için hini hacette nefsini fedaya hazır Türkler de mektir. Bu meselede din ve mezheblerin hiçbir rolü yoktur. Bu umdeye tâbi ol mıyanlar bir Türk çocuğu, bir Türk vatandaşı olamaz. Türkiyede muhtelif din ve mezhebde bulunan diğer vatandaşlar gibi, Türk yahudileri dahi bütün manasüe birer Türktür, birer Türk vatandaşıdır. Onların medenî haklarına hiçbir suretle ve hiç bir taraftan bir tecavüz vaki olduğu yoktur. Türkiye vatandaşlarının siyasal ve sosyal hukuku Türkiye Cumhurıyeti kanunlarmın zıman ve tekeffülü altmdad'r. Bu kanunların bekçisi, Türkiyenin bü tün manasile müstakil Türk hakyerleri dir. Öyle hakyerleri ki, müracaat edecekler için, Dreyfüs gibilerinin masumiyetini duymak istemiyen kulaklara duyurmak için, vatanın şerefi demek olan sancağına sarılacak Emil Zolalara ihtiyac messct mez. Bunu, yalnız Türkiyede sakın o lanlar değil, Enformasyon tahrir heyeti de dahil olduğu halde, bütün mede niyet âlemi çoktan anlamış, çoktan tas dik etmiştir. Enformasyon gazetesi, şa yed ağırbaşlılığmı muhafaza etmek az minde ise, matbuat âlemınde kendi ısmile mütenasib bir mevki işgal etmek isterse mayası bozuk ve süoheli kaynaklardan Bu gidişle iki üç sene sonra Avrupa ile Amerika arasında vapur seyahatleri kadar muntazam hava seferleri yapıl mağa başlanacağma şüphe yoktur. On sene sonra ise dünyanın bir yarısından Pan Amerikan hava yolları» kum öbür yarısına hergün, belki de günde panyası da Atlas Okyanusu üzerinden iki üç defa tayyare postaları kalkaca32 yolcuyu birden nakledebilecek bir ğı muhakkak görünmektedir. Rusyada uçakgünü (Baştaraft 1 inci tahifede) hava kulübü vardır. Bunlarda binlerce gene durmadan uçuş san'ati öğrenmtktedir. 1934 te 1400 plânerizm mahfeli 18,000 kişiye uçuş öğretmiştir.» Moskova 19 (A.A.) Dün Mos kovada uçak alanmda uçak günü şen lıkleri yapılmıştır. Uçaklar, parti ve hü kumet başkanlannın, diplomatlann ve yüz binden fazla seyircinin önünde güç akrobasi hareketleri yapmışlardır. İlerleme \f% teknik gelişimini gösteren bu hareketlerden sonra yolcu uçakları, motörsüz uçaklardan katışık hava trtnleri parlak bir geçid yaptılar. 150 parasütçü, altmış uçaktan, ayni zamanda atla dılar. Şenliğin sonuna doğru üç balon alan üzerinden uçtu. Bundan başka, şarın bütün parklar.nda yüz binlerce halkın iştirakile büyük şenlıkler yapılmıştır. En büyük harb ve en küçük yolcu tayyare?; Tayyareciliği terakki ettiren iki â .TUI var: Biri ekonomik, öteki süel (askerî). Ekonomik sebebler posta ve yolcu tayyarelerindeki, süel sebebler de harb tayyarelerindeki devrim (tekâ mül) i temin ediyor. Şu gördüğüıy'Z harb tayyaresi Amerikada son inşa e dilen ve kendisine ad olarak (Uçak kale) ismi verilen dünyanın en büyük harb tayyaresidır. En ağır bombaları otomatık şekilde atarak büyük şehir leri en kısa bir zamanda harabeye çevirecek kadar kuvvetli bir harb silâ hıdır. Iki Italyan gemisi geldi (Baş tarafı 1 inci sahifede) Italyan denizcileri yarın Heybeliadadaki deniz mektebimizi ziyaret edeceklerdir. Şehrimizdeki Italyan kolonisi îtalyan gemileri erkânıharbiyesi üyeleri şerefine perşembe günü saat 1 7 de Italyan kulübünde bir resmi kabul tertib edecektir. Cuma akşamı da Italyan elcisi Sınyör Galli elçilikte misafirleri şerefine bir zıyafet verecektir. Ziyafetten sonra bir de resmi kabul yapılacaktır. Italyan gemileri şehrimizde bir hafta kalacaklardır. Italyan denizcileri dün akşamüstü şehre çıkarak gezintiler yap mışlardır. bir ekonomiK sebeb gözetilmiştir. K ayak boyunda olan bu tayyarenin kıymeti bizim paramızla ancak 600 lira • dır. Bir otomobilden daha ucuz oldu • ğuna göre herkes alıp kullanabilecek • tir. Fakat tehlikeye karşı mukaveme • Londrada son defa teshir edilen en ti ve emniyet tertibatı ne derece sağküçük tayyarenin inşasında ise dığer lamdır. Orasmı Allah bilır. Ofis asbaşkanı İzmire gidiyor Türkofis genel asbaşkanı Mccdi An karadan şehrimize gelmiştir. Dün Türkofis îstanbul şubesinde meşgul clar. Mecdi, şehrimizde bulunan ofıs danışmanla rile görüsmüştür. Genel asbaşkanı bu gün saat 1 1 de İzmir vapurile îznıire hareket edecektir. \ ' Selânik panayınna gidecek eşyamız Yugoslav deniz talebeleri Evvelkı gün lımanımıza gelen Yugoslav mekteb gemisi talebeleri dün de şehirde gezintilerde bulunmuşlardır. Mekteb gemisi öğleden sonra Akdenize gitmiştir. tshak Kırimî Arsıulusal Selânik panayınna gidecek eşyamız bu hafta içinde gönderilecektir. Selânik panayırı 8 eylulde açılıp 30 eylulde kapanacaktır. Sergiye memleketi mizden tanm ürünleri, orman urünleri, maden ve endüstriyel mamulât gctürül mektedir. Mallanmız Selânik panayı rında geçen yıl yapılmış olan Türk paher daim sızagelen bu gibi iftira ve büh viyonunda teşhir edilecektir. tanlara kendi sahifelerinde yer gösterHükumetimiz sergide teşhirden ziyade memesi lâzım geldiğini kendilerine halipropagandaya ehemmivet verdı^mden her sane tavsıye ederim. Turanî Türklerden 7/ani Tüık lisandan külliyetli miktarda buroşurlar bastırılmıştır. Karaimlerindıjn Çeşmede anason satışları îzmır 19 (A.A.) Çeşnıe dolayında (havalisinde) ki anasonların satın alınmasma tekitler idaresince devam edilmektedır. Şımdıyecek satın alınan ana » son mıktarı elli bın kıloya yaklaşmıştır. Zaten rekolte de bu miktarda oranla makta idi. Yakında rekoltenin tamami tekitler idaresince satın alınmış olacakar.