31 Temmuz 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

t î femmuz 1935 CUMHURtTET SKERÜK BAHİSLERİ Almanya ve Italyadaki son büyük infilaklar Mühimmat fabrikalarında vuku bulan bu infilaklar, Büyük Harbdeki şeytanî yakıcı ve patlayıcı maddeler savaşının bir devamı olsa gerektir Esnaf Bankası tasfiye edilemîyor c am evle Avrupa ve Amerikada yapılmaya başlanan cam Suç kendinde değilmiş Para toplandıkça hacîz evler bizim bildiğimiz evlerden fazla peri VaktiU, adamın biri yelken gemisile kararı çeliyor masallarmdaki köşkleri andırıyor yolculuğa çıkmış. Bu sırada, reisle de ahbab olmuş. îki üç gece yolculuktan Esnaf Bankası genel heveti dün leksonra, uykusuz kalan reis, haline acıyan rar toplanmış ve hiçbir karar verme bu adamın ısran üzerine dümeni kendi den dağılmıştır. sine teslim edip biraz uykuya dalacak olRuzname şu idi. muş. 1 Tasfiye işyarlarının yaptığı muDenizciliğin acemisi olan adam da, düamelelerin onavlanması (tasvibi). menin yeke denilen tabtasını koltuğunun 2 Tasfiye işyarlarının okudukları rat>orun kabulü. altına iyice kıstınp hayalâta dalmış. Tasfiye isyarlan bu raporda banka Bu sırada, geminin başı nasılsa kara nm muamelâtmı tasfiyeye filen im Urafma dönmüş imiş. Herif bunun far kân olmadığını bildirmekte ve buna da kında olmadığı için, biraz sonra kıyıya şu sebebleri göstermektedir: vurup, karaya oturmuşlar. 1 Bankanm borcları çok olduğunGüriiltüyü duyarak uyanan reis bu fedan müteaddid hacizler gelmiştir. lâketi görüp te: 2 Bazı eşyanm satılmasından bi Aman, ne yaptın, yahu? riken bir miktar paranm icra vezne Diye telâş gösterince herif: sine teslimi için icradan mütemadiyen Ben, bir şey yapmadım.. Deniz tutezkereler gelmektedir. Bu yüzden taskendi! dcmiş. fiye işyarları vazife göremiyecek hale ÖTÜKÇÜ gelmişlerdir. Tasfiye edilecek işler bankanın aç POLİSTE tığı ve banka aleyhinde açılan davalardır. Polisten kaçayım derken Davalarm idaresi ancak, kanunî harç Cam evlerden birinin gece manzarast Kemal isminde 13 yaşlannda bir ço ve masraflan vermekle kabildir. Gene Bir iki senedenberi Avrupanın ve Cam evlerden biri Parisli bir dok cuk dün Sirkeci Edirnekapı hattına bu rapora göre eldeki para mahcur otakılmış; lunca iş yapmak imkânı da kalmamış Amerikanın muhtelif şehirlerinde cam tor tarafından yaptırılmıştu. Doktor işliyen bir tramvay arabasına evler yapılmağa başlandı. Bunu yap ilk katını kabine ittihaz etmiştir. Bek tramvay Atikalipaşaya geldiği sırada tır. Bundan ötürü tasfiye muamelâtmı tıranlar ışığın oturdukları, yatıp kalk leme salonu, muayene odası, lâboratu gözüne bir zabıtai belediye memuru ilişdevam ettirmeğe imkân yoktur. Gene dün genel heyete okunan ra tıklan yere daha iyi girmesini elde et ar ve saire.. Etrafın şeffaflığı ve par miştir. Memurun kendisini indirerek ceza porun bir kısmmda şöyle denmekte mek, bu suretle âdeta bir yarı açık ha laklığı bu çeşid binalara alışmamış yazacağından korktuğu için atlayıp kaçgözlere bir boşluk duygusu vermekte mak istemiş ve fakat muvazenesini kay va hayatı yaşamak istiyorlar. dir: Bu cam evlerin malzemesi çelik ve dir. Her tarafta ilmin ve fennin son bettiğinden diişüp yaralaamıştır. Kaza « Kanun bakımmdan tasfiye de hakkında Müddeiumumilik tahkikat yapmek, mevcudu, paraya çevirmek, ala camdan ibarettir. Çelik tıpkı betonda tertibat ve teşkilâtı mevcuddur. Basamaklarımn arası tamamile açık makta olup yaralı çocuk tıbbı adlî taracakları toplamak ve imtiyazlı alacak kullanılan demirler gibi şeffaf ve şeflılar varsa önce onlara tediyeden sonra faf olmıyan camları tutmağa yaramak bir merdiven sizi ikinci kata çıkarmak fından muayene olunduktan sonra hastaalacaklılara kalanı gurameten taksim tadır. Şeffaf olan camlar ışığın gelme tadır. Merdiven hole müntehi olmak neye yahnlmıştır. etmektir. Halbuki elde para yok. Bir si, dışarının görülmesi istenen yerler ta ve yemek odası holün üzerine açılîkisi de düşüp yaralandı tarafta imtiyazlı alacaklılar dururken de, buzlu ve donuk camlar ise dışarı maktadır. Buduvara fazla esrar vereHaliç Fenerinde dün iki kaza olmuşdiğer tarfta münferid hacizlerle para dan içerinin görünmemesi arzu edilen bilmek için perdeler, halılar ve av posistifası yolu da açılmca gurameten da yerlerde kullanılmaktadır. tekileri konmuştur. Üçüncü kat yatak tur. Bunlardan biri Müftüali mahallesinBu evlerin bahçe duvarlan ve saire odalarile banyoyu ihtiva etmektedir. dedir. Burada bekçi Mehmed sekiz metğıtma esası ihlâl edilmiş olacaktır. Bu ro yüksekliğinde bir sed üzerinde gezerdurum ise tasfiye işyarlarının kanunî si bile kırılmaz, bozulmaz masif cam Fakat bu anlattığımız teşkilât evin lardandır. Günün ışığı güneş çekildi ödevlerini ihmale sürükliyecektir.» geçici tertibatıdır. Ayın herhangi bir ken düşmüş yaralanmıştır. Avcıbey mahallesinde de Nuri isminTasfiyeye bakan işyarlar, bu esbabı mi, her taraftan dökülen bol elektrik gününde, günün herhangi bir saatin ziyası bu cam evleri büsbütün peri mamucibeyi ileri sürdükten sonra ya kende, hatta saatin herhangi bir dakika de iki yaşlarmda bir çocuk pencereden dilerinin istifalannın kabuîünü iste sallarındaki hulyavî köşklere döndür sında canınız bu teşkilâtı değiştirmek sokağa bakarken düşüp yaralanmış; Balat hastanesine kaldınlmıştır. Her iki kam\cte veya ticaret mahkemesinden mektedır. istedimi, derhal faaliyete geçebilir, Cam evlerden iki tanesi Paris dolay za hakkında da Müddeiumumilik tahkibankanın iflâsının istenmesi için salâ bölmelerin, duvarların ve sairenin çi(civar) ındadır. Şehir dışma yakın kat yapmaktadır. hiyet verilmesini taleb etmektedirler. vilerini, vidalarını gevşeterek ileri geGenel heyet işyarların bu isteği kar SenJermen mahallesinin dib tarafm ri sürer, evin içinde yeni bir durum Vagonlar arabaya çarpıp şısında her iki duruma da karar vere da biri daha karışık teşkilâtlı, daha (vaziyet) husule getirebilirsiniz. Bu parçaladılar miyeceklerini, resmî makamlarla temas zengin görünüşlü, öteki daha sade ve suretle kapıların, pencerelerin de yeri Evvelki gün saat 14 te Haydarpaşa ettikten sonra 27 ağustosta yapılacak düz manzaralıdır. Bunların mimarı değişmiş olur, hava ve ziya gelen ta şimendifer ambanna gitmek üzere Hay topîantıda kat'î kararın verilmesmi o Pierre Chareaudur. Fakat bu evlerin orijinal noktaları raflarda tebeddül vukua gelir. Zaten darpaşa geçidinden geçen arabacı Eminavladılar ve dağıldılar. asıl dışında değil içindedir. Bunu ka evin içinde sıcak, ılık veya soğuk ha nin yük arabasına, şimendifer deposu ciUMVERSİTEDE lem değil, fotoğraf bile lâyıkıle tas va tertibatı mevcuddur. Bir düğmeyi hetinden manevra edilerek rıhtıma doğvir edemez. O evlerin asıl sinemasını çevirmek bunlardan birinin evde ege ru bırakılan 4 vagon çarpmıştır. Araba menliğini (hâkimiyetini) temine yeter. parçalanmış bir beygirin ayağı kesilmişBir yurd açılacak alıp göstermek gerektir. Evin bayanının odasile buduvar ara tir. însanca hiçbir eksiklik olmamıştır. Bu evler, bildığiniz diğer evlere hiç Fen ve Edebiyat fakültelerinin bu te benzemezler. Ev sahibleri bile orada sında icab ettiği zaman kaldırılabilir lunduğu Zeynephanım konağının arka Sergide zehirlendi sındaki bina ve arsanın Üniversiteys dev kendilerini konuk (misafir) sanırlar. muvakkat bir merdiven vardır. MerdiYerli Mallar sergisini gezmeğe giden n meselesi Millî Emlâk Direktörlüğünce Çünkü yukarıda söylediğimiz gibi bu ven hafif bir manivelâ tertibatile is . ıncelenmektedir. Bu binada halen ma evlerin malzemesmi teşkil eden cam tendiği zaman fazla zahmet sarfetme Tahtakale hamallar kâtibi Mustafa, serları biri şeffaf, öteki gayrişeffaf diye ğe hacet kalmadan tavana yapışıver gide daha ismi belli olmıyan bir firmalul gaziler kurumu vardır. nın paviyonundan pasta ve ayran alnıış Bina şayed fakülteye devredilirse bu ikiye aynlmış olmakla beraber sakin mektedır. ve yemiştir. Fakat Mustafa biraz sonra lerinin hayatı dışarıdakılerden diğer evBu evde koşup oynamak, her tarafı rada fakir Universite talebeleri için bir gösterdiğinden lerde olduğu kadar saklanamamakta görüp seyretmek için çocuklar ne ver zehirlenme alâmetleri yurd açılacaktır. dır. Cam evlerde klâsik tertibat gale mezler. Evet cam evler herşeyden ev Beyoğlu polis merkezi tarafından CerProf. Hanstraybur* rahpaşa hastanesine kaldınlmıştır. ri, hol, salon, koridar, kapı, pencere. vel bir cçocuk odası> nı andırmakta merdiven mefhumları yoktur. Yahud Yazık ki bu hususta sergi heyetinin Fransaya gitti dırlar. Fakat Fransız mimarlarının Pida bunların rr.ânaları değişmiştir. hiçbir malumab yoktur. erre Chareauya buldukları asıl kaba Edebiyat fakültesi felsefe profesörleCam evleri ilk ziyaret edenlerin ü hat şudur: «Mimar, evin sakinlerinin Et kamyonlan arasında rinden Hanstrayburt Pariste toplanacak zerlerinde husule gelen etki (tesir) onihtiyaclarını tatmin edecek, onlan saolan arsıulusal felsefe kongresinde bu Dün Mustafamn idaresindeki 3635 ların yeni bir âleme düştükleri, bir lunmak üzere dün Fransaya gitmiştir. deleştirecek yerde, bilâkis fazlalaştır sayılı et kamyonu motöründe bir sakatlık kaç yüz sene ileriye gittikleri tarzın mış ve yeni ihtiyaclara yol açmıştır!> olmuş, şoför Mustafa tamirle uğraşırken dadır. Paris mimarları belki haklıdırlar. Fa arkadan hızla gelen Hüseynin idaresinÇivrilde verilen temsiller Çünkü oralarda hâkim olan çelik ve kat adam yeni birşey yapmış ya, siz deki 3540 sayılı et kamyonu Mustafaya Çi\ril (Özel) Denizli Halkevınin camla birlıkte bıraz da kauçuk, nikel ona bakın! çarpmış ve zavallı şoforün ayağı kınl Temsil kolu kazamıza gelerek Himme ve elektrik cereyanıdır. mıştır. Yaralı şoför Beyoğlu hastanesine tinoğlu, İstiklâl, Kozanoğlu piyeslerini Ihtısas Mahkemelerindekaldırılmış, dikkatsiz şoför Hüseyin yaoynamışlardır. Konuklarımız çok iyi inECNEBİ MEHAF1LDE kalanmıştır. tıbalar bıraktıktan sonra Denizlrye dönmüşlerdir. 37 kiloluk evrakm tetkiki bitti Ambara düşerek yaralandı 850 gezgin geldi Gümrük sekizinci ihtısas mahkemesi Dün şehrimize iki büyük seyyah vaBalatta îlhaminin atelyesinde ralışan Müddeiumumiliği meşhur takas suiisti temas ede ede şiddetli bir alev çıkarı puru gelmiştir. Bunlardan biri Alman amele Tahsin, atelyede tamirde bulu yor, bir metroya kadar yükselen bu a bandıralı (General Fon Ştoyben) diğe malinin 37 kilo 600 gram gelen tahkikdt evrakı üzerindeki incelemelerini bitir nan Andirya gemisinde çalışırken birdenlev, beş altı dakika yanıyordu. n de İtalyan bandıralı Roma vapurla bire ambara düşmüş ve ağır surette yaSu bendlerini yıkmak için asit pikrik rıdır. Roma vapurunda 500, General miştir. Müddeiumumilik evrakı sekizinci ralanarak Balat hastanesine kaldınl dolu ve bir buçuk metro boyunda, 7 İH Fon Ştoyben vapurunda da 350 gezgin ihtısas sorgu hâkimliğine vermiştir. mıştır. Ford fabrikası davası 13 santimetro kutrunda bombalar kul bulunmaktadır. lanılıyordu. Bunlar amudî vaziyette Beygirlerin sürüklediği (Ford Motör Kumpani) İstanbul fabGezginler dün şehri gezmişlerdir. Her yüzüyor ve patladığı zaman T demirle iki transatlântik bugün Akdenize gide rikasmda yapıldığı gümrük müfettişleri zavallı kızcağız rini parçalıyordu. tarafından ortaya konulan gümrük resmi ceklerdir. Karagümrükte Hatçesultan mahalle Fransız istihbaratı, bir fabrika, bir kaçakçılığından ötürü sekizinci ihtısas îsviçre bayramı sinde oturan bahçivan Aslanın kızı 10 cepanelik veya bir gemiyi tahribe mumahkemesi tarafından tahkikata nemur İsviçre konfederasyonunun 644 üncü edilen ehlihibre Fordun iki sandık tutan yaşında Mükerrem, babasının beygirini 1 vaffak olanlara 30 ilâ 40 bin frank müyıldönümü münasebetile, İsviçre elçisi bütün defterlerini incelenmek üzere ge alıp sulamağa götürmüş. Fakat yolda kâfat veriyordu. beygir ürkerek koşmağa başlamış, za Makine yağı ismi altında Almanyaya M. Henri Martin Ağustosun birinde tirtmiştir. vallı kızcağız beygirin yularını elinden Sıraselvideki elçilikte İsviçre tebaasını fıçılar dolusu mayi halinde infilak madSergiye hücum bırakamamış ve yerlerde sürüklenmeğe desi sevkedilmiş ve bunlar, muhtelif si kabul edecektir. Yedinci Yerli Mallar sergisinin on başlamıştır. Etraftan yetişenler beygiri lâh ve malzeme fabrikalarında patlıyaEğirdir elektriğe kavuştu birinci günü de havanın müthiş sıcak ol durdutmuşlar ve kızcağızı kanlar ıçinde rak büyük tahribat yapmışlardır. Eğirdır (Özel) Dört yıl önce bir masına rağmen çok kalabahk geçmistir. Haseki hastanesine kaldırmışlardır. Mü Mühimmat fabrikalarım, cepanelik leri ve süel malzeme depolarını berha şirket kentin aydınlatma işini üzerine Bilhassa akşam saatlerinde şehrin muh kerremin yaralan başından ve sırtından^ m ^ m va etmek için kullanılan bütün bu şey almışsa da duraksız bir düzenle çalışa telif semtlerinden Galatasaraya boşanan dır. halk sergiyi doldurmuştu. Şehrimizde butanî vasıtalarla mücadelenın nekadar madığından başaramamıştır. Rumen delegelerile güç olduğu ve nekadar dikkat istediği Bu ayın 21 inde yapısı biten yeni lunan bine yakın ecnebi gezgin de dün müzakereler meydandadır. Almanya ve Italyadaki fabrika ile Eğirdir, önemli ihtiyacla Yerli Mallar sergisini gezmistır. ziyareti büyük mühfrnmat fabrikalannın harab rından elektrıkle un fabrikasına kavuş İnhisarlar Müşteşarımn Yaş üriinlerimizin Romanya yolu üzeolmasına sebebıyet veren infilakların, muş bulunmaktadır. Fabrika törenie aİki gündenberi şehrnnızde bulunan rinden orta Avrupaya çıkısı için şehrimibarışa rağmen, hâlâ çalısan casus teş çılmıştır. O gün İlçe yapnarı doranmış Gümrük ve ve Tekitler Müsteşan Adil, ze gelmiş olan Romanya heyetile heye kilâtının ışi olması ve Buyük Harbde ve göldeki bütün merakıb FÜslenmiş dün sabah Tekitler (inhisarlar) idaresi timiz dün de öğleden evvel ve sonra Tekullanılan vasıtalardan ibtifade edilmiş tir. Bu münasebetle ilbavlıktan gelen nin onuncu yıldönümü dolayısile kurdu cim Odasında toplantılar yapmıştır. Kobulunması çok muhtemeldir. konuklara tarihî değeri olan anıtlar da PU »ergiyi ziyaret etmiş İnhisar idareleri nuşmaların müsaid bir tafhada cereyan gezdırilmiştir. ettiği söylenmektedir. nin çalışma durumlarını incelemiştir. A.D. BiBFIURA Almanyada Reintdorfta berhava olan fabrikanın iistündeki volkan görümü Geçenlerde Almanyada, bugünlerde Italyada cepane fabrikalannda, büyük iştialler oldu. Bu patlamalarda birçok insan öldü. Maddî zarar milyonları buldu. Mühimmat fabrikalarıj»da ve cepane depolarmdaki infılakların üç sebebi vardır: Kaza, barutların bozulması, suikasd. Kazalar, ya dikkatsizlikten, yahud da makinelerdeki bozukluktan ileri gelir. Dumansız barutlann muhtelif sebeblerle bozularak kendi kendine patla ması ise 2025 yıl önce Fransada çok görülmüştür. Fransızların B barutu dedikleri, dumansız barut bozularak sık sık patlamış ve bilhassa donanmada büyük zararları mucib olmuştu. Hatta Toulon harb limanmda yatan büyük zırhlılardan biri bu yüzden berhava olarak parçalanmış, etrafmdaki gemüeri bile hasara uğratmıştı. O zaman Fransızlar, bu infilakların, B barutu nun muayyen senelerde yapılan ve eskiyenlerinin bozulmasmdan ileri gel diğini anlıyarak ordu ve donanmanın bütün cepaneliklerinden bozulmağa yüztutmuş barutlan ihtiyaten çıkanp denize döktüler. Ondan sonra, infilakların önü alındı. Suikasdlere gelince, cepane fabrika ları ve cepanelikleri, uzaktan yakından patlatmak Büyük Harbde, her iki mu harib tarafm birbirine karşı pek çok tatbik ettikleri birşeydi. 6 eylul 1917 tarıhinde, Haydarpaşada vukubularak Yıldırım Orduları Grupunun hemen bütün cepanesini yok etmiş olan müthiş infılakın düşman casus teşkilâtı atrafından tertib edilmiş bir suiktsd eseri olduğunu söylerler. Alman arşivine istinaden eski Alman ve Avusturya Macar istihbarat zabitleri tarafmdan yazılmış olan <Casusluk ve Casuslukla Mücadele> adlı kitabda «Türkiyede Casusluk» isimli bir fasıl vardır ki, Mareşal von der Goltzun oğlu kaymakam von der Goltz taraîmdan yazılmıştır. Kaymakam von der Goltz, yazasında bu infilak hakkında şöyle diyor: *Haydarpasa garınddki büyük Alman cepane deposu paüadığı zaman, ce Tîubt türkiyede (yani Filistin cephesinde) süel durumun düzeltilmesi imkânı kalmadı. Bu felâket ağlebi ihtimal düşman casuslarının eseri idi.» Büyük Harbde suikasd neticesi vu kubulan müthiş patlamalardan biri de, Avustaryanın Skoda silâh ve mühim mat fabrikasmda olmuş, bu muazzam fabrika hemen kâmilen havaya uçmuştur. Skodayı bu hale sokan, İngilizlerin Intellicens Servis teşkilâtıdır. Dışarı dan gelen İngiliz casuslarile içerideki hainler elele vererek bu müthiş işi başarmışlardır. Büyük Harbde, bir de cuzaktan tahrib» sistemi icad edilmişti. Bu usul çeşıd çeşid tatbik edüırdi. Tayyarelerle mühimmat fabrikaları veya cepanelikleri civarına indirilen fedailer, muhtelif şekillerde çalışarak amaçlarına (hedeflerine) varırlardı. Cepaneliklerde, mühimmat fabrika larında, erzak depolarında, demiryolu garlarında, büyük çiftliklerde, gazha nelerde, benzin, petrol sarnıçları, ko mür depolan gibi yanıcı maddelerin muhafaza edildiği yerlerde, bu gibi maddeleri taşıyan vapurlaTda yangın çıkarmak için binbir vasıtaya başvu rulmuştu. ^ Bu alanda, Almanlar hesabına, A merikada çalışan yaman bir heyet vardı. Bunların başında, geçenlerde Al manyada Başvekil olan von Papenle deniz zabitlerinden von Rintlen vardı. Amerika bitarafken bu heyet, büyük işler gördü. Amerikadan Avrupaya İ tilâf ordularına cepane, malzeme ge tiren vapurların kömürlüklerine kö mür veya diğer eşya şeklinde saatli bombalar koyuyorlardı. Bunlar, va purlar, Okyanusa açüdıktan sonra patlıyor, gemide yangın çıkarıyordu. Böylece 20 kadar vapur denizin dıbini boylamıştır. İtilâf devletleri de, Almanyadaki kendi esirleri arasında yaptıkları proDaganda ve teşkilâtla aynı yolda çalışıyorlardı. Bunlar, konserv? kutusu, çi kolata paketi, paskalyı çöre^i ve ciğer herıürlü ev eşyası içinde küçÜK, fakat bilmez yakıcı ve patKyıcı nıaddeleri Almanyaya sokuycr'ar, Alm.în yac'üu casusları vjya muhtelit ıslerde ça^şjn esirleri vasıtasıle bunlan kul 'anıyoılardı. Bitara' r Almanyaya gelen tecim eşyası ve po^ta r,ak<=tleri içinde de saatli infilak n^d deleri gizleniyor, bunlar aa, yangınlar çıkarıyorlar, büyük patlaraalara sebebiyet veriyorlardı. Bu işlerde Almanlar da, düşmarla rından geri kalmamışlar, kurşunkalem. mürekkebli kalem, baston gibi birçok küçük eşyanın içine çok kuvvetli, infilak maddeleri doldurmuşlar ve bunlan muayyen zamanlarda, otomatik bir surette patlıyacak tertibatla teçhiz ettikten sonra düşman memleketlerine göndermişlerdi. İki tarafm, un çuvallan, hatta okkalık ekmekler, limon sandıkları, şarab ve şampanya sişeleri icınde birbirlerine hediye ettikleri patlayıcı ve yakıcı maddelerin hadi, hesabı yoktur. Almanların düşmanları yangın çıkarmak için. ilâc tabletlerinin konulduğu şişeler gibi şişelerin içine müthiş bir yanıcı madde koyuyorlar, bunun üstüne bir mokavva kutu geçiriyorlardı. Bu kutularm üstünde şöyle rakamlar vardı: 2 1/23 1/4 veya 4 1/2. Bu ilâc şişesinin üst ambalâjmı çıkarmca mukavva kutunun alt tarafmdan bir santimetro kadar dışarı uzanan sivri bir şişe ucu görünüyordu. Bir ilâc ampulünün ucuna benziyen bu ucu kırmak ve kuçük şişeyi kolay yanacak maddelerin yanma bırakmak kâfi idi. Mukavvanın üstündeki rpkamlara gö re, yani 2 1/2, 3 1/4 veya 4 1/2 saat sonra, şişenin içindeki madde hava ile