16 Mayıs 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 13
16 Mayıs 1935 Kitablar arasında Guniin bubacası 1 1 2 8 4 S « T « 9 Felsef e Yazan ; Didero Çeoiren: Haydar Rifat Garb felezoflarından bazılarının eserleri dilimize çevrilmiş ve çevril mektedlr. Fakat umumiyet itibarile dilimize çevrilen eserler dar bir o kuyucu zümresine hitab etmekte ve sırf felozofî ile uğraşanlarda bir a lâka uyandırmaktadır. Halbuki On sekizinci asırda ansiklopedi etrafmda toplanan Volter, Monteskiyo, Kuso, Didro gibi orijinal mütefekkirler ih mal ediliyor. Bu defa, Haydar Rifat Didrodan çevirdiği bir eserle bu boşluğu doldurdu. (Felsefe) ismini taşıyan bu tercüme Didronun e debî bilhassa felsefî eserlerinden seçilmiş düşüncelerdir. On sekizinci asır, Fransanm fikir hayatmda zengin bir devreyi teşkil eder. On sekizinci asır denildi mi derhal ansiklopedi akla gelir. Didro ise ansiklopedinin nıhu demektir. Didronun felsefesi üzerinde felsefe tarihçileri durmazlar; bazan dursalar da birkaç kelime ile geçerler. Evet (Didro), (Dekart) gibi ekol kurmuş, (Kont) gibi yeni bir devir açmamıştır. Bununla beraber feslefî eserleri, bilhassa (Pensees Philosophiqueg 1746, Pensees sur l'interpretation de la nature 1754) gibi eserleri dikkatle okunursa onlarda zengin fıkir da marları bulmak mümkündür. Didro nun doktrini herşeyden önce tabü tarihi, anatomiyi, tıbbı tetkik eden, anlıyan bir adamm doktrinidir. Didro riyazî bilgilerle çok uğraşmıştı. Fa kat herşeyin üstünde tuttuğu ve herşeyden fazla bildiği tabiat ilimleri idi Daha kolejde iken anatomiyi ve fizyolojiyi yorulmak bilmiyen bir dikkatle kavramağa çalışıyordu. Kolejden çıktıktan sonra (Verdi • er) nin derslerini takib etmiş, (Hal • ler) in ve (Maupertuis) nin fizyolojiye aid bütün eserlerini okumuş ve hulâsaîannı çıkarmıştı. îşte bütün bu tetkikler neticesinde Didro şu neti • ceye vanyor ki hayatm ve fikrin sırlan hiçbir zaman muhakeme ile elde edilemez. Hayatm esrannı konuşturacak olan tecrübedir. Bakmakla, canlı varhklar üzerinde tecrübe yapmakla ancak hakikatı anUmak mümkündür. r Didro için düşünce, hayatın bir fonksiyonundan ibarettir. Ruh be • densiz hiçbir şey değildir. Görülü yor ki (Didro) tamamile materya listtir. Ve şüphesiz materyalizmi kendisi kurmuş değildir; fakat (Luc rece) i ve (Gassendi) yi devam ettirmekle de iktifa etmemiştir. (Didro), zamanınm ilimlerine mü racaat eden ve onlardan neticeler çıkarmak istiyen bir âlimdir. Bu iti barla tecrübf materyalizmin kurucularmdan sayılabilir. Didronun bazı kısa, açık formüllerinde birkaç mu asır telâkkinin esasını bulmak güç bir iş değildir: «Uzuvlar ihtiyaçlan husule geti rirler, mütekabilen ihtiyaçlar da u zuvlan vücude getirirler» düsturu bize tekâmül doktrinini hatılatmı yor mu? Didroda bugün bile müs pet sahada kıymetlerini muhafaza eden düşünceler vardır. Onda, (tpolitten) in san'atleri izah eden muhit nazariyesi bile görülmektedir. Kaleminin ucundan damlıyan bazı formüllerde hayaton en yeni mekanist izahlannı buluruz. Çıkmak için yumurtanm kabuğunu kıran civciv onu kırmak istemiyor, csaüanan başının ağırlığı» dır ki «mütemadi yen gagasmı mahpesinin iç duvanna götürüyor.» Fakat felozofun felsefî eserlerinin hiçbir ilmî kıymeti olmasa bile ne ehemmiyeti var? (Didro) hayatı böyle bir kafa üe yakından tanımış, sevmiş ve onu yanümıyan bir gozle tetkik etmiştir. Îşte bugün Haydar Rifatin d1 limize çevirdiği düşünceler, nazari felsefeden uzak, hayattan, hayattaki tecrübeden çıkmış düşüncelerdir. Okumaktan zevk alan her cinsten o • kuyucuya hitab eden sıhhatli, nikbin düşünceler. Bu duşunceler arasmda ölümden korkanlara teselli getiren ler var: «Neden hayat daha fazla dolu ol dukça ona bağlar daha gevşek olur? Bu şayed doğru ise, sebebler şunlar olacaktır: Çünkü meşgul bir hayat adiyen masum bir hayattır; ölüm daha az düşünülür, binaenaleyh daha az korkulur. Gene çünkü etrafta hergün durup dinlenmeden dofjan, öien insanlarm bu müşterek talihini göre göre farketmeden ölüme karşı bir tevekkül gelir. Gene çünkü Ubiatin her yü yeniden yeniye doğurduğu hâdi seleri tada tada nihayet bir bezginlik duyulur; insanm sıtkı sıyrıhr; kuv veti azalır, xayıf düşülür. Bütün gün adamakılh çalışıldığı zaman artık akşam olmasmın istenmesi kabilin den hayatm da akıbeti beklenir o lur. Gene çünkü tabü halde yaşanırken o kadar zarurî ve evrensel bir surette olup giden nizama karşı is yan duyulmaz; gene çünkü' toprağın üstünde o kadar uzun zamanlar ka zıp tozup uğraştıktan sonra altma girmekten de iğrenme yavaş yavaş azalır. Yahud toprağm üstünde uzun zarrian uyumakla altında da uyumağa istidad hasıl olur. Gene çünkü, yu kandaki fikirlerden birinin başka tarzda ifadesile, icimizde hiç kimse yoktur ki uzun uzun yorulduktan sonra yatağmı aramasile ve dolayısile artık vaktinin yaklaştığmı büyük bir hazla karşılamasm. cGene çünkü hayat zaten bazüanmu için uzun bir yorgunluk gunü > dür; ölüm uzun bir uyku, tabut bir dinlenme döşeğidir, kara toprak ni hayet gidip başm bir daha kaldınl mamak üzere dayanacağı yumuşak bir yastıktır...» vı * Tercümede, bunun gibi parçalar daha pek çoktur; ben yalnu gelişi güzel birisini zikrettim. Salik, iltikat, ceri gibi bazı koyu yabancı kelimeler istisna edilirse, tercüme iyidir. Bu nunla beraber ilk sahifelerde kale min süratle koştuğu seziliyor. Fakat sahifeleri çevirdikçe üslub gittikçe güzelleşiyor ve metne uygunluk büsbütün artıyor. «Oh, içinde insanm kendisinin de bir rolü olmasaydı, şu dünya ne güzel bir komedi olurdu. Meselâ feza nin bir noktasında, uzaklarda, çok uzaklarda, Epicureun tannlarmın u yudukları gökyüzünde, yıldızların mahrekleri arasmda durmak... Üzerinde büyük bir gururla böbürlene böbürlene dolaştığımız nihayet bir helvacıkabağı hacminde olan küreyi gönnek... Bir teleskopla insan de dikleri iki ayakli pirelerin enine boyuna, binbir şekilde gidip gelişierini müşahede altma almak kabil olsaydı!..» însana kendi hakikî kudretini bildiren ne güzel söz değil mi? Düşüncelerden ve düşünceler üze rinde düşünmekten zevk alanlara bu kitabı tavsiye ederim. Bu kitabı o kurken kendilerini, hayattan çıka nlmış canlı fikirler karşısmda bula caklardır. SUUT KEMAL YETKİN 2 • • 1 1• • 1 1 1B 1 |B • B B •1 j 1 1 1 Istanbul Borsası kapanış fiatleri 15 5 9 3 5 ' N UKU D 1 Sterlia I Dolar K Iransır O ^0 Liret Fr, gO Belç^ka Fr. 20 Orahmt 20 tsviçre F L İO Leva 1 Flor.o îo Çek kronö I Avusturya Şl. I Peçeto 1 Mrk 1 Zloü iO [.ey 20 Dınar iO Ruble I Yen 9 Isviçre krona 1 Turk altını I Mecidıye Bankrot Os. B. Alış 61«, 123 |b7. 202 79. 23, Haydar Rifat Beyin Hep vatan için! Hep mfllet icin! Cinayet ve CCZM Stalin ölüler evinin haUralari Basübadelmevt Mev'ut toprak Farmasonluk Devlet ve İhtflâl lşçi sinifı ihlilâli Safo Gorio Baba Kfiç&k hikâyrlcr K. 60 60 75 150 125 175 125 100 75 60 100 100 100 m 6 11 B B| 1 1» İB •r 1 1 >l 1 I i m m i İH < m1 • B B B 9M. 83. f6. 22, 43. 2J. 16 Soldan sağa: 1 Tabib, küçük küçük yuvarlanmış ilâc. 2 Kolun ucu, çocuk doğurtan, evin kısımlarmdan biri. 3 îhtıra, Suriyede meşhur bir şehir. 4 trad getiren. 5 Arkası değil, sulu yemek. 6 Arabca baba, emmekten emir. 7 Nota, erkek, kendinden geçip vücudü dinlendirme hareketi. 8 Ansızın, ziya. 9 Pencerelerdeki şeffaf madde, şaşkınlık edatı, Iran dilinde yılan. 10 İçinde yemek yenen toprak kab, Ermenilerin çok kullandıklan bir kelime. Yukarıdan aşağı: 1 Bir derdi kesen, bir hastalığa karşı verilen şey. 2 Olmaktan emir, koymaktan kısaltılmış emir, yaşı geçkin. 3 Para yardımı, birşey söyleyip başka birşey kasdetmek. 4 Deneme. 5 Kulübe, uykuda görülen şey. 6 Kabul etmemeklik, Ermenilerin çok kullandıklan bir kelime, beyaz. 7 Kocaman ekmek. 8 însana iyi gelen, yummaktan emir. 9 Etrafı su ile çevrilmiş kara parçası, bakır su kabı. 10 Sebzelerden biri, nota. Dünkü bulmacanm halledflmif fekli 1 1 V 22. 23. ıS. 5% 33. 32. £30. 4«, î.10. Açıliş 613,75 0.7944 12.06 9.6434 4.6975 83.81 ..',«^90 63.71.S 1.1732 19X525 4,2410 5.HI40 1.917 4.2166 4.4825 78.50 34.9616 2.57 1093.50 3.1* Satış 611 15. 169. 205 *>0. 24. 60n 23 50 84. 98. 24. 17 45, 24. 25, !«. 54 34 33. 932. 46.50 232, pü 614.75 (\7938 12.045 fi.6330 469 0 83 7068 2.455 636 60 1,1715 19 0288 4.2358 5,7912 \J91 4,2 H4 4,4*74 7*4025 84.9182 .7666 I0P5 ÇEKLER Londra Nev York Paris Milâno Brüksel Atına Cenevre Sofya Atnsterdam Prağ Vlv,.na Madrid Berlin Varşoya Badapeştt Bfikre; Btlgrad Vokohama Mosko\a Stokholm Görülmemiş bir müzayede yapılıyor Uzun zamanlardanberi şeh rimizde emsaline tesadüf edil • miyen böyük bir eşya mfizaye desi olacaktır. Eski ve zevk sa • hibi, merakh bir ailenin üç ba • tındanberi büyük bir itina ile biriktirdiği nadide kıymettar eşya müzayede ile satılacaktır. Bu müstesna müzayedede merhum Çüriiksulu Mahmud Paşa ailesine aid eşya satıla • caktır. Satış, Kabatasta Setüstünde merhumun konağında yapıla • J caktır. ' *• ' Fazla izahat için, Salih ve Sason mobilya mağazasına müra • caat. Tel: (43249) Müjde TIRAŞ BIÇA6I Dünyamn en mükemmel HASAN Tıraş bıçağıdır ESHAM Bankası müestis „ hamlüne ,. naıne Anadolo D.M %60 Tramvav Bomonti Nektar İUjl Aslan çimento Merkez Bankası Açılış Kapanış Şimdiye kadar icad olunan bütün tıraş bıçaklan arasmda en mü kemmel ve en fevkalâde olduğu tahakkuk etmiştir. Piyasada mevcud tıraş bıçaklarmı şaşırştmıştır. Hasan tıraş bıçağmm 1234 nu maralı gayet keskin ve hassas ta rafları vardır ki her bir tarafile lâakal on defa tıraş oknak kabil dir. Bu hesabla 5 kuruşluk bir aded Hasan tıraş bıçağile 40 defa ve ıslak bardakla bilendikte yüz defa tıraş yapılmak mümküudür ki dünyanm hiçbir bıçağmda bu meziyet yoktur. Hasan bıçağı istediğiniz halde başka marka verirlerse al danmayınız. Taklidlerinden sakı nınız. Fiati: 1 adedi 5 kurugtur. 10 adedi 45 kuruştur. „ %ıoo Hasan Deposu: Ankara, îstanbul, Beyoğlu. 10,30 58,25 10.13 58,50 n ı 0 o ; n » 10 G,Ü N|B|T ^TTTTrLlB E B|A L|A CIAİKIBİO1 U M A'B AİS!R!||B| ti 4 'E NBIMIO RIBIAID'A 6 • •KİAİT BİÜMİAİM 1 f 'PİIİRİBİAIYIAİBIRIA * İSTİKRAZLAR 1933 Türk borcn tahvili 1 • » S > > S Ergani '/„ r SivasEczunın ittikrazı üahll! '/. 5 Hazine ', 2 Haane t. DeğirmeDCJlilr iark Defirmenzillk Jmum Sigorta sunbul Te'efon gietm» TfiMl Rıhtım \ntdpro Ü. Açılış 30,6* Kapantş 30,65 2 ,80 Çaresi varken ıstırab çekmek ne acınacak hal! 93, 1 8 9 K 'A'K'AİBIGİUİDBİEIN »3, Z İ LIE<BİF!EINİBİB AjZ • !C!E •!B!A!N|A R B'PlEIRltlB'NlElY TAHVILAT T" 1 YENİ ESERLER Hafta Haftanın 58 inci sayısı zengin bir mündericatla çıktı: Peyami Safanın (Yere serilmiş kitablar), Nurullah Atacın (Buhransız alem), M. Süleymanın (Eski İstanbul Fahişelerl) ile (Japonlann ilfthî), (Dünyada bir hafta), (Bin metro suyun dibinde), (1935 te kadm vücudü), (120 yaşmdaki ninemiz), (Samsun Kız Ortamektebı) ve diğer küçük birçok fıkralar... O kunmağa değer bir kıymettedir. Bunlardan başka harb tefrikası, hikâye, roman, sinema haberleri ve fotoğraf tanışması... Fiati 7,5 kuruş. n m 51,40 81,50 İLÂN TSririye tmtiyaı tarihl: 17/7/933 Tihfciye imttyaı numarası: 1640 Muadili olan tngütere îmtiyaı nnmarası: 405, 772 Tukanda yazıh imtijraz <Yol kal«lınmlamaic için kullanılan dökme demirden mamul maddelerle buna benzer dayanıklı bir sathı havî olan ban malzemenin ıslaiundan» iba • rettir. Bu imtiyamn sahibleri gerek ruhaatname vasıtasile T* gerekse baska her hangri bir tarzda mezkur imti yazdan iatifade etmek arzu eden sevatla anlaşmaya hanr oUuklannı ilân ederler. meddin Nazif, Aka Gündüz, Kan Demir, Ömer Rıza, Mahmud Yesarinin yazıları vardır. Ayrıca Trablus yolunda neler çektik? Nasraddin Hoca, zekâ imtihanı, kazanan doğru cennete gidiyor, tımakların dili, mizah, sinema sahifeleri, fotoğraf müsabakası Perşembeye bir başka gü zellik veriyor. Perşembeyi okuyuculanmıtâ hararetle tavsiye ederi». Fiati 7,5 kuruş tur. m •• nır i CR1P1N: En şiddetli baş ve diş Üşütmeden mütevellid ağrılarmı, romatizma bütün ıstırabları, adesancı ve sızılarını le, bel, sinir ağrılarını Gripe, nezleye ve emsali hastalıklara karşı bilhassa müessirdir. Yanmay Bu güzel mecmuanm 15 mayu tarihli 7 nci sayısı şair Nâzım Hikmetin en son ve çok canlı bir şüri ile Suad Derviş, Naci Sadullah ve Nizameddın Nazifin Kemal Ahmed hak kında yazılmış bir yazıya eevablarını, Ziya Şıkınn (Avaroğlu) tarihî romanmı, S. Z. Hatice Hatib, ve Cahid Uçuğun çok içli hikâyelerini, spor, sinema sahifelerini ihtiva ederek çok zarif renkli bir kapak içinde intişar etmiştir. G R İ P İ N Kaşelerini tecrübe ediniz. Fiati 7yS kuruştur. Her eczanede bulanur. PerşemSe gazetesi Perşembenin yediıici sayısı güzel bir renkli kapakla çıktı. Bu sayıda, Ercümend Ekrem, Orhan Selim, tbrahim Alâeddin, Nurullah Ataç, Niza1 Mustafa Kemalpaşa Belediyesi Baskanlıçmdan: Kasabamızda yaptırılacak olan 1250 lira bedeli keşifli Atatürk heykeli kaidesinin aşağıda yazıh şartlar dairesinde müteahhide ihale edilecektir. 1 Abidenin irtif aı zeminden itibaren dört metro olacaktır. 2 Kaidesinin genişliği üç metro yirmi santim merdivenler da hil olmak üzere yedi metrodur. 3 Abidenin haricen yirmi santimlik kısmı mermerden ve da hili hafif armatorlu betondan olacaktır. 4 Projeyi görmek ve tafsilâtını anlamak istiyenlerin on beş gün zarfında Belediyeye müracaat eylemeleri ve bu müddet hita mında 27 mayıs 935 pazartesi günü saat on dörtte ihale edilecegi ilân olunur. (2675) Urfada asfalt cadde yapılıyor Akyazı Kereste Fabrikası Müdürlüğünden: 1 Akyazı Aekerî kereste fabrikası 935 senei malisi içinde yapacağı tomruk ve kereste nakliyatını y.irmi gün müddetle ve kapalı zarf usulile eksiltmeye koymuştur. 2 8 haziran 935 tarihine musadif cumartesi günü saat on dörtte Adapazan Maliye dairesi binası içinde ihalei muvakkatasıni yapacaktır. 3 Kürtkmğı ormanı maktalanndan Tokurcundaki şubesine ya* yılacak 6111,88 metro mikâb tomruk ve kereste nakliyatının beher metro mikâbma 260 kuruş ücreti nakliye takdir edilmiş, muvakkat teminatı 1192 liradır. 4 Tokurcundaki subesinden Kuztıluk civanndaki fabrika ambarlarına yaptıracağı 6111,880 metro mikâb tomjuk ve kereste nakliyatının beher metro mikâbma 160 kuruş ücreti nakliye takdir e dilmiş, muvakkat teminatı 734 liradır. Urfada başlanan atfalt cadde 5 Merkez fabrika ambarlarından Adapazan istasyonundaki birkaç gün kalmadan trene yeti|emezUrfa (Hususî) Akçakale, Urardiyesine yaptıracağı «3667,130» metro mikâb kereste nakliyatı di. Memleketin en büyük ihtiyacına fayı demir hattma baglıyan en yakm nin beher metro mikâbına 225 kurus. ücreti nakliye takdir edilmiş, bir istasyondur. Urfa ile Akçakale ara bu sene başlanr>ş ve yolun ihalesi yamuvakkat teminatı 619 liradır. pılmışör. Urfayı Diyarbekire baglıyan sı bugüne kadar yapılmamısh. Her fstekliler ilânda yazıh muvakkat teminatlarmı Maliye veznele Urfa Diyarbekir yoluna da başlan yolcunun otomobille bir saat içerisinde rine yatırıp alacaklan makbuzlarla ve bu içi başarabileceklerine mışhr. Diğer taraftan Saray caddealdığı bu yolun kış mevsiminde altı sadair Ticaret Odalanndan alınmış vesikalarını havi kapalı zarflarısi yeni yapılan hükumet binası önüne at, hatta bir günde bile almamadığı kadar asfalt olarak yapılacaktır. As nın mezkur gün saat on üçe kadar Komisyonu mahsusuna vermeleri olurdu. Kışın bir iki yağmuru müteave şartnamesini görmek istiyenlerin de Fabrika Müdiriyetine mü • falt caddenin silindırajı yapılmış. kısa kıb yollar kapanır, otomobiller çıkmaZ racaatleri ilân olunur. (2672) bir zaman içinde ikmal edilecektir. ye her yolcu yol üzenndeki köylcrde Karacabey Panayırı Karacabey Belediye Reisliğinden: Bursa Vilâyetine bağlı Karacabey kazası merkezinde Çiftekara ağaclar mevkiinde her yıl 26 mayıs 935 te dört gün devam etmek üzere açılan panayır bu yıl da ayni günde açılacaktır. Bu panayırda her cins hayvçrıat ve eşya satılıp alınacağı İlân olunur. (2674) İstanbul Posta T. T. Başmüdürîüğünden: İstanbul verici • Kâğıdhane civanndaki Osmaniye telsiz istas • yonunda 135 lira ücretîi Dizel başmakinistliği ve atelye şefliğine bilmüsabaka bir makinist alınacaktır. Talib olanların meslekî ehliyetnamelerile 2 0 mayıs akşamına kadar Galatasarayındaki Posta ve Telgraf Başmüdürlüğü kalemine müracaatleri ilân olunur. (2621)
