13 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Camharivet 13 JNisan 1935 Dünya feministlerile çörüşmeler Mısırlı ve Hindli kadmlarm söyledikleri Kadın Birliği bayanlarının, gazetecilerin misafir murahhaslarla konuşmalarını kolaylaştıracağına güçlükler çıkarmaları garib değil mi? \ Şehîr ve Memleket Haberleri j Siyasî icmal Kütübhanelerde Bütün eserlerin tasnifine başlandı îstanbul kütübhanelerindeki es • ki türkçe, arabca, ve farsça eser lerin tasnifi için Kültür Bakanhğı bir heyet seçmistir. Bu heyetin başmda doktor Riter vardır. Heyet Süleytnaniye kütübhane sindeki kitablann tasnifine başlamıştır. Tasnif evvelâ lisan üzerine, sonra tarih, edebiyat, coğrafya üzerU ne yapılacaktır. Faaliyet esnasm da (Vakayii AH Pasa) adlı bin *enelik bir eser bulunmuştur. Bunun Mısırda bir Türk valisinin hayatı na aid olduğu zannolunmaktadır. Doktor Riter Avrupanın maruf kütübhanelerine bu eserin kendilerinde mevcud olup olmadığını sormağa karar vermiştir. Yakın bir za manda kütübhanemizin sark tari • hini bir araya toplayan yegâne bir müessese olacağı temin edilmekte Şuurlu bir makine: ((Ozdemîr Çalani)) Bir Türk gencînin meraklı keşfi Yamanlar suyu Izmix in f u işi yakında hallediliyor tznur (Hususî) Karşiyaka Ya • manlar suyu, Karşıyakada günün hâ • disesi olarak münakaşa edilmektedir. Suyun küsad resmi evvelce bizzat Başbakan tsmet tnönü tarafindan yapü • miştı ve su, geçen yaz mevsiminde Karsiyakaya akıtılmiş bulunacaktı. Nisan geldi, yaza ayak basmiş bulunu yoruz. Su, hâlâ akıtılamamişhr. Çün kü müteahhidle sik sik ihtilâflar çik mıs, yollarda ve kaynaklarda birçok aksaklıklar görülmüstür. Karsiyakalılar, bundan çok müteessir olmuslar ve geçenlerde Belediyeye müracaatle: « Bu ne haldir? Brantman ve saire için evvelce veznenize yatirdığı • miz parayi faizfle birlikte ıade ediniz!» demişlerdir. Belediyeden verilen malumata göre, kaynak sularinda son defa olarak yapılan tahlillerden iyi ne ticeîer alinmıştır. Su, ihtiyaca kâfidir. Bir tahlil daha yapilması faydalı göriilmektedir. Değirmentepedeki havuz yeniden temizletilmistir. Bu havuz yirmi dört saatte dolmaktadir. Son tahlil, sular akıtüdıktan sonra ve Bostanlı mevkündeld kısimdan bir miktar ali narak yapüacaktir. Yani, artık su meselesinin kat'î sekilde halli yaklasmis • tır. Maamafth istiyenler, paralarmı geriye alacaklardır. Belediye, parayi ia • deve hazirdir. Ispanya kabinesinde değişiklik kdeniz muvazenesinde bü yük ehemmiyeti olan Ispanyada bir türlü hükumet ve rejimin istikrar bulamaması bütün Avrupanın dikkat ve endişesini celbediyor. Ispanya kabinesi tekrar değişti. Yeni kabineyi gene M. Lerroux teşkil etti. Lâkin muma ileyhin yeni kabinesile eskisi ara smda pek büyük fark vardır. Lskısinde Kortes denılen İspan ya parlâmentosundaki ekseriyeti haiz hrkaların yani sağların mü messilleri vardı. Fakat yenisinde yalnız merkez ve sol merkez fır kalarının mümessilleri bulundu ğundan M. Lerroux parlâmento nun önüne çıktığı zaman ekalliyette kalacaktır. Şımdılik buna mey dan vermemek ıçın parlâmento bir ay tatil edilmiştir. Kabine, içındekı anasınn arasında zıddiyet çıkmasından değişmış tir. Son umumî intihabda sağıar ekseriyet kazandıklarından mutnt sollar yani sosyalistier, komünUt ler ve anarşistlerle Ispanyadan büsbütün aynlmak taraftan yerlerın fırkaları isyan çıkarmak yoıile iktıdar mevkiine gelmek istemişlerdi. Vahşiyane başlıyan bu isyanlar gayet kanlı olmuş ve merhametsızce bastırılmıştı. Lâkin isyanı teşvik ve idare e denlerin tecziyesi meselesinde ka binede M. Gil Roblesin idare ettiği sağlar konfederasyonile merkez ve mutedil fırkaları arasında fikir mübayeneti peyda oldu. Sağlar konfederasyonu sol müfrit fırkaların bir daha isyana cesaret bulamamalan için mevkufların çok şiddetli ceza landmlmasında ısrar ettiler. Öteki fırkaların mümessilleri ise İspanyada efkârın teskin ve telifi için merhamet gösterilmesinde ayak dirediler. Bu vaziyet karşısında sırf sağ lardan mürekkeb bir kabine teşkıli tasavvur edildise de reisicumhur buna razı olmadı. Nihayet M. Lerroux istifa etti. Reisicumhur yeni kabinenin mutedil sollardan ve cumhurjjretçilerden teşJsüi, için M ınvlllUl CLIİIİÇIİ. Sagda Mıttr heyeti başkant Hoda Şa ravi Paşa, aoîda Hind ve maslüman marahhaslanndan Şerife Hatun Begüm Hâmid Âli ve Kemalettin Begüm Han, aşağıda Mtnr marahhas< lanndan gazeteci Leylâ Tabet Bayan Şaravî Pasanm yanina ük yaklaşan gazeteci arkadaslarla bera berdim. Kendimi ona tamttıktan son ra kendilerinden bütün diğer arka daslarla konuştuktan sonra bana beş dakikalannı basretmelerini rica ettim. Büyük bir nezaketle ricamı kabul et tOer ve o diğerlerile görüşürken ben öteki Misir murahhaslarile görüşmeğe gayret ettkn. Yanina yaklaştığim ilk kadm, çok genc, çok güzel ve zarifti. Bana onun bir gazeteci olduğunu ve isminin Leylâ Tabet olduğunu söylemişlerdi. denen inkiçafina yarar. Ben kendün izci teşkilâtmda çalıştun. tngilterede, Londrada izci stajimi yaptim. Kadın askerlik yapmasinı bilmelı. Ben harb sevmem ama askerlik severim. Kadm da her ihtimale karsi hazir • lanmiş yetişmeli ve icabmda hududlara koşan erkeğinin gözünü arkada bırakmamalıdir. Sulh için kadm kendi memIeketinde çalişirken daima itidalle hareket etmeli ve cihanin bütün memle • ketlerinin sulha hazirlanroamiş oldu ğunu daima düsünmelidir. Oğullartmizı büyütürken onlara sulhu sevdirelim derken memleketlerimizin cengâverlik kabiliyetini öldürmetneliyiz. Ona «sulh iyidir, fakat sen cesur ol, icab eder se harbedeceksin. ölmekten korkma» diye telkin etmeliyiz. Çocuk düçür mek meselesine gelince ben bunu kabul edemem. Ben çocuktan kurtulmanin çaresini düşünen kadm değilün. Tabiat, biz kadinlan çocuk yetiştirmek için halketmiştir. Bence saadet, her ne pahasina olursa olsun çocuk sahibi ol • maktir. Fakat bir kadmm cocuklarma dalıp ta dünyayı ihmal etmesmi affe • demem. Çocukla dünya islcrini telif etmelidir. Bir çocuğun inkişafım takib ve tetkSc etmek az zevkli bir meşgale tnidir? Adam yetiştirmek çok mes'uli • yetli bir istir. Çocuk büyüten ana bü yüttüğü evlâda göre, dünyaya iyilik ve fenalık yapabilir. Sizde genc kizlar nasil yetiştiri Uyor? Onları taJjsil ettiriyoruz. Fakat esld kadmlar gibi mütevazı yetiştiriyoruz. Her işte kullanilan kadm bizde yoktur. Kadm hekimlerimiz, hocalarinuz ve hastabakıcilarimiz vardir. Baska islerde kadm kullanmiyoruz.» Kendisine teşekkür eder«k yanindan ayrildım ve bir iki sual de Bombay murahhasi Şerife Hatun Begüm Hâmid Aliye sordum. fivet ahlâkta müsavat istiyoruz. Bunun için propaganda yapiyoruz. Mecusi kadmlar da bizimle beraber çalı şiyorlar. Onlar vakıâ bizden daha serbesttirler. Bize yardim eden erkekle rimiz pek çoktur. Hindistanda kadm hareketi her yerde olduğu gibi müsavat isteğidir. Tabiî biz ayrtca taaddü dü zevcat aleyhinde kanun istemiyo nız. Çocuklarimizın terbiyesi üzerinde hak sahibi olmak ve aynı amanda da boşanmak ve ev'enmek kanunlarmda da biraz tadilât yaptırmağa çalişiyo nız. Hindli bayaniara çok, çok teşekkür ederek yanlanndan aytildim. Yazimı bitirmeden evvel Kadm BirIiğinden şunu sormak istiyorum. MemIekette yapilan uluslararasl Kadm Birliği kongresi hafi bir kongre midir ki lstanbul Kadın Birliği bu kongre murahhaslarinm gazetecilerle temasmı istemiyor. Türk Kadın Birliğinin halka tanitıp üzerlerinde balkin alâkasinı uyandirmaları icab eden ecnebi kadm murahhaslarla görüsüp onu halkitniza tanıtan gazetecilere karjı gösterdiği bu sert muamele nedir? KÜLTÜR İŞLERt Kültür Bakanlığı Ankarada ya • pılacak Temsil Akademisı için 93S bütçesine 70 bin lira tahsisat ayır mıstı. Halbuki böyle bir akademinin ancak 300 bin liraya çıkacaği verilen raporlardan anlasılmakta • dır. Diğer taraftan daimî olarak Ankarada kalmak istiyen Rasid Rıza ve arkadaslarile Ankarada ku rulması düşünülen musiki koope • ratifi de bu tahsisattan kendileri ne bir kısım verileceğini ümid et • mektedirler. Temsil Akademisı tahs satı ŞEHİR tŞLERt Son günlerde Bandırmadan sehrimize gUnde 1,500 kesilmemi?, 300 de kesilmis kuzu gelmektedir. Ka aablarda kuzu 45 kurusa satılmaktadır. Alâkadarlara göre kuzu bu sene çok bol olduğundan yakında daha ziyade mal gelecek ve fiatler düsecektir. Kuzu boilasıyor Hoda Şaraoi ne diyor? Ben bu meslektasla görüşürken bir aralık Bayan Hoda Şaravi Pasanm yalnız olduğunu görerek yanina kojtum ve ona da ayni sualleri sira ile sotdum. Evet, kadm asker olabilir; fakat harb için değil, sulh için, sulha çalı sanlar ordusunda gönüllü olarak. Bi Iirsiniz şark; her zaman sulhu istedi. Çok şükür ki artık garb de dünya sulhüniin elzem olduğunu anlamağa baş lıyor. Biz, sulhperver şark kadmlan bütün kuvvetimizle sulh ismde çalişma • liyiz. Nasil, ne şekilde? Yeni yetişen nesüleri terbiye ederek. üçüncu suale de şu cevabı verdi: Dünyaya gelmeği istememiş o • lan bir zavalhyı öldürmek ne seoeb • den olursa olsun doğru değildir. Bu çocuk validenin üzerinde çok ağir bir yük, hatta onun için bir ayib dahi olsa böyle dnayet islenmez. Bu alçaklık ve korkaklıktir. Ahlâkta mSsavata gelince, evet biz Mısir kadinlan ahlâkta tam bir müsa • vat istiyoruz ve... Fakat daha uzun konuşmak imkâm olmadı. Kadın Birliği azalarından bir bayan Mısıclı misafi rimizi âdeta zorlıyarak yanimdan alip götürdü. Resim çıkarilacakmiş... Bizim Kadın Birliği mensublarımn garib halleri Müslüman Hindli kadm murahhaslarile vapurda konutmak ve vapurdan fikarken bir randevu almak benim i çin mümkün olmadı. Kadm Birliğine mensub bir bayan benim konuşmakta olduğum ve bana nezaketle cevab vermekte bulunan bir Hindli murahhasi, arkadaslarimın da gözünün önünde kolundan çekiştire, çekiştire Perapalas otomobiline götürdü. Ve ingilizce ko nuştuğu için ondan hâlâ benim nami ma randevu almağa çalisan bir arka daş ta otomobilin kapismda iken Ka dm Birliğine mensub bayan otomobi • le çek emrini verdi ve arkadaşımm yüzüne kapı kapandı, otomobil hareket etti. Fakat tabiî hiçbir gazetecinin bu gibi muamelelerle müteessir olmasina imkân olmadığı için beş dakika sonra Uluslararasl Kadın Birliğinin Perapa lastaki merkezinde idim. Kongre manhhaslan hakkmda yazdığim anket lerden dolayı beni tanıyan kadinlar büyük bir nezaketle karjıladılar. Hindli murahhasların fikirleri Kadmlar Birliğine mensub oîduğuna şaşuğim nazik, zeki ve çok terbiyeli Bayan Saffet te benimle Hindli bayanlar arasinda gene ingilizce tercüman bgı yapmak lutfunda bulundu. İlk konuştuğum Hind bayanı Peşa verli Begüm Kamal Ud • Dirkhandı. Kendisi Hindistan kadm konferansi mümessilidir. Bana şunları söyledi: « Bizde, kadm asker olabilir mi diye şimdiye kadar bir sual ortaya a Ulmamiftır. Fakat bence kadm a«ker olabilir. Ben asker olmak isterim. Çunkü bir kere askerî talimler kadmm be GÜMRÜKLERDE Gümrüklerde yapılan dec'işiklikler Gümrük müdürleri Başmüdür Seyfi ve Gümrükler Tetkikat Müdürü Mus • tafa Nurinin de iştiraküe yaptıkları bir , toplantıda tstanbul ithalât güm j rüğünde yapılmakta olan değişik • , likler etrafında görüsülmüstür. lç j timaın neticesinde ayni değişiklik • ı lerin Galata ithalât gümrüğünde de yapılmasına karar verilmiştir. tstanbul ithalât gümrüğünde yapılan bu teşkilât dolayısile görülen lüzum üzerine birçok tnemurların vazifeleri değistirilmiştir. Y^karıda kufif Kâmü özdemlr ve maklnesi, aşağıia makinenin adeta fuurlu. çcüışmasım temin eden otomatt. Ankara (Hususî) Hukuk mek • tebi talebesinden KâmO özdemir, icad ettiği makinenin son tecrübelerini de yapbu Makine, kat'î seklini ahnıs ve «özdemir Çalani» nin ihtira beratı genc mucide verilmiştir. Bu âlet, istenilen miktarda plâğm alt ve üstünü çalan otomatik bir radyo • gramofondur. Büyüklüğü, kalmlığı, markasi ne olur • sa olsun, istenildiği kadar plâk, âletin deposuna konulduktan sonra, geri ka • lan bütün isleri özdemir Çalani basariyor. Makinenin, canı ve ka'bi, onündeki otomattadir. Bunun ortasmdald minimini beyaz düğmeye dokunan gramofon merakltsmin, artık yapacak hiçbir işi kalmiyor. Plâk beğenilmez • •e, arka yüzü kendiliğinden dönüyor, gene beğenilmezse, bir başka plâk çalmiyor. Beğenilen yüz istenfldiği ka dar tekrarlaniyor. özdemir Çalaninm bunlardan başka en büyük mziyeti de, dinleyicilere bıkkinhk geldiği anda susmasinı bilmesidir. Mucid, özdemir Çalanmı kapalı bir dolab halinde yapmakla, keşfindeki sırrı saklamak azminde olduğunu gösteriyor. Âlet elektrikle islemektcdir. MÜTEFERRtK uaıaıasaray talebesinin hamiyeti Hilâliahmer Cemiyetinden: Galatasaray lisesi yurdseven o kurları tarafindan Marmara yer sarsıntısından zarar gören muhtac halka verilmek üzere cemiyetimi ze hediye olarak 160 lira 28,50 kurus teslim edildiğinden kendile • rine sükran ve minnetlerimizi su nanz. Malatyalı genclerin toplanfısı lstanbul Universitesinde okuyan Malatyalı genclerin tesebbüsile diin tstanbulda bulunan Malatyalılar Halkevinde bir toplanb yapmış lardır. Bu toplantıda yeni kurumun nizamnamesi üzerinde münakaşa lar olmut, bir heyet secilerek ni • zamnamenin esaslaruu te»bit etmesine karar verilmiştir. Rasathanemizin kaydettiği zezele ADLIYEDE Bir neşriyat davası «Doğru Yol» ismile nesrettiği bir kitabda dini âlet ederek devletin asayis ve emniyetini haleldar edici nesriyatta bulunmaktan tuçlu AH Ulvi ve kitabı basan Bürhanettin aleyhine açılan davaya Ağırcezada baslanmıştır. Ali Ulvi, dinî hissiyah tahrik etmeği hatırından bile geçirmediğini söylemiş, Bürhanettin de bu »özle • re iftirak etmistir. Müddeiumumî yazıları tetkik ettiğini ve bu nesriyatın dava açılan maddeye tealluk etmediğini gördüğünü söyliyerek suçlulann berae • tini istemistir. lnh d?ma dair tahktkat : POLtSTE Yenişehirde Mangasar sokağın da bahriye mütekaidlerinden Aliye aid evin çöktüğünü, dört kişinin öldüğünü iki kişinin yaralandıklarım dünkü sayımızda yazmıştık. Evin yıkılmasından kimin mes'ul olduğu araştınlmaktadır. Evin bir yangından sonra kalan eski harçla yapıldığı anlaşılmıs olduğundan ev sahibi Ali tevkif edilmiştir. Vak'a da yaralanan Hatice, Vaso ve Alekonun sıhhatleci iyidir. Zabıta ve Müddeiumumilik tahkikata devam etmektedir. Kandilli Rasadhanesiade saat bU ri on altı dakika on beş saniye ge • çe çok şiddetli ve saat üçü on bir dakika on saniye geçe hafif iki zelzele kaydedilmiştir. Ayni merkezden olan her iki zelzele tstanbul • dan 2100 kilomerro kadar uzakta ve tranm şimali garbi mıntakasın • da olduğu tahmin edilmektedir. Izmirden yaş meyva ihracı tzmir (Hususî) Bu sene yas meyva ve sebze kooperatifi tarafindan Avrupanm muhtelif piyasalarma yas olarak fizüm sevkedüecektir. Geçen sene tsveçe yapılan sevkiyat iyi netice vermiştir. tsveçten gelen mektublar • da, ambalâj hususunda bazi dhetler isaret edilmekte ve üzümîerin fiçı içinde ve her salkımm talaş ortasma konarak sevki muvafık olacağı büdirumektedir. mumaileyh muvaffak olamadı. Gene bu iş mustafa başvekile bırakıl dı. Mumaileyh te sağlar konfede rasyonunu haricde bırakarak bir ekalliyet kabinesini teşkil etti. Bir aylık tatil geçtikten sonra yeni kabinenin, parlâmentonun ö nüne çıktığı zaman, ekalliyette kalacağı ve yeni umumî intihab ya pılmasına zaruret hâsıl olacağı an • laşıhyor. Çünkü sağlar konfederasyonu lideri taşradaki şubelere yeni intihab savaşına hazırlık yapilması için talimat vermiştir. Sağlar yeni intihabda kahir ekseriyet kazana caklannı bekliyorlar. Bekledikleri çıkacak olursa ihtimal bugünkü rejim dahi tehlikede kalacak ve sağ larla sollar parlâmento sahası hari cinde tekrar kanlı bir surette boğuşacaklardır. Göründüğüne göre Ispanyada siyaset işleri bir türlü ifrat ve tefrit ten kurtulamıyacaktır. Muharrem Feyzi TOGAY Eüirne Belediyesinin hayırSı bir işi Edirne (Hususî) Edirne belediyesi altı yaşına kadar olan çocuklann sıh'nî ahvaüni kontrol ve hasta olanlannı tedavi etmek makssdile (Süt ço • cuğu muayene ve müşavere evi) adile bir sağlık yurdu açmağa karar vermiş ve bunun için 935 bütçesine 2000 lira tahsisat koymuştur. Ancak bu tahsi • sat az olduğu için bu sene yalnız fakir çocukhr tesbit edilecek ve yalnız bu gibPere bakılacaktır. Birbirini vuran sarhoşlar Izmir muallimlerinin fevkalâde kongresi tzmir (Hususî) tzmir Muallimler Birliğine dahil azalardan 250 muallim, kıdem zammi, mesken bedeli, makam tahsisatı işlerini müzakere için Hake vi salonunda fevkalâde bir toplantı yapmiştır. Vaziyet bu içtîmada u zun uzadiya tetkik ve münakaşa edü • mif, Birlik idare heyetinin alâkadar makamlar nezdinde teşebbüste bulunmasma karar verilmiştir. tzmir mu • allimleri, esas itibarüe, umumî muvazeneye geçmek taraftan bulunuyorlar. Mesken bedelme gelince, muallim • lerin, Vilâyetten miihim miktarda ala eakları vardır. Ve bu para, bütçe za • ruretleri dolayuile verilememektedir. BirlSc idare heyeti, bunun tediyesini istiyecektir. MaamafOı Vilâyet Umumî Meclisinde de ayni eereyan vardır. Kadm Birliği ne istiyor? Bu iş için eski «Türfeocağı» binası tahsis edflecek ve çocuklar sırasile hergün öğleve kadar entaniye mütehassısı doktor Tevfik tar?fmdan muayene olunacaktır. Bundan backa çocuk analanna, çocuklarraa nasıl b'kmalan da öŞrretilecek ve ilâc alamıyacak kadar fakir olanhnna aynca ilâc parası da verFecektir. Yurdun gelecek sene daBundan birkaç gün evvel Kadm Birha fazla genişletileceği ve şümullen liği Backanı Bayan Lâtife Bekir, ecne' dirileceği ümid edilmektedir. bi kadinlardan aldığim anketlerin kendisi tarafindan kontrol edilmesini ta • leb etmişti. Ve bunu pek tabiî olarak reddetmiştim. 23 nisan ulusal bayraml yaklaşlyor. Kadın Birliği kendi ihmal ettiği bü, Bu bayramda da tebriklerinizi büyükyük vazifeyi, kongre hakkmda propa • lerinizin ve dostlartnlzın Çocuk Esirgeganda yapmak vazifesini üzerine al • me Kurumunun «Lüks» telgraf kâğldlamif olan matbuata giiçlük göstermeğe rl üzerinde okumalarlnl isterseniz, çekeceğiniz telgraf mıisveddelerinin üzeri değil; tesekküre borcludur. ne «Lüks» kelimesini yamanız ve 15 Biz olmasaydık Birüğin yaptığı bu kuruş fazla vermeniz kâfidir. kongre, Yıldıza en yakin tstanbul maLüks telgraf kâğldlnl kullanmakla hallelerinde bfle duyulmazdı. Kadm hem muhatablnlza fazla hürmet ve Birliğinde bunu kimse anlamiyor mu? hem de zerafetinizi göstermiş olursu nuz. SUAD DERVİŞ Çocuk Esirgeme Kurumunun , tebrık telgrafları Cumhuriyet Nuthası S Kuruftur Evvelki gece sabaha karsı saat 3 te Çarşıkapıda Çorlu medrese sinde 9 numaralı terlikçi Kasımın odasında rakı içmekte olan Edir nekapıh Mustafa ile Beyazıdlı Mustafa, Sınn Rıza, Kasım ve Aksarayh Lemanın aralarında sarhoşlukla kavga çıkmış ve bu sar • hoşlar ellerine geçirdikleri muş • ta, keski ve saire ile birbirlerml yaralamışlardır. Bunlardan Edirneli Mustafa iki yerinden, Kasım yüzünden ve basından, Sırrı iki yerinden yaralan • mışlar ve Gureba hastanesine kal • dınlrmslardır. Beyazıdlı Mustafa ile Rıza ve Aksarayh Leman po • lisçe yakalanmıslardır. şeraiti! içte Bir ayhk JTfirkiye ÎW Hariç Senelik 1400 Kr. Altt aylık 750 Ûç ayhk 400 1700 Kr 1450 800 150 yoktar