10 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

10 Ni*an Camhuriyef TELGRAF HABERLEBÎ Danzig intihabatının Avrupadaki akisleri Naziler parlak bir zafer kazansa îmişler Memelde, hatta Avusturyada reyiâm istiyecekîermiş! BerlJn 9 (A.A.) (Havas ajansi dığinı kaydetmekle iktifa etmektedir muhabirinden): ler. Bazi nazi mehafOine göre, bu inti"Ulusal sosyalist mahfuler, Danzig inhabatin tesiri, serbest sehrin haricinde tihabatinin neticelerinden dolayi ha • de şümullü bir tarzda hiss edilmesi lâ • yal sukutuna uğramıslardır. Naziler, zimdı. Burada kazanacaklari parlak bir muhalefeti dauna kuvvetli bir hale koymuvaffakiyet, kendüerine Memelde ve mak ve serbest sehrin teskilât kanumıbelki de Avusturyada bir reyiâma münu tadü eyliyebilmek için Diyet raecli racaat yolunu açmiş olacaktı. sindeki azalıklardan, en asağı üçte iktAousturyaldar memnan sini kazantnayi ümid ediyorlardu DanViyana 9 (A.A.) Siyasal meha zig sehrinin hususî vaziyeti ve Alman • fil asağıki sebebJerden dolayi, Danzig ya • Lehistan siyasetinin kablan, kenintihabatı neticesinden memnuniyet dilerini mevcnd teşküâta riayete icbar gösteriyorlar. etmekte idL 1 Bu netice, muhalefetin munta • Nazi firkasi ekseriyeti kazandığı lakzam bir tarzda mukavemeti karşismda dirde, bnnun neticesi, Danzig sehrini nasyonal sosyalizmin hududlaruu ta Almanyaya bağUmak ve Versay maayin etmistir. hedesinin hükümlerini umumî bir se • 2 Danzigin vaziyeti mahsusasini kilde iptal etmek olacaktı. Avusturyanınki ile bir tutan Hitler proUlusal «osyalistler, 6 azabk kazan • pagandacilanmn oyunlarinı altüst et mağa muvaffak olmuşlardir. Fakat 72 miştir. kisiden İbaret olan yeni Diyet mecli Avusrarya yurdseverleri Danzig in • smde üçte iki ekseriyeti kazanmak için tıhabatı neticesini Avusturyada reyi • daha dört azalığa thriyaçlan vardı. âma müracaat etmek thtimalini döşu • Gazeteler, ulusal sosyalistliğin Dannen nazilerin nikbinliğini tadü edecek zigde aded itibarile mevkiini sağlamlamahiyette görüyorlar. ıınnnnflRfinıınıımnnınnıının Avcılar Birliği 5 stanbul avcılan, daha doğrusu II av meraklıları, burada bir birlik kurmuşlar. Nizamnamelerinden bir nüsha da bana gönderdiler, okudum. Avcılık, bütün sporlann içerisinde, birçok faydalan bir araya toplıyan, güzel bir eğlencedir. Her yaşa, her mevsime gelir. Sıhhidir: İnsana yol yüriitür, temiz hava yutturur, çeviklik verir. Asildir: Avcılığın, hilkatle beraber baçhyan zengin bir tarihi vardır. Şimdiye kadar, avcılık için en müsaid ve en zengin bir saha olan memleketimizde bu necib spor, mallesef nizam ve intizam altına alınamamıştı. Avcılar, yalnız kanunların ahkâmına tâbi olarak, perakende surette ve istedikleri gibi, istedikleri yerlerde avlanırlardı. Kendılerinden ne vurdukları değil, olsa olsa, tezkere alıp almadıkları sorulurdu. Bunun pek çok zararları oluyordu. Bazı av hayvanlarının nesli tüken mek tehlikesine maruz kaldığı gibi, rağbet görmiyen yaban domuzu nev'inden bir takım hayvanlar da, çiftçilerimiz için birer tehlike teskil edecek derecede üremekte idi. Avcılar birliği bu nisbetsizliklerin ve nizamsızlıklann önüne geçecekti. Ve bundan maada, bu güzel spora heveskâr olanlann bilgisini artıracak, kendüerine avlanmak fırsatlannı daha sık ve daha muntazam surette temin edecek, nizamnamesinin ikinci maddesinde tasrih edildiği gibi, avcılığın memleket dahilinde, fennî kavaid altında inkişaf etmesine, avcılann yakmdan tanışmalanna, avcılığın rasgele hayvan öldürmekten ibaret olmayıp, av hayvanlannı yetiştirmek ve korumak ta demek olduğunu öğretmeğe yar dım eyliyecektir. Böyle bir teşekkülün gerek soysal, ve gerek ziraî faydalan der gârdır. Gönül ister ki, bu yeni birliğin tertib edeceğini haber aldı ğım av gezintilerine, memleketin gencliği, genis mikyasta iştirak etsin, sporun diğer çubelerine verdiği ehemmiyeti buna da versin. Zira dediğim gibi avcılık, insaTı2 3ihhî bir eğlence temin edeöv tabiati sevdiren, müntesibleri arasındaki tesanüde halel getirmiyen yegâne spordur. Bunun için, bu güzel ve hayırlı adımı atanlara, muvaffakiyet diler, kendilerini candan kutlularım. Ercümund Ekrem TALU Kadın haklarının 70 lik İ H F M NALINA MIH1NA gönüllüsü Istanbulda Evkafa dair azı arkadasım, Ercümendl Ekrem Talu, dünkü fıkrasında mezarlıklardan bah sediyordu. Eskiden sık sık kuliandığıraız <(bir milletin sevıyeaı kadınlarının derecei irfanıle ölçülür» diye terkibli bir söz vardı. Almanların da buna benzer «bir milletin medenî kabihyeti mezarlıklarınm ve halâlarının temizliğile ölçülür» seklinde bir sözleri varmış. Bu Alman düsturu, doğru olsaydı, biz medenî kabiliyet imtihanında çoktan sıfır almıy ve top atmış olurduk. Fakat benim yazmak istediğim kabrıstanlarımızın perışan halini anlatmak, Parısın, cüce binalı bir şehre, Viyananın bir saray bahçesine benziyen mezarlıklarının güzelliğini metetmek değildir. Ben, arkadaşımın, Evkaf hakkindaki mütalealarına istirak etmek istiyorum. Dün, tramvayla geçerken I«tanbulun Beyazıddan Eminönüne kadar uzanan çok mahdud bir kısmında kaç tane harab bina gördüm ki hepsi Evkafa aiddir. Bu en pahalı yerlerde, Yenicami gibi muhteşem bir san'at abidesinin eteğine sıkışmıs, ahsab mescidler, gene Evkafa aıd Dördüncü Vakıf hanının karşısındaki tozlu tiirbeler, damlannın kurşunlan çahnmış, yan yıkık medreseler, yıkılmağa mahkum metruk tekkeler, kuru^muş çeşmeler ve sebüler, yol kenarlarına sıralanmış cami köşelerindeki perişan mezarlıklar, bütün bunlar hep Evkafındır. Arka sokaklarda ücra ve ıssız yerlerdekiler bir tarafa dursun, sehrin en kalabalık caddelerindeki bu vakıf harabelerini veya harab vakıflan satmak ve onlann parasile Evkafa para getiren binalar ve bu arada belediye ile beraber mezarlıklar yaptırmak mümkün değil midir? Nihayet Evkaf ta, kendisine menfaat temin eden binalann kıymetini yükseltmek bakımmdan bu çehrin imanna çalıçmak mecburiyetindedir. Fakat, hiç çüphe yok, ki Evkaf, yalnız Evkaf tdaresinin halledebileceği bir iç değildir; daha ziyade bir devlet meselesidir. Artık bu meselenin esaslı surette, halli zamanı gelmiştir sanıvoruz. Avusturyah bir murahhas, kongrenin burada toplanacagmı duyunca kendini tutamadığını söylüyor i Mimarî resim sergisi açıldı Fransa donanmasını kuvvetlendiriyor Yüksek Bahriye Meclisinin verdiği kararlar Londra 9 (A.A.) Deyli Tdgraf gazetesinm bahriye muhabiri, Fransa • nın bahriye siyasasında mühim bir de« ğifiklik olduğunu haber vermektedir. Fransa Yüksek Bahriye meclisi, is tikbalde Fransiz filosunun esasinı bü • yük zirhlılarin teskil etmesine karar vermistir. Bu suretle alâkadar diğer devletlerc Fransanin bundan böyle Vasington tnuahedenamesinin tesbit etmis olduğu miktarla kanaat edemiyeceği yarı resmî bir surette bildirilmis oluyor. Bu muahedeye göre tngilterenin 5, Amerîkanın 5, ve Japonyanin 3 zirhlı insa etmesine mukabil Fransa 1,75 nisba • tinde inşaatta bulunacaktu Ankaradaki meşher alâka ile karşılandı Ankara 9 (Telefonla) Mimaeî resim sergisi bugiin saat 10 da Ser» s'ı evinde Kültiir Bakani tarafından açıldı. Bakan, açıs nutkunda abi • deler koruma heyetir>« tesekkü lünün taırihçesinden sonra bu hususta Atatürküa Konyadan Başve kâlete gönderdiği tarihî telyazısmdan bahsettikten sonra iki yıl içinde abideler koruma heyetinin 500 den fazla eseri ilmî bir tarzda tesbit ettiğini, 22 eserin en âcil onanmlarınıo yapıldığmı, turistik bakundan değeri olan Bergama gibi eski *e • }nr )taral>elerînin tanzim olunduğunu ve Türk mimarisini dünyaya ta • nıtmak için ileride yapılacak nesriyata esas olmak üzere Abideler Koruma hevcti üyesi mimar Sedad tarafmdan Bursa, Edirne ve Istan buldaki birçok «aheserlerin mimarî resimlerinin çizildiğini anlattı. Açıs resminde birçok sefHer, Maarif erkânı, Vekillerden bazılan, meb'uslar ve birçok davetliler haXTT bulundular. Mimar Sedad davetlilere teshir edilen eser<ec hakkmda ayrı ayrı izahat verdi. Serjrinin bilhassa yabancilar flzerinde Türk mimarisînin yüksekliğini ve orijinalitesini tanıtma bakı • mından yaptığı tesîr büyüktür. Sanat giinü olarak kabnl edilen 9 ni sanda bundan sonra her yıl bu gibi sergilerin hazırlanması ve genis ölçiide halk terbiyesine hizmet ede • cek neşriyahn yapılması Kültiir Bakanlığınca kararlastınlmıştnr. Sergi 10 gün açık bulunacaktir. Muhar.irlerin tabiiyet harcı Ankara 9 (Telefonla) Yurdumuza geldikleri tarihten itibaren bir yil içinde tabiiyetimize girnvek için miira • caat etmiyen muhacir ve mültecüerin bulunduklan yer idare heyetince fakirlScleri tesbit edilmek »artfle tabiiyet harcindan muaf tutuJmalan nüddeti • nin 3 sene daha uzatılmasi hakktndaki lâyiha Karantaya gönderümistir. Eski Posta MUdürünUn muhakemesi Ankara 9 (Telefonla) Bugiin, asliy« ceza mahkemesinde eski Posta ve Telgraf Umum Müdürii Fahri ve arkadaşlarmin muhakemelcrine devam e • düdi. Suçlulardan her üçünün de hazir bulunduğu mahkemede suçlu avukat • lari müdafaalarmi yaptdar. Veküler, ileri sürülen suçları uzun uzadiya tahlfl ederek müfettişlik fezlekesile Devlet Şurasi kararı hakkindaki mütaIealarmı söylemislerdir. Neticede ev • rakın tetkik edilmesi için muhakeme 17 nisana talik edilmistir. Karar suçlulara o gün büdirilecektir. Bursa Vilâyet Meclisi işini bitirdi Bursa (Hususî) Vilâyet umumî meclisi iflerini bitirerek dağılmıntır. Meclis yeni sene bütçesini bir milyon iki yiiz elli bin lira olarak kabul etmiştir. Bu bütçenin iki yüz bin liradan fazlası yollara tahsis edilmistir. Vali • miz Fazlı Gölece de Dolubabada yaphnlacak otel için salâhiyet verilmiştir. Daimî encümen az>ldclanna Bursadan Hulusi, tnegölden Hüsnü, Mudanya • dan Ahmed, Gemlikten doktor Ziya seçumişlerdir. Dun gelen Ettonyalt gazeteci Madam Nego ve Ingiliz muşahidi MüU Aleksan&r Süleymaniyeyl gezerlerken (kenarda Madam Nego) Uluslararası feminizm kongre gazetecilerinden olan Madam Negsine istirak etmek üzere dün de tsgo da demistir ki: tanbula 4 murahhas gelmistir. Mu€ Bir gazeteci olmak itibarile rahhaslardan biri Avustralya libe Türkiye gibi bütün dünyayı kendi • ral fırkası erkânından Madam Carsinden bahsettiren bir memleketi elbette görmek ve tanımak isterim. dell • Oliver, ikincisi Estonyah muBunun için hiçbir fırsatı kaçırmı • harrir ve gazeteci Madam Neggo, yacağım. Nitekim bugün Sinan ihüçüncüsü Avustralyah Madam Sehtifaline istirake gidiyorum. Kon • warz, dördüncüsü de tngiliz femi greye istirak etmekle beraber, bilnistlerinden Madam Whytedir. hassa Türk kadını hakkmda uzun Murahhasların sözleri tetkiklerde bulunarak gerek gazeBir muharririmiz dün gelen dört telerde gerek kitab halinde gör murahhasla ayrı ayrı görüsmüstür. düklerimi aynen yazacağım.» Avustralya murahhası Madam OliKadınlığm gönüllüsü! ver demistir ki: Murahhas olmadıgı halde sırf < Küçük yaşımdanberi femi • yeni Türkiyeyi görmek için tstan • nist olduğum halde simdiye kadar bula gelen tngiliz Madam Whyte Uluslararası Kadınlar Birliğinin de sunları söylemiştir: kongrelerine istirak etmemiştim. Bu < Ben murahhas değilim. Konsefer kongrenin Türkiyede topla • gre ile sahsan alâkadar olduğum n&cagını duyunca büyük bir se • vinçle uzak yurdumdan yola çıka • için kendi hesabıma tngiltereden kalkarak buraya geldim. Yaşım rak terakki ve inkisaflanmn akis • ilerlemis olduğu halde kadınlık daleri memleketimize kadar gelen yevasım her yerde takib etmekten çeni TUrkiyeye geldim. kinmem. Istanbula gelerek Türk Bugün Türkiye hakkile bütün hemsirelerimin kazandıklan büyük dünyanın nazarı dikkatini celbet • muvaffakiyotleri tebrik etmek ve mif bulunuyor. Bilhassa kadmlık kongre çalışmalarını yakından tasahasında birçok Avrupa ulusla • kib etmek istiyorum. rını geri bırakan son hamleleri bizi Kadmlığın ergeç bütün dünya • buraya getiren en büyük âmil ol da her sahada erkeklere müsavi muştur. haklar kazanacağına yürekten kaAvustralya meb'usan meclisinde ni bulunuyorum. Bu kanaatle dünyalnız iki kadın saylavımız vardır. ya kadınlığının bir gönüllüsü gibi Halbuki bu sene Türkiyede birçok kadınlık davasını takib etmek için kadınların saylav seçildiğini memher yıl memleketten tnemlekete konuniyetle ögrendim. Fırsattan isti sarım!> fade ederek kendilerile temas e Ytldızı ztyaret deceğim. Uluslararası Kadınlar Birliği Feminizm kongresine gelince: merkezî büro azasile Türk KadınKadınm medenî haklarını kazan • lar Birliği srkânı dün öğleden son • dığı bir memlekette toplanması itira Yıldız sarayına giderek, kongre barile muvaffakiyetle neticelene • münasebetile orada açılacak olan ceğini umuyorum. Bütün dünya kakadın sergisile mesgul olmuşlar, yedınlan Türk kadınmın bugünkü hurinde tetkiklerde bulunmuşlardır. kukuna nail olabilirlerse muhak Merkezî büro bugün öğleden sonra kak kendilerini bahtiyar addede Türk Kadınlar Birliği merkezinde ceklerdir.» toplanarak, konusmalarına devam Estonyanm tanmmış muharrir ve edecektir. \ Yunan dıvanharblerınde yapıîan muhakemeler Kaşara, kaşkaval denilmedıgi için Ankara 9 (Telefonla) Bulgarisfana ihrac ettiğimiz ba'ık ve havyara mu kabil Bulgaristandan ahnacak kaşar peynirinin beyannamelere kaşkaval olarak yazddığı için memlekete sokul • madığı görülmiiştür. Bunun için hükumet 3ci memleket arasinda ticaret uzlafmasina göre be • yannamelere kaşar tabirinin yanına kaşkaval kelimesini de ilâve etmeyi ve bu maddenin bu suretle kolaylıkla it • halini kararlastirmıstir. Teşkilât kanunları Ankara 9 (Telefonla) Hükumet, Gümriik ve tnhisarlar Vekâleti teşkilât lâyihasuıi Kamutaya vermittir. Kavala 9 (Hususî) Burada tet kil edilen fevkalâde divaniharb flk kafile olarak 66 asi zabitle isyana istirak eden 33 sivilin muhakemesme basla • miştir. Zabitler arasinda üç kaymakam ve dört binbaşi vardır. Suçlulann çokluğu muhakemenm altı gflnden evvd bitmesine imkân birakmamaktadır. Bu divanıharb nisantn 15 inci pazartesi günü Bulgaristana kaçan Kamenos, Napoli 9 (A.A.) «Leonardo de Bakird, Budarasla dördüncü ordunun Vinci» vapuru Katanaya hareket et • erkâniharbiyesine mensub diğer firarl zabitlerin muhakemelerine giyaben miştir. başlıyacağmı da Uân etmiştir. Oradan Şarkî Afrikaya nakledîlmek Selânik 9 (Hususî) Divanıharb üzere istihkâm kıtaah a'.acaktir. lerde bulunan işierin tesrii hakkmda gelen emir üzerine Lamyada roevkuf bulunan meb'us, ve muharrirlerin mu Hamburg 9 (A.A.) «Graf Zep hakemesine \ıkmak üzere üçüncS bir lin» balonundan alinan son haberler divanıharb daha teskil edilmiştir. Yeni de, bu sabah saat 9,30 da Hattıistivayl divanıharb bugün muhakemelere basla* miştir. gecti§ı bildirilmektedir. İtalyanın Afrikaya asker sevkiyatı Graf Zeplinin ssyahati Osmanlıcadan türkçeye karşılıklar kılavuzu: 15 1 öz türkçe köklerden gelen sozlerin karşisına (T. Kö ) beldeği (alâmeti) konmuştur. Bun'ann her biri hakklnda sirasile uzmanlarlmlzln (mütehassls) yazılarlnl gazetelere vereceğiz. 2 Yeni konan karşlllklarln iyi aylrd edilmesi için, gereğine gore, fransızcalarl yazllmış ayrlca 6rnekler de konulmuştur. 3 Kökü türkçe olan kelimelerin bugiinkü islenmis ve kullanllan sekilleri al'nmlçtlr. Aslı ak olan hak, aslı ügüm olan hüküm, türkçe «çek» kbkünden gelen sekil gibi. Gurubu sems = Günbatımı ^Örnek: Gurubu şems sırasında ~ GünbaUmt sırastnda Gurubu kamer = Aybatımı Tuluu sems = Gündoğunu Tuluu kamer = Aydoğumu Gurur = Gurur Mağrur = Gururlu Gürz = Topuz Gusn = Dal Gussa (bak: gam) = Tasa Guya = Sanki, diyelim ki Güfte (terim) = Deyiş GUftüğu = Dedlkodu Güruh = Alay, takım Hafif = Hafh* (T. Kö.) buhrtn keskin bır devreye gird Tahaffüf etmek = Hafiflemek = (Fr.) S'alleger Hadaset = Küçüklük Tahfif etmek = Hafİfletmek = (Fr.) Alleger Örnek: Hadasett sınnınden dolayi askere almadüar = 7atstihfaf etmek = Hafifsemek 31nın küçuklüğünden dolayı askere almadilar Ornek: Onu istihfaf ediyordu =z Onu hatifseyordu. Had = Derece Hafifmefreb = Yeğnik Örnek: Eaddıni bilmez bir adam = Derecesini bümtt bir Hafid = Torun adam. Hafiye = Karakulak = (Fr.) Eipion Haddi kifayet = Yeterge Hâb = Uyku Hafretmek = Kazmak Örnek: Verilen fiat haddi kıfayeti bulmadt = Venlen fıat Hâbîde = Uykuda yetergesini bulmadı. Hafriyat = Kazı = (Fr.) Fouille Habâset = Kötülük, pislik, alçaklık = (F.) MechanHafta = Hafta (T. Kö.) Haddi lâyık = Tamdeğer cete, sceleratesse hâh = ister Haddi vasat = Orta EJ.vahı habise = Kötü ruhlar (Ruh. T. Kö.) Hâh nâhâh = İster istemez Haddlni asmak = Derecesini asmak, aşırı gitmek Habbe = Tane Bedhâh = Kötücül = (Fr.) Malveillant Ornek: Buyuk Harbda pahalüık haddıni aşmısh = Buyuk Haber = Haber (T. Kö.) Dilhâh = Gönül isteği Harbda pahalüık derecesini aşmı§U {astn gıtmişti) Mesmuat = Duyuklar Örnek: Dühâhınca hareket edemedim =5 Gönül isteğinct Haddini bildirmek = Derecesini bildi mek, ağzının Havadis = Bilget hareket edemedim. payını vermek, boyunun ölçüsünü vermek, ağzınra ölÖrnek: Bu havadisi kimden aldınız = Bu ttlgetl kimden Haynrhâh = lycil çüsünü vermek. aldıntz? Hâhiş = Istek = (Fr.) Appetit, desir Hadinden fazla = Aşın Habîb = Sevgili , Hâhisker = Istekli = (Fr.) Desireux Ornek: Haddınden fazla bir emekle =: Aşırı bir emekle. Haealet = Utay Hail = Engel = (Fr.) Obstacle Hadsiz (Bak: Bîhad) = Tükerunez Hâcet (Bah: Ihtiyaç, zarmret) Ornek: Bu hail de ortadan kalktı = Bu engel de ortadan Hadnâşinas = Şunarık, küstah, kendini bilmez Hâciz = Ayıran kalktt. Hudut = Buç = (Fr.) Limite Hâcle = Gerdek Hâil (Hevl'den) (Bak: Mahuf) Ornek: Edeb hududunu tecavuz etti = Edeb bucunu aştı. Haceri semavî = Göktaşı, betil (terim) Hain = Hayın (T. Kö) = (Fr.) Traitre Hudud = Smır = (Fr.) Frontiere Hacm (Bah: cirm) = Oylum = (Fr.) Volume Ornek: O hainlerin ukıbetml herkes bilir ss O hayvnlann Örnek: Fransız Alman hududu = Fransiz Alman smırt. Ornek: Bu cismin hacmini meaaha etti = Bu cismin oylu . âktbetini herkes bilir. Hadaka = Göz bebeği munu ölçtu. Hiyanet Hayınlık Haduî = Öfkeli Ateş olsa cirmi kadar yer yakar = Ates olsa oylumunca yer Haiz = Tasıyan, de olan, li Hadika = Bahçe yakar. Ornsk: Bu iş ehemmiyeti haiz değildir =2 Bu lf Snemll Hadise = Hadise (T. Kö.) Hacmi istiâbi = Sıygı değildir. Hadse = Kocunma Ornek: Bu geminin hacmi istiâbisi 3 bin tondur = Bu geHafıza = Hafıza (T. Kö.) = (Fr.) Memoire Yuzbaş* rütbesini hait olan = Yüzbası derecesinde olan. minin sıygısı uç bin tondur. Hafi = Gizli = (Fr.) Secret Haizi salâhiyet = Yetküi Hâd = Keskin = (Fr.) Aİgu Ornek: Hafi bir anla§ma = Gızlı bir anla^ma =: üne tnHâk = Toprak tente secrete Örnek: İktısadi buhran hâd bir devreye glrdt = ökonomfk Hâkî r«nk = Boz Güzaf = Boş söz Güzergâh = Geçek Güzide = Seçkin H