25 Şubat 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bugün Cingöz Recai ile karşı karşıya 2 nci forma çıktı 5 lcurıif Birinci forma tekrar basılıyor A RS E N L U P E N İSTANBUL'DA. SBFI6 KO. 3 8 7 3 Telgraf ve mektup adresl: Cumhurıyet, Istanbuı . Posta kutusu: Istanbul, No. 246 * rSZİiriBSİ 2 5 ŞUUtU 1 9 3 5 Teiefon Başmuüarriı ve evi: 22366, rahrlr heyetl: 24298, Idare ve matbaa tasmlle Matbaacılık ve Neşrıyat çırketı 24299 24290 um Taninmis ve »evilmiş imzalartn cn seçme yazilarini, en canlı mevznlari en güzel resimlerle yalniz (Perşembe) de bulacaksiniz. (Persembe) »izi, persembeden perşembeye ziyaret eden en caodan, en yakın dostunuz olacakür. lürkiyenin Bir tersanesi Olmalıdır irkaç gün önce Cumhuriyette bir yazı çıktı. Bunda Denizyolları idaresi için Avrupaya ısmarlanacak vapurlann İstanbulda yapılması düşünüldüğü bildiriliyordu. Havuzlar ve Deniz fabrikaları müdürlüğü, Ekonomi Bakanlığına verdiği bir raporda, beş yıl içinde yeni vapurlar yaptırmak üzere Denizyolları idaresine verilecek olan 89 milyon liralık kredinin bu iş için kendisine verilmesini istemiş, Denizyollanna verilecek paranın bir milyon lirasile şimdi yalniz gemi tamir eden İstanbul tersanesinin yeni gemi yapan bir fabrika haline sokulabileceğini bildirmiştir. îki Alman gemi yapıcı şirketi de İstanbulda yeni vapur yapabilecek bir tersane kurmağı istemiş olduklanna göre Alman şirketlerinin yardımı ve bu bir milyon lira ile tersane büyütülecek, tezgâhlar kurulacak, artan para ile de Denizyolları idaresinin yeni vapurlan bu tersanede yapılacaktır. İşte temeli iyi bir düşünce. 50 60 yıl önceleri, bizim Halicde, altı yedi bin tonluk gemiler yapabilen bir tersanemiz vardı. Burada Hamidiye zırhlısı, Heybetnüma kruvazörü 3'apılmış, Abdülhamidin devrinde, yıllarca bitmek bilmiyen Abdülkadir isminde bir zırhlı kruvazörün teknesi Halic tersanesinin tezgâhlarında yatıp durmuş, 1908 den sonra denize indirilme den satılıp ortadan kaldırılmıştı. îttihad ve Terakki rejimi, Balkan Savaşından sonra, donanmamızı büyütmeğe çalışırken istanbulda bir tersane kurmak hak ve imtiyazını da jngilizlerin Arms"ırong Vikers ortak şirketlerine vermişti. Balkan Savaşında yaralanan zırhlılarımızı Ingilizler, İstanbulda, tamir ettiler. Araya Büyük Savaş girmeseydi ArmstrongVikers, Istanbul tersanesinde küçük gemilerden başlıyarak kruvazör ve zırhlıya varıncıya kadar her büyüklükte savaş gemisi ve bu arada her türlü posta vapuru, şilep filân da yapacaktı. Lozan andlaşması yapılırken Armstrong Vikersin ve İstanbul tersanesinin durumu için uzun konuşmalar oldu. «Doklar, tersaneler ve inşaatı bahriye müşterekülmenfaa şirketi şahanei Osmaniyesi» adile kurulmuş olan bu Osmanlı şirketine verilen imtiyaz, Lozan andlaşmasına konulan bir protokolun 2 nci ve 5 inci maddelerine dayanılarak feshedildi. Eğer 1914 yılında İngiltere, kendi tezgâhlarında yapılan iki dritnotumuzu zorla elimizden almamış olsaydı, belki Cumhuriyet Türkiyesi Armstrong Vikerse verilmiş olan tersane imtiyazını feshetmez, yeniden bu iki lngiliz şirketine verirdi. Fakat îngilizlerin 1914 te yaptıklanm unutmamıştık; Türkiye, Armstrong Vikersi Halicden kapıdışan ederek İngilterede kendisine yurulan ağır yumruğun acısmı bu lngiliz şirketlerinden çıkardı. Lozan banşından sonra, lstanbuldaki tersanenin yarısı İzmit körfezine taşındı, yarısı da havuzlarla beraber burada kaldı. lstanbuldaki tersane, gemi yapamaz, fakat tamir eder. İzmit körfezinde Gölcükte Yavuzun tamiri için kurulan fabrikada, Cumhuriyet rejiminde, yurdda yapılan ilk Türk gemisi olmak üzere, bir yağ gemiai yapılıyor. Denizcilerimiz, orada, hiç yoktan bir gemi yapabileceklerini gösteriyorlar. Bu gemi haziranda denize indirilecektir. Bir yandan bu gemi yapılırken öteyandan da Millî Müdafaa Bakanlığı, Gölcükte bir tersane yaptırmağı çoktanberi düşünmekte ve buna hazırlanmaktadır. Bize kalırsa, İstanbulda vapur, Gölcükte savaş gemisi yapacak ayn ayn iki tersane kurmağa kalkışmaktansa, İzmit körfezinde büyük bir tersane yapmak daha doğru olur; bir tersane ki kızaklannın, tezgâhlannm birinde posta vapurlan, ötekilerinde de deniz Avusturya Başvekilinin seyahati M. Şuşnig, dün Paristen Londraya gitti Londra konuşmalarmda Habsburgların tahta avdetleri de mevzuubahs olacakmış! Paris müzakereleri ne netice verdi? Paris 24 (A.A.) B. Şusnig ve Berger Valdeneg diinkü konuşma • larm sonunda, B. Flanden ve Lavale Avusturya liyakat nişanmin birinci »ınıf büyük salibini vermişlerdir. Aksam, Avustarya »efaretinde ve rüen ziyafette bütün resmî erkân hazir bulunmuştur. Avusturya nazirlari bugün Londraya hareket edeceklerdir. Bu ziyaret, Avrupa vaziyeti hakkinda basit bir fikir teatisinden daha üstün bir ehemmiyeti haiz o'.acaktir. Avu» turya nazirlanmn Londrada tngfliz devlet adamlarina, malî ve siyasî meselelerdeki lngiliz görüşlerine dair oldukça açık suailer irad etmelerine in > tizar edilmektedir. Malî mesele ola • rak, Avusturya şimendiferlerine lngiliz sermayesi yatirilmasi keyfiyeti mevzuu bahsolacak ve bunun mukabilinde, İn giliz sanayüne miihim malzeme siparişleri yapılacaktır. Aousturyaya hral olman metelen Siyasî meseleye gelince, Romada dütekrar tazelenen Arsidak Otto fünülen istişarî misakla, Habsburg ha(Arkası besind sahifede) valideaile beraber Sofyada miinakaşalar Eski ve yeni Başvekil arasmda siyasî fikir düellosu!.. G. Zlatef, Georgiyefe şiddetle çatıyor Fransa ile ticaretimiz iki gün sonra, muahede müddeti bitecektir Yeni anlaşma yapılmazsa Fransız eşyasından tenzilâtsız gümrük resmi alınmağa başlanacak Fransa ile hükumetimiz arasmda akdedilen altı aylık son ticaret anlaşmasrnın müddeti bu ayın yirmi yedisinde bitmektedir. Bu müddet bittikten sonra, evvelce Anadolu Ajansile ilân edilen Fransız emtiası gümrük tenzilâtından istifade ede miyeceklerdir. Fransa ile aramızda yüzde otuz Meckez Bankası lehine bir klering vardı. Memleketimizden Fransaya yüz sahyor, oradan yetmiş alıyor • duk. Aradaki yüzde otuz Fransa tarafından Merkez Bankası hesa • bına döviz olarak serbest tutulu • yordu. Hükumetimiz bu anla;mayı, bizim için de daha miisaid şartlar dahi linde yeni bir muahede akdl zaru retile bozmak vaziyetinde kalmıstu*. Franstz Ekonomi Bakam' Son anlasmamn tatbikatı neticeJ& Marfando sınde Fransızlarm 100 milyon fangı mütecaviz alacakları vardir. Bu re yeni müzakerelere girismek îcab nun yerine memleketimizden mal aletmektedir ki bu konusmal&r ba# * malan lâzundır. Bu açığı kapat • lanmıs sayılabilir. mak, her iki memleketin alısveri • {Arkası uçüncu sahifede) sinde tevazün huaule getirmek üze 29uncu Italyan fırkası Afrikaya hareket etti İtalyan limanlarında birçok vapurlar asker, mütehassıs amele ve mühimmat yüklüyorlar Roma 2 4 ( A A.) Havas a jansı muhabi rinden: Şarkî Af rikaya asker sev kiyatı devam e diyor. 24,000 tonluk Vulcania vapuru, 29 uncn fırkanın birçok kıt'alarile Ge • neral Graziani ve erkânıharbiyesini hâmi len Mesinadan hareket etmistir. Napolide Pe lalyan Somatiaînden bbr manzara: HSkumet konağt bir vapur harekete hazırlanmaktadır. loritana fırkasının yeni kıt'alannı ve İArkası beşinci sahifede) birçok mütehassıs bölükleri yükliyen Eskt Basvekil Yeni Başvekü Oeorgiyef Zlatef Sofya 24 (Telefonla) Basvekil ve Harbiye Nazırı General Zlatef 22 kânunusanide yapılan ka bine tebeddülâtmıa sebebleri v« yeni kabinenin programı hakkinda bugün Royal sinemasında irad et tiği nutukta sunlan söylemi«tir: c< Sabık Basvekil Georgiyef geçenlerde gazetelere verdiği beya • natta kabine tebeddülâtinm sebeblerini izah etmek Utedi. Bu beya nat yanlıstır. Bir asker sıfatile bumları bir de ben izah edeyim. (Arkası besinci sahifede) Osman Hamdi ihtifali Dün, onun eserlerinden biri olan Müze kütübhanesinde toplanıldı ve hatıraları anJdı Atinadaki suikasd davası Eski Basvekil kimlert ittiham ediyor? Atina 24 (Hususî) Veni zelos suikasdi nin muhakeme »ine dün d' Pire Ağırcez» mahkemesinde devam edilmiştir Celse açılıncı ruçluların avu katları Venize losa evvelce îk1 defa suikasde t; sebbüs etmiş o lan avukat Be Yunanistantn eski sini ve arkadaş Emniyetl umumiy* lannın muhake mudüru Polychronvpoulo» dava mesmin dan ayrılmasını istemislerdic. Mahkeme bu talebi reddetmiş, sahid lerin dinlenmesine başlanmıstır. (Arkası beşincı sahıfede) Esrarlı iki cinayet Yüzünün derisi soyulan ve surlara atılan iki kişiyi kîmin ve nasıl öldürdüğü henüz belli değil... Evvelki gün Istanbulda iki ci nayet kurban' bulunmuş ve çok esrarengiz olan hâdiselere Müd •> deiumumilik el koymuştur. öldüriilenier den birisi Mas lakta yüzünün derisi «oyultnus halde, diğeri de Topkapıda kale lerin içinde bulunarak Müddehı mumiliğe haber verilmiştir. Mtsırlt Ahmedin oldürlâp attldtğt Topkapı aurlarındaki izbe Maslakta elleri içinde üç dolu iki bos fişek, yırtık ve ayakları bağlı, yüzünün deribir nüfus kâğıdı bulunmuştur. Bu si soyulmuş olarak bulunan cesedin (Arkası uçuncu sahtjede) üstü aranmış, bir toplu tabanca ve altı gemileri, muhribler, kruvazörler, gibi savaş gemileri yapılabilsin. Biz biri sivil, öteki askerî iki tersane birden yapabilecek zenginlikte değiliz; sonra, her vakit iki tersaneye birden devamlı iş bulabileceğimiz de pek umulamaz. Böyle büyük bir tersanenin, kolayca anlaşılacağı üzere, açık, İstanbulda değil, îzmit körfezindeki deniz üssünün içinde yapılması daha doğru olur. Ekonomi ve Millî Müdafaa Ba Almanya müsavat hakkını alınca... Ingilizler «Türldye gibi hareket etmesini temenni ederiz» diyorlar Solda yukartda toplantıdan dağılan lardan bir kısmı, asağıda toplanma dan bir köşe, sağda merhum Hamdinin akademisyen elbiserile bir resmi Müzelerimizin ilk kurucusu olan ve Hamdi merhumun eserlerinin ma uluslararası bir şöhrete sahib bulunan hakkak en değerlilerinden ve onu en Osman Hamdi merhumun 25 inci öçok yoranı olan Eski Eserler Müzesi lüm yılı dolayısile dün bir ihtifal yanin büyük kutübhanesinde yapılan bu pıldı. (Arkan uçüncü tahife&e) nıııııtııııııııııııııııııııııııiııııııııııııınıııııııııııııııiMiııiHiııınMiıııııııınııııııınııııııııııtııııııiMiıııııııııtmııııınıııınrıııııııınıııınnmnınHiHM Almanyada tutulan casuslar İçlerinde sabık Kayserin gayrimeşru kızı da varmış, şebeke Almanyanın Lehistana tccyüs pîânını çalmıs... inmilinHIIIIIIIMIIIIIIIlllllllinillllfllllllllllNIIIIIMIIIIIIIIIIIII'llllllllllltlimilllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII kanlıklarının bu çok büyük ve ehemmiyetli işi beraberce gözden geçirmelerini dıleriz. Çünkü Türkiye gibi, her yandan denizlerle çevrilmiş iki büyük yarımadanın üstünde kurulmuş büyük bir uluş ve ilerlemek için and içmiş gene büyük bir ulusun, mutlaka, tersanesi olmak gerektir. Gerek deniz ticareti bakımından, gerek gemi sanayii bakımından, gerekse yurdu koruma bakımından artık bir tersane kurmamızın sırası gelmiştır. ABlDİN DAVER Londradan Yu nan gazeteleri Londrada müntesir «Economist» yane bildiriliyor: öyor: Berlînde ca • «Versay muahedesinin silâhsizlan ma faslınm, tamirat faslı gibi bir akı • susluktan suçlu iki kadınm ka bete uğramasini son zamanlarda Fran« falannın kesil sa kabul etti. Şimdi kendimizi Avru mesi burada fepanin baris andlaşmalarini tadil için na bir tesir bı harekete geçmiş sayabüiriz. Esasen ö • rakmırhr. Bütün nümüzde bir sual var: Almanya mü . tngiliz gazete savat isterken acaba hakikaten bu müleri hâdiseyi baı savatla iktifa etmek niyetinde midir? barlikla tavsif Yoksa bu müsavat hakkını diğer nlusetmektedirler. lara faikiyet elde edebilmek için va • sita olarak mi arzu ediyor? Garbi sü • «Mançister Garkunetle oyalayip sarka doğru yayü diyan» yazdığı mak plânı mi kuruyor? Bu takdirde bir basmakale • Almanya Avrupa içinde en kuvvetli de yüksek sını • devlet olur ve Oeride garbli komsu fa mensub iki larina her isteğini emredebilecek bir kadınm kafala • vaziyet elde eder. Bu suallere cevab ruıın balta ile uverirken Türkiye ile on bir yü evvel çurulmasını Ku • yapılan bariş andlaşması taduatindan runu Vustaya ave bu tadilâtin verdiği sonuçlardan öğid bir barbariık reneceğimiz çok sey vardir. O zamandiye tavsif et ki Kemalistlerle yakın münasebetleri o mekte, bu vah Ian kimseler tasdik edecekleri Türk • şiyane hükmü lerin o çağlardaki zihniyeti Upkı bu • Almanya tara giinün Nazi Düsünceleri gibi idi. Zi • fından tam bi» Müeübed kiirek cezasma mahkum olan ve Kayserin hinlerini kurcalayan yegâne sey müsamüsavat temini gayrimeşru kızı olduğu soylenen daktilo trininin vat hakkını tekrar ele geçirmekti. Esiçin bir takım 1929 da Berlin resim sergisinde teşhir olunan bir retmi ki galib devletler tekrar kendi kendi . bir havanın estiğine getirmekmütalebatta bu'.unulduğu sirada Ierine soruyorlardı. Eğer Türkler, Iz • faz olunduğunu ya^arak sözünü bu tedir. Urkast uçüncu sahifede) (Arkası beşinci sahifcde) meralekette harb zamanlarına mah ; A