24 Kasım 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

»24Tegriııisaml934! FENNî BAHİSLER Camhariyet Dünyadan aya gitmek kabildir Azamî sürati saatte 33,000 kilometro olan bir havaî fişek 4 bucuk günde aya gidebilir Meşhur Fransız muharriri Jül Vernin yarım asır evvel yazdıklarınm çoğu birer blrer tahakkuk etti. «80 günde devri âlem» gibi bazıları ise fennin ilerilemesi karşısunda a• deta gülünç oldu. Bu kitaplarin arasında «Kamere seyahat» adile türkçeye çevrilmiş oîan bir tanesi daba vardır. Acaba, bir gün gelip te Jül Vernin bu fenni kehaneti de tahakkuk edecek mi? Tayyare baş döndürücü süratle saatte bin kilo metroya doğru gidiyor. Fakat böyle bir seyahat için saatte 1000 kilo metro sürat yetismez. Yıldırmları da geride bırakacak bir hız lâzımdır. Esasen, yalmz sürat te kâfi değildir. Tayyare havaya isttnat eden bir vasıta olduğu için umumiyetle 15,000 ve nihayet 20,000 raetrodan fazla yüksekliğe çıkamaz. Bu yüksekliğin bazı tertibat alınsa dahî 30,000 metroyu kat'iyyen tecavüz edemiyeceği muhakkaktır. Havadan daha hafif olan serbest balonlar, rihayet tayyaredcn bir kaç bin metro daha fazla yüksele • bilirler. Fakat ne havaya, ne suya, ne de muhit değişmesine aldırış etmiyen bir vasıta vardır ki o da füze denilen havaî fişektir. Hatta füze, boşlukta havadan daha iyi Is görür. Bu, havayı ve göğü keşfet mek için en mükemmel vasıtadır. Bir Fıransız mühendisi diyor ki: Fişek, aksülâmelle işliyen bir mo törden başka birşey değildir ve her nerede bir moför lâzımsa orada kullanılabilir, motör gibi piston ve saireye muhtaç olmadan kimyevi kudretln doğrudan doğruya harekete münkalp olmasîle işler. Bu, onu, çok yüksek süratli ideal bir nakil ! vasıtası haline soken en mühim ve büyük bir meziyettir. Fişenk, muhtelif mahrukatla harekete getirilebilir. Kara barut ve emsali, mayi halinde oksijen, idrojen gibi.. Şimdi tecrübe için kullanılan büyiii füzelerde umumiyetle alkol • hava, yahut esans oksijen mahlutları kullanılmaktadır. Bir tecriıbe ha vai ftseğı goğe doğru fırlıyor ve yan tnrafta tir rasıt diırbınle fı. şeğm gldlşinı seyedıyor İki aydır sonu gelmiyen bir iş Milâsta sepici esnafı işsiz güçsüz kaldı Dünkü spor faaliyeti İstanbuldaki maçlar yağmur altında ve çamur içinde yapıldı, Fenerbahçe Ankarada 50 galip geldi ya rnâT olur. Çünkü gidecek fişeğin 1600 ton ağırlığında olması lâzımdır. Seyahat doğrudan doğruya aya gidip gelmek şeklinde değil de, arzdan aya kadar gitmek ve onun etrafında bi» devir yapıp geri gclEski zamanlarda hava fişeği mek seklinde olabilir. Fişsği ilk icat edanler onır ya "" Btr" seyabfctnr en mühînt riokfast fHesafe değttdir. ÇUhkü bif yar.s 'îeŞîenee, yafeut ta uzaklarda yan gın çıkarmgjt ve delmek İSSLIÎHİL" tay$rarreiri; *ge> gidebîhftek' irt&â* nmı bulsaydı, ayla dünya arasin lanırlardı. daki 384,000 kilometro mesareyi Kim'n icat ettiği belli değilse de 760 saatte yani takriben bir ayda Çinlilerle Hintlilerin, gayrimalum alabüirdi. Fişek «idrojen atomik» bir zamandanberi «ateş oku» ve «gizli ruh» ismile hava fişekleri kul yaktığı takdirde 4 buçuk günde «ya gidebilir. Çünkü böyle bir fi?e landıklan muhakkaktır. Eski Yuğin azamî sürati saatte 33,000 kinanlılar da bunu, 12 nci asırda «kalometrodur. nath ateş» yahut «uçan ateş» ismile kullanmağa başlamışlar, Bizanslı • Korkunç değil mi? Hayır değil; lar grejua ateşi yapmak için kul • çünkü boslukta gideceği için bir lanmışlardır. maniaya çarpması ve mukavemete A»kerlik itibarile ilk defa 1379 uğraması ihtimali yoktur. Biz, buda Padouda ve 1381 de Bolognede rada sadece, hava fişeğile bilfiil istimal edilmiştir. O tarihlerde ital yapılması mümkün olan dütıyadan yanca roketto ismini almıştır ki aya seyah*atten bahsediyoruz. Arzhâlâ tahlisiyecilerin kazazede gemi dan 78 milyon kilometro uzaktakî lere athkları V.'yük fişeklere roket Merihe ve 42 milyon kilometro medenilir. safedeki Zühreye seyahat sadece Sonralan Avrupa orduları top nazaridir ve birincisi 100, ikincisi yerine fişek kullanmırlardır. En son 50 gün sürer. Fakat bu seyahaller defa Kımn seferinde Sıvastopol mu için lüzumu olan fişekle yakacağı hasarasında kullanılmış, sonra yivli madde bugün filen temin edilemi toplarm çıkması üzerine harp va • yecek büyüklüktedir. sıtası olarak terkediltniş, yalnız eğSabitelere gitmeğe gelince, bu lence, işaret vermek ve kazazede günkü fikirlere ve fenne göre, yıl • gemilere karadan halat atmak için dızlara gitmek nazari olarak bile kullanılmıştır. düşünülemez. , Fişekle seyahat fikri Fişekle havada seyahat fikri, bir nazariye olarak ilk defa 1896 da profesör Zilkowsky tarafından bir tngiliz gazetesinde ortaya atılmıstır. 1927 ye kadar, nazariye, tatbikat sahasında müşkülâta ug • ramış, fakat fennin ve mayi halinde mahrukat kullanma tekiğinin te takkiyatı neticesinde o tarıhten sonra su neticeye varılmıştır: <Seyyareler arasmda fişekle seyahat yapılabilir.» Arzm cazibesinden kurtulmak için bir cisme, saniyede 11,200 metro iptidai sürat vermek lâzım geldiği çoktanberi malumdu ama bu sürati vermek kabil değildi. Arzdan 3,185 kilometro uzaklaştıktan sonra sa niyede 9,128 metro süratle uçarak cazibeden kurtulmak kabildir ve 3,185 kilometro uzağa gitmek kolay değilse de bugünkü vasıtalarla fisek bu seyahati yapabilir. Bugün dünyadan aya gitmek kabildir ama. bu aeyahat pek Dahalı lamıyacağı anlaşılmıştır. Bif otomobilin bu süratte gitmesine imkân mı vardır? Gene Alman mühendisleri fişeği bir tayyareye tatbik etmişler ve küçük modelde bir tecrübe tayyaresi, fişek • motörle 2 kilometroluk bir yapmiftır, %\x teşebbüst^. esas ipr bir tayyaı>eyi «di motörle 8 10 kilometro yükseğe çıkarmak,. sonra fişek • motörle uçurmaktır. Bu sistem yere iniş meselesini de halletmektedir. Böyle bir tayyare Paristen 23 dakikada Nevyork civarına vâsıl olur. Fakat gerek on bin metroya yükselmek ve gerek on bin metrodan aşağı inmek için, adi motörle çalışacağından, seyahat 3 saat sürer. Bu sahada Amerika, Sovyet Rusya, Almanya, lngiltere ve Fransada tetkikler ve tecrübeler yapılmak tadır. ^ Yühanistanın haricî ticareti Milâs «Hususî» Milâfin en bü • yük ihtiyaclanndan biri de fennî bir seDİci evinin bulunmamasıdır. Bu san'atle ekmek paran çıkaran vatandas • lar yakın zamanlara kadar kasabanın ortsında cok iotidaî bir sekilde ve bakımsızlıktan bataklık haline gelmif müteaffin bir yerde cahşıyorlar, v bu yüzden sepici evinin etrafında bulunan mahallrlerde kokudan oturmak kabil olmuyordu. Kasaba balkı için bu ha'in devanunı son derece mahzurlu gören sıhhiye komisyonu çok verinde bir kararla sepicilerin kasaba dahilinde çalışmalanm menetti, ve kendilerine kasa • ba haricinde yeni bir sepici evi yap malan için btr yer tedarik etmelerini bfldirdi. Bu san'atle iştigal eden 20 vatanda*ın fennî ve sıhhî yeni bir sepici evi tesis ve inşası için bundan iki ay evvel Sıhhat Vekâletine vâki olan müraca atlerine henüz bir cevap verilmemiş tir. Bu vatandaslar bugün boş gezmekte ve ellerindeki beş on kuruş sermayeyi yiyip tüketmektsdirler. Sonra, isleri itibarile sepicilere bağlı bulunan Lıin Kadtköyünde Fener sladında oynanan yağmur ve çamur dan ayakkabıcı esnafı da sepicilerin calısmamalan yüzünden derisiz ve köselesiz yarım bırakdan tstanbalspor • Vefa maçından heyecanlı bir an kalarak sıkıntılı bir hale düsmüşlerdir. Dün havanın yağmurlu ve fırtı • ki ekspresle Ankaraya geldi. tstas • Köylünün getirdiği ham derilere de \nalı olmsına rağmen her üç sahada yonda bir bando mızıka, Ankara spcrhcılar çok isteksiz bulunmaktadırlar. da lik maçlarına devam edilmiştir. culan ve Ankarada bulunan Fenerii Nfifusu kırk bine yaklasan kazanın Bu maçlardan yalnız Fenerbahçe ler tarafından karşılandı. stadında oynanan Vefa • lstanbulderi ve kösele ihtiyacını bu sepiciler Fenerbahçe takırm oğleden tc spor maçı havanın şiddeti dolayı • yetiftirmekte ve temin etmekte bulunÇankaya takmile karşılaştı. sile ancak 25 dakika oynanmıştır. duklanndan şimdi bunlar vaktinde müMüsabakada Başvekil Paşa, vekil • saade verilmemesi vüzünden çalısamaz ler ve Sovyet Büyük Elçisî Karahan bir hale geldikl'ri icın ayakkabıcı es • Hazretleri ve rlçilik erkânı, tngiltere nafı işliyecek malzeme tedarik ede • Taksim stadında Galatasaray maslabatgüzan, ve diğer yüksek ec Beykoz bkinci takımları karşılaş • memekte ye halk ihtiyacun günden nebi zevat görülüyordu. Biraz sonra, güne daha fazla para vermek ve dn • tılar. tlk devrede Galatasaray rüzMeclis Reisi Kâzım Pasa Hazretleri maç gâr altına düşmüştü. Fakat buna ha çürük kısmından tedarik eylemek yerine geldiler. Havanın açık olma rağmen Galatasaray hâkim bir o • masına rağmen, tribünler iyiden fyiye mecburiyetinde kalmaktadır. Bütün kayun oynamağa başlamıştı. Bu sıradoldusu ffibi. karsı taraftaki tellern za halkını derece drrecs zarara sokan da Fazıl ve Münevverin svtleri Bey • bu meselenin biran evvel hallini bü • koz kalecisinin yerinde müdahaletün sehir halkı beklemektedir. sile akim kaldı. Bir Beykoz hücumunda ge> iden pas alan Beykoz soliçi topla beraber ileri atıldı. Bu hUcumu hatalı olarak durduran müdafi bir penaltıya sebebiyet verBozüyükte her sene olduğu gibi di. Beykozlular bundan istifade ebu sene de Maarif memuru Hulusi derek bir gol yaptılar. 10 mağlup Beyin ve muallimlerin gayretlerile vaziyete düşen Galatasaray takımı 40 fakir çocuğa öğle yemekleri veBeykoz kalesini sıkıştırmağa başrilmektedir. Bunların kitap, defter ladı. Bu tazyik neticesi Galata • ve sair ihtiyaçları da temin edil • s u a y takımı Dcıarenin aomraa bir rrnş'tur. Bayramda bu çocuklaıâ* eldakika kala Salâhattinin ayağile bîse ve ayakkabı da verilecekmiş. bir gol attı ve 4evrq 11 bitti. Taksim stadmda BoziiyUkte fakir çocuklara yardım Fişeğin topçuluğa tatbiki Bir ton sikletinde bir fişek oaatte asgarî 1800 kilometro süratie ya* ni 125 milyon kilogram kuvvei zinde ile yere duşeceği için eğer bu fişeğin içinde 200 ilâ 300 kilo infilâk maddesi varsa bunun ne müthiş bir şey olacağım varin kıyas edin. 1906 da Krup fabrikası fışeğe benzer bir merminin tecrübelerini yaptığı gibi 1918 de deAlmanlar, gene buna benzer mermilerle Parisi dövdüler. Fişek, denizde, torpitobotlarda kullanılan otomatik torpillerin havaisi demektir. Bu da torpil gibi uzaktan telsizle idare edilebilir. Merminin ağırlığı mahdut, fişeğin sikleti mahdut değildir. Toplar çok pahalıdır ve atışla çabuk yipranır. Bir fişeğin atış kundağı ucuz, iptidaî ve eskimez birşeydir. Meselâ 100 kilo bir fişek 100 kiluluk bir mermiden daha ucuzdur. tmali de o nisbette kolaydır. Fişekte teknik sadece bir kimya meselesinden ibarettir. Top \e mermideki kadar karısık değildir. Fakat fiçeğin en büyük faydaları, atış anasırındadır. Bugünkü mermilerin azamî menzilini kat'iyetle Silmiyoruz ama, fennen 150 kilometroyu tecavüz etmek mümkün değildir. Mermiye topun namlısında ya • kılan barut sürat verdiği halde fişeğin sürati kendindedir ve bu sürati, gerek hareket zamanında, gerekse yolda, istenildiği gibj, tanzim kabildir. Fişek isabet itibarile mermiye faik olduğu gibi büyük bir ziade kuvveti olduğu için nüfuz kuvveti de çok daha büyüktür. Mermi, muayyen bir noktaya gelince sürati biter, zinde kuvveti bundan dolayı mahduttur. Fişeğe de mermi gibi bir devir hareketi vermek kabildir ve bunu kendi içinde tanzim kabildir, ki bu cihet, devir hareketini toptan alan mermiye nazaran ayn bir faikiyettir. Çünkü muayyen bir menzilden sonra merminin isabet sıhhati sür atle eksilir. Fiseğin topçuluk itibarile bu me Yunan istatistik umum müdür lüğünün verdiği malumata göre Yunanistanm geçen eylul ayı içinde ihracatı, geçen sene aynı ay zarfında yapılan 683,965,000 d< ahmi değerinde 155,296 tona karşı 782 milyon 850,000 drahmi değerinde 182,722 tondur. Gene eylul ayı içindeki ithalâtı ise geçen senenin gene bu ayı içinde yapılan 580 mil • yon 638,000 drahmi değerinde 74,556 tcna karşı, 136,944,000 drahmi değerinde 98,451 tona çıkmış • tir. tkinci devrenin ilk dakikalannda Danyal Galasacayın ikinci go • lünü attı. Bu golden sonra daha fazla açılan Galatasaraylılar Salâhattin, Danyal ve Münevverin ayağile üç gol daha yaptılar ve oyun 51 Galatasaraym galebesile bitti. Bundan evvel yapılan ikinci küme maçlacında Anadolu takımı Topkapıyı, Galatasaray B takımı da Beykoz B takıtnım mağlup ettiler. Genç takımlardan Bcykoz gelmedi • ğinden Galatasaray hükmen galip addedildi. Yuroslavyanın 1934 rekoltesi Resmî istatistiklere göre Yugos lavyanın 1934 rekoltesi şudvr: 18,569,113 kental buğday 4,800,896 » Arpa 1,952,908 » Çavdar 3,334,335 » Yulaf 492,510 » Metil buğdayı Mısıtr rekoltesi daha kat'î surette tesbit olunmamış ise de tahminlere göre bunun geçen yıl mahsulünder. 12 milyon kental fazlasile 47 mil • yon 954,530 kental olacağı umul • maktadır. Şeref stadında Şeref stadında yağmur ve çamurhı bir sahada oynıyan Beşiktaş • Süleymaniye birinci takımları arasmdaki maç 2 0 Besiktaşın galibiyetile bitti. tkinci kümeden Eyiip Kasımpaşa yı 3 1 yendi. Besiktaf Sükymaniye B ve genç takımları maçı yağmurun şiddeti dolayısüe tehir edilmiştir. Uankü yağmurda şemsıye "altınâ& sahaya çıkacaklan zamanı bekliyen üç Galatasaraylı Ibrahim, Danyal, Fazıl gerisî de arka arkaya birkaç sıra halkla dolmuştu. Her iki takım Başvekil Paşayi ve halkı selâmladıktan sonra saat ikiyi on beş geçe oyuna başladı. Başvekil Paşa Hazretlerinin, iki kulübün ricası üzerine, sahayı şe reflendirerek ayağile topa vucması îngilterenin mühim maçlarfnda Prens Dugalin yaptığı gibi memleketimizde de bir «kik of» la maçı başlatması oyunun ehemmiyetini büsbütün yükseltti. İlk on beş dakika, iki takımın biribirinin zayıf taraflarını yoklayıp araştırması, hele Fenerbahçe nin aynı zamanda sahaya ve havaya alışmağa uğraşması ile geçti. Oyun tatsız gidiyordu. Birinci devrenin 35 inci dakikasm da, merkez muhacim oynyan Namık, birinci devrede iki takımm yaptığı en güzol bir paslaşmadan sonra Fenerio ILutfen sahifeyi çeviriniz} Fener stadında Fener stadında Vefa • istanbulspor birinci takımlan karşılaştı. tstanbulspor Sabihten, Vefa Muhteşem ve Hüseyinden mahrumdu. Fakat ağmurun şiddetlenmesi dolayısile hakem maçı 25 inci dakikada tatü etti. Bu maç bilâhare tekrar edilecektir. ikinci küme ve genç takımlan maçı da tehir edilıi. Yalnız Vefa • tstanbulspor B takımlan arasmdaki müsabaka 2 0 tstan • bulsporun galebesile bitti. Paristen Tokyaya 32 buçuk dakikada... Büyük ve ciddî âlimler, fişekle dünya etrafında seyahati esaslı suretle tetkik etmişlerdir ve bundan da 15 16 bin metro yükseklikte uçabilecek Stratosferik tayyareler yapmak fikri doğmuştur. Fişekle seyahat edildiği takdir • de bugün Paristen Londraya 3 da kikada, Romaya 8 dakikada, Nevyorka 23 dakikada, Tokyoya 32 buçuk dakikada ve Buenos • Ayrese 35 dakikada gitmek kabildir. Yalnız gidilen yere inmekte çok bü • yük müşkülât vardır. Ve bu müş külât halledilmedikçe fisek posta ve insan nakli için bir vasta olamaz, ki bu da hayli uzun zamana mvh taç bir iş olarak görünmekt«*dir. Avusturya Başvekili Peşteyede gidecek Viyana 23 (A.A.) Reichsporst gezetesi, Avusturya Başvekili M. Schuchnigin kânunuevvel ayı bi • dayetinde Budapeşteye gideceğini yazmaktadır. Fenerbahçe Ankarada 50 galip Ankara 23 (Telefonlai Fenerbahçe birinci futbol takımı, bu sabah Muglada ipekçilik tetkikatı Muğla 23 (A.A.) Ipekçiliğe çok istidadı olan vilâyetimizde bu işi kökleştirmek için Bursa ipekçi • lik enstitüsü müdürü buraya gel • miştk. Gelecek sene Bursa ensti • tüsü tarafından tohumluk ve dut fidanları dağıtılacaktır. Fişeğin otomobil ve tayyarelere tatbiki... Almanlar fişeği otomobile t*tbika çalışmışlardır; fakat tatbikatta eğer otomobil saatte 1800 kilorr.etro eitmezse bundan bh* favda hasıl o Bir konferans ve konser Pazartesi günü saat 19 da tstanbul Halkevinde edebiyat muallimlerinden Hikmet Turhan Bey tarafından (Antepli mütercim Asım Efendinin hayat ve eserleri) mezvuu üzerinde projeksiyonlu bir konferans verilecektir. Konferanstan sonra Konservatuvar talebelerinden mü rekkep Oda musiki heyeti tarafından bir konser verilecektir. ziyetleri erbabınm gözünden kaç • mış değildir ve fişek gelecek harplerde, muhakkak, uzak mesafclerden bombardıman vasıtası olarak tayyare filolarımn yerine kaim olacaktır. ABİDİNN DAVER I • I ^M Çok pahalt bir seyahat Birtecrübe hava fıteğinin içini götterir resim Galatasaray crta muhaciml iki metrodan kaleye attığı topun çamur yteundea Beykoz kalecisi tarafından tutulduğunu gorerek çamurm lân*t okoyv Taksimdeki Galatasaray > Beykoz maçından bir enstantanm