22 Eylül 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

CamfmriyM. EvluT 1934 M. BONNET'NÎN MAKALELERI Sovyet Rusyaya umumî bir bakış On yedi senede başardan eserin, bütün beşerî işler gibi muvaf f akiyetli ve noksan tarafları vardır Me&hur Fransız diplomab M. Bonnetnin Sovyet Rusyaya dair yazdığı makalelerden <Sovyet Rusyaya umumî bir bakış» seTİevhalısını da neşTediyoruz: Sovyetler diyarmm bütün şehir ve köylerini gezip gördükten sonra, on yedi yıl içinde başarnan eser hakkmda hfakî bir hüküm yürütmeğe tesebbüs edilince, bütün beşerî işlerde olduğu gibi, bunda da muvaffakiyetler, nok • sanlar ve hatalar bulundugu görulur. Muvaffakiyetler: Sovyetkr hüku meti, smaat baknmndan, inkâr edile • miyecek terakkiyat elde etmiştir. F«brikalar modemdir. Bunlann nvmur, işçi ve mütehassıs hususunda kadrolan mükemmeldir. Son dört senede, smaî is • tihsalât yekunu iki mislme cıkrmşbr. Lâkin bütün bu neticeler, Avrupa da D'ık az ameîenin katl'nabfleceği şiddetli bir inzıbat ve bizimkilere nis betle alrm kudreti çok asağı olan üc • .retler sayesinde elde «dîJmiştir. Rus yada amele gündelik değil, cıkardığı parça başma ücret alır. Fena yapılan iş «ezavi muciptir. Trkerrürü halinde de, işçi fabrikadan kovulur ve bu ceza fevkalâde ağndır, zira butün fabrikalpjr hükumet malıdır. Ayni suretle, gençlerin talim ve terbiyesi hususunda muazzam emekler sarfedilmiştir. llk tahsil mecbvirî ohnuş tur. Müteaddit mektepler inşa edilmişlir. Bundan baska. çocuk bahçelerin de ve talebe kamolannda, mmiminuerd*n yetişken delikanlılara varmcVya kadar, bütün Rus gençliğine beden talimleri ve muhtelif spor oyunlan yaptmlmakla beraber rejimin ve mende k*in sevğisi telkin olunmaktadır. Sovyet Rusyanm her tarshnda, birçok hastane, dinlenme yurtlan ve sa natoryomlar gezdim. Bunlar, Rusyanm umumî nufus kesafetine J?öre> H^nör kâfi mflrtarda deçHdir. Lâkin, oırrshî levazımm ehemmiyet ve mükemmeli • yetini, kovuslann temizlipini, binalarm intizam ve idaresini takdir ettim. En çok dikkat nazarmı calip gor düğüm s'y, daimî b'r propagandanm Rus nvFetinde inkişaf ettirmiş olduğu koftektivizm fatridir. Aldıklan öcret ancak yemek ve giyinmek ihtiyaçlan na güçlükle kifayet eden işçilerin ağ zmdan, hayatlarınm müşkülâhnı, tazallümsüz bir ifade ile dinledim. Bu İşçi • ler, kâğıt |ruble oralarda kabui edfl mediği için, kendilerine kapalı buhman Torgsin man(ızalanna ecnebilerin gi rip alışveriş ettiklerini görürler. Bu Torgsmler ise, Sovyet Rusyasmda bulunan rn zengin mağazalardır. Bu vaziyeti baska memleketlerde gözönüne getirin. tngiliz, Amerikah, Al • man seyyahlann, amele koooeratifl'rinde bulunmıyan türlü mekulâtı sahn alıp ta yediklerini gören Fransız işçi lerini tasavvur edin.. Çileden çıknnş b'r halkm bu mağazatan yağtm rrtiğine şahit olurdunuz. Sovyet Rusyasmda boyle birşeye imkân ve ihtimal yoktur. Bilâkis, halk, ecnebilerin alışveriş et • melerinden nvmnundur. zira onlar, bu suretle, hükuımtin muhtaç btdunduğu dövizi memlekete sokmaktadırlar. H~lkta mem'eket duygusu frvkalâde rnki şaf »rmistir. Şimdi muvaffakiyetsizlikleri de kaydedelim. Meselâ, malî siyaset, son sen'Jer zarfmda paranın kıymetini dü • şürmiiş ve eşya fiatlerinm artmasmı mucip olmustur. 1932 den 1933 e kadar, bir kflo ekmeğin fiati, kooperatiflerde, 0,25 den bir rubleye, tfrbest piyasada 15 ten 20 rubleye yükselmiştir. SüHin, şeke rin ve zeytinyağınm fiatleri de pek zi yad^ arhnış, halbuki el emekçüerinm v ücretleri ayni seviyede kaldığı gibi. f« . rika amelesinin ücrefleri de pek cttz'î bir nisbette t'reffü etmiştir. Lâkin asıl müskülât, plrk ferdiyet çi kafantş ve mahsuTinün hükumetçe zaptedilmesine isyan edercrrine nra halefet eylemiş olan köylüden gelmiş tir. Hükumet bunlara karsı ebrmmiye*li müsaadelerde bulunmağa mecbur olmustur. Kendilerine, mahsullerinm büyük bir kısrmnı sat'bilefcekleri »rbest pazarlar açılrmshr. Bununla beraber illet bertaraf olmuş değildir. Buna bi naendir ki ekilen arazi haroten e v v l kine nisbetle fazla ise de, dört senedenbnri hiç prtmamışhr. Ehlî hayvanlara gelince, gittikçe azalmaktadır. Stalmin kendi ranorundan su rakamlan ?labi Hriz: 1913 te 228 milvon bas. 1930 da 203 milyon baş ve 1933 te ise anc?k 116 mHyon bas mevasi kaydolunmush». Bu sene, bu vah'm vazi'i^e care bulmak için dddî tedbir'er almmaktadır. Pratik teşküât noksanhğı da b?zan, yolcuyu hayretSere düsüren neticeler BÖs*erm'Irtedir. Herhangi bir büvük şehirde, mese lâ, muazzam ve mükemmel bir tıo. yahut ki bir fizyoterapi enstitüsü görur sünüz, halbuki avni sehrin eczanelerinde en basit bir ilâcı bulamazsınız. G|ene başka bir yerde, size, nadide taşlar ve mermerlerden, yen> yapılmış fcir riyatro binası gösterirler. Bu, o bulunduSımuz *rh\r hakkmda size vfflcsek bir fHdr verir. F?kat ayni sehirder otel nanuna, iptidaî bir handan bask% bîrşey bulamaz ve karnmızı güç doyurursunnz. Gene roemleketin di?frr bir kısmin«fiş, mükemmel bir mmtakadan «tec • missmiz. Aiaçlann, meyva boJhı&ile yerlere «KMiğini sörmSssünüz. llk du u * f ^ ^ * " * ' rneyvalardian yiyece "/ * ürnVj zevkle düsünüyorsunuz. Ne mümkün?! Ne lokantada, ne de şehirin I çinde bir tek meyva bulmanın ihtima li yoktur. Bütün bu vakıalann saOci birdir: Memurlarm fikri tesebbüsten mahm miyeCleri. Esasen, Stalin bunu gayet güzel an • lamıçtır ve Rus inkılâbmm başlangıcm da hâdis olan müfrit harrketierin şid d«Üe onüne geçmistir. Hatta, tatbik mevküne konulduğu zaman bu derece fena neticeler doguran kanaat prens'plerinden bizxat kendi vazg'rmiytir. Kendisinin. çoğu fabrika duvarlarma kadar yazılı olan Sğütleri, Sovyet Rusyasnnn KaKhazırdaki mkılâbmı ve o mın elde ettiği muvaffakiyetleri bakkiIe öğrrnmek istiyenlerce okunmağa ve muhakeme edümeğe deger. Stalin son buyuk nutkunda: « Insanlann zevki ne kemiyet, ne de keyfiyet itibarile hiçbir zaman es veya müsavi değildir ve olamaz. Her Leninist bilmelidir ki, ihtiyacat saha sında v e hergünku hayat noktacuıdan müsavatçılık, küçük burjuvalara, miirtecilere yakısan ve bir sosyalist cami asına lâyık olmıyan saçma bir zihniyettir; zira bütün insanlann ayni zevke ve ayni ihtiyaçlara malik obnalanm ve hepsinin ayni tarzda yasamalanm is temek mürokün değildir. Marksizmin, müsavatçdığın düsmam olduğunu an lamak zamanı gelmiştir.» demistir. Bütün bu y&nlıs kanaatler muzır neticeler vermiştir. Stalin bunu da siddetle hattrlatmaktadır: « Bazılan, fabrikalann içerisine vanncaya kadar komün teşküab yapmak teşebbüsünde bulunmuçlardı. Bu fabrikalarda çalısan bütün amele, kazanç • larnu, müsterck bir sondıga yabracak • lar, sonra da aralannda müsavat üzere pay edeceklerdi. Bu müfrit oyun bo» n l ' n n , bu çocukça müsavatçılık tecrübelerinden sanayiimizin nekadar za rar gordügünü hep biliyoruz.» lf bununla da kalmamış, fvka ha • rici buhmanlara da kapılar açılrvermistir. Stalin, ayni nutukta diyor ki: « Arkadaslanmn arasında, birçok fırka harici vardır. Bu vaziyet, onlann idare basma geçiriknelerine mâni ol mamalıdır. Bilâkis fırka harici arka daslar hususî bir Hina ile nıuamele görmeli ve fırkanuzın, ber türlü kaV'yetIrri takdir ettiğini göstermek için, kendilerine kumanda mevkîleri verilmemelidir.» Hasere ile mücadele Bir senelik mesaiden iyi netice alındı Muamele vergisi için mühim bir tamim Maliye Vekâleti, son tadilâta göre yapılacak tatbikatı bildiren iki tamim neşretti liyen veya rende ile oluk açan müesse • seler bunun haricinde bırakılmıştır. N) Yeni kanun, her nevi maden cevherleri ve yıkanmış, yıkanmamış ma den kömürleri için muafiyet kabui et • miş olduğundan kok biriket ihraç, tathir, tasfiyesi ameliyeleri vergiye tâbi bulunmustur. F, H, 1, J, L, M fıkra larma dahil muamelât ve mamulât eski hükümler dahilinde cereyan edecektir. Ancak eski kanunun istbnalan meyanmda (M) fıkrasında yazılı eşya ile (J) fıkrasmda yazılı demir sanayüne mensup eşyanm muafiyeti de kaldınl mışhr. 3) Verginin matrahı; Kanunun beşinci maddesine gö re muamele vergisinin matrahı, sınaî müesseseierde vergiye tâbi her nevi mamulâhn sahş kivmetidir. Bu da cuval, sandık, kutu gibi zarf ve kap için s * <k let ve kıymetten tenzilât yaoılam'z. Bu itibarla, un, çimento, bisküvi fabrikalan mamulâtınm ^V ya kap, çuval ile sahlması mutat olan diğer eşyanm satısmda. çuval, kutu bedeli veya d"rası dive bir mîktar tenzili ve matrahın tenkisi caiz deŞfldir. Evvel&e olduğu gibi mamul mad • delerdeki iptidaî mevaddın satış bedelinden tenzili yeni kanunda da kabui edilmistir. Ancak bunda iki noktanın nszan dikkate almması icap eder. A) Eski kanunun beşinci maddesi hükmüne göre; mamul maddelerde nekadar mevaddı iptidaiye bulundugu buna ait cetvel delâletils anlasdarak bundan muayyen mikt»nnm ( % 20 veya 40) ı tenzii edilerek matrah tayfn e dOmekte idi. Yeni kanun hükmüne göre îki defa hesap muamelesine mahal kahnadan mamul maddelerin smıf ve nevUerine göre, bir kalemde tenzilât yapılıp bakiyesi matrah addolunacaktır. (Her maddeden yapılacak tenzilâtı gösteren cetvel gönderilmek üzeredir.) B) Mamul maddelerin hariçten ge • len ve muamele vergisinden istisna e • dilmiş olan iptidaî maddeleri için esasen tenzilât yapılmıyarak sahş kıymeti tamamen matrah addolunur. (Teşviki sanayi kanununa göre, lkbsat Vekâleb'nce h?zırlanan mevaddı iptidaiye muafiyet listesile, hariçten celbohman maddeler gümrük resmi ve muamele vergisinden müstesnadır. Bu su retle ithal edilen iptidaî maddelerdjen istifade eden müesseseler, ithal sırasmda esasen vergiden muaf hıtuJmuş ol • dukian cihetle tekrar tenzilât yapılmı yacagı kanunda sarahaten gösterilmiş tir. Bu maddeler hakkmda başkaca malumat verilecektir.) Sigorta şrrüetlerüe banka ve ban • kerlerin muamelâh ve tutacaklan def terler hakkmda yeni kanunda bir de ğişiklik yoktur. Eski tebligat ve ka nunun sarahati dahilinde muamele yapılu1. Ancak, banka ve bankerlerin yapnuş olduklan k?mbiyo muameleleri dolayufle uhdelernde kalan aciyo m'Tc tan evveltl^ kabili tayîn olmadığı ic^n veuvi beyannamelerine göre tarh^dPip, bi'âhare aciyonun kat'iyetle tayinHe mesgul olunmamak ü'ere yeni kanunda (aciyo) rmıamel*' vekununun Vnde *i ri olarak mutlak surette kabui edil ^ tthalât eşyasînin muamele vergisi, eskiden olduğu gibi gumrüklerde esvarım hhali snasında TÜmriik resmile birlik te almması sekli devam edecektir. tt • halât eşyssınm kıymeb'nin tayini; ta hakkuk şekli ve evrakı ve tahsî! hususlan Gümrük ve înhı'sarlar Vekâ'etin ce Gümrük Idarelerine tebliğ edilmek üzeredir. 4) Verpimn tahakkuku: tlk tahakkuk muamelesinde smaî müesseseler. banka ve bankerler için mü him tadilât yokhır. ttiraz halinde yapı lacak muamele değişmiştir. Smaî müesseseler, evvelce olduğu gibu imal ettâcleri maddelerden, her ay icinde,peşio veya veresiye sattiklan, yahut sabhnak üzerş komisyonca veya şubeîerine sönderdikleri mallarm nev'i, mik+an. Fatlerini ve varsa tenzili lâ znn iptidaî madt?oler kıymetîoi defter kayjtlerine göre, beyanname De niha sret«rtesi .ayjn. on beşinci günü akşamina kadar büdirec^klerdir. Yeni hükme göre bu beyannameler iki nüsha olacak ve bunlardan birisi müessesede kalacakhr. Evvelce smaî müesseselerin mamulâhndan, sahlmsk ü zere gönderdikleri miktara ait kıymetler kendi kanaat ve hesapktnna göre beyannamelerde, gösterilmekte, ancak, hakikî sahş bedelinîn daha fazla veya noksan olması mümkün bulunmakta idi. Bu mahiyetteki eşyanm verilecek beyannamede (satıiacak fiati) gösteril mekle beraber, bilâhare satışı icra edilince, hakikî fiati göstermesi lâzım ge len ve müessesede beyannameye rap ten saklanacak olan fatura suretleri, beyannamede gösterüen fiatin ayni o lup olmadığfnı tetkik ve murakabeye yardım edecektir. Mamulâtını kısmen memleket hari cim» sevkeden müesseselerin bu kmm mamulâh evvelce de vergiden muaftı. Yeni kanunun 9 uncu maddesine göre bir kısım marrrulâhm dahilde satan, bir kısmırı da harice sevkeden müessese lerin bilumum manvVâh ic'n evvele mtrde venn tah?kkıık ettirnmesi. k«» nunda gösterilen şeki'ler dahilinde, bîr kısmının harice sevkohmduğu tebeyyün RADYO J ÎSTANBUL: 18,30 plâk neşrlyatı 19 fransizca 19,30 Türk musikl neşrlyatı: (Fahlre, Sa' fiye Hanımlar ve Refik, Flkret Beyler) * 21 Eşref Şefik Bey tarafmdan konferans 21,30 stüdyo caz ve tango orkestrasj VİYANA: 17,15 koro konserl 18,05 kısa lkl müsahabe . 18,45 ikindi konsert . 20,50 konser: Lanner ve Ştraustan parçalar 22.0J fevkalâde musikl âlemi . 23,05 dans ha valan 23.35 akşam haberlerl ve hava raporu . 23,55 dans havalannın devamı . 1,05 Çlngene muslklsl. BUDAPEŞTE: 18,05 bir fabrikadan nakll . 18,45 askeij bando . 20,30 Petis Çingene orkestrası , 21,20 üç perdelik «Kuş tacirl» operetl . 23,20 akşam haberlerl 24,15 gramofon neşrlyatı. BÜKREŞ: 1,05 gramofon 1.50 gramofonla ha. îif musikl . 18.05 eğlencell konser . 20,05 radyoda tinlversite . 20,20 gramofon . 20,50 konferans . 21,05 Romanya halk şarküarı 21,35 Balalayka orkestrası 22,25 Romanya halk şarkılan 23,05 ha. berler . 23,35 gece konserl KOLONYA: 17,05 mandolin konseri . 18,20 <renç kız. ların şarkılan ve çalgılan, yeni Alman yada kitap ve şilr 19,05 yeni fennl tet. kikler 19,35 Almanyanm mazlsinden sah. neler . 20,05 musiki . 21,20 muhtelif nej. riyat . 23.05 haberler . 24,05 dans musiklsl . 1,05 bir İspanyol muslklll ko medlsl. PRAG: 16,20 caz orkestrası . 18,50 ziral neşri. yat . 19,05 ameleye ait neşriyat 19,20 almanca neşriyat 20,15 ağızdan ufleme aletler orkestrası . 20.55 konferans 2110 Presburgdan nakil . 23,20 gramofon . 23,35 Ostraudan nakil. TULUZ: 20,55 konferans . 21,20 vlyolonsel kon seri . 21,35 çarkılar ve gülünç sahneler 22,05 büyük Rus konsert 22,35 askerl bando . 23.05 filim musikisi . 23.20 h a berler 23,35 Viyana orkestrası . 21.05 konser . 24,20 operet şarkılan . 24,35 salon orkestrası . 24,55 şarkılar . 1,10 piyes1,20 operet parçaları. Ziraat Vekâleti muhtelif mın takalarda mahsulâtımıza anz olan ve mühim tahribat yapan hastalık ve böceklere karsı açtıği mücadeleyi onümüzdeki sene için daha genis ve daha esaslı bir rarette ele alacaktır. Bahkesir ve Bursa vîlâyetlerinde zey rinsmegile çok esaslı mucadelede bu • lunulmus ve 640 bin zeytin ağacına fiç defa ilâç tatbik edilmistir. Dut ağaçlarmı kurutan Diyapis, ilk defa olarak memleketimizde geçen sene gorülmuş, Vekâletin aldiği tedbîr neticesinde bu haşereden eser kalmamıştır. Elmalanmıza anz olan ve Karadenlz havalisile Amasya ve Niğde VilâyetleTİndeki nefis elmalarımızın îhracında mâni teşkil eden karpakapsa böceğile fennin son formüllerile mücadele edilmis, 300 binden fazla ağaca üçer defa ilâç tatbik olun mustur. Efestiya böceği bilhassa Aydm mıntakasının kuru incirlerini kurtlandnarak ihracma mâni olmaktadır. Esaslı mücadele neticesinde bu seneki mahsul kâmilen kurtsuz olarak istihsal olunımıstur. Kocaeli Vilâyetindeki bazı mahallerde tütünlerimize anz olan Tirips böceÇi ve vahşi ates hastalığı mü cadele neticesinde îzale dilmistir. Karadeniz sevahilindeki fmdıklarda her sene ziyan yaparak bu mahsulün azalmasma sebebiyet veren haserat ve hastalikla da mücadele edilmis ve bununla beraber fındıkhklarm imarı cihetine de fazla ehemmiyet verilmiştir. Ziraat Vekâleti bellibaşlı ithalât •e ihracat iskelelerinde temizleme müesseselerî kurmak üzere Ziraat Bankasından yakmda 500 bin lira istikraz edecektir. Lindbergin çocuğunu kacıranlar bulunuvor (Birincî aahifeden larak çahşhguu, mabait) 3 Almanyada kaçmiyacağı hakkmda soz vermesi Szerme muvakka • ten serbest bnakıldığnn ve sonra hap se girmekten kurtuhnak üzere gizlice kaçhğmı, itiraf ettiğini resmen bildir mektedir. Demek oluyor ki ücret mfisavatı, mesaid« mes'uliyet yokhığu ortadan kaîkmısfar. Kolektivizm zihniyetinin bu derece hâkim bulundugu bir mfllette bile, şahsî tesebbüsun Inzumunu tak Hanptmannm tevkifine sebep, dir ve onu her suretlo teşvik etmek zarureti anlasılmıshr. Beseriyetin müsa • Bronks civannda bir garajdan benzm vatstrhklarını teslun etmek zarureti haahnak için verdiği paranın tanmmatı sıl olmustur. Sovyet Rusyasmda ger'k ohnusrur. kıyafetler ve gerek yemek listeleri bir» LJdbergin nanuna fidyeinecat ve • birinin ayni değildir. Biri diğerind'm daha zengin sofralar bulundugu gibi, rerek Lindbergin kaçınlan çocuğunu çıplak ayak yürüyen kadmlarm yaninkurtarmak üzere müzakereye memur da ipek çoraplı bacaklar gördüm. Muedilen Dr. Kondonun bu vazifeyi üzeayyen bir meblâğa kadar miras meşnı rine almasmdan biraz sonra doktorun ve muteber sayılıyor. Diğer taraftan geevine götürühnek üzere meçhul bir şarrk orduda ve gerek smaî ve ziraî mü • hıs, bir soföre bir kâğıt vermis ve bir essesatta siddetli bir inzibat mevcut • tur. dolar da ücret vermişti. Bu soför, kâğıdı ve dolan veren adamın Haupt Hikikatte, en mes'ut neticeler veren, bu, besrriyetîn daha dosru bir tarzda 4 mann olduğunu tanunıshr. anlayısı Bzerine müesses yeni politika Hauptmann ayni zamanda, doktor olmustur. Kondon taraftndan, Nevyork n»«arhBu politika, Sovyet Rusyasmı teşldl ğmda elme paralan vermiş olduğu a eden milletlere, herhld» kendiliğinden dam olarak ta tanmmıştır. hâlrm olmustur. Leninin sayısız heykeiterine karsı, sokaklarda, magazalarda, Yeni Yersey valisi M. Mur, Haupt fKbriktJarda. finemada. tiyatroda. kolmanntn cinayet ve adam kaçırma suçbjz^rda. Stalinin büyük. kucük resmi larile maznun olarak Nevyork hüku r'uüu*. Ve kendisine yeni bir ülkü a meH tT'fmdan ?ade edHme$i"i iste sılanan bü+un Rus mOleti. kemali sabtr ve tevekkSDe Dcinci bes yılhk plânm ne miş ve Nevyork hükumetmin, Haupt tı'celcrini bekliyor. mannı para çekmek ve müsaades'z si Herkes, diyor Irî: «B'« senedenberi Iâh tasımak suçl»nndin zan a'tma a! epey terakkiler oldu. Daha da olacakmıs olduğunun bildirildiğini ilâve et br. Biz evlâtlarnmz icin çal^ryoruz. Onnvstir. lar b'.Hen bahtiyar olacaklar..» Isveç Veliahti (Birinct aahifeden mabait) kendilerini Pirede karşılamıs ve misafirler hususî bir trenle Atinaya gelmişlerdir. Cumhurreisi ve nazırlarla diğer resmî eşhas ta (Omonya) caddesinde istikbale çıkmışlardır. Veliaht ve maiyeti Büyük Britanya oteline misafir edilmişlerdir. Resmî ziyaretlerden ve Cumhur reisi tarafıtıdan kabui edildikten sonra şereflerine bir öğle ziyafeti verilmiştir. Bugün Veliaht tarafından hükumet erkânı serefine bir ziyafet verilecektir. Misafirler yarın Olimpiya ve daha sais yerleri gezecekler ve Navilyondaki tsveç müzesinin küfat resmini yapıp sah günü Atinaya avdet ederek perşembeye kadar kaldıktan sonra Selânik ve Aynarozu ziyaret edecekler ve Selânik yolile Istanbula gideceklerdir. Lindbergten alınan paralartn bir kısmı bulundu Nevyork 21 (A.A.) Haupt manntn evinde on ve yirmî dolarlık varakai naktiye olarak 13.750 dolar bulunmuf. bu piraların Fd?e clarak v»rilen paralar olduğu tesbit edflmiş • tir. Hauptmann tevkif edVdi Nevyork 21 (A.A.) Hauptmann dün aksam saat 9 da tevkif edilmistir. Tevkifinden sonra karakolun önüne seyrüsefere mâni olacak seküde birçok kalabalık toplanmışhr. Hauptmanmn kartsı Nevyork 21 (A.A.) Polis. meselede alâkası olmadığını gördüğü Hauptmanm zevcesini serbest btraknmstır. Doklora talimatnameleri Ünivcrsite Rektörü Cemil Bey ra külteler doktora sımflan hakkmda sunlan söylemiştir: « Fen Fakültesinde doktora im tihanı usulü yoktu. Yeni b:r talimat name yamldı, Hckuk Fakültesinde simdiye kadeır ancak iki kisı doktorasım vermiştir. HIT iki fakülto için birer doktora talimatnamesi yanıld: ve dok • tora sımflan acılacak'ır. Tın Fakültesinin tedrisah ötedenbcri doktora im ti'''»ile p°*ic"*lenm'k*edK Edebîyat F:kültesi doktorası için henüz talimatname yapılmamıstır.» Veliahtin tavsiyeleri Isveç Veliahti, bugün yapılan resmi kabui esnasında Cumhurreisi M. Zaimis, Başvekil M. Çaldaris ve muhalif fırka reislerinden M. Papanastaisu ve Kafandarisle görüşmüs ve memleketlerinin menfaati namına birlesmeleriai tavsiye eylemiştir. Maliye Vekâletinin muamele vergi sine dair birinci umumî tebliğini ehernmiyetine binaen aynen neşrediyoruz: c Moamele vergisi kanunu ahiren tadil edilmi» ve muaddel şeklini gösteren nüshalan gönderilmistir. Umumî talimatnamesi tanzim edüindye kadar, mülbakat maliye devairince yapıbnası lâzım gelen muamele ve yliM^nlr tedbir^erin osaslı hatlan hakkmda malumat husulü için berveçhizir izahat verilmiştir: 1) Eski kanunda kuvvei muharrike kullanan smaî müesseselerin 10,000 liraya kadar olan drosu haricinde ka lan muamekri vergiye tâbidi. Yeni hükme göre, kuvvei mubarrike kullanan ve kullanmıyan her nevi smaî müesseselerin muayyen ciro muafiycti olmaksi zın bilumum mamulâh vergiye matrab ittihaz edilmistir. Buna nazaran; smaf müesseselerce verilecek beyannamelerde satıs kıymeti üzerinden (mevaddı iptidaiye ten züâh çıkttktan sonra) vergi tarhohmacaktır. Smaî müesseselerin şu suırıtle tasni • fi mümkündür: A) Teşviki sanayi kanunundan istifade eden ve kuvvei muharrike kulla • nanlar. B) Teşviki sanayi kanunundan isti fade «den ve makine, motör gibi kuvvei muharrikesi olnnyanlar. C) Teşviki sanayi kanunundan istifade etmiyen ve kuvvei muharrikesi olanlar. D) Teşviki sanayi kanunundan isti • fade etmiyen ve kuvvei muharrikesi olmıyaalar. Yeni kanuna göre bu kısımlara da hfl bilumum smaî müesseseler vergi • yetâbidir. Ancak, kanunun istisnalara taalluk eden 2 nci maddesinin O fıkrasında, kuvvei muharrike istimal edenlerden beş beygire kadar kuvvei muharrike si olanlar, kuvvei muharrike istimal etmiyenler de en fazla on amele kulla nan küçük hirfet müesseseieri, ev san'atleri ve halı imalâthaneleri vergiden muaf tutulmuştur. Şu kadar kî gene bu fıkrada gösterildiği gibi trikotaj, müoevherat, itri yat, plâstik eeya, karyola ve nikfelâj fabrika ve imalâthaneleri, sun'î veya tabiî ipek mensucat ve çorap fabrika • lan, on ameleden daha az müstahdemini veya bes beygirden a^ağı kuvvei muharrikesi olsa da gene vergiye tâbi tu • fukıcaklardır. (Ev san'atleri hakkmda kazanç kanunu tatbikatı sırasuıda 10 numarah umumî tebliğde izahat veril mistir.) 21 tstisnalar: Kanunun 2 nci maddesinde, istisnalar knmen tadil edilmis ve evvelce, tamamen vergiden muaf olanlardan ba • zuı yeni kanunla vergi mevzuuna altn mış veva muafiyeti tahdit olunmuştur. A) tnhisar maddeleri evvelce oldu • ğu gibi müstesna tutulmuştur. B) ötedenberi, istihlâk vergisine tâ • bi tutulduğu için muamele vergismden muaf olan şeker gibi glikoz mamulâtı da istihlâk vergisi almacağı iç<*n mua mele vergismden müstesna bulunmuş tur. C) Tasirhane. tasir ve prina fabri • kalan mamulâtı Türkiye mahsulâtnu işIemek »artile evvelce olduğu gibi ver giden muaftır. D) Evvelce bilumum ip ve iplik fabrikaları istisnaya dahil iten yıeni ka nunla, yahuz halı ipliğinin imalâthane v« boyahanefieri, kendtrden yapıhnrk sartile ip, sicim ve halât imalâh muaf tutulmuştur. Şu halde, pamuk ipliği ve yün ipliği yaoan müesseselerin bu işleri vergiye tâbidir. E) Kuru yemişleri ve hububatı, nebatî ve hayvanî mahsulâh kabuk ve çöplerinden pamuğu çeldnfcğinden ayıran ve temizliyen müesseseler esas itibarile istisnaya Rirmkle beraber bunlar ara smdan çeltik fabrikalan kus tüyü, sun'î yün ve sun'î namuk imalâthaneleri ve a'SJltlalr bu fıkrada yazılı imalâh yalnız tasnif eden yerler vergiye tâbi bu ranmustur. G) Mevaddı harbiye imalâh ve bahn inşaat vergiden muaftır. Alâh zira • iyeyi imal veya tanvr eden muessese ler ve alelumum makine tanurhaneleri, munhasıran bu isleri yaphklan takdir de vergi mevzuuna girmezler. Şu halde, ; bilfarz d3dş makinesi tamir eden b r muessese ayni zamanda bu makineleri i mal etse yahut alâh ziraive tanurhaneleri. ayni zamanda detnir kapı, parmakldc imalâbie de mesgul olsa bu istisnadan istifade edemez. K) Evvelce mutlak surette eleksiz un fabrikalarile ekmek, tuğla, kiıtsmit ve hizar fabrikalan istisnaya dahil iken yeni bükme göre, istisna yalnız yel ve su ile isliyen eleksiz, valssız küçük değir • menlere hasrediuniş, diğer un drğir men ve fabrikalan şehir ve kasabelar haricinde de olsa vergiye tâbi bulunmustur. Tuğla, kiremit fabrikalan da böyledir. Halen yalnız adî tuğla harmanla n, fırmlar ve munhasıran ekmek ya pan fabrikalar müstesna bulunmakta dir. Hizar fabrikalan, eski kanun tatbîkatmda muşkül vaziyetler ihdas etmek*e ve kereste fabrikalarile bazı ahvalde kanşhrılmakta idi. Yeni kanunda yalnız tomruktan kereste yapr.n ve yumılta talası çıkaran hîzarl?r nazan dikkate alınnnş, ağacı biçmekle beraber temiz edince, tenzili, aksi halde Mergisinin defaten tahsili lâzım geleceği cihetine enemmiyetle dikkat edihnesi muktazi • dir. 5) Kanunun muvakkat birinci maddlesi hükmüne göre, gerek istisnadan mükellefiyet sahasma girdikleri ve gerek yeniden tesis olunduklan için mu • amele vergisine tâbi olmalan lâzım gelen müeseseler kanunun mer'iyetmden i*ib|aren ontbes gün zarfmda muamele ve iptidaî maddeler defterlerini tasdik ettirmeğe ve muamelelrini de bu def terler e kaydehneğe mecburdurlar. Bunlardan mu&mele defteri ötedenberi tutulması mutat ve malum olan def terdir. İptidaî maddeler alım ve sarf defteri dfe smaî müesseseîer içm ka nunun 20 nci maddesile yeniden kabui edHmiş bir diefterdir. Bunda mevaddı iptidaiyenin nerelerden, ne suretle ve hangi tarihler, ne miktar bedelle alın nuş, her »malde ne nîktarmm narfe dilmiş veya harice verilmiş olduğunu gösterir malumat bulunacakhr. (Bu def terin şekil ve mahiyeti başkaca bOdi rilmektedir.) Kanun, 1 hazirandan Ribaren tat • bik olunacağına nazaran bu mecburi yetin mükelleflerre bilinmesi müıiasip olur. Her nek»dar kanun Resmî Gazete ile ilân edilmis clmakla beraber An kara; Istanbul, îzmir, A<?anB, Samsun, "^rabzon, Mersin j?ibi yerle»de gazete ile flânı lâzımdır. MükeUeflerce getiri lecek defterlerin vakk kaybedilmek sizin varidat dairelerince tasdik ve tenv hir edilmesi icap eder. 6) Kanunun 2 ni muvakkat maddesinde, kanunun neşrimten evveUd za mana ait olarak tahakkuk etmiş olan vergüerin bu kanun hükümleri daire sinde tahsil olunacağı ve tahakkuk et memiş olanlann da bu kanuna göre tahakkuk ettitilerek tahsil edilecegi mezkurdur. Kanunun neşri 15/5/1934 tarihin de olduğuna göre, bu tarihten evvel verilen beyannamelere göre tahakkuk mu amelesi bitmiş ve tarafeyne ehli vukuf, itiraz veya temyiz komisyonlanna müracaat edilmemis olan ahvalde, vergi 23, 25, 26 nci maddelerde yazıh hü • kümler dahilinde istifa edilir. Henüz tahakkuk etmemis olan ver gilerde, bu kanunun hükümleri dahilinde ve halen bulundugu safhaya göre, kanun yollan serlevhası altmdaki maddeler mündericatma nazaran muame le olunması, meselâ ehli vukufça, karar verilm'şse, kazanç kanununa göre ye niden teşekkül eden tetkiki itiraz ko misybnlannca tetkik edilmesi icap eder. Muayyen ahvalde resen yapılacak tar hiyatta, matrahlar kanununun 21 înd maddesinde gösterilen heyetler tarafmdan yanılır. Bu heyetler 12 nci maddede yazıh haUerde kıymet ihtilâhnı da tetkik eden ve kazanç vergisi kanunu nun 43 üncü maddesinde yazılı olup resen tarhiyatta matrahı tayin etmesi lâzım gelen heyetlerdir. Muamele vergisi kanununun tetki • kahnda 21 inci maddede derpiş edi • len vaziyetlerde yapacağı tetkUcata müstenlden matrahı tayin eder. Kanunun diğer hükümleri hakkmda aynca tebligat yapılaoakbr.