27 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

1934 Istanbul dün bir bayram günü yaşad Kolordu Kumandanı Halis Paşa karşıladı. Vali Muhittin Bey, Şehinşah Haz retlertne, Istanbul şehri namına beyanı hosamedi etti. Şehinşah Hazretleri, tstanbulu teşriflerinden mütevellit $evince tercüman olan Vali Muhittin Beye mukabeleten memnuniyetlerini be yan ettiler. Mızıka Türk ve tran marşlannı çaldı. Reisicumhur Hazretleri, Şehinşah Hazretlerine: Müsaade buyurarsanız, Atina e!çimizi takdim edeyim. Dediler ve Ems Beyi Şehinşah Hazret!erine takdim ettiler. vermişti. Güzergâhm iki tarafmda ne bir taş, ne bir kaldırım, ne bir toprak görmek mümkiin değildi. Halk her tarafı kaplamıştı. Bu müthiş kalabalık, Dolmabahçe sarayı methaline kadar bütün güzergâhta ayni kesafetle de vam ediyordu. Her adımda: «Yaşa! Varol! Zindebat!» sesleri yükseliyor, alkışlar dinmiyor, yoll&K çiçekler serpüiyordu. Delmabahçe meydanmdan s*r«jnn Cumhtrriyet Yakmşarkta yeni bir devir başlamıştır Şehinşah Hz. nin ziyaretleri münasebetile genç bir Iranlınm düşünceleri Birkaç haftadanberi cihantn gözleri Horasan sahralanndan Adalardenizi kıydarına kadar uzanan bir toprak üstüne çevrihniş.Hudutta tran ordusu onu zindebat diye uğurladı. Türkiye de bütün millet onu yaşa diye karşüı • yor. Ne var, ne oluyor? Kisranm var;' daveti mahsusa üzerine Rüstemler diyanndan kalktı; Erzurum yaylasuıı geçerek, Karadeniz dalgalannı yararak Anadolunun göbeğinde Türklerm istiklâl kâbesi olan Ankarada Türkiye Cumhuriyetinin banisine misafir gel di. O, dün dasitanlar yurdu tzmirde, Türkün hamaset ocağı olan Çanakkalede idi ve nihayet bugün Bosfur kıyılanndadır. Şehinşah Hazretleri vaktile Endüs vadilerinden Maraton ve Sa lamine kadar hiiküm süren ve içinden Zerdeştler, Şapurlar, Sadiler ve Bozorgmehrler yetişen bir milletin hiiküm dan! Gazi Hazretleri ise bir zamanlar Roma kapılanna dayanan, Viyana surlannı zorhyan, tarihte orta zamanı kapayıp yeni çağı açan bir neslin şefi! Biri tranda barikalar vücude getiren bir el, bir tacidar; ötekisi Türkiyede harikalar yaratan bir baş, bir Cumhurreisi! Vaktile Kaçar padışahlan da Osmanh sultanlanna misafir gelmişlerdi. Lâkin Hâmidin Tankta dediği gibi: «Onlar gafil ve mağrur imişler; zamanm inkılâbını düşünmemişler, hep birbirlerinden intikam alarak gelip gH mişler.» Türkiyenin ve İranın bugünku reisleri ordardan değil. Âlâhazret! Sakaryanın ninnilerile uyuyan şehitler bile sana hürmet yağdmyor. Büyük ve aziz Gazi! Pehlevi Hz. Hayyamla rm vatanından ve Hafızların vatandaşlarrndan sana yalnız selâm değil, nç Fransa büyüklüğünde bir ülkenin hürmettni ve on beş milyonluk bir soyun muhabbetini kalbinde ve ruhunda hediye getiriyor. Velut dimağından ikkılâplar doğuran Gazinin dehasuıa, isabetli görüşüne ölmez eserlerinden başka bir misal de budur: Türk ve tran dostlufru! trana ve tranilere olan teveccühkâr ve mSltefit ihsasatını bundan birkaç sene evvel Yalovada izhar buyur muşlardu Yavuzla Safeviler, Nadirle ali Osman hanedanı bu fırsatlan kaçırdılar, zamandan istifade edemediler ve muvaffak olamadılar. Neticede iki diysr da garbin çeşit çeşit mezalimine sahne oldu. Bugün garbin nazannda Türk ve tranlı birdir. Şarklıdn*, diyorlar. Türkler ve tranhlar hemmacera bir millettirler. Ayastafanos moahedesile Osmanlılann boynunu iğen Çarlar Türkmen Çay muahedesile tranilerin belini büktüler. Azerbaycanda hasta erkekleri kamçüıyan Çarlar Horasanda gebe kadınlarj tekmelediler. Tuna boylannda masumlan kurşuna dizen Çar • lar Aras kıyılannda mazlumlan astı • lar. Arapyan hanile Kroker otelini Türklere mahpes yapan tngilizler Ha • lici Fars kıyılannı tranlılara zindan ettiler. Mütareke senelerinde tstanbulda* ki fecayie Türklerle beraber ağlıyan bir milletin gözleri vardı: tranhlar! Afyon zaferini Türklerden başka alkışlıyan eller daha vardı: tranlılarl Hoy ve Selmasta kundaktaki çocuklan süngüliyen Ermeni çeteleri, Vanda ve Bitliste beşikteki yavrulan boğazladüar. Sevr muahedesi Dörtler meclisinin yalnız Türklere değil; tranilere de son bir darbesi idi. Çünkü o muahede muci • bince tranla Türkiye hemhudut olmaktan çıkıyor ve araya bomba yatağı olan koca bir Ermenistan giriyordu. Lozan muahedesi Gazile tsmetin yalnız Türkiyeye değil, trana da bir yadigâ • ndır. O iki tarihî millet gene komşu m lukta devam edecek. Gazi Hazretlerinin davetile Âlâhazretin Türkiyeye seyahati bu iki komşu kardeşliğinin düa« yaya ilânıdır. Hiç unutmam meşrutiyetin ilânı sıralannda dertli bir şair şöyle yazmışb: Ayutmadı kalemim fu Türkle Aceml Ne koydvdar sÖyUyej/im, ne kestüer dülmM Bilir misin cahiller ne etttter vatana? Ne koydular uyusun, ne koydular uyanat Hulâsa, bu dostluktan daha tabii birşey olamaz. Karşnnudalıi garbe ve garplilere karşı bir ohnalıyız. Çünkü Şarklıyız. Düşmanlarunız da müşte • rektir dostlanmız da. Şarkın bilhassa iki müstakil devletiyiz. Onlann gözü ne batmyoruz. Biz cihanı onlann göz « lerine batıracağız. Bunun için de bu yiikten küçüğe kadar herkes uhdesine düşen vazifeyi yapmalı. Bunu millî v« ana siyaset olarak çizmelL Halkın yü • reğinde yer ettirmeli. Talebelere asılamalı. Muallimler kökleştirmeli. Radyo, konferans, sinema, makale, kitap ve seyahat vasıtalarfle bunn inkişaf ettir melL Herkes vazifesi başma! tleri!.. YAKUP NECEF ZADE ım.mımmıı.•.»«•••• ım» • •••H4lımn Kıtaatı teftîş.. KopTÜnun f * * (Birinci sahifeden mabat) j sız insan yığmlarile süslü şehrin kara ! cihetinden manzarası bu kadar heybetliydi; fakat bu saatlerde denizin üstünde de büyük bir heyecan ve neş'e çalkanıyordu. Türk ve İran bayraklarile füslü yüzlerce kayık Iimana bir çiçek bahçesi şeklini vermişti. Tam saat 11 de, deniz büyük bir kpynaşmağa sahne oldu: Gülcemal Ada açıklanndan görün • müstü! Denizyoüan isletoesînin Ege vapurile, Akay ve Şirket idarelerinin va purlan, Şehinşah Hazretlerile Reisi • cumhur Hazretlerini karşılamak için Köprüden açıldilar. Bu vapurlardaki binlerce kisiden baska, muhtelif teşekküller tarafından kiral'nmış romorkörler, îstimbotlar, motorlar da Gülcemalin istikbaline şitap ettiler. Bu arada şehrimizdeki tran kolonisi tarafından çılanna, bu tarihî ve mes'ut hâdiseyî tutulmuş olan Şirketin 68 numaralı vabirçok fotoğraflarla tesbit etmelerine puru da hareket etti. müsaade etaıek suretüe iltifatta bulunDenizdeki coşkun tezahürat dular. Gülcemal, Aada açıklannda bir müddet demirli durduktan sonra saat bire doğru Kızkulesi istikametine gelKınalıada Sarayburnu iskelesine yanaşü. 1 Reisicumhur Hazretlerile Şehinşah geceki manzarası , Hazretleri ihtiram vaziyeti alımş olan fettişleri Ali Sait, Fahrettin, tzzettin Pakıt'alan teftiş ettiler. Şehinşah Hazretşalar, Donanma Kumandanı Şükrii Bey, leri Cevat, Harp Akademisi Kuman meb'uslarımızdan Kılıç Ali, Salih ve danı Fuat, Zihni, Fehün Paşalaıia diNuri Beylerle, Şehinşah ve Gazi Hazğer erkân ve zabitanın ellerini sıktılar retlerinin maiyetleri Gülcemalden Kıve kıtaatm önünden geçerken: nalıada vapunına geçtiler.. . Merhaba asker! Kınalıada hıncahmç halka dolu olan dediler. lîmandaki bütün vesaitin sonsuz tezaBir kız talebenin okuduğu şür hürat], selâmlan ve düdük sesleri Şehinşah ve Reisicumhur Hazeratma arasmda, Sarayburnu iskelesine doğru buketler takdim edildi. Üzerlerine çiileriledi. cekler serpildi. Debistanı traniyan taŞehinşah Hazretleri ve Istanbul Iebesinden kiiçük bir hanım kız tarafınKınalıada, hazırlanmış ve süslenmişdan farsça bir şür okundu. ti. Şehinşah Hazretlerile Gazi Hazret«Yaşa! Zindebat! Payendebat!» leri güvertede ayakta duruyorlar, halavazeleri yükseliyordu. Bu muazzam tezahürat ve alkışlar arasmda flerliyen kın candan tezahürahna mukabele ediReisicumhur ve Şehinşah Hazeratı, yorlardı. Bu arada Şehinşah HazretleParkın demiryolu köprüsü yanmda ri, tstanbulun vapurdan görülen kısımbekliyen otomobillerine raldp oldular. lan, kuleleri ve camileri hakkmda Rerakatlerinde ve maiyetlerinde buluReisicumhur Hazretlerile görüştüler ve nan zevat ta diğer otomobülere btndibu görüşmeleri esnasında, Kınalıada ler. vapurunda bulunan gazete fotoğraf Takip edilen çüzerçâh vapuru, saat 15,30 da Gülhane parkmın iki tarafına mek • tepliler, izciler, askerî kıt'alar sıralanmışh. Mcvkip parkm Soğukçeşme cihetindeki kapısından çıkarak Alemdar caddesini t?kip etti. Türbeden, Cağaloğluna sapilarak Cumhuriyet Halk Fırkası. Vilâyet Konağı, Ankara caddesi, Sirkeci, Dordüncü Vakıf Hanı önü, ve Eminönünden geçilerek Kopruye vanldı. Gazi ve Şehinşah Hazretlerinm otomobillerile refakatlerindeki zevatı hâ • mil olan otomobiller buradan KaraköyŞişhane Tepebaşı Galatasaray Taksim Harbiye • Maçka Akaretler yolile Dolmabahçeye indiler. Halkın coşkun heyecan ve muhabketi tki Büyük Devlet Reisi bu yollardan geçerken, halkın muazzam tezahürah da fasılasız surette devam etti. Bu guzergâhm iki tarafile sokaklar ve meydanlar kesif bir halk kalabalığile dol • muştu. Köprü îistünde bir tarafta halk, Haliç cihetinde ise askerî kıt'alar ihtiram vaziyeti almışlardı. Emdnönü cihetindeki taktan itibaren mızrakh süvari, süvari ve Bahriye müfrezeleri resmi selâmı ifa ettiler. Karaköy cihetindeki takın etrafında C. H. Fırkası Istanbul teşkilâtı ellerinde fırka bayraklan olduğu halde mevkibi selâmlıyorlardu Karaköy meydanüe bu meydana « > *. Muhterem mitaftritmzm ve Gazi Hz. nin Kmaltada vapurunda altnmtf 'muhtelif enstantaıteleri kapısına kadar olan sahada Harbiye talebesile diğer askerî kıt'alar ve bir mızıka ihtiram vaziyeti almıştı. Şehinşah Hazretlerile, Reisicumhur Hazretleri, bütün şehri yüksek bir se vinç ve heyecanla yerinden oynatan bu muazzam tezahürat arasında sarayavâsıl oldular M. S. Çanakkaleden Adalara kadar.. tran Şehinşaı Hz. ile Reiskum • hur Hz. ni getirmekte olan Gülcemal vapuru dün sabah saat 7 de Yalova açıklannda bulunuyordu. ts • tanbula çıki'lan için tayin edilen saate uzun bir zaman Vulunması dolayısile vapur burada srüratini indirmiştir. * • Çanakkaledenberi vapura refa kat etmekte bulunan iki torpitomuı Adatepe ve Kocatepe sür atlerini artırarak Gülcemal etrafında devirler yapmışlar ve sun'î sis tab^kasile vaDuru setretmişlecdir. Âlâhazret Hümayunun güverte • teden takip buyurduklan bu hare ketleri müteakip zabit ve efradının çimariva teşkil ettikleri torpitolar birbirlerini müteakip Gülcemalin yanmdan geçerek Âlâhazret Hümayunla Gazi Hz. ni yaşa avazelerile ««'ârn''tnışlardır. Yavuz ve Kocatepe, muhterem m'ısa firimizi ve Gazi Hz. ni »elâmltyorlar miş, karşılayıcı vapurların aralanndan • Sarayburnundaki istikbal geçmiştir. merasimi Bu sırada Reisicumhurumuzla ŞehinSarayburmmd?ki istikbal merasimi • şah Hazretleri Gülcemalin kaptan köpne davetli olan zevatla gazeteciler, kroriisünde bulunuyorlar, vapurlardaki kide gösterilen yerlerini almışlardı. halkın coşkun tezahürahna mukabele Rıhtımdan şhnendifer köpriisüne ka ederek halkı selâmlıyorlardı. «Zinde dar bir ihtiram kıt'asile bir mızıka mevbat!» ve «Yaşa» sesleri denizin üstüki almiştı. Şehrimizdeki tran kolonisile, DÜ kaplamıştı. Debistanı traniyan talebesi şimendifer Boğazdaki cevelân Gülcemali Kocatepe ve Adatepe muhripleri takip ediyordu. Ağır bir seyirle Boğaza doğru uzanan Gülcemal, Dolmabahçe önüne yaklaştığı zaman, ihtiram vaziyetinde bulunan donanma tarafından mızıka ve top atımile selâmlandı. Yavuzdan yaşa avazeleri yükseliyordu. Boğazm sağlı sollu sahilleri Türk ve tran bayraklarile donatılnvştı. Halk sahillere dökülmüş, bundan başka yüz • lerce sandal ve kayık ta kıyı sularda »ıralanmıştı. Gülcemal, sandallardan ve kıyılar • dan yükselen tazim sesleri arasmda, Kavaklara kadar ilerledi. tki torpito dan başka, diğer karşılayıcı vapurlar ve merakip te Gülcemalin izi üzerinde muntazam bir hat teşkil etmişti. Gülcemal Sütlüce önünde bir müddet durdu ve geri döndü. Sarayburnu açığma geldiği vakit ağır ağır Selimiye istikametine doğru ilerledi. Bu esnada da limandaki bütün merakip tarafın dan düdük seslerile selâmlandı ve vapurlarla merakip tekrar Gülcemale yaklaşarak tezahüratta bulundular. köprüsü yanındaki sahada bulunuyorlardı. tskeleden şimendifer köpriisüne kadar yol halılarla örtübnüştü. Parkın her tarafında Türk ve tran bayraklan dalgalanıyordu. Kınalıada, iskeleye yanaşırken, istikbal merasiminde bulu nanlardaki heyecan en azamî haddin deydi. Şehrimizde bulunan meb'uslar, Fırka, Halkevi ve Şehir Meclisi erkânı, tran jeneral konsolosluğu erkânile diğer zevat ihtiram vaziyeti aldılar. Birçok ecnebi gazeteci vs fotoğrafçılar da bu mühim hâdiseyi tesbit için gelmiş • lerdi. Bundzn başka istikbal merasi • mini filme çekecek olan makineler de hazırlanmış bulunuyordu. Evvelâ Şehinşah Hazretleri, sonra Reisicumhur Hazretleri iskeleye çıktılar. Kendüerini Vali Muhittra Bev v e Gazi Hz. Beylerbeyi sarayını if teşrif ettiler Şehinşah Hz. ile Gazi Hz. Dol • mabahçe sarayına muvasalat bu yurduktan sonra Şehinşah Hz. istirahate çekilmişlerdir. Gazi Hz. <îe refakatleı. indeki zevatla Saray nhtımından motörlere binerek doğruca Beylerbeyi sarayını tefrif buyurmuşlardıır. Reisicumhur Hz., Beylerbeyi saraymda bir müddet istirahat bu yurduktan sonra refakatlerinde Başvekil tsmet Paaş Hz. ile Hariciye Vekili Tevf ik Rüştü, Kılıç Ali, Nuri ve Salih Beyler olduğu halde Istanbul tarafına geçmişler ve saat yirmiye doğru Tokatlıyanı teşrif buyurmuşlardnr. Gazi Hz. ve refakatlerindeki zevat gece keç vakit Beylerbeyi sarayını teşrif buyurmuşlardır. ve Gazi Hazretleri 5araybarna parEıridaft' hareket ederlerken SnH tayyared Vecüri Bey, saat on Gazetecilere gösterilen teshilât ikide, tstanbul üzerinde alçaktan uçuş* Dünkü istikbal merasimi esnasmda lar yapmış ve rengârenk atlas paraşütgerek Vilâyet gerek Emniyet Müdürlülere bağh olan likör ve sigaralan büyük ğü tarafından gazetecilere gösterilen meydanlara atmışhr. Paraşütlerle ağır teshilâh bilhassa kaydetmek icap eder. ağır yere inen bu zarif hediyeler halk Gerek muharrir, gerek foto muhabirleri tarafmdan kapışılmış ve bu mes'ut gümiz bu tarihî ve mes'ut hâdisenin muhnün eğlencelerinden birini teşkil etmiştelif safhalannı tesbit etmek için mestir. leklerinin icap ettirdigi serbestlikle çalAuhterem muafirimiz lışmışlar v e daima kolaylık görmüş lerdir. ııari mektebi tatebesinden kiiçük oir talebe Şehinşah Hz. ne buket takdim ediyor kan caddeler müthiş bir insan kalabalığile hmcahmçtL. Yüksekkaldınmın merdivenleri üzerindeki halk kütleleri, burava çajnu bir dai sırfa manzaras» tnhisar tdaresinin tayyare ile dağıttığı hediyeler Muhterem m;saf;rim!zin şerefine bir resmi kabul tertip edildi Şehisah Hz. nin şereflecine yann akşam saat 22 de Dolmabahçe sarayında tstanbul Belediyesi tara fından büyük bh kabul resmi tertip olunacaktır. Bu süvare için dün 1000 davetiyct bazırlanarak teyziine bas.lanmıst >. Şehinşah Hazretlerinin sehrimızı teşrifi münasebetile tnhisarlar idaresî tarafından dün tayyare ile tstanbul halkına bedava likör ve sigaralar atılmıstrr Halk dün gece bayram yaptı Muhterem misafirimizle Gazi Hz. nin şehrimizi şereflendirmeleri tstanbul halkı için bulumnaz bir bayram olmuştur. Dün gece şehir baştanbaşa elektriklerle donan • miş, nurdan bir elbise giymişti. Halk, en büyük bayram günlerinde olduğu gibi caddelere dökülmüş, geç vakte kadar izhari şadümani etmiştir. Bazi büyük caddelerde halkın kalabalığmdan tramvaylar if liyememistir. Kınalıada vapurunda Saat 15 i geçiyordu. Kınalıada va puru Gülcemale yanaşh. Evvelâ, büyük misafirimiz, tran Şehinşahı haşmetlu Rıza Pehlevi Hazretleri, sonra gözbebeğimiz Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Hazretleri, Başvekilimiz tsmet Paşa, tran Hariciye NaTvn Akay Kâzımi Han, Hariciye Vekilinuz Tevfık Rüştü Bey, Ordu mü Muhterem miaofirimizî ve Gazi Hazretlerini merakip Moda açtklartnda denizde karşılayan Gülcemal, Iimana dahil olurken