3 Haziran 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

tCamharivei 3 H zranl^4 Casuslar Arasında 38 Nakili: A. DAVER ( Şehir ve Memleket Haberleri ) Siyasî icmal Ingiliz Fransız münakaşası ilâhan bnakma konferansinın umumî komisyonunda büyük devletlerin mümes sili olan Amerikan ve Sovyet mu rahhaslanndan sonra tngiltere ve Farnsa Hariciye Nazırlan dahi nutuk söylemişlerdir. Lâkin bu nutuklar Ingiliz ve Fransız siyasetlerinin izahı olmaktan ziyade iki nazır, daha doğrusu tngiltere ve Fransa devletleri arasında bir münakaşa şeklini Dmkü kongre de baİananıar almıştır. Sir Con Simonun bu ka dar çabuk nutuk söyliyeceği bek Ienmiyordu. tngiliz Hariciye NazıKongrede ayni zamanda 22 hazirannnın bu nutukta Almanyanın son da muhteüf memleketlerden gelecek tekliflerini büyük bh ehemmiyetle oln yakkabıcüar, debbağlar, deri ve tasvip ve müdafaa ederek islâhla • kösele tacirleri, çivi ve ayakkabı malnn tenkis ve tahdidi işinin bir çıkzemesi tacirlerile palamut ve ham deri maza girmesinden zımnen Fransatacirlerinin iftirakile fevkalâde bir konyı kabahatli çıkaracağı Fransizlar gre yapuması da takarrür etmistir. tarafından hiç beklenmiyordu. M. Bartu bu yüzden nutkunda tngiliz Hariciye Nazınna derhal ve oldukça sert cevap vermeğe mecbur ol • muştur. Binnetice şimdiye kadar biribirinin hissiyatmı ve eski dostluğu kollıyan tngiltere ile Fransa bütün dünya milletleri önünde çarpı^mışlardır. Maahaza bu çarpışma büsbütün beklenilmiyen birşey değildL tngitnhisarlar idaresmde yeni teşkilâ • liz matbuatma göre 17 nisanda Franan tatbikatma dünden itrbaren başlansa tngiltereye verdiği nota ile bü mıştır. Bu teskilât mucibince evvelce yük devletler arasındaki müzake umum müdürlük makamına merbut orelerin kapısmı tngilterenin sura • lan dort muavinl3c ilga edumekte ve tına kapatıvermekle hem tngiliz tutün ve müskirat idarelerine ait olup milletinkı manevî şeref ve haysi muamelât itibarile birbirine uyan şubeyetini rencide etmiş, hem de tngiliz ler bbleştirilmektedir. tmpartorluğunun konferanstan bek LâğvedOen umum raüdür muavin • fediği sulh ümitlerini suya düsürIiklerinin yerine tütün ziraat, mubayamüştü. at, stok ve imalât, fabrikalar ve ziraat tngiliz Hariciye Nazın nutkuna fen şubelerinin merbut bulunduğu bir başlarken vaziyetin gayet vahim oltütün işleri müdürlüğii, muhasebe, huduğunu, konferans ile Cemiyeti Akkuk, memurin, levazun, mu • vamı ve harpten sonra cihan sul bayaat, inşaat, nakliyat ve evhunun muhafazası için kurulan rak şubelerinin merbut bulunbeynelmilel siyaset binasını süpürü] gösterdiğini duğu bir idare işleri müdürlüğü, sa • götürmek istidadını kaydettikten sonra Almanyanın iş tış ve reklâm, mamulât, takfbat ve neştiraki vaki olmaksızın silâhlann riyat işlerine bakacak bir satış müdürlüğü, tuz mamulât ve fen şubeleri • terki hakkmda her haırgi bir suretle beynelmilel bir anlaşma yapılane nezaret edecek bir tuz müdürlüğü mıyacağını bildirmiştir. tngiliz na ihdas olunmuştur. zın bütün devletler tarafından esaı Bu müdürlüklerden başka umum muitibarile tasvip olunan makdonald durlüge merbut bir teftiş şubesi vardır. plânının esasatma Almanyanın son Tütün işleri mudürlüğüne umum mu • müzakerelerde çok yaklaşmış oldu: dür muavînlerinden M that, idare iş ğunu, arada büyük bir fark kahnaleri müdürlüğüne Hüsnü, müskirat iş dığıra anlattıktan sonra konferans leri müdürlüğüne Münir Hüsrev ve tuz bu esaslar dahilinde bir karar verişleri müdürlüğüne Cavit Beyler tayin mediği takdirde silâhlarm terki ed'lmişlerdir. hakkında her hangi bir mukavele Umum müdür Hüsnü Bey bütün me nin aktine imkân kalmıyacağını ihtar etmistir. ı saiye nezaret edecek, aynca satış ve reklâm işleri müdürlüğü vezaifme de Fransa Hariciye Nazın nutkunbakacak tir. da 1933 senesi 14 teşrinievvelinde Bunlardan maada tstanbulda mev • Sir Con Simonun silâhlan bırakma konferansı mukavelesinin muahe cut bütün depo ve imalâthaneler de de ile silâhtan tecrit edilen devletyeni teşküâta tâbi tutulmuş ve tstanbul, lerin tekrar «ilâhlînma«ı gibi bir hük Beyoğlu, Boğaziçi mmtakalan itroa • mü ihtiva edemiyeceğini kabul et rüe üç depo grup âmirliği ihdas olun miş bulunduğunu söylemiş, bilâhamuştur. re Almanyanın konferansı bırakıp tnhisar idarelerinin bu yeni teşküâta gitmesile böyle bir mukavelenin hüküm ve itibardan raahrum kalma uygun kadrolan da hazırlanmış ve tattınin neden icap edeceğmi sormusbikma başlanmıştır. Bu yeni kadrolartur. ı da birçok tayin ve tahvUler vardır, faM. Bartu geçen kânunusaninin kat kimse açığa cıkanlmamışbr. on sekizinde Fransanm dahi bir Ahmet Haşim için Lodinin ismi, «Hamburg Amerika Line» kum Yarın Güzel San'atler panyasının duvarında altm harflerle parlamaktadnr Akademisinde merasim Andon Kuppferle idi. Vaktile Alman yapılacak Umumî Harpte Londra kulesinde idam edil«n ilk casus Lodi idi Te 150 senedenberi burada hiç kimse îdam edilmemişti. O zaman, casuslann klann ve bUhassa bu ise Lodi gibi bir vatanperverle başlanması hayli münaka şayı mucip olmuştu. Sonraları vatanperver ca*uslarla para için ca • susluk edenler arasında bir fark gözetraediğimize teessüf ettik. Fakat casuslann idamına taraftar olan askerlerin hakkı vardı. Harp zamanında ele geçen casuslann idamı, beynelmilel bir an'anedir. Biz, bu an'an«ye riayet etmesek bile Almanlar, bu usulden aynlnuya caklardı. Sonra, öliim tehlikesi, cesur vatanperverleri tesvik ve takviye eden birşey olsa da, her iki tarafa da arzı hizmete hazır olan o asağılık bitaraf casuslar için az çok ciddî bir mania teşkil ediyordu. Almanlar ne diyor? Bu kahraman casus için Alman menabiinin yazdıklan da tngiliz lerin yazdıklannın aşağı yukan aynıdır. Yalnız Londraya gittiği zamana ait şu malumat vardır: «Lodi, Londraya gittiği zaman tngiliz payıtahtı, Zeplin hücumlan korkusile titriyordu. O tarihte mevcut Zeplkılerin miktarı ve bunlann •efer kabiliyetlerinin 2000 kilomet'«yi geçtiği Ingilizlerin malumu idL Binaenaleyh, bir gece, Zeplinlerin dünyanın payıtahtı olan Londra üzerinde dolaşacaklan ve bir boznba yağmuru yağdiracaklan bekleniyordu. Lodi, lngilizlerin bu korkusunu artlırmak ve Londra ahalUini tahrik etmek, endişeye düfi'rmek için de çaltşıyor, bombar dıman edilecek noktalan gosteren harita ve plânlar da çıkanyordu.» Lodinin ölümü Almanyada 22 teşrinisanide malum olmuş, o ne kadar kahramanca öldise öliim haberi de o kadar mütevazı bir şekilde ilân edilmisti. Shıttgart gazetesi iiç satırlık basit ve mütevazı bir matem îlânile deniz ihtiyat yüzbasısı Karl Hans Lodinin 6 tesrinisanide Londrada kahramanca öldüğünü bildiriyordu; o kadar... Fakat, Lodinin macerası malum olunca hemşerileri, Shıttgart civa nndaki köyünde onun hatırasmı teyit için bir mese ağacı diktiler ve kahramanra hatırası nesilden nesle yaşasın diye bu ağaca «Lodi meşesi» ismini verdiler. «Hamburg Amerika Line» kumpanyasmın umumî merkezinde bir dahe vardır ki duvarlanna en Myük ve mühim Alman vapur kınnpanyasının memurlanndan iken Umumî Harpte Slenlerin isimleri yazıhdır. Bunlar arasında Karl Hans Lodinin ismi de altm harflerle panl panl yanmaktadır. 8 Bu da, zavalh bir casus Gene Sir Bazil Tomson anlauyor: 14 şubat 1915 te LJverpoola yeni bir Alman casusu daha geldi. Bu da, ce saret ve vatanperverlikte Lodiden a şagı kahmyordn ama o kadar zavalh idi ki en küçük bir muvaffakiyet ka • nnmaunm imkân ve ihtimali yokto. Bfr bakışta Alman olduğu anlaşılan kabasaba, zekâsu bir adamdı. tsmi Leblebiciler Cemiyeti idare heyeti intihabı ordusunda küçük zabit olan bu casusu Yarmki pazartesi günü, şair Ahmet Almanyanın Amerika sefareti atase Hasimin öliimünün yıldönümüdür Bu militiri olan Von Papen (şimdiki Baş vesile ile, yann saat bes buçukta Güzel vekü muavmi olan Her von Papen) San'atler Ak'demisînde merasim ya • göndermişti. JVon Papen gibi zekâ ve şeytanetile tanınmıs bir adamın, hari • pılacaktır. Büyük Milkt Mecliu aza • smdan güzide edibimiz Yakup Kadri ci manzarası «ben Almanun!» diye Bey de Hasim için bir kitap vütıde gebangtr bangır bağıran, hiç ingilizce bilmiyen, bildiği birkaç kelimeyi de tirmîş ve eserinin hasılatile merhum nanıına bir mermer sütun ve kitabe Amerika şivesile telâffuz edeme yen bir adamı, tngiltereye casus di yapılmasmı tstem'stir. Yannki mera • sunden sonra ba kiicük kitan ta satna ye göndermesi anlaşılacak sey deçıkanlacak ve hasd'tfle, Akademinin ğildir. Bu zavalh Kuppferle, ken babçeshıde, taslağınm re$mini dercetdisinin aslen Holandah olduğunu, tiğimiz bu abide rekzedilecektîr. fakat Am^rikaya hicret ederek Amerikan tabiiyetine geçtiğini ve Yannki merasfmde, evvelâ Akadeyiinlü mensucat kumusyonculuğu et mi namma ressam N»zmi Ziya Bey söz tiğini söylüyordu. Bu son iddiasında alacak, Peyami Safa Bey tarafından birkaç dirhem hakikat te yok deşairi yaded'vı sozlerden sonra eserin • ğildi. Çünkü bir defacık ta olsa den ve Yakup Kadri Bevîn kîtabm • «Kuppferle ve şürekâsı» namı al dan parcalar okunacakbr. Bundan sontında bir yün işi yapmıştı. tngiltera Akademi estetik murl'rmi Ahmet reye gelirken, vapurda bol bol geHamdi, şair Yusuf Ziva, Orfaan Seyfi vezelik etmiş, yolculann hepsine iş Beylerle Suat Derviş Hanım da Ha • için tngiltereye giden bir Ameri 8İm hakkmda tahassüslerini büdirecek» kah olduğunu söyleyip durmustu. lerdir. Akademi talebfsi tarafmdan Liverpula çıkar çıkmaz, Holanda heykeHn dikiieceği yerde hitabe hrat eda bir adrese bir mektup gönder diTecegi gibi, merhumun dostlsrı tara • mişti. Bu adres, Harbiye Nezareti fmd'n gönderilen tahauüs mektuplan gizli istihbarat dairesince, Alman da okunacakfar. casuslannın raporlannı almakla Dubuliye »erb^ttBr. Ayn ayn dsvemaruftu ve posta sansürü bu adrese tiye gonderiimediği için, F«ndıklıda gönderilen mektuplan ciddî tetkika Güzel San'atler Akademi»! mudürlügü, tâbi tutmak için emir almısb. fairin bötün dostlarmı ve eserinin b a y Kuppferlenin mektubu zahiren, alelâde bh* mektuptu; fakat kkn • ranlsrmı yarm, bes bucukta, orada gor* yevî bir muameleye tâbi tutulunca, mekle bahtiyar olacağmı bOdinniştir. mektubun gizli mürekkeple yazıl • mıs asıl kısmı meydana çıktı. Casus, deniz seyahatinde görduğu harp gemileri hakkında almanca tafsi lât veriyordu. Sıhhat ve tçtimat Muavenet Vekili Kuppferlenin mektubu da ken Refik Bey dünkü trenle /^karadan di namma açılan bir dosyaya girdi ve onu da Lodiye yaptığımız gibi, şehrimize gehnis ve istasyonda vilâyet hemen tevkif etmedik. Liverpuldan erkânı ve birçok doktorlar tarafından Dubline, oradan da Londraya gelkarşüanmiftır. di. Bir müddet sonra, tevkif edile Vekü Bey, Haydarpaşada f^is e • rek bütün eşyasile Skotland Yarda dilecek 250 yataklı nümane hastan«si getirildi. Bavulunda, gizli mürek isüe yakmdan alâkadar olacak ve ts keple yazdığı mektuplann kâğıtlatanbuldaki sıhhat müesseselerini tefti* ıının ayni kâğıtlar, gizli mürekkep edecektir. ve saire buundu. MtJTEFERRÎK Istintak heyetimizm karşısına çıkınca, halis muhlis bir Alman kü • çükzabiti tipile karşılaştık. Kaba, haşin ve dimdik bh adamdı. Gerçi, Bir refSdmiz Yavuz zırhlısram Rıza son günlerde harekât ve faaliye Şah Hazretlerini getirmek üzere Ka iini bir masumiyet örtüsile örtme radenize gittiğini yazmıssa da Yavuz ğe kalkısmadise de suallerime yalhâlâ limanımızda bulunmaktadır. nız bir iki kelime ile cevap vermekIe iktifa etti. Bu tarihte tngilterenin Darphanede hazırlanmakta olaa idare çarkı, casuslan divanı harp • millî müdafaa ve buğdayı koruma lerde değil; fakat sivil mahkeme • pullanndan dSrt milyotı adet pul lerde muhakeme etmek yolunu tutbasılacaktır. Tayyare pullannm da muş olduğundan bu dava, tngiltere adalet reisi lordun riyasetindeki Old Darphanede basılması düsünülmüş ise de Darphane elyevm azamî bir Bailey mahkemesin« verildi. Lort • faaliyet içerismde olduğundan bu tan başka iki azası daha olan bu birkaç gün zarfında tayyare pul • tarihî mahkeme, kendisine has melannm basıhnaaana imkân görül • ra$im ve debdebe ile ise başladı. tnemistir. Müddeiumumilik vazifesini Sir : John Simon (simdiki tmpliz Hari • ciye Nazm) yapıyordu. Sir Emest Hükumetin tapu ve kadastro işlerini Wild de Almanın müdafaasını demüdiri umumî sıfatüe idare etmek ü • ruhde etmişti. Daha ilk celsede dazere tsviçreden bir mütehassu celbedevanm mahiyeti ve akıbeti anlaşıldı. ceği haber verUmektedir. Delâili cürmiye kâfi ve vafi idi. Mahkeme ertesi gün toplanıp ka Son güiılerde yumurta fiatleri r a n n tebliğ etmek üzere celseyi yükselmeğe başlamıştır. Geçenlerde tatil etti. Fakat bu ikinci celse, asla ihracatın durması yüzünden 10 li toplanamadı. raya kadar düşen 1440 yumurtayı (Mabadi var) muhtevi sandıklar dün 16,50 liraya çdnmştır. tspanya ve Almanyaya ehemmiyetli miktarda mal gonderilmesi ve tstanbul civanndaki yerlerden yu nmrta muvaredatınm azalman dolayıslie fiatlerin daha ziyade yük selmesi beklenmektedir. Ayakkabıcıların Ayakkabıcılar dün bir kongre yapmışlardır. Kongrede, ecnebi memle • ketlerden getirtilen kauçuğun memle ketimizdeki fazla istihlâki ve köylünün malı olan deriye rekabeti mevzuu bahaedilmi; re bu hususta lâzun gelen tedbirlerin klınmasına karar verihniştir. dünkü kongresi Balkan Ticaret Odası toplanıyor İnhisarların yeni teskilâtı Yunan murahhasları dün Yeni kadronun tatbikına şehrimize geldiler dün başlandı Balkan Ticaret odası meclisi bugün saat on beşte toplanacaktnr. Meclis içthnama iştirak edecek olan Yunan heyeti murahhasası dün şehrimize gelmiş ve tstanbul Ticaret odasını ziyaret ederek murahhaslanmızla gö • Yunan heyeti, eski naznlardan M. Evkunbiosun riyasetinde M. Hris • tidi ve M. Yuanidisten mürekkeptir. Bulgar ve Rumen murahhasları da fehrimizdedir. Henüz diğer Balkan memleketlermin mümessilleri gelme • mişlerdir. BugünkS içtimada, Balkan Ticaret odasmın mesai raporu okunacak ve Balkanhlan alâkadar eden başhca iktısadî işler göriişülecektir. Sıhhiye Vekili dün şehrimize geldi MAUYEDE Maaş emri Dün akşam geç vakit verilen bh* habere nazaran, Maliye Vekâleti tarafmdan haziran maaşlannn tediyesi için telgrafla emir verilmiş tir. Bu takdhde maasm bugün ve • rihnesi muhtenıeldir. Yavuz Yeni Maliye kadroları Şehrimiz maliye kadrosunun kısım kısnn tebliğine başlanmıştır. Dün muhasebe müdiriyeti kadro sunda bir değişiklik yapılmadıği hakkmda tebliğat gelmistir. Diğer şubeleirn kadrolannda değişiklik olup oknadığı da bugünlerde anla ftlacaktır. Pullar basılıyor Maliye memurları kursu Maliye memurlan için açılacağı yazılan kurs dün açılmış ve ilk d e n vergilerin tahakkuku mevzuu olarak tstanbul varidat tahakkuk müdürü Talât Bey tarafmdan veril • miştir. Tapu işleri iç n mlitehassıs ECNEBÎ MEHAFtLDE §EHİR tŞLERt Bir Italyan Prensesi geliyor ttalya hanedanı kralislnden Prenses Mari Bona dö Savoi bugün saat dokuzda Helvan vapurile şehrimize •gelecek tir. Ekmek fiati tstanbul Belediyesinden: Haziranin birinci gününden iti baren ekmek dokuz buçuk, francala on dört kuruştur. Yumurta fiatleri yükseliyor .Vesaiti nakliye muayenesine başlandı Vaziyetteki değişiklik yumurta taçirlerini müskülâttan kurtara caktır. Petrol sondaj mütehassısı gidiyor Mardinde petrol araştırma işine nezaret etmek üzere davet edilmis olan sondaj mütehassısı M. P. Ya • kam bugün ameliyat mahailine hareket edecektir. Diğer mühendis ve mütehassıslar Mardinde istihzarata baslamışlar dir. Sondaj ameliyeleri önümüz deki eylul ayına kadar ikmal edi • lecektir. Mütehassıs M. P. Yakam Mardindeki işlerini bitirdikten sonra Ankaraya gelecek ve raporunu hazırlıyarak hükumete verecktir. , plân teklif ettiğinî, 17 nisanda tn giltereye verdiği notanm müzake re kapılannı kapamadığım, Fran sanın zamânlan tayin ve tesbit etmeği düşündüğü sırada Almanya ma askerî bütçesini arttırdığını, bu nun üzerine Cenevre müzakeratına avdete lüzum gördüğünü anlatmıştır. M. Bartu bundan sonra emnî • yet meselesini mevzuu bahsetmiş v« şimdi müzakere mevzulannın en mührminin emniyet meselesi olduğunu birçok dehulle ispata çalışnuştır. Halbuki tngiliz Hariciye Nazın nutkunda emniyet meselesi hakkmda bir kelime bile sarfetmamişti. Bu nutuklara nazaran konferan* bundan sonra dahi daha ziyade tngiltere ile Fransa ve bu devletlere taraftar olan devletler arasında mi» nakaşa sahnesi olacak, bu iki bü • yük devlet uyuşamadıklan takdird< silâhlann tenkis ve tahdidi işinden ümit kalmıyacakfar. MUHARREM FEYZl Cumhuriyet <u3İediye zabıtası tarafmdan şehrimizdeki vesaiti nakliyenin mua yenesine dün başlanmıştır. Şehrin muhtelif semtlerinde işliyen oto mobillerle, arabalar ve sair nakil vasıtalan memurlar tarafından durdırularak vesikalan ve sair evrakı tetkik edilmisti. muayeneıe j tetkiklere bugün de devam olunacaktır. Resmimizde, bir zabıtai be • lediye memurunun bir arabacının vesikasını tetkik etmek üzere aldıgı görülmektedir. Leblebiciler Cemiyeti idare heyeti intihabmdan bir intıba Leblebiciler Cemiyeti idare he • AK (Vefa) ve HalU (Hasköy) E fendiler seçilcnislerdir. yeti intihabab dün yapılmıştır. Şehrimizde 400 kadar Ieblebici tdare heyeti azahklanna Arif vardır. Leblebiciler, işsizlikten, hal(Gedikpaşa), Hasan (Balat), Ha • kın artık leblebiye rağbet göstermelil (Küçükpazar), Ahmet (Galata), diğinden bahsetmektedirler. Abone ı T ü r k i şeraiti 1 ıvü Nüshası S Kunıstur Hariç • • 2700 Kr. 1450 8QQ jroktur Senelik 1400 Kr, Altıayhk 750 Üç ayhk 400 Bir ajrhb 150 J