31 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bütün Türkîye Mehmet Efendi Mahtumları Kahvesini îçiyor îst Mısırçarosi karşjmda ." NO. 3 6 1 5 Telgraf ve mektnp adresl: Cumhuriyet, totanbul Posta Telefon: Başmuharrir ve erl: 24290, Tahrir heyetl: 24298, İdare u m h ur iyet kutusu: îstanbul, No. 246 P e r Ş e m b e 3 1 MayiS 1 9 3 4 re matbaa tasmlle Matbaacüık ve Neşriyat şirketi, 24299 Yann Saat 15 17 de Takrim ttadyomunda Buğday meselesinde Bir adım daha T Ankara: 30 mayu (Başmuharririmlzden) ürk buğdaymı korumak için bu «ene vazolunan kanun bu yolda oldukça mühim bir adım daha teşkil etmek tedtr. Bu nunLa beraber bizde de ergeç bütün ehemmiyetile ele ahnacağında şüphemiz olmıyan bu meselenin henüz > ve uzaktan uzağa • başlangıcın da bulunduğumuzu tekrar kaydetmek isteriz. Hükumet namına Ziraat Vekili Muhlis Beyin, Mecliste buğdayı koruma tedbu lerinin şimdiye kadar yalnız buğday fiatlerini tanzim etmek gayesine müteveccih olduğu hakkmdaki son beyanah vaziyeti bütün şümul ve sarahatile ifade etmiş bulunuyor. Zaten Ziraat Bankasımn müdabalesine rağ tnen Buğdayın tstanbul borsasındaki hali bu müdahaledeki tesirin nekadar mahdut ve adeta gayri • mahsus kaldiğım i»pata kâfidir. Banka müdahalelerinin yalnız müdahale olunan yecierde ve tesadü fen pazara gelen köylülere mirn • hasır bulunduğu meydanda bir haktkattir. Müdahalenin bu şekil ve derece • *inden dolayı bükumeti tahtıe etmek istemiyoruz. Hükumet ancak kanunun kenditine bahsettiği salâbiyet dairesinde ve çok ihtiyath hareket etmektedir, ve meselenin ne* zaket ve ehemmiyeti o kadar büyüktür kî nihayet hükumeti bu mevzu üzerinde ihtiyath hareket etti ğinden dolayı mazur görmemek te mümkün değüdir. Ancak bu ihtiyatta belki bir parça mübalâğa edildiğini söylivebHiriz. O kadar ki Ziraat Vekilimiz müdahalenin kiy • metlendirıre maksadına değil, belki yalnız fiat tanzimir»e müstenit olduğunu »öylemistir. Eğer fiat tanziml vaziyeti buğday nvüstahsili köylü Iehine ayakta tutmak demekse nelice itibarile bunun nihayet velevki aisbî bir* kıymetlendir m«j|« demek olduğunda süphe mi vardır? Hal böyle ıîcen hükumet, neticelerinin muhtemel aijTrlıklannı hesap ederek, yantığı için bir kıymetlend'mme oimadığım, yani kendisinm kıymetlendirme tedbirinden değil, hatta öyle bir tedbirin fikrind"en dahi uzak bulunduçunu »öyle • meğe bilhassa lüzum jrormü* bu • lunmaktadir. Bunun sebebi basittir: Cünkü buğdayı kıvmetlendirmekîe bilâhare icinden çikılamıyacak fazla bir istihsali teşvikten ictinap o lunmak Utenîliyor. Bu ifadedekî »iyasî ihtiyat payı da bir tarafa bırakılmak suretîle hükumet'mizin buğday meselesini henüz buğdav meselesi olarak ele almamı^ olduğunu müşahede etmis oluruz. Nitekim yeni teklrf Millî Müdafaayı kuvvetlendirecek kanunlar arasmda mevki alarak karşımıza çıknns bulunmaktadır. öyle olmakîa beraber biz bunun aslı Türk buğifaymı korumak tesebbüslerinin bir mabadi oldu ğumı biliriz. Millî Müdafaamızı kuvvetlendîrmek icin müdafaa vasıtalanmızı ikmal edeceğiz. Biz daha şamil bV ifade He doğrudan do&ruva bu?dayı korumakla dahî Millî Müdafaava hizmet etmiş bulunacağımızı sövliyebiliriz. MHlî Müdafaamn en büyük kuvveti millet cihazınm kuvvetmd'edir de onun için. Türkiyede bir buğday meselesi mevcut olmasmın ve mevcut olma • sı lâzım gebnesinin sebepleri şun lar dır: 1 Birkaç senedir hamdolsun fcendî ihtiyacımıza yetecek ve hatta bir parça artacak kadar buğday isHh&al ediyoruz. Ancak diğer ziraat mahsulâtı gibi bu mahsulümüzün fiati de düşüktür. Çünkü: 2 Dünya buğday istihsali dün> yanm ihtiyacından f azladir, ve dünya buğday fiati düsüktür. Buğdaym dünya fiati düzelme • dikçe bizdeki vaziyet te kendi kendrne düzelemez. Meğer ki istihsalimiz ihtiyacımızdan aşağı bir miktara insin, ki bu da bize göre asla temenm olunacak bir keyfiyet olamaz. thracat ve ithalâtın çok kanşık ve sıkışık vaziyetler arzettiği bu devirde hariçten bir de buğday ithalinî derpis edemeyiz. Kısaca bu bizim için hakikî bir felâket olur. Memleketimizm üçte iki halkı çıftçidir, ve Türk çiftçisinin maatteşekkür en fazla istîhsal ettiği ma tah ta buğdaydır. Tüfkiyedeki iktısadî buhranan bellibaşlı en müessir âmili buğdayın para etmemesidir. Buğdayı para etmiyen köylünün iştira kabuiyeti kalmamış oluyor. Pazarlarda gordüğünüz nkmttnm »ehebi işte bttradadtr. O halde?» O halde fiati tanzim Silâhları tahdit yerine Meclis dün iki celse aktederek mas emniyeti temin! raf bütçesinin müzakeresini bitirdi Sovyet Hariciye Komiseri M. Ljtvinof konferansta Ankara 30 (Hususî Muhabinmiz • den) Meclis bugiin saat 11 de ve öğleden sonra da Kâzım Pasanın riya • »ftinde iki celse aktetmi*tir. Birinci celse de Ankara meb'usu Rasim Beyin tahltfî yapılmış ve M?liye Vekâleti heyeti teftişiyesinde ve tahakkuk memurluklannda yapüacak tadilât müzakere edflmktrr. Maliye Vrkili Fuat Bey, verdiği iz? hatta teftiş heyetin de yüksek maaşlarm kaMınlrak daha çok mtifettiş kullanmak istenildiğhu, tahakkuk memurluklan için ise tstanbulda yapılan teşkilâhn diğer dört vilâ yette tatbikı için çalısıldığuıı söyîedi. Kanun kabul edildi. Bundan sonra Adliye teskilât lâyihaımm müzakeresinde Hüsnü Bey «tzmir» temyiz mahkemesinde bir zaruret oseri olarak ihdas ed^en raportörlüklerin ne derece faydslı netice'er verdiği ve ne kadar devam edeceği hakkındaki suaüne Adliye Vekili Saraçoğlu Şuk rü Bey verdiği cevapta, raportörlüklerin çok fayd?h neticeler verd'ğmi ve zaruret ortadan kalk+ıktan sonra dahi bhkısmmm devammda fayda gördüğiinü söyledi. Kanun kabul edilerek celse dağüdı. Öğleden sonraki içtimada bütçenin varidat kısrrunın müzakeresine başlandı. Maarif Vekâletmce meccanen okutturulacak talebeler miktannda Hüsnü Bey «tzmir», konan bu tahsisatla kanunda b''n talebe okutturulacağı musarrah olduğundan Vekâletin daha fazla talebe okutmasmın önüne geçîld:ğini söyle • dikten sonra devamla cVekâlet belki Masraf bütçesi kabul edildi Masraf bütçesi Ankara 30 (A.A.) Büyiik Millet Meclisince müzakereti intaç ve kabul edilen masraf büt • çesi su suretle taksim edilmiştir: Büyük Millet Meclısi 2 459 682 386 792 Riyasetlcumhur Başvekâlet 1.153 321 565 500 Divanı Muhasebat 218193 Şurayı Devlet 180.504 İstatistlk U. M. 611.986 Dlyanet Islerl Maliye Vekâleti 12 245 839 44 836 736 Düyunu Umumıye Tapu ve Kadastro 1.094 112 Gümrük ve İnhlsarlar 4 962 455 Vek&leti 4.217 908 Dablliye Vekâleti 95 944 Matbuat Mödürlüğu 4 107 499 Emnlyet İslerl U. M. 8 679.379 Jandarma U. K. 3 085140 Harlciye Vekâletl Sıhhat ve İçtimal Ma 4 742 884 avenet Vekâletl 8 663.478 Adliye Vekâleti 8 710 995 Maarif Vekâletl 12 402 807 Nafıa Vekâletl 2 415 250 İktısat Vekâletl 4 987 611 Ziraat Vekâleti 40 964,881 Milll Müdafaa kara 4 483 774 Millî Müdafaa hava 3 808 818 MU11 Müdafaa denlz 3.290 643 Askerl fabrikalar 603 505 Harita dalresl 184 075 634 Umum yekun imkân bulabilir ve ayni para ile daha çok talebe okutabilir» dedi. Maarif Vekili Hikmet Bey, verdiği cevapta bunun sayam arzu olduğunu, fakat maddenin değifthrilmesini rica etti. Cenevredeki müzakereler Vekfl Bey diğer bir suale de önümüz • deki sene meccanen okutturulacak talebelerin Galatasaray gibi yüksek mek • teplerde de okutturulacağuu bildirdi. Madde aynen kabul edildi. Bu aralık Ziya Gevher B., Pertevni; yal ve saire gibi is mlerin kaldınlmasmı ve bu istmlerin talebe üzerinde iyi bir tesir bırakmadığuu söyledi. Sım Bey «Koeaeli», bu mektepleri yapanlann irimlerinin tebdili doğru olmadığını söyledi. şayani dikkat teklifler yaptı Hacı Mehmet Beyin bir teklifi Buğday resmmden temm edilen vandahn müzakeresinde Hacı Mehmet B. «Muvazenei umumiye kanununda bu varidatm bir madde olarak kaydini teklif ederim» dedi. Maliye Vekili, buğday kanunumm 17 JJci maddesmde bu varidatm bütçe de nazim varidat h?nesine dahil ol • dağunu söyliyerek ona da kaydoluna • caktir, dedi. ' Hacı Mehmet Bey tekrar soz ala • rak noktai nazarmı müdafaa etti. Ne • ticrde madde aynen kabul edildi. Bütçenin heyeti umumiyesi r e ye kondu. 238 reyle kabul edHdi. Cenevre 30 (A.A.) M. Hender • son, dün silâhsızlanma konfrransmm amumî komisyonda, 20 kadar nazınn ve kalabalık bir kütlenrn önünde silâhsız • lanma konferansınm tarihcesini yapnııs ve amelî bir sureti hallin lâzım oldu ğunu sövlemUtir. Cenevre 30 (A.A.) M. Litvinof silâhsızlanma konferansmın umumî ko: m*svonunda. söyled ği nutukta hali hazurdaki ihtilâflarm telifi hnkânsızlığt noktasmdan hareket ederek silâbsız • lanma meselesme bir sureti hal buhnak 9 mümkün olm dığmı söyledikten son : ra, evvelce tam ve umumî b r silâhsız lanma teklif etmiş olan Sovyrt heyeti murahhasasmra şimdi silâhlann kıs men tenkisi sistemîne iştirake âmade oldo«unu bildirmisHr. M. Litvinof nutkunun Vr yerinde demiştir ki: « Programlarmda baskasma ait topraklcrm fethi gayesmi takip eden memleketler müvaceb^nde takip edilecek hattı hareket meselesi mevzuu bah'stir.» M. Litvinof son seneler zarfrada bazı memieketlerde vuku bulan hâdise • leın konferansa doğrudan doğruya gayesine vüsul ve bir mukavele tes • biti imkâmnı vermiş olduğunun açık • ça tanınmasınm daha cesurane bir hareket olup olmıyacağını sormustur. Bir mukavele eld« ed'iebiimek için hemen tekmil devletlerin muvafakati Ismet Paşa Hz. nutkunu cumartesi gUnii söyliyecek Ankara 3 0 (Hususî Muhabinmiz • den) Basvekil Ismet Paşa Hazretleri, bugün irat edeceğîni bildirdiği memleketin dahflî ve haricî siyasetme te • mas eden mühim nutukiarmı cumartesi günkü Meclis içtimamda irat edccekleri anlası!mak£adır. M. Litvinof lâzımdır. V e bir tek büyük devlet dahi bu işin âkim kahnasına sebep ola • bflir. Buna mukabil, enmiyet tedbirlerine vâsd olmak için îttif ak elzem de ğildir, o suretle ki, muhalif devletler bulunsa dahi, bu hal diğerlerini, em • m'yetlermi arbraeak tedbuier tesisi i çin bağlannı daha ziyade srinlaştınnak» tan hiçbir suretle menetmemrlidir. M. Litvinof emniyet meselelerinia konferansa yabana olmadığun bildi (Mabadi uçuncu tahifede) M. Mussoliniye göre sulh Amiral Togo Japonya, Çuşima kahramuzır bir şeydir! manını kaybetti Duçe: «Bir kadın erkek için nasıl lâzımsa harp te beşeriyet için öyle lâzımdır» diyor Maten gazetesine Romadan çekilen bir telgrafnamede Musolininin Italya nın ıktuadî ve malî vaziyetini izah için irat ettiği nutuk hakkında tafsilât ve rilmektedir. M. Musolini evvelâ ltal • yanm malî ve ticarî vaziyetini izah ettikten sonra, sözü siyasî sahaya intikal ettirerek ezcümle demiştir ki: « Ortaya, manasız sekilde atlnuş bir silâhsızlanma meselesi, bir de Tu\. ve Şark meselesi var. Teslihatı gençleştirmek lâzımdır. Aksi takdirde Amerika ve Japonyanm leslihatı üe bir mukayeseye tahammül edemiyecektir. Harp, belki de beseriyetten ayrıbnaz bir hâdisedir. Bir kadın erkek için nasü lâzımsa harp te beseriyet için öylece lâzımdır. Felsefe ve zekâ noktaî nazanndan, ben ebedî sulha inanmam. Sulh hıssi yıprabcı bir şeydir ve beşerin htri vasıflanna uygun değildir. Fakat dahilî işlerimiz için çizdiğimiz program, ttalyanm uzun bir sulh devresi istemesine saik olroaktadır. Hâdisat herne şekilde etmek değil, belki buğdayı kıymetlendirmek lâzımdır, ve işte tnesele budur. Buğdayı kıymetlendlrirken fazla istihsalin önüne geçmek te lâzım olduğunu derhal farkederiz. Türk buğdayını kıymetlendirme tedbiri buğday ziraatimizin nihayet şim diki haddinde tahdidi tedbirile beraber dusünülecek bir i'tir. Olsa olsa bu münasebetle buğday ziraati mizi ıslah edebiliriz. Elimizdeki müstesna fırsatla böyle bir gayeyi dahi temm edebilirsek elbette bir taşla iki kuş vurmuş oluruz. Şimdiki istibsal derecesine göre biz Türk buğdayını köylünün beher kilo buğdayda eline 6 kuruş geçe cek veçhile kıymetlendirilmesini istiyoruz. Buna mukabil şehirlerde ve kasabalarda ekmeğin beher kilosunu 1 1 1 2 kuruşa yemeğe muvafakat edersek mesele yalraz bir cephesinden değil, birçok cephe»inden birden halledilmiç olur: Evvelâ buğdayın beher kilosunda köylünün eline 6 kuruş geçsin demek, durup dıarurken memleke ı Yeni Bulgar Jhükumeti kendi fırkasını feshettî .. Bulgaristanda mevcut diğer siyasî fırkaların da bu yolu takip etmeleri bekleniyor ran kendi fırkası için vermesi çok Sofya 29 (Huiyi karşılananıstır. susî muhabiri Diğer taraftan (Zveno) grupu er* mizden) Yeni kânından bir kısmı mühimminin idaı^eyi eline a Yu^oslavya ile çok sıkı münasebetlan ( Zveno ) leri vardu Bu münasebetler (Zveno) grupu diğer fırffrupu idareyi ele aldıktan sonra kaL&ra misal olBulgaristanın Yugoslavyaya karşı mak üzere budiğer Balkan memle'ketlermden aygün neşrettiği rı bir siyaset takip edeceği hakkınbir tebliği res da kuvvetli şüpheler uyandnmıstı. mile kendî kenŞimdi (Zveno) grupunun böyle disinî feshetmi*:kendi kendini feshetmesile hem vetir. Bu «rupunaşiri efkân o B"? ?</or Basvefrlı M. ni kabine bu şüphelerden kurtul • muş oluyor, hem de siyasî fırkala lan (tzgrev) gaKimon Gorgiyef rın artık Bulgaristanda ecnebi nüzetesi de artık intişar etmiyecektir. Yeni hükumet istinatgâh olarak mil fuzunu sokmaya alet olamıyacakları, yeni kabmenin Balkanlarda Bulletin bütün kuvvetlerini. yani fırka gar millî menafnne uygun bir siyafarkı gözetmeksizin bütün efradı set takip edeceği ve hiçbir Balkan milleti tanıdığı için (Zveno) grupudevletini diğerme tercîh eylemiyenun ayn bir siyasî te'ekkülü gibi ceği anlaşılmış bulunuyor. meydanda kalması Bulgaristanda yeni bastan fırkacıhğa meydan ve(Zveno) grupunun kendisi ve garebilirdi. Yeni kabine mevkii iktizetesi hakkında verdiği set karan dara, Bulgaristanda fırka ihtiras baslamnçtır. Bulgaristanda mevcut larma set çekmek ve memlekette diğer siyasî fırkaların da bu yolu takuvvetli, yaratıcı bir idare kurmak kip edecekleri ümft edilmektedir. üzere Reldiği icin bu volda ilk ka MEMDUH TALÂT üzere Reldıerı îcm DU voıaa HK ıa< • ««».>. . millllMIIIIIIIIIIMIiniMIMllllMIIMMHflllMIIIMIIHIIIIIIIIIHİIIinillllllilllllllllMIIIIIIIUIIIIIIIItllliniinilllllllllllllllllllllllllllllllllHtlllllinilllMIIIIII Tokyo 30 (A. A.) Amiralv Togo saat 6,35 te ölmüştür. Vaşington 30 (A.A.) A miral Togonun ölümü haberini ahr almaz., M. HuII, Amerika mn Tokyo sefk'i M. Grevve Japonyaya Ame" rika halkının ve Meshur Japcn hükumetinin aa Amiralt Togo mimî taziyetlerini bfldirmeği tebliğ et • nustir. CUMHURlYET 30 sene evvelki RusJ'pon harbinde Japon donanmaımı idare etmiş olan büyük ve muzaffer Japon deniz kumandanınm ölümü, Amiralin tekaüde sevke • dilmiş olmasına rağmen, millî bir matem teşkil edecektir. Amiral Togo, Japonyaya zafer ler, şerefler ve ülkeler kazand'ır • mış bir kumandandır. Japonya, bugünkü satvetini ve emperyalizmini onun kazandığı zaferlere medyundur. ttalya Başvekili M. Musolirçtecelli ederse etsin, faşizm direktifi ile yetişen ttalyan milleti, onlan, emin ve müsterih bir disiplin ve irade ile karşıhyacakhr.» .. • . ı >i • ı.; î ^ Af\ tin müstahsil muhitine 30 40 : l mi yon lira dağıtmak demektir. Bunun millete ve devlete ne büyük ferabhk vereceğrni izaha hacet yoktur. Saniyen ekmeği 1112 kuruşa yemeğe muvafakat etmekle hükumetin eline de bir o kadar, yani 3 0 4 0 milyon liralık bh* manevra kabiliyeti vermiş olur uz. Hükumet bu sayede hatta, tzmir meb'usu Halil Beyin ded'iği gibi, halkı sıkan bazı vergiler üzerinde hafifletme yolile tasarruflar icrasına bile muktedir olur. tşte Türkiyedeki buğday meselesi budur, ve bizim gördüğümüze göre son kanunla bu maksada doğru bir adım daha atılmıştır. Bu sene süoiann mütebakin de inşa oluna rak mşallah gelecek sene doğrudan doğruya meselenin kendîsi ele almmış olur. Dünya buğday vaziyeti öyle bir İki senede düzelebilecek gibi görünmüyor. Binaenaleyh biz ergeç buğday meselesini hayatî bir madde olarak ele alacağız. Buna mecburuz. YUNUS NADÎ t r t Muhtekirler faaliyette Bazı esnaf yeni vergilerin tatbikından evvel fazla ma! alarak vergi kaçakçılıgına hazırlanıyorlar Bazı maddeler üzerinden müdafaa vergisi ahnacağı için piyasadaki açık gözler, verginin tatbtkma başlanma dan evvel harekete geçmişlerdir. BU hassa perakendecilerin, mebzul mik tarda çay ve kahve mubayaatına gıriştikleri görülmektedir. Bu talebin faılalığı çay ve kahvenin toptan satış fiat lerini de arhrmıştır. Gene bazı peraken' deciler de, depo ve fabrikalardan mühim miktarda rakı ve sair içkilerden alnuşlardır; fakat küçük tacirlerin elle • rindeki mallar da beyanname ile tesbit edileceğinden verginin tatbikından sonraki fiat farkım kazanmak istiyen bu gibi şahıslann umduklan husul bulmıyacaktır. Esasen alâkadar daireler den bazıları da herhangi bir vergı kaçakçılığuta mâni olmak üzere tedbir almağa başlamışlardır. Bu meyanda Piyatada hararetli altşverişlere aebep olan maddelerden biri: Kahom (Mabadi ikinci tahifede) jîvvelki gün şebrimizde başlıyftn yağmur bir müddet devam ettik ten sonıra durmuş, hava dün ak fama kadar kapalı kaldıktan sonra açıltniştır. Maamafih hafif bir soğuk vardır. Yukarıki resim havanın kapalı bir zamamnda alınmıs bir enstaa • tanedir. ^ç.