21 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Bütün Türkîye Mehmet Efendi Mahtumları Kahvesini tçiyor îst Mısırçarsısi kapısı kar?ı;ında umhur : NO. 3 6 0 5 Telgraf Te mefctnp adresl: Comhuriyet. Istanbul Posta kutusu: İstanbul, No. 246 Telefon: Başmuharrir Te evl: 24290, Tahrir heyetl: 24298, tdare re matbaa kısnüle Matbaacılık ve Neşrfyat Şlrketi, 24299 934 yazhk Ipekli emprime kumaşlanmız GELMİŞTİR İ 2 I MajflS 1934 BURSA Sofyadaki hükumet darbesi Iktısat savaşında yeni bir zafer Bu hareket iktısadî tedbirler iizerin En büyük mensucat fabrikamızın de kaldıkça kimse birşey söyliyemez temeli dün Kayseride merasimle atıldı Fakat azçok taarruz ihtîmallerini de taşıyan haricî temayülleri sezilecek olursa bunun nahoş tesirler husule getirmesi ve başkalarını bazı tedbîrlere sevketıresi zaruri olabilir ospodin Muşanof yeni bükumeI tini teskil ile ugrasırken Sofyada bir gecelik hareket ve faaliyetle aakerî parti vaziyete hâkim olmuş ve ertesigün Kral Bori» Hazretl«ri o M n u m kadar hatır ve hayalde olmı • yan yepyeni başka bir hükumetin te • şekküKi ve onunla beraber Sobranya • nm feshi kararnamelerini imzalamtştır. [Yeni bükumet beyannamesinde memlekette vukua gelen bu tebeddülün Kral tarafından yapılmış olduğunu tasrih eyliyor. Bununla hükümdarm bükumet taklibinde askerî partiyle daha evvel anlaşmış ve bunu muvafık buIarak terviç te etrais olduğunu mu anlamak lâzandr? Bunu batta zannet meğe dabi mahal yoktur sanmz. Çiinkü devlet reisi gayrimes'uldür, busu • sile bu çetit mes'uliyetli btr iş deruhde edemez. Krakn imza ettiği karar • namelerin roe»'uliyeti bittabi onlan bazırlamış olan hükumete aittir. Vaktile Bulgaristanda Mufanof hü • kumetintn bazı zayıf taraflannı teşrih ettigimiz suada bu zayıflığı icap eden sebeplere de işaret etmiştik: Memle kette yaşıyan komitacılık zihniyeti. Bulgaristanda iktidara geçen ber hükumet herhangi bir siyaseti takip e • derken ortada gözle göriilen elemanlardan başka gözle göriilmiyen gizli bası teşekküllerin temayüOerini de nazan dikkate almak mecburiyetindedir. Yoksa orada meselelerin sokak başı cinayetlerile halli yoluna gidildiği görülebiür. Bununsa ucubucağı yoktur. Çünkü bu türlü dnayetler, kabile hayatmuı kan gütrne davalan gibi, bir ondan, bir ötekinden diye ilânihaye devam ed«p gidebilir. Bu defaki hükumet darbesi kan dökmeğe meydan vermeden tahakkuk eden derlitoplu bir harekettir. Hâdiseptn bu tarafı olsun memnuniyetle karşılanmağa lâyıktır. Iktidann şu veya bu ellerde bulunması hesabına kanlı mücadeleler da hilde, hariçte herhalde nahoş tesirler bırakmaktan hâli kalmazdı. Bu netice bu suretle tahakkuk etmiş olmak için polisin askerle müşterek hareket ettiği ve taklibin müdafaa kuvvetlerince ih zar edilmiş bulunduğu anlashyor. Po • lis ve asker ihtilâli idare etmiş olunca Muşanof tamamen müdafaasız kalmış demektir. Bu vaziyet önünde yeni te şekkülün hal ve mevkie hakimiyeti el • bette söz götürmez bir zaruret olacaktı. Hükumet darbesine gösterilen esbabı mucibe memleketi kasıp kavuran iktısadî buhranın hrka ihtilâflarile daha içinden çıkılmaz derecelere sürükien diği keyfiyetidir. Bu işlerin fırka mü nazaalaruu bertaraf eden kuvvetli el Jerde müttehit kuvveüerie idaresine lüzum görülmüş demektir. Bu liizumu en ziyade ordunun takdir etmiş oldu • ğuna da hiikmetmek lâzun gelir. O halde evvelki günkü hükumet darbesile fcomşumuz Bulgaristanda bir diktatür teessüs etmiş oluyor demektir. Sobranyanın ne olacağı henüz malum değilse de derhal yeni intihabata geçilmiyece ğ!ne muhakkak nazarile bakmakta bata yoktur. Siyasî fırka mücadelelerinden şikâyet eden bir hükumet darbesinin mevcut kanunla intihabat tecrübesi yapmaktan uzak kalmağa itina etmesi tabüdir. Eğer Bulgaristana mutlaka bir millet meclisi lâzunsa onun nasü teşkil olunacagmı askerî ibtilâl heyeti tayin edecektir demek olur. Umumi Harptenberi parlmantariz • min bir buhran geçirdiğini hep biliyor ve ftliyatile de görüyoruz. Bulgaristanda vukua gelen hâdiseyi herşeyden evvel bu zümreye ühak etmek lâzım dır. Ancak parünantarizm, bilhassa tatbikatındaki güçlükten dolayı, azçok modası geçmiş bir usulse onu rasgele herhangi bir şekilde diktatörlükle telâfi etmek te o kadar kolay değildir. Her fekflde gene millet efkân umumiyesine istinat etmek lâzım gelecektir. Fransa Başvekil İsmet Paşa dün Kayseride löyledigi mühim nutukta: «Memleketin kurtuluş hareketinde en inandırıcı ve en parlak delil, fabrikaları kurmak ve onlan işletmekte gösterdiğimiz himmet ve liyakat olacaktnr» dedi Sofyadan gelen tafsilât Erkânı, sivillerden mürekkep olan askerî diktatörlük nasıl kuruldu? Kral, şehir kuşatıldıktan sonra kabul ettiği heyetin taleplerini evvelâ red, sonra kabul etmiş Kayseri 20 (A.A.) Basvekii Hazretleri beraberlerindeki zevmtla birlikte bugüm saat 10 da Kayaeriye gelmisler ve istasyonda hal • kın coşkun tezahüratile kar>ılan • mışlardır. Şehir baştanbaşa donan miftır. V«ll ve Belediye Reisi ve Kayseri meb'uslan Basvekil Paf* Hazretlerini Himmetdede istasyo nunda karşılamışlardır. İsmet Paşa Hazretleri istasyonda kertdîlerini seIftmlıyan askerî kıt'ayı teftiş ettik ten sonra fabrikanm karulacajı haya gitmişlerdir. Burada bir müd det tstirahat ettikten sonra Paşa Hazretleri fabrika binan hakkmda kendilerme verilen tzahah büyük (Mabadi alttncı tahifede) Fethedüen Balgor Meclisinin binom Yeni Başvekilin \ gazetecilere beyanab Londra 20 (A.A.) Bulgaristanda yeni kabinenin Dctidar mevkiine ne suretle geldiğine dair atideki mütemmim malumat aunmiftn*: «Saat 2 de, Sofya sehri asker tara • fından kusablmtştır. Kral Borise gön derilen bir heyet, fırkalann rekabeti yüzünden memleketin düşmüş olduğu sayanı esef vaziyete nihayet vermek için, parlâmentonun feshfle yeni bir hökumet tefk3ini riea etmistir. Royter ajansmın haber verdigine gorc, Kral «vveli bu takbi red üe kar • fdamtş fakat buahare kabul etmiftir. tçerisinde iki jeneralin de dahil bulunduğu yeni kabine saat 17 de Uk içti • maraı aktetmiş ve takip edecegi siyasetin memlekette hükumet nüfuzunu iadeye matuf olacağuu mübeyyin bir beyan name neşreylemiştir. Bu hükumet darbesi tek silâh pat • Gazi Hz. nin Samsuna Maliye Vekâletindeki koayak bastıkları gün misyon dün de çahştı Yeni vergiler Ankara 20 (Telefonla) Maliye Vekâletindeki komisyonu mahsus bugün de Maliye Vekili Fuat Beyin riyasetinde geç vakte kadar tetkikatta bulunmuştur. Bu tetkikatm ancak 2 . 3 güne kadar biteceği anlaşıl maktadır. Bugünkü içtiınada çay, kahve, kakao ve sair mevattan gümrükte iliveten alınacak istihlâk vergisile meşrubatı küuliye, tütün ve sigaradan alınacak verginin ne suretle alınacaği tetkik edilmiştir. Söylendiğine göre bu verginin sigara fiatlerine zam ve tneşrubatı küuliyeden inhisar resminin arttrnlmasi suretile almması muhtemeldir. Bu mes'ut hâdisenin yıldönümü Samsunda ve memleketin her tarafında merasimle kutlulandı (Mabadi befinci sahifede) Tahkikat ilerliyor Metr Salem ve Leon Faraci Efendiler dün tekrar sorguya çekildiler, İstanbulda da eski şirket komiserinin malumatına ~ müracaat edildi Ankara 20 (Telefonla) MüddeU umumiUk Metr Salem ve Leon Faraci Efendiler hakkmdaki tahkikatma bu • gün de devam etmiş, maznunlar tekrar sorguya çekilmişlerdir. Bugün Nakit Işleri Müdürü Halit Nazım Beyin malumatıne mlrracaat edilmiş, maznunlann ne vakk daireye geldikleri ve bu gelişlerinde telefon isini takip e dip etmedikleri sorulmustur. Bilhassa Metr Salem ile Faraci Efendilerin te lefon işini t'kip edip etmedikleri, şir ket tarafından bu is içra tavzif o'unup olunm'dıklan noktalan ehemmiyetle arastm'maktadır. Müddeiumumilik İstanbulda alınan ifadelerin gelmesini beklemektedir. Bunlarm yarın gelmesi muhtemeldir. Mevkuflar Tevkifanede ayn, ayn oda'arda bulunmaktadırlar. Leon Fa raci Efendi teessüründen ağlamaktadır. Metr Salem konuşmamakta ve yemek Feci bir cinayet Bir kadm komşusımu saçlarından sürükliyerek öldürdü Samtanda Gazi heykell Samsım 20 (A.A.) Gazi Hz. nm memleketi kurtarmak için Samsuna Uk muvasalatlan tarihi olan 19 mayıs 335 gününü tesit için memleke • timizde her sene rapılan fevkalâ de merasim dün dahi büyük bir beyecan ve alâka ile tekrar edilmif (Mabadi üçüncu tahifede) ııııımıııııııııiMiııııııııııiHiııııı»HnıııiMiııııtıiHiııııiHnnnıiHiHiıııuıiHiııiMiıınııııııııiHiıııııııııııınııınııınıınııııiınıııiiHrıınHiııııınıımıııı Marsilyalı tacirler heyeti Bir kısım azalar dün Ankaraya gittiler, İstanbulda kalanlar da fabrikaları gezdiler Katîl Tcadtn yaka Fadanm kurbanı landtktan sonra Munite Hanım Evvelki aksam Topkapıda Pazar • tekke sokağında oturan Leylâ Hanım isminde genç bir kadm, komsusu Münire Hanımı, saçlarından çekerek öldürmüstur. Cmayetin sebebi, iki ailenin çocuk • lan arasındaki kavgadır. Bu kavga ya hırslanan Münire Hanım, Leylâ Hanımın çocuğunu dövmüştür. Leylâ Hanım bundan müteessir olarak sokak ortasmda Münire Hanımı saçlarından yakalamış ve baygın bir halde yere serdikten sonra kend isini bırakmıctır. Vak'a yerine yetişenler Münire Hanımı ölü olarak bulmuşlardır. Katil kadm yakalanmsştır. Evvelce mütead'dit defalar Timarhaneye gkip çıkmış olan Leylâ Hanım dun Adliyeye mevcuden gönderilmiştir. Maznunlann müdafaattm deruhte ıııııııııııı ?1 M.? (Mabadi dördüncü tahifede) „ , ,,riıı ıiii ııııııııııııııııııııt eden avuhatlardan • a • Sadettin Ferit B. a . IIIIIIIIIIIUIIIIIHIIIIIHIHIIIIIIIIIIIII III.IIW»UMIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIII da Dumerg meclisi ihmal etmeğe lüzum görmeksizin ve parlmantarizmı boz maksızın dahi yalmz millete dayanarak iş görebilm«tir. Bulgaristandaki yeni hareketin kuvvetle başlıyan 3k safha sını akıl ve itidalle idame ederek husu•Oe memleketin her çeşit efkânnda kendi lehine bir ekseriyet kazanması te • menniye lâyıkbr. Bulgaristanm Balkanlarda nazik bir mevki sahibi obnası orada askerî bir hareketle vukua gelen tebeddülün bütün dünyaca ve hususile komşu memleketlerce dikkatle takip ve tarassudunu icap etmesi tabüdir. Bu hareket Bulgaristan dahilinde iktısadî buhranı hafifletici tedbtrler üzerinde kaldıkça kimsenin birşey demege hakkı yoktur. Hareketin azçok taarruz ihti mallerini de taşıyan haricî temayülleri sezilecek olursa bunun nahoş tesirler husule getirerek ona göre de başkala nm bazı tedbirlere sevketmesi zaruri olabilir. Bulgaristan vaziyeti muvacehesinde henüz hakikî malumata malik değiliz. Dahilî Bulgar işlerine karışmak hiç hatmmızdan geçmez. Bilâkis komşu memleketin sükun içinde daha refahh bir hayata mazbariyetini temenni edebili riz. Haricî temayülâh itibarile vaziyetin her ihtimale karşı büyük ehemmi yetini de saklamaga asla lüzum görmeyiz. Franmz taeirleri Cibali fabrikastnda Birkaç gündenberi şehrimizde bulunmakta olan Marsilya Ticaret Odası heyetinin azalan dün sabah saat onda Ticaret Odasım ziyaret etnislercfin Frartsız taeirleri, Oda erkânı tarafından karşılanmjş ve aktedilen bir içtimada Marsilya ile Istanbul arasındaki ithalât ve ihracat vaziyet . YUNUS NADl (Mabadi Bguncu tahifede) (Mabadi dördüncü tahifede)