16 Mayıs 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 5

16 Mayıs ı c 34 Zavallı Antakyalılar Heyetimize gösterdikleri hüsnü kabul aleyhlerine hücum vesilesi yapıldı «Bize acımak zamanı gelmiştir. Anayurdun şefkat ve himayesine en çok bugün muhtacız» diyorlar (Birinci sahifeden mabat) (Aztag) gazetelerinin ayni membadan alınan direktiflerle yaptıklan hücum lar Tiirk Antakyaldarı cidden müteessir ve ömitsiz bir hale getirmeğe baş lamışhr. Hâdise biitiin hakikatile meydandadır. Halk, kardeş Cumhuriyetin kardes valisine ve heyetne karşı içinden gelen bir muhabbet ve samimiyetle, istikbal merasimi yapb, onlan alkışladı ve içinden tasan hisleri «yaşa» seslerile izhar etti. Fakat bu muhitte eksik olmıyan münafıklar bu sesleri bir manevra ile a leyfate bir silâh yapmakta gecikmediler ve bu «yaşa» seslerine «kahrolsun!» seslerini de ilâvede beis görmediler. Guya halk, «kahrolsun Araplar! Kahrolsun Fransıziar!» demişlermiş!.. Antakyada çok uyanık, münevver ve herseyi müdrik şuurlu bir Türklük vardır. Onlar mevkiin nezaketini ve şu günlerde Tiirk Fransız dostluğa nan aldığı sekil ve manayı çok iyi takdir ederler. Binaenaleyh yaşasın derken, Fransızlar ve Araplar içm ckahrnlsunlar» demekte bir menfaat bulunmadığını, buna liizum olmadığını bi ürîcr. Fakat dediğimdiz gibi burada daima bulamk suda balık avlamakta men • faat görenler ve casusluğu kendilerine mes.'ek ve maişet yolu yapanlar eksik değ>1dir. Bunlar bu oyunlannda da tnuvaffak oldular ve umumi bir hücuınu davet ettiler. Mandater fransanm Antakya «an • cağmda tatbik ettiği ve muvaffak ol • duğu bir sistem vardır: Btmu şu iki cümle ile hulâsa etmek kabfldir: Tiirklerle Araplar ve sair unsurlar arasmda daima kapanmaz bir uçurum açmak ve sırasına göre Türkleri Araplara, Arap ve sair unsurlan Türklere saldırmak!. Bir ay evvel Antakyayı ziyaret eden Şam izcileri, Arap marşı söylemek is t«nişler,"fakal Fransızlarm birkaç adann tarafmdan menedilmişler ve haka rete uğramışlardır. Hâdise, içyüzü bu 3cen Şam gazetelerine bambaşka bir şekilde aksettirildi. Bütün kabahat Antakya Türklerine yükletildi ve Tiirkle • rin Araplığa karsı bir hakareti suretinde büdirildi. t Antakya Türkleri, Ankara itüâfna mesile verüen haklan olsun istemeği kendileri içm lüzumlu görüyorlar. Bu itibarla Suriyelilik fikir ve cereyanına karşı daima hissen muhaliftirler. Su • riyeliler i»e buralan daima Suriye olarak gönnek ve yutmak hevesine düş • müşlerdir. Şu halde bundan âlâ tefrika, kargaşabk vesilesi bulunabilir mi? Her hâdise, her 3d taraf için her zaman mökemmel bir körük vazifesini görür! tskenderun sancağında ve bilhassa Antakyada memurlann yiizde doksa • mm Şamlı, Halepli, Hama ve Humuslu Arap memurlarla Aleviler ve ortodoki hnistiyanlar teşkil ederler. Bu, memur istatistiğile inkâr kabul etmez bir ha kikattir. Yalnız Fransızlar bu vaziyeti, sancak Türklerine karsı Şam hükume tfnin hareketi ve muamelesi olarak tanıttnak ve Antakya Türklüğünün his • lerine hitap ederek «görüyor musunuz, her fenalık size Şamdan geliyor!» de mek isterler. Halbuki, vaziyeti müdrik olanlar çok iyi büirler ki, Şam hükumeti Fransız müstesarlaruım elinde oyuncak o lan bir hükumetten başka birşey değildir ve Fransızlar istemedikçe, bütün bu ülkede bir sinek bile kanadını kımıldatamaz! 'Cumhuriytğ îdman senlikleri ı Maarifle Federasyon arasında ihtilâf çıktı Şilt maçları Bu hafta on takım arasında miisabaka yapılacak Şehzadebaşı faciası Vatmanla şoför tevkif edildl Kazada Belediye ile Tramvay Şirketinin de mes'uliyeti görülüyor (Birinci »ahifeden mabat) nm hazırhk tahkikatı dün bitiril • miş ve mes'uller meydana çıkarıl • mıstır. Meseleye hâdiseyi müteakıp vazıyet eden Müddeiumumî muavini Celâl Bey, miktarı 30 u bulan sahitleri d'inledikten sonra vak'aya ait tabip ve fen raporlarını tetkik etmiş ve Ingiliz seyyahı Madam Pavhrf ölümü dolayısile ağır bapis cezasım müstelzim bir suç olan musademe . nin müsebbiplerinden şoför Kegamı hastanede istiçvap etmiştir. Maznun şoför, önüne bir otomobil çıktığı ve yol bozuk olduğu için, tramvay yoluna direksiyonu çevirmeğe mecbur olduğunu ve tramvayla karşılaştığından kazaya mâni ola madığını iddia etmiştir. Müddeiumumilik, yarah olan suçlu şoförün tevkifine lüzum göstermiş ve vatman Mehmet Efendlyi mevcuden tahkikat evrakile birlikte dün akşam saat on yedi buçukta birinci sulh ceza mahkemesine göndermitir. Iran Şahı Hz. 10 haziranda hududa gelecekler Galatasaray basketbol şampiyonu oldu Buna mukabü, ötetaraftan Araplara yapılan telkin de kolayca tahmin edilebilir: «Türkler Arap memur istemi yor, Araplığa ve Suriyeliliğe biaman Sofya «Hususî muhabirhniz • düşmandırlar!» den» Bulgar matbuatmın neşri • tste müstemleke siyaseti ve ifte zayatraa bakılırsa Bulgaristan ve Yuvallı müstemleke halkıl ttanistan arasında tnevcut ihtilâflı Arap matbuatmın bütün hücumlan • meselelerin halli için aylardan m ayn ayrı yazmak veya hulâsa etmek beri cereyan eden müzakerat artık lüzumsuzdur. Bunlar malum nakaratkat'î bir safhaya girmis bulunuyor. tan ibarettir: «Antakya Tiirk değfl, Araphr. Orada Türklük yaşamamah • Birkaç gün evvel Yunan hükumeti Bulgaristamn Atina sefiri vasıta dır. Hükumet gözünü açmah ve bu sile bu ihtilâflı meseleler hakkında Türklere vatan hiyanetinin ( ! ) ne deYunan hükumetinin son karannı mek olduğunu bildirmelidir! Türklük Bulgaristana bildirmiştir. Yunanis • iddia edenler defolup (!) Türkiyeye tan bu ihtilâflı meselelerin hallin • gitmelidirler..» de şimdrye kadar olduğu gibi ko • Bilemeyiz ki, bu haller daha nekadar sürecek ve bu altuı topraklarda ök misyonlarla çahşmayı değil, doğrudan doğruya diplomasi tarikini teksüz kalan ırktaılanmız daha nekadar lif etmektedir. inliyeceklerdir? Her vesile üe tazyik ve tahkir edilen, bütün haklan ellerinBugüne kadar Bulgaristamn ta • den alınan zavallı Antakya ve Isken • mirat borçlannm en mühim kastnını denmlulara acımak zamanı gelmiştir. Yunanistan alıyordu. tki senedenbeBir ilhak mevzuubahs değilse bile, ri Bulgaristan tamtrat borcu öde • ortada Ankara itilâfnamesile teyit o • meyînce tabiî Yunanistan bundan Iunan haklar vardır. Bu haklan bura • çok zarar gördü ve Bulgaristandan da yok etmek için bütün zebaniler el bu borçlarına mukabil umumî bir birliği etmişlerdir. Anaynrt ta bir imza tazminat istedi. Şimdi Yunan hükusahibidir. O olsun biraz merhamet edip meti bu son teklifile Bulgaristandan bir kere resmî bir ağızla bir sual sora • istediği bu umumî tazminatı küçültmaz nn? . mekte ve buna mukabil de Mollof • Antakya ve îskenderunralar ençok K&fandaris itilâfnameslne nazaran bugün sefkat ve himayeye muhtaç ol Yunanistandan hîcret eden Bulgar duklannı hissediyorlar. mahachlerine Yunanistanda bıraktki giin evvel Antakya ve tskenderu tıklan emlâke mukabil Yunan hüna gidip geldim. Bura Türkleri ve bu kumetinin shndiye kadar her sene Türklerin uğradıklan haksızlıklara daverdiği paranın simdiden sonra Bulir birçok vesikalar ve malumat topla • gar hükumeti taraf ından ödenme • dım. Bunlan da gelecek mektuplanmsini istemektedir. Yani Bulgar hü • da bildireceğim. ** kumeti tamhrat borçlan için şimdi • ye kadar Yunanistana verdiği pa • rayı simdi Yunanistandan hicret eden Bulgar muhacirlerine verecek • tir. Bu en mühim mesele halledilintran Şahinşahı Rıza Şah Pehlevi Hz. ce geriye kalan diğer ihtilâflı me nm Türkiyeye seyahatleri münasebetfle selelerin çok kolay halledileceği üverilen haberde Şah Hazretlerinin 10 mit edilmektedir. Bulgar hükumeti haziranda trandan hareket edecekleri Yunan hükumetmin bu son teklifine yazılmışsa da müşarünileyh Hz. 10 haziranda hudutta Türkiye toprağına ayak henüz bir cevap vermemiştrr. Bulgaristamn Yunanistanda mevbasacaklardır. cut büyük Octısadî menfaatleri göz önüne ahnırsa iki hükumet beynîn • de birkaç senedenberi mevcut bu ihtilâflı meselelerin çok sürmeden artık haHedileceğini ümit edebiliriz. Çünkü bu her iki memleketin de menfaatinedir. Memduh Talât Yeni bir tesviye tarzile hallediliyor Bu seneki spor şenliklerinkı provasına cumartesi günü saat 15 te Fenerbahçe stadyomunda devam eİstanbul Futbol heyeti riyasetinden: dilecektir. Senlikler gelecek pazar18'5/1934 cuma günü yapılacak şilt tesi günü yapılacakhr. maçlan: Bu sene Maarfi idaresile Fede Fenerbahçe stadmda: rasyon ve Fenerbaiıçe kulüpleri aVefa Kumkapı Hilâl şUt saat 15 te rasında ufak bir ihtilâf çıkmıştır. hakem Sait Salâhattin Bey. Federasyon sahanın şenliklere hasFenerbahçe Kasunpaşa şüt saat 16,45 redilmesi için üç yüz lha istemiştir. te hakem Halit Gallp Bey. Taksün stadında: Halbuki Maarif idaresi geçen sene Beykoz Anadolu şilt saat 13 te ha ayni sahaya yüz lira verdiğmi bil kem Sadi Bey. direrek ayni ücretin alınmasmı tekGalatasaray Altmordu şilt saat 14,45 lif etmiştir. Mesele Vilâyete akset te hakem Ruştü Bey roiş, Vilâyet Maarif tdaresile Fe IstanbuLspor Süleymanıye şilt saat nerbahçe kulübü ve Federasyonun 16,30 hakem Suphi Bey. arasinı buimuştur. Sahamn sahipleri senlikler esnasmda bazı tahrfbat yapıldiğını, geçen sene yapılan tahribatın şenliklerden sonra Kadiköy kaymakamının riyasetindeki komisyon tarafından üç yüz lira olarak tesbit edil diğini ileri sürmüşlerdir. Şoför ne diyor? Yunan Bulgar tazminat ihtilâf ı ADLÎYEDE Tevkıfane gardiyan'arı hakkında tahkikat fstanbul Tevkıfanesinde bulunan bazı mevkırflann sikâyetleri üzerine gardi yan Mehmet, Ali, Yusuf ve Talha E fendüer hakkında Müddehunumilikçe tahkikat yapıhnaktadır. Dün bu gardiyanlar Müdderamumî • liğe celbedflerek ifadeleri almmışhr. Mevkuflar, gardiyanlarm bir kahve ocağı işleterek kendilerinden fazla para aldıklanndan ve fena muamele ertfk''"i'jden sikâyet etmektedirler. Hâkime tefevvühatta bulundu ve... Hafta tatfli kanununa muhalif hareketinden dolayı dün ilrinci sulh ceza mahkemesince 10 lira naktî cezaya mahkum edilen Cafer isminde genç bir tokantacı mahkemeden çıkar ken bazı tefevvühatta bulundu • ğundan tekrar hâldm Salâhattin Bey tarafmdan celbedilerek ceza muh?ke meleri usulünün 379 uncu maddesi mucibince S gün hapsîne karar verilmiştir. Ancak yası nazan ih'bara almmış ve cezası 3 güne indrnierek derbal infaz edilmek üzere hapisaneye sevkedilmistir. Türklügü tahkir mi, Hitler siyasetini m? Ankara Elektrik şirketi sabık me • murlarmdan Matmazel Zarina Zarubi isminde genç bir Musevî kızı aleyhine Türklü?ü tahkir davası acılmu ve mevcuden birinci sulh ceza mahkemesine sevkedilmtştir. Zarina Hanıra, geçen agustosun yrrmi dordünde sirketteki vazifesfne niha« yet verildiği için Ankaradan aynldığmı, Turklüğü tahkir isnadmın bir iftirad?n ibaret olduğunu sH^lemiştir. Hâkim Reşit Eey, kendisi haklon«la A.nkara sulh mahkemesince verilnus bir tevkif müzekkeresi oldugundan infaz edüerek Ankaraya gönderilece|jmi bildinrâtir. Bunun üzerine Musevi Mabnazeli aRlamağa başlıyarak serbest bırakılmasını istemişse de buna imkân ohnadığı, Ankarada mahkemeye müracaat edilecegi cevabı verilmiş ve Tavkıfane ye sevkedilmiştir. Bugün mahfuzen Ankaraya gonderilecek olan Mstmazel Zarina, kendisini gören bir muharririmize evvelce çalıştıpı sirkette bulunan bazı Almanlarra Hitler siyasetine kurban gittiğini, guya türkçenin aleyhinde bulunduğu iddia edildiğini, halbuki türkçeyi ötedenberi çok sevdiğini söylemiştir. Maznun vatman, hâkim Reşit Beyin suallerine su cevap lan ver • miştir: « Bir buçuk aylık vatmanım. Evvelce biletçiydim. Vak'adan evvel Fatihte karakol karşısındaki istas yondan arabamı hareket ettirdim. Beş süratle gidiyordum. Fakat a. rabam sondajlı olduğundan sürati 8 i buluyordu. Seyyah otomobillerinin, tramvay hattınm sağını takiben karsımd'an geldiklerini gördüm ve dikkatle bakmağa basladım. Aralarında beş altı metre mesafe ile geçiyorlardı. Kazaya uğnyan oto mobil bana iki metre mesafede direksiyonu sola kırdı, önümü kesip sola geçmek istedi. Fren yapmağa vakit bulamadım. Çünkü otomobil 35 kilometre süratle üstüme geliyordu. Benim arabam da süratli idi. Frenden evvel makineyi cereyandan ayırdım. Frene el atarken musade • me oldu. Arkaüstü düştüm. önümdeki kontrol aleti dediğimiz makine sandığı yerinden kopmuş, üstü me yuvarlanmıs, tramvayın cam parçalan da başıma dökülmüştü. O vaziyette kalktım. Arabayı durduruncıya kadar fren yaptım. Fa kat araba, kendi hızile iyice yol aldıktan sonra o*urdu. Cereyanı kes meden fren yapmak faydasızdı. Hâdise anî olduğundan cereyanı ke • serken frene sarılmağa vakit bulamadnn. Seyyah otomobillerini da • ha evvel görmekle beraber, böyle önümün kesileceğini aklıma getirmediğim için süratimi azaltmamıştım. Şoför kazadan sonra önündeki otomobile çarpmamak için bu işi yapti. ğım söyledi. Halbuki ben onun önünde bir otomobil görmedim. Kazayı müteakıp ne olduğunun farkında değilim. Çünkü beni götürdüler. Hatta bu yüzden fren, elektrik cereyanında kaldığmdan az daha yangın çıkacakmış. Arabamı kaza o • lan yerde dokuz süratle götürebi lirdim. Fakat bu kadar sürat ver • memiştim. Şoförün, benimle beş metre mesafede karşılaştığı iddiası doğru değildir. Fakat beş metre de olsa durduramazdik. Muhakkak çarpışacaktık. Fren yapamamak heyecandan değil, kazanın anî ulusun • dandır. Ben düştükten sonra ken dimi toplayıncıya kadar arabam kendi kendine yoluna devam etmiş. Buna, arabanm Havz dediğimiz hı. zı sebep olmustur.» Vatmanın ifaderi Vatman Mehmet E/endi dün Utiçvap edilirken kadar hastanede mubafaza alfanda bulundurulacaktrr. Tahikat evrakı. na nazaran hâdisenin mes'ulleri maznun şoförle vatmandan ibaret değildir. Bu işte Tramvay sirketile Bele diyenin de ihmal ve tedbirsizlikleri görülmüştür. Alâkadarların ifadeleri alınmıştır Maamafih bunlann vaziyetleri müstantiklik tahkikatile kat'î olarak anlaşılabilecektir. Diğer yaralılar Musademede ölen tngiliz kadınının zevci M. Pavlın yaralan çok ağırdır. Yarası haf if olan tngiliz seyyahı M. Moris Birtman, hastaneden çı • karak, kendisini tstanbula getirmif olan seyyah vapurile hareket etmiştir. Hastanede üç yarah kalmıştır. ölen Mis Pavlın seyahate çikarken hayatını sigortaya koyduğu an lasılmıştır. Tabibi Adlî, yarahUr hakkmdakl kaPî raporlarını bir hafta sonra vereceğinden şimdilik yaralılann va. ziyetlerine dair kat'î birsey soylenememektedir. Maznun vatman, bugün müstantiklik tarafmdan sorguya çekilecektir. Hâdisede kabahatli görülen şirket ve Belediye memurlarmın da istiçvap edilmeleri muhtemeldir. Orantes vapurile sehrimize gelen 500 tngiliz seyyahı dün sabah ayni vapurla tngiltereye dönmüşlerdir. Evvelki günkü feci kazada ölen ve yaralanan tngiliz seyyahlan yü • zünden vapurun Hmanımızda kal dığı gece verilmesi mutat olan suvare tehir olunmuştur. Vapur matem alâmeti ohnak üzere bayrağını yarıya kadar çekmi;tir. Vapur hareket etti İnsulün garip bir iddiası Müflis, kanunsuz olarak tevkif edilmiş! 11 mayıs tarihile Şikagodan Roy • ter ajansına şu telgrafname çekil miştir: Mister Samuel tnsul bugün mahkamede ispah vücut eylediği zaman vekili müekkilinin kendisinden is tenilen 200,000 dolar kefaleti vere> bileceğini bildirmiştir. Mister tnsul kendisine tevcîh olunan iflâs kanununa muhilli hareket filine karşı nefskıi müdafaadan istinkâf etmis tir. Avukatı mahkemenin Mister tnsulün üzerinde hakkı kazası olmadığım ve çünkü Kepdisinin Yunan arazisinden (yani Maiotis vapurundan) Türk ve Amerikan memurlan tarafmdan gayrikanunî bir suret te kaçınldığını iddia etmiştir. Mister tnsul lâzraı gelen kanuni merasim yapılmaksızm tevkif edildiğini beyan etmiş ve her seyden evvel kendisînin hukukî vaziyetinin tayin edilmesini talep etmiş^jr. Davaya bakan Amerika htihat hükumeti hâkimi Mister Sullivan davanm bu yeni vaziyeti karsısında muhakemenin rüyetini sahya (düne) kadar tehir etmiştir. Vatman ve şoför tevkif edildi? Üniversitede bir tavin Sabık Darülfünun müderrislerfn • den elektrik mü'hendisi Bürhanettin Ferit Bey, Fen Fakültesince elek tro mekanik enstitüsünde evvelce tedris etmekte bulunduğu elektro teknik ve tatbikî elektrik derslerini vermek üzere Ziya Nuri Paşanın ahndıği serait dairesînde Üniversite kadrosuna alıMrmş ve mumaileyh dünden itibaren tedrisatına başla Y A K U T En iyi cins kretn, gece ve gündüz kremi, en müşkülpesent müşterilerin kremi. Hanimefendi S I Z I N kreminiz, Yaylı sazlar orkpstrasının son konseri Şef dorkestr Cemal Reşit Beyin idaresindeki Konservatuvar yayhsazlar orkestrası üçüncü ve son konserini önümüzd'eki perşembe günü saat 18,30 da Saray sinemasında verecek tir. Solistler: Fransa büyük elçisi M. Kammererin kerimesi Matmazel Odil Kammerer ve Konservatuvar mu allimlerinden Muhittin Sadık Beydir. Bu konserde Matmazel Odil Kammerer, Debüsinin danslarmı ve Sen Sansin vals Kaprisini, piyano ile ve Muhittin Sadık Bey Hendelin bir konsertosunu viyolonsel ile çalacaklar ve orkestra refakat edecektir» Hâkim Bey, bu sorguyu müteakıp vak'ada bir însan ölümü olduğunu nazari itibara alarak sulçu vatmanla dava evrkına nazaran bu işte lâka dar görülen hastanedeki şoför Ke gamın tevkiflerine ve fvrakın müstantikliğe verilmek üzere Müddeiumumiliğe iadesine karar vermîştir. Vatman tevkif edilmesinden te lâsa düşerek ağlamağa başlamış ve: < Rica ederim, beni serbest bırakınız!. Uç çocuğum var. Bunlar perişan brr haldedir.ı dlye yalvar • mışsa da vak'anm mabiyetine g'â • re tahliyesine imkân olmadığı kendisine bildirilerek Tevkifaneye gönderiamitir. Kegam yarah olduğundan Tevkifaneye gidebilecek hale gelinciye Şampiyon olan Galatasaray basketbol taktmı Bu seneki Basketbol müsabaka lan bitmis, Galatasaray kulübii Basketbol takmn şampiyon olmuştur. Galatasaray takınu, bu sene şampıyonlugu kazanmakla beraber ye» çenlerde sehrimize gelen Atma Üni vcrsltesi Basketbol takimını da rnağFup etmeğe muvaffak olrauştu. Şampivon takınu tebrik ederiz. Memleketimize Balkanlardan mahacir gelmekte devam ediyor. Resmimiz tağdm, dü gelen yeni vatanda^arunvu, solda Türkiyeyi ziyaret için gelen Romanyalı Türklerden bir grupu glhteriyon