21 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

tCamharivet İN>san ı Casuslar arasında 4 2 liklerin plânını nasıl elde ettim? 31 Nakili: A. DAVER [ Ş e h i r ve Memleket Haberlerî Verilmiyen köy muailimleri maasları Tekirdağına mülhak köy mektebi muallimlerinin iki aydanberi maaslaruu alamadıklaruu ve sıkmtı içinde bulunduklarını ailelerme gön derdikleri mektuplardan öğrendik Memleketin ücra köşelerinde, ge celi gündüzlü gayretlerile köylii çocuklarma irfan öğretmeğe çalısan muaUimlerimizin aylarca parastz ve binnetice muhtaç ve müfkiil vazi • yette btrakılman ddden muteessir olunacak bir hâdisedir. Gerçi mu allim maaşlannın geç ve güç verilmesine maalesef birçok emsalile alıshk. Fakat bu alıskanlık, artzî zaruretlerden ileri geldiğine kani ol • mak istedigimiz teahhürlerin mu • vakkat olmast temennilerimizi kovvetlendiren muvakkat bir telâkki den baska birçey olamaz ve olma malıdır. Fırkanm ve hükumetin flkmektepler ve muallimler maaslan meselelerini kökünden halletmeğe azmettiği şu sırada vilâyetler hususî idarelerinm bu is hakkmda daha titiz olmalarmı ve fedakâr muallimlerimizi çaresiz vaziyetlere düsür • memelerim istemek onlarm ve bi zim hakkımızdır, diyoruz: Siyasî icmal Fransa müzakere kapısını kapadı evletlerin sUâhlannı bırakma • lan yahut azaltmalan için Cemiyeti akvamın ihzari komitesinin tam beş sene ve silâhlan bırak • ma konferansının da üç sene sarfet • tikleri gayretler bir faide vermeyince dört büyük devlet yani ingiltere, Fransa, İtalya ve Almanya arasında doğrudan doğruya müzakereler yapılmasma karar verümiştL Geçen tesrinievveldenberi bu dört devlet arasında cereyan etmekte olan müzakereler de Fransanın Ingiliz istizah notasuıa verdigi cevapla iflâs et mistir. Şimdi, Fransa tekrar konferansa ve bunun umumî komisyonuna dönülmesini istedi. Sekiz senedenberi bir iş göremiyen ve aczini izhar eden komisyonla konferansa tekrar avdet edilmesinden tabiî bir faide beklenemez. Bunu Fransa da biliyor. Lâkin Fransa, büyük devletler arasında dogrudan dogruya cereyan eden müzakerelerde yalnız kaldıgmı ve ile» ride de sahirsiz kalacagını anladıgm • dan müzakereyi kendi rnüttefiklerinin dahi iıtirak eylediği umumî komisyo na ve konferansa nakletmegi, silâh' meselesindeld manevra ve tabtyeleri için elzem görmüştür. Konferana di • vanı nisanın onunda toplandıgı za man, Fransanm umumî komisyonun 23 mayısta toplanmast hususunda, tngilterenin ve diğer d evletlerin muha lefetine rağmen nrar eylemesinin se • bebi şimdi anlasdryor. Fransa bir taraftan silâh müzakeresini umumî komisyona ve konferansa nakletmeğe çalışırken diğer taraftan müttefiklerini tekrar kendi etrafma toplamağa ve bunlarla gevfemiş rabıta ve münasebetlermi kuvvetlendir • meğe ve tazelemeğe gayret ediyor. Bu maksatla Çekoslovakya Haridye Nazm M. Benes ve ^arkasmdan' Ro manya Hariciye Nazın M. Titulesko Parise davet edilmiş ve bunlarla Fransa hükumeti erkânı arasında sıkı mu zakereler cereyan etmiştir. Şimdi de Fransa Hariciye Nazın M. Bartu Varşovaya gidiyor. Daha sonra küçük îti lâf merkezlerini ziyaret edecektir. Fransa umumî komisyonda ve konfe • ransta Almanyanın suahlanması me selesmde mfiH^iklertı» kendisfle bh* cephede müttehiden hareket eyleme « smi simdiden temin etmek istiyor. Çünkü, Fransaya göre büyük dev letler arasında dogrudan doğruya müzakere yapılmasma, yakuz silâhlarm' azalhlması maksadım istihdaf eyleme^ si sartüe umumî komisyon tarafmd»^ müsaade edilmis imis. Fakat bu müzakereler, Almanyamn silâhlaruu artbr * ması gibi makus bir neticey» doğm gittiğinden ve Ahnanya d»M barp büt, çestni arttırmasının esfeabını soran !ngiltereye verdiğî cevapta silâhlarmi arttıracağım yahut arttırdığmı ıuımen' ve Fransaya göre alenen itiraf eyledi^ ğinden umumî komisyonun büâvBnCa müzakereler için verdigi mfisaadenin haddi tecavüz edilmis imis. Bunun için mezkur komisyona yeniden müra* caat edilerek Almanyanm silâhlanni arttırması esası üzere müzakereye devam edilmesme müsaade almak icap, ediyormuf. Halbuki tngütere, Fransaya verdigi son notada aktolunacak herhangi silâhroukavelesinin hangi zâmanlan tatbikmı temin için ! istediğini sormushv Dünkü içtimalar Askerî Mütekaitler, Antakya Türkleri, ve Vefa mezunları yeni idare heyetlerini seçtilos Polisler bizi yakından muayene ettiler ama hiç kimseyi sorguya çekmediler Biraz mıra, Borkumun iatihkâmlarından birine yan&stım. Tabyanm kapısı dtkenli tellerle muhafaza alima alınmıştı. Kapırun önünde bu lunan tek nöbetçi ileri geri dolası yordu. Bir ara, muhafazasma tne • mur olduğu sahanın en son noktasına ffitmis, merakh seyircilerle geveze lik ediyordu. Kaprdan istihkâtna girinek gayet kolaydı. Düşündüm ta eındım, nöbetçi ncfer görmeden içeri gRebilirdim ama, tenezzüh vapurile gelen birçok kimseler beni görebi • lirlerdi. Bu tefalikeye atılmaği içe ride görebilecejrim seylerle müte \ nasip addetmedim. Sadece kafamın için« bataryanın mevkiini notettim. Diğer bazı sey • ler daha gördükten sonra dolasmağ* basladım. tki istihk&m daha gördüra ki bımlann birisinde mütehar» rik zırhh kuleler içinde mahfuz, dört büyük obüs topu mevcut olduğunu müsahede edebildim. Geçtiğim yerl«rde birçok nöbet • çiler vardı. Fakat bunlar, 50 marka almmıs yeni bazır kostümünün içinde deniz havası almakla mesgul o lan bu zararsız Emdenliye aldınş bile ettnediler. rada tek bir top bile yoktu. Haki katen bu ada, Umumî Harp ilân edilinciye kadar tahkimatsız kal mıştır. Sahil müdafaasının anahtarı Müteakıben Wangerooge adasına geçtim. Bu adanın son zamanlarda gayet kuvvetli surette tahkim edil miş olduğundan ba&ka malumatımız yok gibiydi. Bu noksanunızı telâfi etmek vazifemdi ama bu, çok müskül ve tehlikeli bir işti. Ada, sahil müdafaa manzunvesinin anahtan hük miinde olduğu için fevkalâde bir dikkatle muhafaza ediliyordu. Sonra adaya gidip geknek te güçtü. Adaya sahilde kâin kuçuk ve kimsenin ayak basmadığı Harle kasa • basından kalkan bir vapurla gidi • Hyordu. Bu kasaba Norden • Sande demiryolu üzerinde kâindi. Bu demiryolunda nakliyat azdı ve yol cuları hep malum insanlardı. Şimendifer memurları gidip gelmesi mu tat olan bu insanları kâmilen tanı yorlardı. Binaenaleyh onlardan başka bir yolcunun nazan dikkati oelbedeceği muhakkaktı. Hele bu yolcu bir ecnebi ve hassaten tngiliz o lursa mutlaka dedikoduyu mucip olacak ve mevcudiyetinden polis haberdar edilecekti. Buralarda bir Alman seyyahı gibi dolasmaktan baska çare yoktu. Ben de öyle yaptım. Hazır Alman kostümümü çıkararak daha itina ile tebdili kıyaf et ettim. Harleye kadar seyahat çok ka»vetlidir. Yolda geçtiginiz ehemmi yetsiz köylerde ve bütün manza rada hâkim renk, kül rengidir. Kırlar, kül rengi, binalar kül rengi, sema kül rengi, arasıra görünen Şi maldenizi kül rengi, kumluklar kül rengi, batakhklar kül rengidir. Harleden kalkan kiiçük vapur, bir »aat sürmez Wangerooge adasına varır. Benimle beraber vapurda ancak yanm düzüne adam vardı. Yol arkadaşlarımın benimle görüfmek içm vâki olan nazikâhe teşebbüslerine rağmen, bütün seyahat müddetince, kahvealtı sepetimdeki ha • zır nevaleleri yemekle mefgul ol • duro. Adanm küçük iskelesinde Hri polis memuru ile birçok bahriye ne • feri duruyordu. Bu a«kerlerin ka« • ketlerinm kordelâsmda yazılı olan Matrosenartillerie kelimesinden sa • h3 bataryalanna memur bahriye topçu kıtaatına mensup olduklarmı anladım. Polisler bizi gayet yakmdan nraayene ettiler ama hiç kimseyi sorguya çekmediler. Dar hatlı bir demiryolu dalgakı randan kasabaya kadar uzanıyor • du. Kuıhau» otelinde yemek ye • dim. Sonra denizde bir banyo yap tım. Kumsaldaki kahvelerdan birinde bir bira bardağınm karsısında bir saat kadar oturdum. Karaya ayak basar basmaz adayı dolasmak dogru olmazdı. Nihayet, kalkıp dolasmaga basladım. Müteaddit tenezzün kafileleri vardı. Bunlardan b! • rine ben de takıldım ama daima en geriden geltyordum. Doğru değil mi? §EHtR IŞLERt Borkum mükemmelen tahkim edilmişti tıkeleye çıkanlan sahra toplan nın demiryolu üstünde adanın de • niz cepbesine süratle getirildiğini gördüm. Karadan gelen kıtaat, iki tan« d« açılıp kapanır topçu taras»ut kulesi getirmisler ve bunlan kurmuslardı. Gördüğüm ikinci sahil bataryasıntn arkasında mahfuz bir taras*ut mevkii vardı. Buvadm kaidesini 7 buçuk metro olarak tahmin ettiğira çok büyük bir telemetre, (mesafe tahmini aleti) bulunuyordu. Bataryalardaki toplarm çaplan • nı, toplardan değil mermilerden is • tidlâl ettim. Emdenden vapura yüklenen memıiler arasroda 28 lik obüs ve 24 lük uzun toplara mahsus mermiler vardı. Borkumda Almanlar çok çalısmıslardt. Kumluklar arasındaki demiryolunun denizden görünmesine mani olmak üzere hat boyunca kumlu betondan bir duvar yapmış • lar ve duvann deniz tarafını tipkı kumsallardaki tepel«re benzetmiş • lerdk Denizden. bakınca böyle bir duvar olduğunun kat'iyyen farkına vanlmıyordu. KumluktaU bataryalarla tarauut mevkileri de ayni şe • kikfe gizlenmislerdi. Deniz tarafından gayet yakından bakıldığı hal • de dabi batarylar kat'iyyen kum tepelerinden fark edilemtyordu. De • nizden yapılacak bombardımanlarla bu görümnez bataryalan iskat et • menin T"*^"» olmadığını anladım. Buralara ancak tesadüfî menmiler düşebilirdi. Bu müdaf aa vesaiü, ta biî, tayyare ile atışın tanzim ve idare»i devrinden evvel yapılmıştı. Borkumdan Emdene oradan da Leere bilâhâdise döndüm. Birkaç gün sonra, Norddeiche giderek altı büyük direkli telsiz istasyonunu iyic* gözden geçirdim. O • radan Nordeney adasına gittim. Aldığıroız raporlarda bura*ınm tahkim olunduğu haber veriliyordu. Buradar sonra Deutsches Hausa giderek bihün adayı mutadm» veçhilc dolaştım Bu Haydarpaşa hastanesi hazırlığı Esa*ı 400 yataktan ibaret olan Haydarpaşa hastanesinin bu sene 250 yatak üzerine tesisine Sıhhiye Vekâletince karar verilmi* ve 934 Vekâlet bütçesine bunun için tah stsat konmustu. Sıhhiye müdürlügü hastanenin bu sene eylulde açalabilmesini temin etmek üzere bugünlerde hemen ha. zırhğa başlryacakhr. Hastane en son vesait ile teçhiz edilecektir. Vekâlet, hastaneye tayin edeceği hekimlerin memleketin en tanın • mts mütehas«ıslanndan mürekkep olmasma bilhassa dikkat edecektir. "Mütekaiduıl askeriye cemiyetinin se> nelik kongresi dün toplanmış; idare heyetkıin raporu okunmustur. Raporda; eemiyet menfaatine yapılan ve hüku • metce de tasvip olunan teşebbüsler zikredümistir. Bu meyanda mütekaitlerin buhran vergisinden istisnalan ve bir takım muhtekir tarafların elinden kurtanlarak ciizdan rausmelesinin Eytam Bankasuıa devri cemiyetm bazı yetimleri mekteplere yerleştrdiği, kimsesiz hastalan hastanelere yatırdığı, f»kirlere erzak tevzi eylediği de şukranla kaydedilmektedir. Mütekaitler hakkmda yapılan tesebbüslerin hükumetçe hüs nü soretle karşılanmıs ve daima tas • vibi cîhetine gidilmis olmasmdan do layı âli makamata teşekkur ve tazun telgraflan çela'lmistir. Stegda Antakyah Türk gençimri, tolda atkerî mötekaitlmr, aşağıda Vefa me • zunlart dünkü içti' tnalartnda.. dflmistir. Yeni idare heyetine Tayfur, Vedi, Faik, Esat ve Şekip Beyler seçil • mislerdir. Vefa mektebmden yetisenler tara ftndan teskü edilen «Vefa Yurdu» nun senelik kongresi dün toplanmısor. Kongreye Vefa muhtelit ortamektebinden geçen sene mezun olan hanım talebeler de iştirak etmişlerdir. Riyasete mekte • bm en kıdemli mezunlarmdan muallim Niyazi Bey seciknis ve yurdun fahrî reisi merhum Kemalettin Sami Pasanm memlekete yaptıgı serefli hizmetlerden ve yurda gösterd'^i himayeden şukranla bahsolunarak hattrasma hunneten bir daVîka sükut edflmiştîr. Bundan sonra senelik rapor okun • muş; Szerinde mSnakasalar yapumıs, nizamnamenin tadilî teklif edilmis ve bu teklif muvefık gorulerek bazı ta • dilâtla yeni nizamname kabul ohm • nıuştur. Nihayet idare heyeti mtihabına ge cflerek Enver Kemal, Necmettin, Sa di, Ferhan, Cihat, Vahit ve Lutfi Beyler yeni heyeti idareye, Niçâr, Mak bule ve Akife Hanımlarla Nejat ve Ziyat Beyler yardımcı azalıga ve foto muhabirîmiz Namık, Riiknettin, Nıhat, Necmettin, Alâettin ve Şefik Beyler de yazı heyetine seçibnislerdîr. Antakya ve havalisi gençlerinin içtimaı Antakya, tskendenm ve havalisi Türkleri yardun birL'gi senelik kongre» sini dün Halkevinde aktetmiştir. Kon • gre riyasetine Dr. tbrahim Bey seçi • lerek senelik mesai raporu okunmus ve bazı mSnakasalar yapılmışbr. Antakya ve havaKsinden tstanbula gelecek ta • lebe, hasta ve muhtaci muavenet kim selere yardım ilk vazife olarak kabul e MAARtFTE Yeni Liselilerin çayı Hususî mekteplerden «Yenilise» nin son sınıf ve bakaioryah talebeleri tarafından, sene sonu münasebetile dün Tokatliyanda veda çayı tertip ediknistir. Davetliler arasında maarif erkânile bazı maruf ze • vat ta vardı. Çocuk bayramı Müsamere programınî yarın neşredeceğiz Yarmdan sonra Çocuk bayramı • nın ilk günü... Hakimiyeti Milliye bayranuna da raslıyan bu tarih bütün memlekette toplu bir sevinç vesiiemizdir. Hele sevunli küçükle rkniz, tam yedi güa. retedikleri gibi gülüp oynamalarına fırsat veren haftayı dört gözle bekliyorlar. Yavrulan bakkile eğlendirmek için Himayeietfal cemiyetimiz yer yer, tedbirler alıyor, tesebbüslere giri eiyor. Her •uvıf karii hesabına, fırsat dfistükçe samimiyet ve yardım hrzmetlerinî rfa etmeği şiar edinen gazetemiz, bu vesile ile cocuklanmızı da düşünmekten bittabi geri kala mazdı. Onun icmdir ki 27 nisan cuma günü yapılmak üzere, Himayeietfal Alemd'ar subesile müştereken bir müsamere haızirladı. Müsamere, çok genis ve zengin bir programla, Gülhane parkında verilecek, muhtelif eğlencelerden başka yavrular arasında bir de mükâfath gurbüz çocuk müsabalkası yapılacaktır. Müsamereye dair prograroı yarın •esredeceğiz. Sıhhî propaganda Yüzlerce yerde terb?vevî filimler şrösterildi Sıhhat ve îçtimaî Muavenet Vekâleti tarafından sıhhat propagandası için satm alınan sıhhî ve ictimaî filtmlerin sayuı 14 u bulmustor. Hazırlanan program sırasîle bunlar sinemn makinesî bulunan 48 vîlâyet merkezile 9 sıtma mnc%d"ele mıntakasmda ve evvelki sene Maarif Vekâletince teşkü olunan seyyar pedagoji sergismde ha'ka ve ordu mensupiarfle mektep muallim ve talebelerîne meccanen gösterirmîstfr. Bütün sinemalarda sıtma Flmi 714, ihmaL'n cezası 373, çocuk bakımı 554, smek tehlikesi 380, uzun ve afiyettte yasamanra çaresi 385, tominin dişi 139, senm ağzm 139, vaktile üç dost îd>1er (frengi) 389, sıhhî su 310, veremin erken teshis ve erken tedavisi 237, sıt • ma mücadelesinde yeni usuller 139, artne sütünün kıymeti 65, sağlıgı ko • nımaira alışmak ve bunu basarabf!rr"'k ; 55, Willie n»c n vıkanmak ist'vordu 45 gün, ve günde birkaç seans olarak gösterilmistir. MÜTEFERRİK Moskovaya gidecek doktorlar Moskovada toplanacak Tıp kongresine işıtirak Âkil Muhtar edecek olan doktor Beym riyasetindeki vapurile heyet bugün Novrosiski Odesaya hareket edecektir. Edirnede Ibrahim Tali Beye intizar Trakya Umumî müf ettişi tbrahim Tali Beyin pazartesi guırîi otomo • bille Edirneye muvasalatı beklenilmektedir. tbrahim Tali Bey, Trakya yollaruu da tetkik edeceğinden oto. mobille seyahati tercöı etmiştir. Edirne Umumî müfettişL büyük tezahüratla karsılamağa hazırlan maktadır. Müfettislik erkânı ve memurları Edirneye gitmislerdir. Fransa ise bu esnada tngilterenin Al * manyadan harp bütçesini aıltuuıan • ma esbabım sorarak aldığı cevabı bahane etmif ve müzakere kaptsmı Ingüterenin suratına fiddetle kapatmıshr. Bu suretle silâh müzakeresinin alâka • dar devletler arasında itüâfla netice • lenmesi ümidi de mahvolup gitmif ve Avrupada harp tehlikesi ihtimaü «iya« desile kuvvet bulmustur. (Mabadi var) Rus müşavirinin cenazesi Şehrimizde füc'eten vefat eden Rus ticareti hariciye hukuk nriişa viri M. Belousofun cenazesi dün Rus konsoloshanesine nakledilmiş ve merasim yapilmışhr. Cenaze Rusyaya gönderilecektir. tama erecek ve oylece eğlence yerıne hareket edilecektir 6 Karabıber m^ydanma gelen her mektebi Arif Feyzi ve 2 den salâhattin, 29 dan Zekl 28 den Emln Beyler karşı lıyacak ve merbut krok'deki yerlerinl gösterecektir Bu arkadaslar 23 nisan sabahından akşamma kadar devam eden zaman zarfında mekteplere mıhman darlık edecekleridr. 7 Her hususta müracaat mevkii Himiyeietfal şube riyasetidir. 8 Merasim'n sonunda verilecek işaret Ozerine mektepler numara sırala rmı takip ederek Kocamustafapaşa yo lıle Mithat Pasa bağına gidecektir. 9 Mithat Paşa bağmda mektepler serbest olarak eğlenecek. 10 Saat 17 de avdet için toplanacak ve hep beraber İstanbul marşı, 23 nisan marşı soylendikten sonra verılecek işaret uzerıne avdet edilecektir, Samatyada bayram 23 nisan munasebetıle Samatya Hi Iftliahmer şubesi de su prcgramı ha nrlamıştır1 Her mektep talebesi 23 n san 1934 pazartesi gunü saat 8 de mekteplerinde toplanmış olacaklardır. 2 Her mektep 8 20 de mekteplerln den hareket ederek Samatya Hımayei etfal merkesl finünde toplanacaktır. (Hlmayeletfal merkezl C H. T Samatya nahlyes! merkezındedır) 3 Mektepler hareket halinde lken milll marjlar soybyecekler ve çocuk lann ellerlnde Himayeietfal veclzelerinl taşıyan levhalar ve bayraklar teşıya caklardır. 4 Tam < da V H F Samatya nahl> yesi merkezı onundeki Karabiber mey danında toplanmış bulunacaklardır. 5 Dudukle verilecek lşaret üzerine hep blrden Istıklâl marşı soylenecektır. Fırka namma r°ıs Hamdl. H mayeietfal namına azasından Arıf Feyzi, Maarif namına 29 başmualllml Kemal Beye fendiler birer nutuk soyllyeceklerdlr. Bu rtutuklara talebeden Rifat Ef 29 cevap verecekt r ve hep beraber Cumhurıyet marşı soylenerek merasim programı hi MUHARREM FEYZt Acele ecüniz Hayat Ansiklopedisi bir defaya mahsus olmak üzere çıkmıs olaa elli cü • zünü on beser kuruştan veriyoruz. Bu fırsat yalnız 1 mayıs tarihine kadardır Daha iki haftanız kalmiftır. Acele ediniz. Foto Süreyp tevzi edildigmi tafsilâtile yazmıjtık. Deniz Lisesmi bitirerek Bu sene, Denm lisesmi bib'rerek deniz talebesî olarak tlamidiye kruvazörüne geçen yarının balıriye zabitlerine simdi Hamidiyede tahsillerinin amelî ve nazari kısmına devam Heybeliadadaki Bahriye Mektebinde merasünle diploma j eden efendileriıı grup balinde bir resimlerini dercediyoruz.