19 Nisan 1934 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

CamKunyeİ Î9 Nisân 1934 I Ştkago şehrini tipik bir Amerıka şeh ri telâkki edemeyiz. Buranm belediye reisı an'anevî ve hukukî noktadan memleketin Nevyork belediye reisinden sonra ikinci belediye reisidir. Fakat Şikago jehri belki de Amerikantn en az Amerikalı şehridir. Konuşulan çok muhtelif dilier arasında bu ka rakteristik belki göze çarpmazsa da ençok Avrupalı barındıran bir yerdır. Şehir Amerika simendiferlerinin de merkezidir. Amerikanın buğday ve zahire amban vazifesini göriir. Silo ambarlan vüs'at ve azamet itibarile dünyanın en büyükleridir. Memleketin çeiik, çimento, ziraat makineleri, si • mendifer malzemesi demirhane istıh • salâtı ve daha birçok sanayi burada temerküz ve taazzuv etmis bir halde •dir. Vâsi içtima salonlarında herhangi bir şehre nisbet'e daha çok reisicumhuı inthap olunmustur. Sikagonun zenci ahalisi memleke tin hehangi bir bucağından daha ke • slftir. Vâsi muhacir ve roülteci kütle •inin yüksek tabakası serveti, kültürü, iyi yaşamayı, operayı, musikiyi, güzel sanatleri çok sever ve takdir eder bir üalk suııfidır. Nevyorkla müsabaka ederek büyüyen, zenginleşen bir ?e hir ki, ahalisi orasını «Garbin Parisi» yapmak azmindedir. Biitün bunlara rağmen Şikago A • msrikanın hatta dünyanın ençok cınayet ika olunan, en çok dalavere dönen ve ençok rezalet çıkan bir şehridir. tşte İnsul böyle bir sehrin mahsulü, vücude getirdiği bir iş adam;dır. Şirketierini kiare hususunda takip ©ttıği yol Amerikada umumiyet iti barile kabul olunan şekilden büsbütün aykırı birşey olmamakla beraLer en hoşuna gümiyeni ve her zaman ber taraf etmeğe muvaffak olduğu sey de hükumet kontrolunu miimkün olduğu kadar atlatmaktan ibarettir. Dairesinin içine Şikagonun belediye reislerini, bankerlerini, siyaset adam larını, idarecilerini almakla biitün işlerinde hiç kimseye karşı mes'ul olma ro*k ve işi bildiği gibi döndurTivek usulünü ihdas etmiştir. Herkesle, hafta haydutlarla bile dost geçinen Insulün en büyük silâhı Şikago sebrinde hiç kimsenin, hiçbir meseleden dolayı mahkum olmamasını temin etmekti. Dünyanın en büyük hidematı umumiye şirketleri kralınm gözlerini muvaffakiyet o derece kamaştırmıştı ki tahkikatm neticesinden korkusu voktu Kapone gibi içki kaçakçüan haydut Şikago şehri ve Insui larla olan münasebatın kolayhkla mey Ankara Tiirkiy enin Kalbidir f^SiRKETLER KRALI c ihraç eşyalarımızdan RADYO iNSüLünHAYATI. Halil Kâmil Film Uer Tttrkün görmesi lâzımgelen büyük inkılâp filmi Buğdayı koruma 1\O. Ziraat Vekâleti yeni silolar inşa ettirecek Iktısat Işleri vBu aksamki Drosram Ankara 18 (Telefonla) Ziraat Vekâleti bu sene yenideıı memleketin muhtelif taraflarmda mCU'addit silo • lar inşa ettirecektir. Bu sene satm alı • nacak buğdaylar için yen> yapılacak silolardan istifade edi!ecekt:r. bazısının vaziyeti dana çıkabileceğine göre bütün söhretmin mahvolacağım pek âlâ takdir eden Insulün hayatta birinci ve belki de sonuncu hatası gene isi yüksekten tutması olmuştur. Böyle bir karar karsısında en samimî dostlarının bile ona faidesi dokonamıyacashm düşünerek elden gelen tedabiri alrvktan sonra vasiyeti tahkikat heyetinin hissi sel;mine terketmesi lâzımdı. Esasen tahkikatm, intihabat propagandası için sarfettfğî meMâğlara matuf olduğuna göre, heyetle iyi gecinerek kirli camaşırların büsbütün ortaya cıkmamasına ehem mivet vermek yerine İnsul büsbütün aylnn bir yoldan gitti ve daha ilk pünlerde hevetin husumetini kazandı. Maamafih tnsul bir noktadan kendine güveniyordu. Bu da harcanan intihabat propapanda paralannın yalnız bir fırka namzedi için değ ; l diğer fırka icin de sarfedilmis olması onu belki kurtara bilirdi. Ayni zamanda bütün gazetelere lehine yazı yazdıracağina da enindi, Tiftik alışverişi durgunlaştı. Bu sene Ispanyaya bir tek balya bile tiftik satılmadı Mühim ihraç maddelerimizden birini teşkil eden tiftik alışverişleri son aylarda durmuştur. Ruslar geçen sene aşağı yukarı 15,000 balya tif tik almışlardı. önümüzdeki mevsimde bu kadar mal almaları memul değildir. Çünkü bu sene Anadoluda kış şiddetli olmuş ve bilhassa şubat zarfında bir hayli tiftik keçisi yav ruları telef olmuştur. Şimalî Avrupa ve ezcümle Bradfort talepleri de bütün kış ha> aretini muhafaza ettiği için fiatler yükselmiştir. Bu ter«ffü dolayısile yeni mevsimde Rusların daha yüksek fiatlerle eskisi kadar mübayaat yapmalanna ihtimal ve rilmiyor." Tiftik piyasasmın son senelerde görülen bir hususiyeti de Barselon civanndaki bazı tspanyol fabrikalarınin tiftkilerimize rağbet göstermis olmalandır. Fakat bu rağbet Tür kiye ile Ispanya arasındaki ticaret mukavelesinin tspanyollar tarafın • dan feshedilmesi üzerine inkıtaa uğramış ve geçen teşrinisanidenberi tspanyaya bir tek balya tiftik ihraç edilememiştir. Çünkü tspanyada Türk eşyası en ağır gümrüğe tâbi tutulmakta ve mallarımızın parala n da serbest bırakılmamaktadır. Titftik ticareti yapanlar tspanya ile bir anlaşma hasıl olduğu takdirde tspanyaya mühim mvktarda tiftik îhracına dernal başlanılacağım söyIüyorlar. KUŞYEMİ: Son zamanlarda kuşyemi piyasasmda mühim bir deği şiklik yoktur. Talep kesilmetniş ol duğundan fiatler kilosu bes kuruştan yukarı çıkmıştır. Yeni mahsu lün idrakindenberi yapılan ihracat miktarı 850,000 900,000 kilo ka dardır. Alınan haberler<e göre çiftçilerı mız bu sene kuşyemi ekim sahasını buyutmuşlardır. Yeni mahsul hak kında henüz sarih ve kat'î birşey söylenemez. Maamafih, havalar müsait gidecek olursa bu seneki rekoltenin daha fazla olacağına muhak • kak nazarile bakılıyor. HAM DERl: Vaziyette bir tahavvül görülmemiştir. AV DERİLERh Piyasa biraz gevşektir. Bunun da başlıca sebebi Rusların Leningratta geçen ay açmış olduklan 6 ncı büyük mezattır. Ruslar bu müzayedei aleniye sergi sinde gayet yüksek cins ve muazzam miktarda tnallan satısa çıkarmış lardır. Tediye şartları da çok müsaittir. %25 peşin alıyorlar. Mah mükemmel ambalâjlar içinde mahalline kadar isal ettikten sonra bakiyesini tahsil ediyoclar. Leningrattaki sergi mallarımıza kuvvetli bir rakip kesilmiştir. Anadoludan muvaredat azdır. Bilhassa iyi tnal yetiştiren mmtakalardan henüz kâfi miktarda mal gelmiyor. Ruslann hudut bo yundaki şark vilâyetlerimizde ahalimizin mübrem ihtiyaç maddelerile mübadele ederek av derileri top ladıkları bildiriliyor. Maamafih, şark vilâyetlerinden tstanbula gelen av derileri dakna mevsim sonlarında geldiği için Rusların ne nisbette mdbayaat yaptıklarmı henüz kestir mek mümkün değildir. HALl: Geçenlerde bir Hollan dalı alıcı buradan bir miktar halı toplaımş ise de mühim bir yekun tutmamıştır. Hollandada halı itha lâtının tahdit edilmiş olmassı fazla mübayaata imkân bırakmamaktadır. Her cins stok mal piyasada mebzulen mevcuttur. Harcıâlem olan cinsler fiatlerini muhafaza etmekte, satıcılar ancak diğer kaliteleri elle rinden çıkartnak arzusunu izhar eylemektedirler. Takas usulünün kaldırılması dolayısile Anadoluda halı alışverişleri tavsamış ve dahilden muvaredat pek azaldığı gibi intizam/ız bir hal almşıtır. Filim giimrük resmi tetkik ediliyor Ticaret Odası, sinema filimlerinden alınan gümrük resimlerini tetkike devam etmektedir. Sinemacılar, diğer memleketlerde alınan gümriiklere nisbetle, fazla resim verdikle • rini iddia ettiklerinden oda diğer memleketlerdeki vaziyetleri de gözden geçirmektedir. Bundan baska sinemacılarm verdikleri elektrik ücretleri de tetkik olunmaktadır. MEVLTT Nisanın yirminci cuma günü öğle namazından sonra Teşvikiye camii şerifinde merhum Ma arif Vekili sabıkı Reşit Galip Beyin ruhunu tazizen mevlidi ne • bevî okunacaktır. Arzu edenle rin teşrifleri rica olunur. Merhumun zevcesi Zübeyde İSTANBUL: 18.15 plâk neşriyatı 19,15 AJans Ua berleri ve muhteUf neşriyat 19,30 Türls; musikl neşriyatı (Kemal Niyazl Bey, Hay rlye Hanım, Müzeyyen Hanım, Mahir, Bey) 21 Selim Sırrı Bey tarafından konferans 21,30 radyo orkestrası taralından dans musikisi. VİYANA: 20 20 eğlence konserl 23,05 haberler * 23,20 Org konserL 23,45 dans havaları. VARŞOVA: 21,10 konser: Leh eseri 22,20 haflf musiki parçalan 23,10 dans havalan. BUDAPEŞTE: 21,05 piyes 23,05 Çingene orkestrasi23,45 almanca konferans 24 opera orkeslrai». PRAG: 20.25 monolog 20 50 konferana 21,05 konser 23,05 son haberler. BELGRAT: 21,05 Senfonik konser 23,05 Çingene orkestrası 23,50 dans havaları. ROMA: 21.35 musikili piyes, sonra «Kral ödlp> operası. MÜNİH: 22,45 konser: Llstin essrleri 24,05 gece musikisi. \ LAYPZtG: 22,45 musiki 23,05 haberler. BÜKREŞ: 20,35 Bükreş operasından nakü. TULUZ: 21,35 haberler ve opera komik parçalan 22.05 salon orkestrası, filim parçalan 22,35 operet parçaları ve Arjantin orkiestra 23,05 operet: Vals rüyası 23,35 askeri bando 24,05 salon orke3trası 24,35 opera parçalan ve senfonik konser 1,05 şarkılar 2,05 Raberler ve operet parçaları. ZAGREP: 21,05 konser 23,05 Rus koro heyeti nin konseri ve Balayka orkestrası. Tahkikatm sebepleri tnsul bütün zekâ ve şeytanetine rağmen tek başına çalışan bir adamdır. Hiç kimseden hiçbir vesile ile hiçbir zaman nasihat dinlemiyen, dünyanın en büyük hidematı umumiye şirketleri kralının gözlerini muvaffakiyet o derece kamaştırmrçtı ki tahkikatm neti cesinden korkusu yoktu. Bu neticeyi kendi lehine çevireceğinden emindi. Matbuat ve dostlan sayesinde bu teh likeyi kolaylıkla bertaraf edeceğine emindi. Tahkikatm birinci plândaki sebep • leri âyan meclisine aza intihabatında tnsulün göze batacak miktarda fazla para sarfetmis olmasıdır. tşin daha garip ciheti Insulün Şikagoda, ikinci derecede de olsa herkesten fazla is.ne ya rayan bir demokratın, Frank L. Smithin intihabına çaltsnus olmasıydı. Bu zat lllonou eyaleti (Şikago bu eyaletin merkezidir) ticaret mıntaka komitesinin reisidir. Şirketleri ımra kabe hususunda vali ve belediye reisinin salâhiyetlerine sahiptir. Kazanç vergisine kadar bütün umur ve husu satta doğrudan doğruya bu makama tâbi olan tnsul sirketlerinin banisi, anlaşılmaz bir sebepten dolayı bu adamı âyan meclisine aza intihap ettirmek için çalısıyordu. Onun bu hareketini tefsir etmek güçtür ama imkânsız de • ğildir. Çünkü mumaileyhin Şikagodaki vazifesinden ayrılmasile İnsul en lüzumlu yerde, iyi bir dost kaybetmis oU caktı; fakat Frank Smith acaba âyan azası olarak kendisine daha nafi olmıyacak mıydı? Belki ileride diğer bir tahkikata lüzum gösterilirse âyanda daha fazla dostu bulunması berhalde faydadan hâli değildi. Ayni zamanda tnsul öteki namzet Mc Kinley namında zatuı şahsî bir düşmanı idi. Onu kazandırmamak için Smithin ekseriyeti alması şarttı. 23 nisan bayramında Himayeietfalin telgraf kâğıtlarını kullanınız 23 nisan millî bayramı yaklaşı • yor. Bu bayramda da tebriklerinizi; dostlannız ve büyükleriniz Himayeietfal Cemiyetinin «Lüks» telgraf kâğıtlan üzerinde okumalarını isterse « M çekeceğiniz telgraf müsveddesi, nin üzerine «Lüks» kelimesini ilâve etmeniz ve on beş kuruş fark ver meniz kâfidir. «Lüks» telgraf kâ • ğıdı kullanmakla hem muhatabını • za fazla hürmet, hem de zarafeti nizi göstermis olursunuz. Senfonik konser Cuma güni'. Fransız tiyatro sunda tstanbul Konservatuvarı muallimlerinden güzide muiîkişinasımız Seyfettin Asaf Beyin idaresinde ikin ci senfonik konser verüecektir. Orkestrayı teşkil edenler Konservatuvar muallimSeyfettin Asaf B^î lerinden Sezai Asaf, Mehmet Ali, Cemil Cevdet Beylerlo M. Lasinisk:, flütist M. Lemi» ve Seyfettin ve Sezai Asaf Beylerin yüksek talebeleridir. Proğramda Haydnın senfoni numara 109 sol majör, Mozartın senfonik sol majör, Beethovenin Egmont uertürü vardır. Konserin birincisi Kaza d'ltalyad"a verilmiş, fakat umumi rağbet vs tehalüke bu salon kifayetsiz görüldüğü için ikincisinin Fransız tiyat rosunda verilmesi kararlaşnuştır. Konser cuma günü saat 4 te baslıyacaktır. Senfonik konserler, musiki ha yatımızda belli başlı btrer hâdise dirler. Tahsisen bunların kendi elemanlarımız ve hocalanmızın eli ve iştirakile yapılması hareketin ebemmiyetini artırmaktadır. Hele orkestra şefi Seyfettin Beyin sahsî kıy met ve meziyeti de buna ilâve edi • lirse... Fransız Tiyatrosunda Travyata Evvelce ilân edildiği gibi, yarınki cuma günü, saat 18 de, Fransız tiyatrosunda profesör Kapuçelli heyeti tarafından büyük opera matinesi verilecektir. Bu matinede, Verdinin eseri dehası olan Travyata, yerli mu gannilerden mürekkep bir heyet ta rafından oynanacaktır. Orkestra ve koro heyeti 40 kisiliktir. Fiatler eh vendtt. Brgün matineleritibaren Hulya peşinde Şarkılı büyük opera. Fransızca Zengin ve neşeli S'hneler son mo'a tuvaietieri Baş rolde : Sinemasında i P E K nefis bir f n >r Ayan İnsul aleyhinde tahkikat yaptırıyor 1926 1932 seneleri arasındaki alîı sene zarfında Insulün şöhretini kıracak iki vak'a cereyan etmiştir. Buna bir üçüncü hâdiseyi de ilâve etmek lâzımdv. tktuadî buhnanın basgöstermesi. Vak'alardan birincisi ve belki de en mühimmj müthiş seytanî zekâsile her hâdiseyi örtbas etmeğe ve hiçbir dedikoduya meydan vermemeğe muvaffak olan İıuul aleyhinde Âyan meclisi ta rafından tahkikat icrasma dair verilen karardır. Şimdiye kadar hakkmda gerek hükumet mehafilinin gerekse ahalinin en nfak bir şüphesine bile meydan veril memiş rken Şikagonun en büyük adsmı hakkmda Âyan meclisinin tahkikat karan vermesi, füphesiz ki ona en büyük darbeyi vurmuştur. Hükumetin bütün icraahm istihfafla k'rşılamağa alu mış olan fnsul bu haberi alır almaz fevkalâde asabiyete kapılmışhr. Bilâ perva nutuklannda hükumeti uluorta tenkit cüretmi gösteren bu adamın karardan son derece müteesstr olduğunu tahmin edebilirîz. Kurduğu işlerin kanuna dokunur, nizamsız isler olmadı jnm iddia edegelen tnsul, tahikahn intihabat islerinde sarfettiği proppganda tahsisatına ait olduğunu öğrenince binbütün nevmit olmuşhır. Bu işe son derece ehemmiyet veren Şikago Kralı ilk plânda tahkikatm icrasma mâni olmak yollannı aramıstır. Herhalde ve her ne bahasına olursa olsun böyle bir tahkikat yapıîmasmın önüne geçmek lüzumu vardı. Âyanın tayin edeceği tahkikat beyetini satın tdmak flıtimaK külliyen varit olmadı ğına ve yapılacak mce tetkikat netice•incfo fcfrçok yoIsuzTnkTarm, aıemurlan iğfal yofniKhı sarfedüea paraların, AI **> MELEK Filim müsabakasının sonuucusu K A T E D E N A G Y Ayrıca: Paramount dünya haberleri İNSÜL Istanbulda ŞEHIR TİYATROSUNDA ı BU G Ü N Eu akşam 21 de BEN BİR MELEK DE6İLİM Fransızca sözlii aşk ve ihtiras filmi. Oynıyanlar : YENİ ve ILAHÎ YILDIZ İnsul gazetelere göveniyor Tahkikata başlanır başlanmaz İnsul de faaüyete geçti. Matbuatı lehine çevirmek için ömründe hiç bu kadar çok çalışmamıştı. Bu geceli gündüzlü me • saisi tnsul için matlup neticeyi vermedi. Kısmen muvaffak oldise de herhalde tam istediği neticeyi alamadı. 14 ağustos 1926 tarihli Literay Digest (bu mecmua, en ziyade, matbuatı hulâsa etmekle maruftur) nanun • daki haftalık mecmuada okuduğumuza inanmak lâzım gelirse bu meselede Insulün aleyhine yazanlar lehine yazanlardan daha çok olmuştur. Hatta (Şikago Tribün) gazetesinde bir resmi nin altında yarı ciddî yarı alay tarzında: «Bize ışık; teshinat, elektrik kuvveti, vesaiti nakliye, opera ve hatta Amerika âyan azası temin eden bu adam dan ne istiyorlar?» sualini okuyoruz. Gene ayni tarihlerde çıkan Outlook mecmuası karileri arasında hidematı umumiye şirketleri hakkmda bir an • ket açarak elektrik kuvvetinin Amerika siyasetindeki mevkünin meni müskirat ve sair büyük mesail derecesinde bir mesele olup olmadığını tetkik su • retile i$e girisiyor. (Mabadi var) MAE WEST ve 2 filim birden I Karım Beni aldatırsa Büyük türkçe operet ELH AMR A' da V E Nimet Vahit 8Uet!er 2,1 1/2, 1 ve l/21iradır KONSER KARY İİRAIVT Ayrıca ; Paramount gazetesı ve meşhur İNSÜL istanbul a 1 2 Denizaltı arkadaşları fransızca sözlü Gişede satılmaktadır Ç EDUARDO BiANCO Askerlik Işleri Şubeye davet ") Fransız tiyatrosunda Tenor Fleta Pazar günü bir matine veriyor Meşhur tenor Miguel Fleta, buradan ayrılmadan evvel, önümüzdeki pazar günü, saat 18 de, bir gala konseri vermeği kabul etn«}fir. Bu matinenin fevkalâde mukemîîve! olan programmın birinci ve üçüncü kısımIarı münhasıran tspanyol musikisin den mürekkep olacaktır. Fialerde büyük tenzilâc yapılm j olduğundan, meşhur san'atkânn bu veda konse rine, bütün takdirkârları iştirak edebileceklerdir. Koltuk fiati 200 300 kuruş Balkon 150 kurujtur. Ağa filmi bugünden it;baren Oynıyanlar: Behzat, M. Kemal, Vasfi Riza, Ali Riza, Sait, Meddah Sürurı LEB EBiCİ HORHOR • Bu tilro Ioek film.nin çevirdıgi Leblebici değildir İdaresindeki meşhur ARJANTİN RÖVÜ JHevetı rün a'\şamdanberi S ARAY Beşiktaş Askerlik şubesinden. 1 Şubeye mensup olup celp pusulasile de aranıldığı halde bulunamıyan gerek İstanbul ve civarmda ve gerek tasra şubeler mmtakasında bulunan 327 ve 328 doğumlu mükelleflerden İstanbuldakilerin bizzat ve taşradakilerin telgrafla şubeye müracaatleri. 2 Kısa hizmete tâbi efendllerin bakayalarile muallim olsun olmasın 327, 328 ve 329 doğumlu efendilerin ehllyet namesizleri ve yüksek askeri ehliyetna meyi haiz olanlan 1/5/934 te hazırlık kıt'alarile İhtiyat zabit mektebinde bulunmak üzere sevkedileceklerinden bu gitt efendilerin keza Istanbulda bulunanla rm bizzat, taşradakilerin mahalll çube vasıtasile veya telgraf adreslerinl bildirmek suretile şubeye müracaatleri İlân olunur. ( Eski G'orya sahnesinde Parlak muvffakıyetler kazanıyor. 26 artistten mürekkep olan bu heyet htıgün sâhnede 16.5 matinesmde ve suvarede 22.Î0 da ( filimden sonra ) zengin bir programla icrayi lubiyat etmektedir. Sinemada Dorothv Jourdan tarafından temsıl edilen KOCASlz KADINLAR Fransızca sözlü filim ve t"OX JOURNAL Fıatlarda zam yoktur. İkinci balkon 40, bütün parterler 60 ve lüks bakon 80 kuruş. Hamış: Mat'uttan maada bütün serbest duhüliye kartlan muteber F E R A H Sınemaca Bu akşam MiLLfcT Tiyatrosunda 4 komik bir sahnede NAŞİT, FAHRİ, DumbullulSMAlL ve SEVKt Pevler karşı karşıya Yeni piyes mudhike Cuma gündüz ıki oyun birden, Varvete sahnesı Üsküdar HALE sinemasında Senenin muazzam eseri Roma Aieşler içinde mumessili: FREDER1C MARCH ilâveten: Dünya haberleri