8 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi 45 inci ciizü çıktı Onuncu sene: No. 3446 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgrat ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbul Posta fcutusu: Istanbul, NO 246 Telefon: Başmııharrir: 22366, Tahrir müduru: 23236, tdare muduru: 22365, Matbaa: 20472 Cuma 8 Kânunuevvel 1933 Mayat Anszklopedisi Büyük bir küîüphaneyi faîr arada eviıize getiren m faydalı eserdir. Her evde bir lane bulnnmak lâzımdır. I Dahilî istikrazın lkinci tertibi rgani bakrr madenine bağ • lanacak şimendiferi hüku metimizin dahilî bir istikyani doğrudan doğruya razla, Türk miletinin parasile yapmağa teşebbüs etmiş olduğu malumdur. Gerçi diğer yapılan bütün şhnendiferlerin bedeli de nihayet Türk milleti tarafmdan ödenmektedir. Memlekette yapılmış büyük işlerin çoğu Türk milletfrıin doğrudan doğruya kendi malıdır. Buna şüphe yok. Fakat Ergani şimendiferinin inşasında ilk defa olarak Türk milleti böyle bir işin muhtaç old'uğu 'lk sermayeyi de bizzat kendisi vermekte bulunuyor. Bu itibarla diğer bütün şimendifer inşaatımız içinde bu Ergani parçasmm hususî bir kıymeti ve müstesna bir ehemmiyeti ola • caktır. tsmet Paşa hükumeti şimendiferciliği millî bir iş yapmak yolundaki terakkileritne nihayet her hangi bir şimendiferi doğrudan doğruya ve binnefis Türk milletinin yapabile * ceği hakikatini ilâve etmek âste • miştir. Milletimiz için çok şerefli olan bu teşebbüsün pek yakmda muvaffakiyetle elde ed lecek güzel neticeeini sonsuz sevmçlerle kutlulayacağız. Bu yalnız bir şimendifer yapmak değildir, belki iktısadî ve îçtimaî hayatta büyük bV tekâmül merhalesinin atlanılmasıd'ır. Modern büyük ve hakikî mlllet, hesap ve kitaplarmda böyle büyük işleri dabi binnefis yapacak kadar ilerlemiş bir cemiyet demektir. Zaten tsmet Paşa hükumetinin bu dahilî istik • raz teşebbüsü ile istihdaf ettiği asıl gaye de rüphesiz ki budur, yani m'Aletin zâhirde büyük te görülse millî islerm hepsini kendi gayret ve himmetile başarmağa alısması ve hu susile bundan çıkacak maddî faydalan kendfsinin kazanma«ı ga yesidir. Bu maksatla hükumet bu mese lede millete arzettiği işin en emin, en kazançlı ve memlekete nisbetle de en faydalı bir iş olmasma itina etmiş olduktan başka ona yatırıla cak paranın her türlü külfetlerden azade b.'f kazanç kab'liyetine de azamî teminat gbstermiştir. Erganiye vâsıl olacak şimendifer parçası orada dünyanın en zengin bakır ma • daninden çıkarılacak kıymetli cevIhsrleri taşımağa baslıyacaktır. Eır gani şimendiferi nakl'/yatı şimdiden emniyet altında bulunan bir şimendiferdir. Bu şimendiferin inşası yü zünden o madenin işlemeğe baş • Iamas41e memleket büyük bir servet kaynağmdan istifade etmeğe koyulmuş bulunacaktır. Bu kadar büyük millî neticelere saik olmak üzere ileriye sürülen dahilî istikraza iştirak için vereceği miz paraların teminatı ise ezcümle şunlardır: 1: Derhal satm aldığımız istikraz tahvilâtmı bir kere % 5 daha ucuza almış bulunuyoruz. 2: Bu fetikraza yatırdığımız paranın % 5 faizi vardır. 3: Bu istikraz için her sene iki defa yapılacak keşideleele her nu maraya isabet edecek ikramiyeleri kazanmak iht'lnalımız vardır. 4: Bu istikraz mukabilinde aldığımız hisse senetleri mütedav'l nakrt gibidir. Onlan her yerde kullana • bilrriz. Hususile devletle alâkad'ar alışverişlerde başabaş olarak. Hu susî surette tahvilâtın borsa fiatleri para ile başabaş gibi birşeydir. 5: Bu istikrazın bütün evrakı her guna resim ve vergilerden istisna edilmiş olduğu için oraya konan az çok bir servet vergiden muaf olmak salâhiyetini kazanmış oluyor. Bu zamanda hangi ticaret veya Uctısat işi bu kadar emin bir servetle bu kadar kat'î kazanç neticelerini beraberinde getirebilir? Bir ev sa • (m alacak o'sanız getireceği mik tarı daima değişen bir kiraya mu Icabil onun ikide bir tamire muhtaç haraplığını, vergisini ve sigortasını düsünmeğe mecbursunuz. Bütün bu masrafla'd'an geriye kalan miktar ne olabilir acaba? Her halde dahilî âstikrazın her kayit ve gaüeden azade olan % 5 i gibi ve o kadar sağlam birşey olmasa gerek. Sonra her para bir akar satın «Imağa yetmez. Halbuki yirmi liradan itibaren her servetle bn dahilî rNîtikraz tahvili alarak tıpKı bir malikâne gibi sandığınızın köşesine koyabilirsiniz. Hakikaten bu daima elmizin altında en sağlam malikânenizdir. Şimdiki Avrupa medeniye • YUNUS NADt Mabadi 2 inci tahifede Yangm suçluları mahkemede Bir Dolaba koydugu mangalla yangına sebep olduğu zannedilen hademe «mangalda ateş yoktu» diyor ve deUl gösteriyor Millet Meclisinin dünkü içtimaı idam mazbatasının Bina meselesi halledildi, Liman Han sebep olduğu münakaşa Adliyenin yeni binası oluyor İnhisarlar Vekili de köylü sigaraları hakkındaki sual takririne Ankara 7(Telefonla) Büyük Millet Meclisi saat ikide toplandı. Memu rin kanununun bazı maddelerinin tebdOi hakkındaki Başvekâlet tezkeresini tetkik etmek üzere on beş kişilik muhtelit bir encümen teşkili kabul olundu. :evap verdi Köylü sigaraları meselesi Zekâi Bey, Adliye erkânile birlikte Liman hamnda Istanbul Adliye binası yangıru hakkındaki Müddeiumumil k tah • kikatı dün bitmiş ve zan altına alı nan Adliye kapıcısı Ahmet, pabuççu Fethullah oğlu Etem, Adliye Odabaşısı Mehmet Efendiler mevcuden Tevkifanede çahşan Sultanahmet birinci sulh ceza mahkemesine tesl'fcn edilmişlerdir. Hâkim Reşit Bey, evvelce safha safha kaydettiğimiz tahkrkata ait evrak okunduktan sonra suçluları istiçvap etmistir. Adliye elektrikçîsi Şeref Efendi de odasında çalışıyordu. Daireyi dolaştıktan sonra saat sekize doğru kapıdaki kulübeye geldim. O sırada fena bir koku duy dum. Elektrikçi Şeref Efendiye bu ağır kokunun ne olduğunu sordum. Şeref Efendi: «Benim çalıştığım aletteki cam parçasından çıkıyor!» dedi. Adliyede yatanlardan hademe Hasan bu esnada yanıma geldi: «Bina» nın sol kapısı tarafında bir ışık var!» dedi. Ben lâmbaları kendi elimle söndürdüğüm .çin hırsız var zannile koştum, baktım; yangm Jttaşlamıştı. Bir taraftan odacılara: «Yangın var, İtfaiyeye haber verin!> diye bağırdım. Diğer taraftan kendim de su kovlarına koştum ve mevcut kovaları ateşin üstüne attım. Bundan sonra yangm tarafına doğru aşağı inmek istedim. Lâkin dum an beni bo&uyordu. Liman fıant B u l g a r Kralı Belgrada gidiyor Krala Başvekil M. Muşa nof ta refakat edeceV Bundan sonra Gümriik ve tnhisarlar Vekili Rana Bey Hakkı Tarık Be yin sual takririne cevaD vererek dedi ki: « Köylü sigaralannı sehirlerde satanlann kaçaka addedildiği vâki değildir. Yalnız gümrük ve mhisar kanunu, inhisar mamulâtının satısmı bazı kayitlere bağlamıştır. Bu şartlara riayet etmiyenleri kanunen takip etmek zarureti vardır. İnhisar tdaresinin yaptığı bundan ibarettir.» Vekil Bey bundan sonra bu husus taki kanunî mevzuatı okudu. Devam etti: Bu hükümlere binaen tnhisar tdaresi izinsiz sigara satanları takip et mektedir. Fakat kaçakçılık hakkındaki ahkâm bundan ayndır. Büyük Meclisin gösterdiği arzu üzerine Vekâlet kövlerde ucuz sigara sattırmağa başladı. Fakat bu sigaralann sehirlerde de sahlması vasatî saus fiatini tahmi nimizin haricinde düsürdü. Varidat bundan müteessir oldu. Bittabi tnhisar tdaresi buna lakayt kalamazdı. Arzetti ğim kanun ve nizamnamelere istina den varidafa korumak için vazifemizi yapmaktayız. Köyde ve sehirde ayni fiatte tütün satmak meselesine gelin ce, tütünün büyük bir varidat membaı olusuna nazaran varidatı düşürmemek şartile bu, ancak daha pahah tütün satmakla kabil olabilir. Bu, ise varidata te sir edeceğinden dolayı mümkun olamiyor. Hakkı Tarik Bey Vekil Beyin cevaplan neşriyattaki bir kelimenin yanlış kullanıldığuM meydana çıkanyor. Benim üzerfnde durmak istedigim nokta Vekil Beyin cevabınm son cümle • sidir. «Köylerde daha ucuz sigara satbrıyoruz, sehirlere yolsuz olarak gelen Mabadi S inci sahifede inhisarlar Vekili Ali Rana Bey Etem Efendi ne diyor? Yangına merdiven altına bırak tığı mangaldaki ateşin sebep olduğu iddia edilen pabuççu Elem Efendi şu ifadeyi vermiştir: « Yangm günü gündüz saat on beş buçukta ateşi tamamen sdnmüş olan mangalı artık beni ısıtma • dığı için kaldırdım ve merdiven altına bıraktım. On yedL buçukta Adliyede işim bitti. Evime gittim. Mangalımda ateş kalmadığına eminim. Şayet, yangm benim mangalımdan çıksaydı orada bulunduğum müd • det zarfında saat on beş buçuktan on yedi buçuğa kadar hiç olmazsa bir tütme eseri veya koku olurdu.» Litvinof Yoldaş yolda İtalya Milletler Cemiyetinde kalacak, fakat cemiyetin şeklini değiştirmeğe karar vermiştir Bulgar Kral ve Kraliçe Hazerau Berlin 7 (A. A.) Romadan gelen Litvinof Yoldaş bu sabah buraya vâsıl ol mustur. Bazı şayialara muhalif olarak, müşarünOeyh bu rada ancak bir kaç saat kalmış ve Alman hüku metinin hiçbir mümessilile ve hiçbir matbuat miintesibile gö rüşmeksizin, saat 18 de Mos kovaya hareket etmiştir. i'.omada görüşen Litvinof Yoldaş ve M. Musolini yan Sovyet itilâfnasnesi 31/12/934 Berlin Rus melufıiı Litvinof Yoltarihine kadar uzatılnus ve bundan daşm seyahatinin tamamile hususî başka Sovyet ttalyan dostluk mimahîyetini kaydediyor. sakı na ait tasdiknamelerin bu ay Sovyet • İtalya itilâfı ve içinde teatisi tekarrür etmiştir. dostluk misakı Roma 7 (A.A.) Litvinof Yoldaşın ziyareti münasebetile ihracat kredisi hakkmdaki 6/5/1933 ttal 1 1 Sofya 7 (Hususî) önümüzdeki pazar günü sabah saat yedide Kral Boris, Kraliçe, Prens Kiril ve Başvekil Mabadi 3 üncü sahifedt Gece bekçisinin sözleri Kapcı Ahmet Efendi de şunları söylemiştir: « Yangm gecesi Adliye bekç'si olan sulh hukuk mahkemesi odacısı Mehmet Efendi uzun zamandan beri hasta idi. Bunun için onun nöbetini ben bekledim. Fakat asıl vazifem kapıcılıktır. Hem kapıcılığı. hem de gece nöbetçLTğini bir arada yapmanm müşkül olduğunu düşü nerek metrbut olduğum Adliye le • vazım id'aresine müracaatle Meh» met Efendinin yerine bir nöbetçi tayin edilmesini söylemişt'sn. Adliye sarayt enkazt hâlâ yantyor O gece nöbetçi olarak 9 uncu th • ve itfaiye hâlâ çalışıyor tısas mahkemesi odacısı Aziz Efendi Ağırceza cThetine koştum ve sağ vardı. Aziz Efendi, saat on dokuz kapıdan dışarı çıktım.» buçuğa kadar mahkemede idi. MüOdabaşı Mehmet Efendi de de • teakiben yemek jçin dışarı çıktı. miştir ki: Saat yirmi dörtte gelecekti. öyle « Ben saat on yediyi kırk be» sözleşmiştik. O gece dairede ben • geçe vazifemi bhirdim. Levazım den başka bekâr oldukları için Addairesi kapısmın anahtarını kapıcı liyede yatan mübaşir Saim, hadeAhmet Efendiye bıraktım ve ken • me Mustafa, Hasan ve yanan odacı (Mabadi 6 met Ağa da bulunuyorlardı. KENDl KENDİMtZl TENKtT Yeni Adliye binası için Şımdık» halde hep kendimiz soylüyor, kendimiz dinliyor gıbiyiz. Bu serait içinde Adliye binası yangmınm bol bol vah vahlarla geçip gıtmesin den korkukır Halbuki bu felâkeri esasmdan tamir etmek lâzım ve bu mümkündür Altnacak makul tedbir lerle yalnız îstanbul halkı millete birkaç tane öyle adliye binası ıhda etmek iktidanndadır Türkim bu kudreti bilinerektir ki felâketler karsısında apısı hp kalmmaz. Ve bizce son yangınm manevî tahribatından kurtulmak için behemehal yeni ve mükemmel bir adliye binası vücude getirmek mecbu riyetindeyiz Elektrik taTİfesi lizennde temin e deceğimiz faydayı muvafık bulmu yorsanız mehakim haTçlan üzerinde alınacak teTtibatla yeni adliye saravmı eskisinden daha muhteşem olarak knrabileceğimizi açık söyleriz Harçlann alabildigine tenkisi zaten mahkeme leri işgal eden müzevvir davalan icinden çıkılamıvacak kadar çoğalttı Avrupada olduğu veçhile esasen davalann ikamesi o kadar kolay olmamak lâzımdır Ancak kat'î surette hakh olan, dava ikame edebilmelidir Buna nazaran mahkeme harclannın biraz arttrrılmasmda esasen hicbir ada^et sizlik voktUT Bu fazlahk iki senede Istanbula eskisinden mükemmel bir ad liye binası verebilır Bu takdirde fukaranm ikame etmek mecburiyetinde kalacaklan davalar müskıilâta uğTatılmaz mı endisesine de mahal yoktur Yuksek tarifeden fu karayı isrisna etmek daima mümkun dür. Roma ziyaretinin ehemmiyeti Mabadi 4 üncü »ahifede Paris 7 (A.A.) «Temps» gaze " M , I I I P I I I I P I I P I I I I I I I I I I I I I I " I I I > I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I M I I I I I I I P I ' « > * * « B > ı > p pi j *ı p« « pı av a ım | f f j ıi i pTpapı ar ja V | v T P p | iv > i p * * B * B » p> * v jp* ı> j « a ja ı a aı p f B prıpf j i ı i ıv i pi T P a B V | r Pı v pq v Kadın asker olabilir mi? Lehistanlı ırktaşlarımızın bu suale verdikleri filî ve müspet cevap Tfirk Yuposfav itilâ'names' Belgratta imzalanan Türk Yu goslavya itilâfnamesinin esaslarmı evvelce bildirmiştik. Tarihî bir vesika olan bu mühim muahedenin metnîni de yaruı nesredeceğiz. Lehistandaki Harp spor teşkilâtımn Türk kız ve delikanldarından mürekkep mühezelerinin bir kısım azası Son zamanlarda Avrupanın birçok yerlerinde harp sporu ieşkilâtı ismile bir takım tesekküller vücude getiril • miftir. Bu teskilâh yapmaktan mak sat mensuplarma nisanctlığm, arazi özerinde tatbikahn, toplu ve münferit müdafaa usullerinin mükemmel IU • Lutfen tahifeyi çtvirimz Yanan Adliye binası önündeki arzuhalciler fimdi birer ikişWt Tevkifane öndne yerleşmektedirler