7 Aralık 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansikîopedisi inci cüzü çıktı 45 umhuriyet QJJC J ü«r l3 , , İSTANBUL CAĞALOĞLU Teıgral 7e mektup adresl: Cumhuriyet. Istanbul Posta fcutusu: Istanbul, NO. 248 Telefon: Başmuharrir: 22366 Tahrlr müdurü: 23236, Idare müdürü: 22365. Matbaa: 20472 7 Hayat Ansiklopedîsi Biyik bir kıtüphaneyi bir arada evinize getîren en faydalı eserdir. Her evde bir fane bulnnmak lâzımdır. Uçyeni rejim ve Uç Bayram iyana 30 (Husust) Bu ay i çiııde üç Avrupa devleti rejimlerinin senei devriyesini tes'it ettiler: Çekoslovakya, Türkiye ve Avu» turya. İlk iki memiekette, bilhassa Tiirkiyede bütün dünyaya akseden biiyük merasim yapıldı; milletin kanile kazandığı istiklâl bayramı, bütün millet ta rafmdan kalpten kopan bir heyecanla, coşkun tezahiirata vesile oldu. Haîbuki Viyanada ve Avusturyada «Cumhuriyet Bavramı» adeta bir matem havası içinde geçti. Niimayiş yapmak, evleri bayrak ve ışıkla sıislemek, toplanmak, temamile menedilmişti. «Milletin en biiyük günü» serefine yapılan yegâne merasim, tstefan kilise sinde hükumet erkânının ve davetlilerin hazrr bulundukları bir ruhanî ayinden ibaret kaldı. Bu, bir bayramdan ziyade bir cenaze merasimine benziyordu. Diyebiürim ki Avusturya gazeteleri 29 tefrinievveli 12 te«rinisaniden daha büviik bîr ateşle kul'u'adılar. tlk bakısta rnsanı ayrete düsüre bilecek olan bu hâd'senin sebebi ba • sittir: Bu bayram şimdiki rejimin bayramı değildir. Bugün Avusturyanm basında bulunan adamlar 12 teşrinisani 1918 ihtilâlini yapanlar, yahut o ih tüâli yapanlaam yoîunda yürüyenler değildirler. 1918 de, memleketin selâmeti için imparatorluğun yıkılmasım îstiyenler ekseriveti teşkil ediyordu. Bugün bu adamlar ne yapacaklaruM bilmiyorlar. Dollfuss baslıca iki biiyük diismanla uğraşıyor: Hitlerciler ve sosyalistler. Herbiri büyük bir kuvvet olan bu zümreler, bütün diktatörlük tedbirlerinr rağmen için için işliyorlar, asayifi her drkika tehdit ediyorlar. Hitlerciler, Almanyanuı siyasî düşüncelerle kendilerini ihmal etmesi yüzünden kalabalık bir kiitle olmalanna rağmen, nisbeten daha zayıf bir vaziyetteler. Bütün faaliyetleri, ötedeberide, bilhassa Univenitede kurnazca nümayis1er yapmaktân tbaret kalıyor. Geçenlerde güpeçündüz Opera meydanma bir Hitler bayrağı astıklannı yazmış tım. Bu bayrak hâdisesi birkaç defa tekerrür etti. Bir gün de Viyananm en büyük ve en yiıksek binası olan belediye dairesin'n ta tepesinden kocaman bir Hitler bayrağı sallandı. Polis bayrağı mdirebilmek için bir saat kadar uğrasmağa mecbur oldu. Hitlecüer bununla da kalrruyorlar. B'zan çocuk balonlanna benziyen büyücek balonlara bayrak asarak hava ya koyuveriyorlar. Bes on gün evvel Viyananm üç muhtelif yerinden ayni zamanda üç bayrakh balon uçuruldu. Hava güzel ve rüzgârsız olduğundan bayraklann Viyana semasından aynlmıyacağını anlıyan hükumet, tayya • reler çıkararak balonlan imha etb'r meğe mecbur oldu. Bu gibi nümayişler tnevzii kalmaktan ve nihayet bes on yahudiyi korkutmaktan başka bir içe yaramıyor. Asıl tehlikeyi sosyalistler teşkil ediyorlatr. Büyük ve mustarip bir sanayi memle • jceti olan Avusturyanın bütün büyük «ehirlerinde, bilhassa Viyananın ameJe mahallelerinde sosyalistler gizli gizli, için için çaltsıyorlar. Bunların teş kilâtlan var, ecnebi memleketlerle münasebetleri var ve polisin bütün dikkatine rağmen elden ele geçen, herkes tarafından okıman gazeteleri var. «Serbesi Söz» ismini taşıyan bu gazetenin ne sahibiv ne de müdiri mes'ulü belli değildir; nerede çıkğtığmı da bilen yok. Bazı kimseler Viyanada gizli bir matbaada, bazıları da Cekoslovakyada bir yerde basildığını iddia ediyorlar. Polis bütün araştırmalanna rağmen simdiye kadar hiçbir ipucu elde ede medi. Bütün gazetelerin hürriyeti tahdit edi'd'ği bir zamanda Serbest Sö zün «Freies Wort» hükumetin gözü önünde her istediğini sövliyebilmesî ve bunu hemen herkese duyvtabil • mesi Doilfussu ve taraftarlarını endiseye düsürüyor. Bu gazetenin son nüshasındam bana da bir tane göndermisler. Tabiî bs><itan as^ğı hükumete kar« sı ithamla dolu. Dollfussün, memleketi Alman istilâsmdan kurtarayım derken Jta'vava sattıijından bahsediliyor. Belki hatrrlardadır, Turklerden kurtuluş bayramları münasebetile iki ay evvel beo de bu noktaya temas etmis, elimden geldiği kadar nazik olmağa çaIısarak Dollfussün bir Mussolmi talebesi olduğunu yazmıshm. Bu fikrim, tah minimden daha bariz olarak teeyyüt etmektedir: 1 Bu seneden itibaren italyanca lisam, ingilizce ve fransızcaya tercih eNADlR NADİ Mabadi 3 iincü sahifede ı angının sebebi anlaşıld İstintak dairelerile bir kısım mahkemeler bilfiil işe başladılar, ilk muhakemeler yapıldı, evralilan yananö sirkat maznunu muhakeme edildiler Uçüncü şeker fabrikamız Adliye Sarayı enkazı arasından 5 kasa Eskişehirdeki fabrikada geçen saatler Cumhuriyetin sanayi siyaseti metin adımlarla yüçıkarıldı, hafriyata devam edilecek rüyoı\ yeni fabrika bu sağlam adımlardan biridir, Adliye sarayı yangımnın esran ni havet dün anlasılabildi. Müddeiurpumiliğin tahkikatına göre, bu müthis fa cianın müsebbibi Ad'iye binasmın sol f tarafmdaki m° halinde bulcnan pa puccu Arao Etem Eferdidir. Etem Efendi, yaçın aksarru saat on yedi buçukta isini bitirmis ve gündüz yaktığı mangalı SCETIÜS zarmederek Müddeiumumiliçe çıkan merdVen albnd»ki dolaba kovarak gitmiştir. Manealda mevcut atesten sıcnvan bvılcımlar dolabı tutuşturmus ve ates oradan merdivenîere geçmiştir. Adliyede bekei Mustafa yerine 50 kurus mukabiîinde gece nöbetini kabul eden kapıcı Ahmetle Adliyede yatan mubasir Saim Efendilet ancak ates merdiveni sardıktan sonra yangınm far kna •^••rmıslar ve itfaiyeyi habndar etmeği ihmal ederek söndürmeğe uğ rasmışlardır. Muvaff?P olamayınca Dün enkaz alttndan çtkartlam kasalardan ikisi Ayasofva polis noktasına kadar kos • muslardır. Arap Etem, gece bekçisi Mmtafa, kapıcı Ahmet ve muSasir Sa»m Efen diler zan altmda bulunmaktadırlar. Bunlardan ba«ka dün Adliye Levazrn memurlarmın bir kısnn da isticvap edilmislerdh. Bütün ifadeler ve delüler, yangı nm kaza eseri olduğunu teyit etmis tır. Tahkikahn üç cepheden yapılması muvafık görülmüstür: Şehrimizde burar almabileeeJc bir vaziyet hasıl ollunmakta olan mamısbr. Yangım müteakıp başlıyan MüddeiAdliye Vekâleti umumilic tahkikatı devam etmek!* b*Düyunu Umutniye binası lise o • vekili Zekâi Bey îarak tefrik edümiştir. Buyün mekdün kendisile götep olarak kullamlmaktadır. Mahkerüsen gazeteci • meleri olsun diğer her haıtgi bir reslere şu beyanatmî daireyi olsun yerleştirmek icin ta bulunmustur: hükumetin müracaat edeceği ted « Srmdiki bhler arasında bir mektep bina&ma halde mahke • vaziyet etmek suretile tedbir almak, meleri verleştir alınacak tedbirlerin aonuncusu olameğe çalısıyoruz. caktır. Bu her halde elkn bir tedbir Adliyedeki do olur. Buna mecbur kalrmyacasrımizı kuzuncu ihtısas ümrt ediyorum. Mektep binalanna mahkem e s i n i kabil olduğu kadar dokunmamavı, gümrü^e nak onlardan istiane etmemeği düsiinü letmeğe karar yoruz. Daha makul bir »ekilde meverdik. tstintak seleyi halletmek tnümkün olacak ve Müddeiumu trr. Eski topane müsürlüğü binası Gazete fotoğrafçılan enkaz altından nıililc daireleri muvakkat olarak belki almır. Esa;lı çıkartlan ve kapah yerlere konan ka Tevkifane miı bir bina bulununcıva kadar bir iki salartn resimlerim almaği çaltşıyorlar nuJıkcmen'n bu binada teskili icin dürlüğünde faa • Mim Mudafaa VekOt Vekili sıfatîle raber, Dahiliye Müsteşannın direktif • liyete başlamı* ve Adliye Vekâleti ben Millî Müdafaa yardrm etmek isterim. Fakat bu bîleri altmda Vilâyet ve zabıta da mesebulunuvorlar. vekVı Zekâi Bey na da semt itibarile uygun değil • leye vazryet etmistir. Hukuk ve ticaret mahke Mabadi 2 inci anh<fede Bunlardan başka Adliye Vekâleti melerinden birer tanesini ve yahut Vekili Zekâi Beyle yangm tahkikatı hem ticaret ve hem de hukuk davaKENDt KENDtMtZ! TENK1T: hakkmda temas eden Adliye müfet • larana bakan birinci hukuk mahketişleri Ferit ve Arif Beyler bu mesele mesaisi eski maarif nezareti binasmda âzermde dün Tevkifanede me^gul olfaalivete geçireceğiz. Çünkü esasen ba mmlardır. binada mahkemeler için lüzumlu Bütün mes'ul'e*rîn meydana cıkanlatesisat vardır ve muhtelit hakem mah kemeleri haftada bir gün toplanmaktabilmesi için tahkikahn bu suretle ge Adlıye yangımnda evrak ve vesıka dırlar. tcra daire'erini Sultanahmet d nisletilmesi ve derinlestirilmesi cihe • lan yanan davalann yeniden tes'«i havannda bir yere yerlestireceğiz. Sulh tine gidiidiği ve bazı Adlive memur kikaten büyuk bir hulusi niyetle şiddetmahkemeleri için de muvakkat bir larmın ihmal ve dikkatsîzliklerfnin de U bir azim ve irade meselesidır. Davayer anyoruz. Bütün Adliye daireleri facianm husule gelmesinde ne derecelann evTakı yanmışaa onlann taraflan için münasip bir bina aramaktayız. ye kadar tesiri oldıığunun tes^İt edil olan eşhas meydandadır Baro icin bir Adliye daireleri arasmda vazife itimesîne çalısıldîtı söylenmektedir. vazife olan bu yeniden tesis kevfiysti barile teknik irtibat vardır. İstintak alâkadar halk için de yuksek bir ah dairelerile Müddeiumumilik arasmlâk meselesidir. Hükumetımizin vaVil da, mahkemeler ile icra daireleri Müddeîumumî Kenan, lcra reis ve geçirmeksizin buna karar vermesi ve biribrrlerine merbut bulunmafctadırkfli Kemal Beylerle diğer Adliye er • derhal tatbikata geçmesi lâzımdır lar. kârn ve müddeiumumî muavinlerinden Eskisinden daha mükemmel bir AHGeri Adliye daireleri için kTrkı mürekkep bir heyet dün sabah hukuk liye binasınm nasıl yapılabileceğne ait büyük, kırkı küçük en az 80 odah dün bir fikir vermiştık: Elek^k ve ve ticaret mahkemelerine ait bes ka • bir binaya ihtiyaç vardır. Bunu te • tramvay ücretlerinde yapılacak t<»n7İ Mabadi 6 inci sah'fede mine çalışacağız. Henüz kat'i bir kalâtm bir mddde* için bu ıse ve hatta bununla berabeT bhr de Istanb'l V. lâyeti sarayına tahsisi Buna mahkeme harçlan üzeTİnde yapacağımız tasar ruflan da ilâve edebiliriz BunlaTdan birine veya her ikisine karar ve • rilirse bugünden yanna her iki bina nın hemen plânlan tanzim olunarak münakasası ilân edilebilir Dahası var Yanmıs Adliye b'na^mı dün sıkıca brr tetkik.* tâbi tutan v>" ^ u harririmiz bu bina dovarlanndap bi» coğunun ve bühassa bunların en w=<9 lılan olan dıs duvarlann ekseriye*'e <&ğlam kaldıklan ve eğeT yeni bir=» a^^i! yerde ayni suretle irJa olunacak olııı sa bu duvarlardan pekâlâ istifade olunabileceğı kanaatine varmıstır Muharrrrimizin bu fikri tetkike muhtaç olmakla berabeT yeni insaat betonla tahkim edileceî»i icin bize pek te vabana ntj'a cak bir fikir çörünmemktedir Ru takdırde isin daha ziyade kolaylas^ca^ı DünkS Adliye faaliyetinden bir intiba meydandadn " * «Türk milletimn, milletler ailesi için • de lâyik olduğa yük tek mevkii tutmak için sanayii behe « mehal, behemehal kurmak lâzimdır.v» Başvekıl Ismet Paşa tuk ıkı ınttna.' Nıısoyüven Başvekütmın ve dinleyictter Ahı yedi sene evvel, Zekâi Bey alınan tedbirîeri anlatıyor Mahkemeler şimdilik ayn ayrı yerlere yerleştirili^ or, f akat hepsi için büyük bir bîna da aranıyor Alpufludan, Ufaktan sonra £skise hir üçüncü şeker fabrikanuz da şeker çtkarıyor. Başvekil tsmet Pasa Hazretlerinin miithiş bir soğuğa rağmen, bizzat açtıklan Eskisehh seker fabırkan, Pas?nm buyurduğu gibi, iftihar duvulacak güzel ve millî bir eserdir. Altı yedi sene gibi nisbeten kısa bir raman icinde ücüncü ve mevcutlardan daha büyük bir seker fabrikası tesis etmek, hem de bu fab~ikayı alh ay içinde vücodc gctiımcU, clbette iftıkara dsğer henüz «üç beyaz mı, Uç sivah mıVa diye münaka•a edip dururken bugün üç beyazdan unu kâmi • len, lekerm dörtte üçS nü, pamuklu mensucatm da mühim bir kısmım kendi 1 endimize temin ediyoruz. Yarm, nıuhNaç oldugumuz seker ve pamuklu mensucatm hepsmi, süphesiz, kendimrz yapacağız. Bu suretle on seneden az bir zamanda üç beyaz kâ milen tenrn edilmis ve üç siyaha, kö • mür, demir, petrole geçilmis olacak • hr. Cumhuriyetin, sanayi siyaseti embı ve metin adunlarla yürüyor. Eskişehir şeker fabrikası bu kuvvetli ve sağlam adımlordan biridir. T«««At iHKarii* bir muvaffakiyettT. Seker de, un gibi, imanlar için bir ihtiyaç ve gıda olmustur. Halbuki alh yedi sene evvel, un gibi şekeri de dı şardan getirtiyorduk. Koca Tüfkiyede bir dirhem seker yapılamıyor, her sene rıilyonlarca liramtz barice gidiyordu. Alpallu fabnkasntdan da büyük olan Eskişehir fabrikasını, Turhal fabrikası takip edecek, önümüzdeki sene zarfmda bu fabrika da açılarak neker sanayii sahasmda bir adım daha atılmts olacaktır. (Mabadi S mcı tahifede) İstersek felâketi süratle tamir edebiliriz ısmet Pş. Hz. Eskişehir şeker fabrikasının önünde nutuk $öylerken alınmıs san'atkârane bir renm llMllMHIIirtl llltlliiinillUlliIinilllIillilllllMITIUIIIItMTIIIIIMIUIIIirinilIllfillltliriiniilllfllinilHIItltlIIIIUIHIHinniMIIIMmUMIlitllMUTffiM Enkaz altından çıkarılan kasa Yeni ticaret itilâfları Italyanlarla müzakere için Romaya bir heyet gidiyor, Almanlarla müzakere bitti Ankara 6 (Teîefonla) ttalyan larla aranuzdaki ticaret muahedesi müddetinin hitama erdiği malumdur. Bu defa ttalyanlar yeni bir mukavele akti i çin müracaat etmişlerdir. Yeni mukavelenin Fransa ve Almanya gibi kle rmg esasma istinat etmesi mi'htemel dir. Müzakereye memur heyetin basmda Haricive Vekâleti umumî kâtibi Nu man R'fat Bey bulunmaktadır. Heyet yakında Romaya gidecektir. A!manlar!a mukavele imzalamyor Ankara 6 (Teîefonla) Alman larla İktısat Vekâleti arasmda «kle ring» e tâbi eşya listesinin tevsii için yaoılan müzakerat bitmiştir. Alman murahhaslan Almanyadan talimat iste • mislerdir. Mukavele bugünlerde imza edilecektir. Bu liste, Almanyadan klering esası dahilinde ve korrtenian harici memle Hariciye Vekâleti kâtibi amumısı Numan Rıfat Bey ketimize girecek mallara aittir. İkbsat Vekâleti bn listeyi nesredecektir.