5 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

G tzfftftti Ttyct » • i Cengiz Han TEFRtKA. 27 Yazan: M. TURHAN SIRASl GELDİ DE: Gene tütün derdi tki sene evvel, gene tütün için «Kepaze ettiğimiz altın gibi bir mahsul» diye bir yazı yazdığımı hatırlıyorum. Galiba fiatlerin Tür kiyede vasatî olarak 70 • 80 kuru sa kadar düşürülmüs olmasından sikâyet ediyordum. Dün hasta yata ğımda «Cumhuriyet» e göz gezdi rirken Akhisardan çekilmis bir telgraf, adeta bir tokat gibi yüzüme çarptı: Bunda Amerikan kumpan yalarının piyasayı 85 ten 50 ye in • dirdiklerini ve gidişata göre daha da indirecekleri bildiriliyordu. îşin dahası, gitgide 50 okkalık tütün balyalannın 50 kurusa satılmak su • retile bir okka mahsul yalnız 5 kuruşluk bir bronza düsürülecektir, demektir. Bu felâketin beteri karşısınd'a, iki sene evvelki sikâyette mübalâğa etmiş olduğumu bütün acıhğile anladım. Akhisar, Ege havalisinin Gâvur köyden sonra en iyi tütün yetistiren bir mıntakasıdır, her sene piyasa oralarda açılır ve düse düşe civar vilâyetlere sirayet eder. Akhisarda tütünün 50 den aşağı tekerlenmesi şu demektir ki bu sene tzmir tü • tünlerinin fiati 10 ile 30 ve azamî 40 kuruş arasında satılacaktır. U • mumî ve mahallî iktısat sartlarının sevkinden ziyade sahipsiz, nâzımsız tütün piyasasma bilfiil hâkim bu lunan Amerikan kumpanyalarının verdikleri bu miithis karar maalesef bu yıl d a cayır cayır tatbik oluna • * caktır. Bu kıymet düşüklüğünün fecaatfni anlamak için sadece o ha • valide bes on tüccarın daha top atacağinı değil, belki on binlerce müstahsil, yüz binlerce amele vatandafin eli hamur, karnı aç kalacakla • nm düsünmek kâfidir. r 5 Teşrinisani 1933 Nihayet, beklenen gün doğdu, 10 binlerce insan tek bir göz gibi Temuçinin geleceği yere teveccüh etti! 4 İspanya yumurtalarımıza 3 misli gümrük koydu İspanya ile aktedilen ticaret muahedesinin neticesi yumurtacıları müşkül vaziyete soktu fiat, gerekse ambalâj cihetinden bize İspanya ile geçen sene aktedilen tefevvuk ettiğinden tngiliz pazarlaruıa muvakkat ticaret mukavelenamesi 2 yerleşmislerdi. Son zamanlarda tngi teşrinisani 1933 tarihinde nihayet bul . liz piyaslarma tekrar nüfuz etmek için mas ve iki taraf yekdiğerinm mallarıbazı tecrübeler yaptldı ise de müsbet na ağtr gümrük resmi tatbik etmeğe baslanuslardır. Ispanyadan gelen emtı netice vermedi. aya iki gündenberi azami tarife tatbik tktısadî bohranın tazyiki alhnda büedümektedir. Dün lspanyadan gelen tel tün pazarlar girilmesi müşkül müs . tahkem kaleler halini aldığı içm tspangraflar tspanya hükumetinin de cuma gününden tttbaren menşei Türkiye olan ya g'*bi yumurtalanmızın tamamtnı çeken bir piyasantn rakip memleketlerin ynmurtalardan evvelce almakta ol duğu 32 peçeta gümrük resmmi 9 6 eline bırakılmaması lâzımdır. peçetaya çıkarmış olduğunu biVdir . Yumurta, Türkiye dıs ticaretinde mektedir. mühim bir rol oynıyan bir ihracat madBu ağtr tarife ile yumurta ihracatı • desidir. Bu senenm ilk yedi aymda nuz pek müskül bir vaziyete düsmus 3,050,000 liralık ihracal yapılrmstır. tür. tspanya pazarlannda yamurtalanrraıtn rakipleri olan Lehistan, Bul garistan ve Muınn ba vaziyetten aza . Yumurta ihracatçılan Türkiyenm dif mî surette istifade ederek yumurtalanticaretinde hayatî bir ehemmiyeti olan mıztn yerîni tutmağa çalışacaklarma yumurtalanmızı daha mütekâmi] usulşüphe yoktur. Rakip memleketler yu * ler allında ibraç etmek imkânlarmı go. murtalanntn tspanyol piyasasına hulul riismek üzere ötedenberi bir kongre ettikten sonra Türk yomurtalarmm tsaktmî düsünüvorlardı. panyol pazarlannda eski mevkiini alaSamsun mıntaka iktısat müdürlüğü bilmesi pek müskül olacaktır. de bu hususta bazı tesebbüslerde bulunHarbi Umumiden evvel Londra pi . mustu. yasasmda Türk yumurtalarmm mühim tspanyanın ticaret mukavelenamesini bir mevkii vardı. Harp ten sonra bu feshetmesi üzerine yumurtalanmızın mevkii tekrar ele gecirmek imkâm olamaraz kalacağı fena vaziyeti nazan madı. CünkÜ, teşkilâh kuvvetli, maldikkate alan yumurtacılar kongrennı lan daha güzel usuller altında tasnif bugünlerde aktme büyük bir ehem • edihnis olan Polonya yumurtalan gerek miyet vermislerdir. Romanyalı Türkleı Ankaradan geldi Ana vatanın 10 senelik tekâmülü kendilerini hayrette bnraktî Cumhurîyetimmn ommcu yuı mfl • nasebetüe yapılan merasimde bulun mak üzere Ankaraya giden Romanym Türklerinden mürekkep 300 lrfsiHk bir seyyah kafiled sebrimize gelrmstir. Romanyalı Türkler dün matbaa . rmzı riyaret etmisler ve keadflerOe g3rüşen muharrmmîze şunlan toykmit • lerdir: « Buyük günün yıldönümöna got mek ve bugünü buradaki mfflettasla . rımızla biriikte kutlulamak maksadfle Türkiyeye geldik. Cumhurfyetin 10 senede yaptığı faalıyeti ba Bç gün sar. fmda gordük. Ana vatantmız, on se nede Avrupaya yetişmîstir. Bunon bnd nekadar sevindirdiğîni tasavvnr ede • mezsmiz. Gazeteniz Romanya Türk • lerile çok alâkadar olmaktadır. Ba Romanyada yasiyan bütün Türkleri çot tnemnun etroektedîr. Bütün Romanya Türkleri Büvük Dahi Gazi Hazretlermîn nurlu yolunda ve ona çok yakm olarak yörö . mek arzusundadırlar. Biz. ReisîcTimhar Hazretlerkıe, Başvekil tsmet Paşa Hazretierme, bütün bfiyuklerânze ve bStün nedp miDet • taslanrmza Romanyalı Turklerin selam ve muhabbetlermi getirdik.. Bize bura da Türk Talebe birligi çok teshflât goa terdi. Gazînîn bu temiz y&reklî münev. ver çocuk'arma en samîmî tesekkür • Iermtizi iblafc etmemzi riea ederiz.» Romanyah rnI]etta*4arBntz Taksiml abidestne çok güzel bir eelenk koy • mnslardn'. HANDA DRAMALÎS . PRİNEAS operet heyeti FRANSIZ TtYATROSUNDA BugSo saat 17,30 da yalnız bir raatine olmak üzere LEBLEBİCt HORHOR AĞA Aksam saat 20,30 da ilk defa olarak MONON ESSl (Nur Du) Temuçin, nasıl Cengiz oldu? Nayman ulusunun Mogol bayrağı •kma girmesfle beraber Temuçtn seferberlik ilân etti. Moğol oymaklarile doat aşiretleri yeni bir barbe çağırdı. Ba davet, Ulu Gökçe Oe başbasa veriEp gece yaromdan sabaha kadar sü ren gizli bir müzakereden sonra yapılmifta. Anasnn ba yan çıplak peygamberm babasına verdi vereli Temuçin ona karşı daha nazik davranıyordu, Mogollann tapmdığı çıplak aziz de Temuçine tam bir kardeş »amimiyeti gösteriyordu. Bu fln haris ve muhteris adam yanyana gelmce şekerle söt gibi kolaykkla kaynaşıyoTİardı. Bununla beraber fikri hakitnifet darma Uhı GSkçede görünüyordu. Plânları ya • pan, gidilecek yoln gösteren bep o idi. Nayman ulusunm kendilertne ka . tılmaaından istifade edflerek yapılacak su ilk büyük taarruzu düsünen de gene Ulu Gökçe idi. O, Türk birligine dofru yürümek için iBrin Naymanl«r gibi kuvvetli bir asiretin elde edflmesini Mteoristi. Temuçin, onaa ba dileğini kendl amofandan da çabuk ve kolay surette yerine getirdikten sonra Ulu Gökçe ikind hedefi gosternmti. Bu, Taycigotlar idi. laştınldı ve o gün erkenden bayrak rasimesi yapılacağı orduya ilân ohm du. Bayrak merasimi, yapılacak sa • vasta en şerefli yerlerm ve en güç vazifelerin hangi bahadıra verileceğinin anlasılması demek olduğundan kadm ve çocuklar da dahil olmak üzere. bütün ordu o geceyi heyecan içinde ge • çirmtşti. Başbuğlar ümitle kanşık brr endîşeye kapıldıklan gibi ber nefer de tatlı kurunhjlara bürünmüstü. Hemen herkes, gün doğar doğmaz açılacak büyük sancak önünde dağitılması mukarrer güç vazifelerden birinin kendi ne verilmesini istiyor ve bu dfleğrn heyecanile uykusuz kahyordu. Kadmlarm ve düsünebîlen çocukla . rm merakı, sabırsızlığı erkek'ermkin den fazla idi. Onlar «Temuçin» m yüzünü göreceklerini,, sesini isiteceMeri ni, ata binio ileri ablısmı temaşa ede ceklermi düsünerek bambaska bir te . heyyüç içinde bulunuyorlardı. Koca sız gebe kalan A'ageyiğin torunu Temuçin uzak knIardan göcedip Yilon Bolduğa gelen bu saf kadmlarm gö • zünde fevkalbeser bir mahiyet alrmstı. Onu kendi erlerinden baska biçimde yarahlmış sanryorlardı. Zffen böyle bir zehap olmasa o dilâver kadmlar, kendi yigH eslerinin Temuçine baş iğ • mesine tahammül edemezlerdi! Yumurtacılar kongresi Taycigotlar, TürkeKnin sark taraf • Çocuklar ise masum bir tahayyül larıida oturan ashetlerin en kuvvet içinde Ulu Temuçine kanat takiyorlar, ftlerinden ve en yipHleririden biri idi. kayrok baglıyorl* ve onu insanlarla Türkler arasmda yiğitlUe ürfenmek, konuşur, bavada uçar, sularda yCzer Gerçi bu sene maliyet fiatleri, aslanlar yurdanda kavi, cesur ve hamiri bir mahluk olarak tasavvur ediyor 20 kurusa kızıl günes altında 10 saleci olarak tanılmağa benzer. tste Taylardı. Moğol beyîne kücük yüreklerîn5 11933 at çapa sallamalan suretile geçen Isîanbul Belediyesi cigotlar ba kıymeti almıslardı, kendi • de büyük bir yer vermeleri de bundan Pazar günü yıllardan çok as^ağıya inmiş bulunulertnin çok babadır insanlar olduklanileri geliyordv. "akşatnı saa 21 de yor. Fakat ne olursa olsun 9 ay bin m obfir Türk tduslanna da kabul et • Ordımun ve kadmlarla çocuklann Sınemasreda bir kahir ve masrafla ve adeta çotirmişlerdi. Ulu Gökçe, sîmdi Temaçî. heyecantm çoğaltan ikinci »ebeo te bay cuk getiştirir gibi yeti^tirilen, tü nm ba asirete saldırmasmı istiyordu. rak rasimesne Ulu Gökcenm de iştirak tün; tovan, sarmısak değildir, cari Yazan Henrik Ibsen Taycigotlan yenmek. o ayarda oledeceği hakkindaki baberdi. Ulu Gök kıymet tütün için toprağa gömülen Besteiiyen Egrieg mıvan biivük, küçük asiretleri yıldtra çe, bütün bu kalabalık içm vürçklerde servefin yansını bile çıkarmağa kidevam ediyor Türkçeye çeviren cagı îçhı Temuçin, Gökçenhı fikrini derm secdeler yasatan bir isimdi. Onu fayet edemiyeceği gibi kalanım da S1LVİA SlDNETin bu tilmfni muSeniha Hedri H. '«•*bul etti, seferberlik emrini verdi. görmiyenlerden hicbiri bu isme beserî borca ve faizine kapatarak müs • hakkak göriinuz, Fiader. Maroken 50, Her tarafa ulaklar gönderdi, kendi de bir vüz çizemiyordu. Şimdi, savRi pe 5 perde tahsili top yekun temizlemeğe hizkoltuk 40, birind 30 hazırlandı. sevdikleri tann dostu adarra eözlerile met ed'ecektir. HALK GECKSt göreceklerini isHince adeta iç bubramTemuçini doğrudan doğruya bey Bizim gibi tütünün istihsali, sa na tutulmuslardı! veva müttefik tanıyan avullar, oy tışı, ihracı oldumolasıya basıbozuk maklar, uruklar ve uluslar birer Nibayet bek'.enen gün doğdu, o on bir hal içinde yuvarlanıp gitmekte Bu akşam birer gelip 4e Yilon Bokiukta top • binlerce insan tek bir göz gibi Temu. olan. bir memlekette yegâne çare olandıklan gün orası mahşeri bir sekfl çintn geleceği yere teveccuh etti. Ne larak alıcı ve yabancı kumpanya alnvştı. On binlerce muharip ve bir ses vardı, ne seda. Ne öksürük duyu . En meşhur Fransız san'atkfirı lardan mantık ve fazilet beklemekte o kadar kadın ve çocuk koca bir ovayı hıvordu, ne aksmk. Nefesler sanki kenaana yoktur. R A I MU kaplarmstı. Atlar, koyunlar, develer, silmişti, yürekler sanki durmustu. ÇoBiz daima iyi baslanz, iyi bitireGilzel sesli jön prömiye: Cazibedar gilzel yıldız: mızraklarm sivri ısıgı içinde kayna . cuklar ve hatta hayvanlar da bu umumeyiz. Tütünde de mıntakaları tahALBERT PREJEAN ALiCE FIELD mî sessizliğin cazibesine kapılarak vj . san bu kalabalığa pek gürültülâ bir dit ettik, mahsulü standardize et zıltıdan, böğürtüden vaz geçmişierdi. ahenk aşıhyordu ve Moğol kirlan bu meğe çalısıyoruz. tdare ve müstah Herkes ve hersey dindar bir sükun ahengin agtrlıgı arhndn adeta esnîyorsilce mesai ambara kadar mükemiçinde idi. du. meldir, fakat o kadar... Arkasını filminde bütün Istanbul halkını neşe ve zevke garkedeceklerdir. Birçok ashetlerfn orada toplanmasıgetiremeyiz, her sene piyasa bir paGüneşin ilk ısıkları bu sessiz kalabanik halinde açılır, panik içinde bi na, on binlerce kadın ve çocugun bir kğı sararken büyük davulun sesi gümarada kiîmelenmesîne ve araya o kaledi ve onu avullann, oruklann, ulusla ter. Balkan konferansı, Şark tütünIeri konferansı, Ofisi ve sairesi gibi dar da hayvan kansmasina rağmen ruı davullanndan çıkan velvele takip Ilâveten: Pathe Journal Paris modalan Cumhuryetin afakî ve ileri tedbirlerle uğraşırken umumî bir nizam ve intizam vardı. etti. Bu, Temuçinin otağından çtktığı10 nncu yıldönümü merasimi . . . içpazar tutuşmus, yanıyordur. Her Hayvanlar sahİDİerini, çocukUr vattam bildiren işaretti. Şımdi kalabahğm sene hiç değismiyen ayni mihver eteagı yeri, kadınlar erlerini ve köse . heyecanı gözle görülecek bir sekil al . rafında ayni derdi dinler ve eza dulerini tarumakta ve bulmakta güdük rmstı. Kadmlar, kızlar, büyücek çocukI V A N M O S J O U K i N E yarız. çekmiycHardı. Hele askerî emtrler, lar atlann eğerleri üzerinde ayağa kalTANİA FEDOR ve GASTON MODOT yanıbnaz bir isabetle ve kolaylıkla hekıyorlar, at uşakları develerin hörgaçHâlâ aci tecrübelerden ağzı yandefiermi buluyordu. O kaiabalık sanki lerîne hrmanıyorl.r, ihtiyarlar kağnımamısa benziyen müstahsOe de biraz si. bir ev halkı imiş gibi düzen içinde yaIann üstüne yığdıkları değneklerin teBİN İ K t N C İ GECE ( YIKILAN SALTANAT) styordu, yaşablıyordn. pesine çıkmaağ savasıyordu. Hemen her tem etmenin sırasıdır. tsitiyoruz ld Iz. Muazzam, muhteşem ve zengin mizansenli şark filminde mir havalisinde tütüncülük bir nevi göz, Temuçini görebilmek için bir ir Uhjg ve oymak beylerile, küçük atifa, bir yükselme teminîne çalısıyordu müstevli çiçekçiliğe, bir nevi afete muvaffakiyet kazanıyorlar. (9494) vullarm söz erlerfle yapılan müzakere(Mabadi var) dönmüstür. Sermayedar tütüncü, 1er brttikten tonra hareket günü karar. köylü tütüncü, memur tütüncü. es naf tütüncü, hatta kösebası bakkalı tütüncü olmuştur. Eline geçen parayı bu acı ota yatıran her sınıftan vatandaşlar şahsî menfaat kayga Istanbulun en güzel, en temiz, en sıbhî ve ses itibarile en yiiksek sinemasıdir sile, hiç farkıncTa olmadan umumî 4 teşrinisani cumartesi saat 14 12 dan itibaren felâketin husulüne yardım etmek tedirler. Dünya pazarlannın taz, fakat öz'mahsub diye gırtlağım yırttığı bir devirde bunlar tütün namile ve on binlerce balya sarı lâhna Fransızca sözlü ve şarkılı müstesna filim yaprakları yetiştirerek muayyen rekolteyi de, muayyen kaliteyi de mah ilfiveten: Ankara Cumhuriyet bayramı, Paramount DUnya vediyorlar. Biz istediğimiz kadar havadisleri. Telefon : 43374 tütün yekununa milyonlar ilâve e delim; Amerika ve Avrupa elbette piyasamızdan ihtiyacı kad'ar mab sul alacak ve rekolten'n üst tarafı da elbette satnan fiatine gid'ecektir. ehipTıyatposu ELHAMRA PER6UNT ı M A D A A I BUTERFLAY Sinemasmda DON JOSE MOJICA istanbul'da TURKUN HARiKASI Şimdiye kadar gosterilen Türkçe filimlerin en mükemmeli MUHABBET TELLALLARI (PATHE N A T A N ) nın misli görölmemiş bir komedisi SÖZ BİR ALLAH BİR Sinemasısda gosierüecektir. Seanslar : 2 4 6 Cutna günü I2 2 . 4 h geceleri 9,45 KADtKOY H A L E 3 0 kurüş vardır. C9489) b ikinci teşrin pazartesi matinelerinden itibaren 8 A RA Y (Eski Glorya) S i NEMA SI ND A UmuT duhuliy |Hj»> Her gece otobüs Başkumandanlık harbiniri panaroması PAN 6 A L T I D A Bupünden itibaren Y I L D I Z Sinemasında (Sabık Etual) GARSONLAR ŞAHI TRAVEL SUZY VERNON MARGUERITTE MORENO ALAYIN KIZI Mevsimin en güzel ve yeni filimleri l Şen. şub. sanşın artist A N N Y O N D R A taratmdan fransızo sözlü şarkıli filiro (0S05) Mevzuu, bir valdeniu çilesi, azap ve ıstırabı olan m Askeri müzede götterilmekte olan Başkumandanlık harbinin panaroması Askerî Müzede, 30 ağustos Baf* kuraandan meydan muharebesi hakkmda gösterilmekte olan kabartma panoramanın çok rağbet gördü Irunâ yazmıştık. Ba fayani dikkat panoramayı seyretmek üzere bulundurulan 6 diirbün, halkm umumî alâkan karşı • sında ihtiyaca k&fi gelmemektedir. Panorama, harp sahasının 2500 defa küçültülmüs kabartma sekli ttzerinde çok canlı surette yapılmıs ve kat*î neticeyi temin eden bu büyük muharebenin son dakikalanm hatrrlatan ve yasatan kıymeti i bir eser olmustur. Gazi Hz., bizzat hazır bulunarak idare ettikleri bu harbin panora mada ifade edilen anlanndaki vaziyetini: «Artık karşımda bir ordu kalmadı» cümlesile izah buyurmuş lardı. Müze idaresi, büyük taarruzun başladığı günden son gününe kadar geçen en mühim harp sahnelerine ait daha dört panorama vücude getirecek, bu suretle tstiklâl harbinin son safhaları gözönüne getirilmiş bir çekilde Müzeye konulmus ola caktır. Tütün sahalarında sade mınta kalann değil, müstahsilin ve dö • nümlerin de tahdidi mecburiyeti önündeyiz. Bir kısım tütüncüyü kolundan tutup o sahadan çıkarmak, hiç değilse bizzat kendileri için misilsîz bir iyilik olacaktır. FERlDVN OSMAN İRTİHAL Galata, Kürekçilerde Mehmet Vas • fî müessesesinin sahibi Mehmet Vasfi Beyin pederi, Çarşıda Sahaflarda nu . mara 91 de halı taciri Ethem Bey vefat etmiştir. Cenazesi bugün saat 10 da Aksarav tramvay caddesi Camcılar eami sokak 3 numarah hanesinden kaldırı . larak Fatihte Fatih camisinde namazı ba. deleda Edirnekapi mezanna defnedi • leeektir. (9508) Fransızca sözlü filim; müstesna bir kudrette hayatı hakikiyeden bir dram olduğu bütün görenlerin tahtı tasdikındadır. j ARTİSTİK Sinemanın Kemali muvaffakiyetle devam ediyor. SİNEMASINDA (949i ) Roma Ateşler içinde 25000 fıgüranyüzlerce vahşi hayvan5 milyon dolara mal olan film. Aşk ihtiras ihtişam ve dehşet filraicınlanan bir tarih keşfedildiği gündenberi yapılmıs bütün muazzam filimleri gölgede bırakan 8 teşrinisani çarşamba gecesi M/BTM7W 9 teşrinisani perşembe S matinelerinden itibaren P A R A M O U N T filmidir W T sinemasmda (9496^