5 Kasım 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ajısîklopedisi üncü cüzü çıkti 43 Onuncu sene: No. 3413 umhuriyet İSTANBUL CAGALOGLU Telgra! ve mektup adresl Cumhuriyet, Istanbnl Posta kutusu Irtanbul, No 246 Telefon: Ba^muharrir. 22366 Tahrir müduru: 23238, Idare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 Pazar 5 Teşrinisani 1933 Kayat Ansiklopedis Eöyök bir kütüphaneyi bir ârada evinize getiren en faydalı eserdir. Her evde bir tane bulunmak Iâzımdır. Bir sergi Ve bir mektep Ankara: 3 ikinciteşrin (Bafmu harririmizden) nmhuriyetin onuncu yıldonü mü şerefine Millî tkbsat ve Tasarruf ctemiyfeti Ankara Ticaret lisesmde bir sergi kurmuş. Terti • bme Ticaret lisesinm de iftirak ettigi ba sergi bize kâçük bir kadroda dahi büyük manalı bir eser gösterilebilece ginin bir nümunesi gibi göründu. Büyuk Mıilet Meclisi Reisi Kâznn Pasa Hazretlermm a m u n ve tzmir meb'osu muhterem arkadaşnmz Rahmi Be . ytn fitt reisliklermde btdunan Millî tkhsat ve Tasamrf cemiyetmhi flk kn rulduğu g&nden îtibaren daima artan faydalı bv faalivet membaı olmnş oldu&umı ba vesile ile de menmanî • ye|1e kaydetmek Iâzımdır. Cermyetin raaEyet tarzı memleket tşlermin bir . çoklannda ornek olarak almabflecek bir canlılık arz«divor. Ba son küçük »ergide de avni hükmu vermek mec boriyetmdle kaldıgnmzı memnuniyetle sovleriz. Ba son sergi 3ttwadt mem!ek«t fa • aliyetinj bizzanıre butun eserlerile teshir etmiyor ama bıma bedel 8rtı»adî vaziyernı bellibaşh subelermî bîttabt pek iyi hesap edümiş grafîklerle ve hartalarla her goze açikfakla ve ko Isvbkia gorünebilecefc pek cazin şe IriHerde gostermis bulunuyor. Orada her tstih«al şubemfrm on sene evveBn ve bugünkü vazfvetlerini ve btrkaç se»e sonra vâsıl olacağı vaziyeti çtzgtI c l e ve rakamlasIa bir üd daldka için«îe pörmüs ve ogrenmis oiuyorsanuz. Sergîvî tertîp edenler o kuçficük sa naya bu «uret'e pek çok sey «ğdırnHS. lar. adeta millî îstihsalimrzm beîlibash biitün tobelernu koymnslar: Sanayî, rjraat. hayvancılık ve bonlarm bîîtün mü*t>«klan ve teferruah. Basvekfl ls met Pasa bile orada bir taraftan ıslahma o kadar ehemmiyet verdigi hayvancılığımmn başmda atma mania •tlatmakta, diSer taraf*an simendifercüiğinin feyizli mernalelerinden birmde meshur natuMarmdan birmî J*ay . krrmakta devam edîyor jrörünüyor. Dört beş odaya sdnstmlmu kücük va«iyetine rashnen »ergide gostenimemiş rt»men hiçbirsey btralnbnamM gibi . dir. Doknmacıîık: YünHi, Damnkhı. fpekh subeleri, simdiye kadarki ve bun • '4ın sonraki terakkflerm} gösteren grafTklerOe beraber. Bu meyanda mesela Ankarada Yimis adiie çalnan fabrica. ncn bariz terakki adımlsnm göze çarpar olarak {rörüyoruz. Memleket fabrik=»1armm fotngrafilerînden terkip olunan adam tîmsali, dev adrmlanndaa birini bir mam'a mı, yoksa bir dag rm atla • mak îcrn kaldırmu ve tleriye nzatmîş vaziyetile dikkati bütün ktrvvetile 8 . »erine eekîvor. Demek ki Tark bar«'da da bir Ergenekon asmaktadH". Demir ve celik isieri sanaynnde bile goze çarpan bir varlık baslarmsür. Bix bunun henfiz zor bir baslangıç oldo • ğuna biimez de^Oiz ama sergmin gezmesînde bize lutfen delâlet eden ar kada<lar bizden e w e l orastm ııyaıet eden Rus misafirlei Lıuzîn bilbassa ba şube onânde Iıayret ve takdirle dur . duklanm söyledfler. Basanknası zor islerden biri oldugu içîn olacak. Yenî Rasya bu yollarda muvaffak adımlar atmak içîn çok çalısnuş ve btttabî çok ta zahmet çeknis oldugu için msa firlerimiz bizim sergide onlerine çıkan başlangıç nümunelerinm karşısmda irkUrr»kten kendilerinî alamarruslardır. Onlar bifirler ki bflerek başlamak bi trnnek sayılabiiir. FOhakika bizde dahi demir ve çeKk islerfnin bu henüz bas langıç nümunelerinde çividen raya ka. dar hersey va«\ Bu sergmin bize verdiği diğpf bir fîkrr de memleket iktısadiyatmı ham maddeden mamul ve müstehlek sekle kadar bütfin safhalarını samil bîr toplulukla gösterisidir. Muhtelif hartalarda memleketin nerelerinde neler ye • tiştiğnu ve nerelerinde neler yapıldığını gorüyorsunuz. Bu sanki Gazinin memleket Sctısadiyatında smıfı redde. den toplu görüsünün bir ifadesidir. Filhakika her istihsal diğerile alâka dar oldugu ve memleket insanlan çaİjsmakta ancak yekdiğerierini ikmal ettikleri için cemiyeti sınıflara bölünmfis möbareze kuvvetleri yerine mü . tesanh bir manzume gibi görmek ve bu yolda yünitmek bizde îlk defa Ga. zinin gördüğii ve ifade ettigi yiiksek bir tarzdır. Cumhuriyet Tuı k!yesi iştc böyle bir iktısat rejimine istinat t • Kemal Hz.nin hitabeleri mevkii almağa muvaffak olan Türkiyenin Devlet Reisi Gazi Mustafa Kemal Hazretlerinin bu uğur ve maksatta sarfetmekte olduğu kudretli hamleleri Amerikan milleti sempatik bir alâka ile takip etmektedir. Derin ve mü tenevvi olan Türk reformalarının muvaffakiyetindeki harikulâde ebemmiyettir ki, samimî tebriklere sebep teskil etmektedir. Bu fırsattan istifade ederek siz'«*re istirak edivorum. Türkiye Cumburiyeti Reisine devamh muvaffakiyeti icin kalbî tebrikle rimi ve Türk miP'»Hne refah ve «a»Heti için dost dileklerimi su narım. Franklin D. Rvzvelt azı Mustaıa Gazinin doğduğu eve Selânikteki merasim hatıra ievhası konuldu Amerika Reisicumhuru ((Gazi Hz.nin sarfetmekte oldugu kudretli hamleleri Amerikan milleti alâka ile takip etmektedir» diyor M. Papanastasyu, Selânik, Mustafa Kemalin doğduğu şehir olmakla iftihar eder, bütün Balkanlılar, onu kendi milliyetinden addederler, dedi Türk milletinin büyük müceddidi ve Balkan itti hadının müzahiri Gazi Mustafa Kemal bu evde dünyaya gelmiştir. Bu levha Türkiye Cumhuriyetinin onuncu yıldönümü münasebetile konulmuştur. 29 teşrinievvel 1933 Selânik 4 (Hususî muhabirimizrfen) Bugün saat 15 te burada Gazi Hz. nin doğdukları eve Yu • nan hükumeti ve Selânik Belediyesi namına konulmus olan hatıra lev hasımn açılma merasimı çok parlak ve hararetli surette yapıldı. Beyaz mermerden yapılmış olan bu levhada türkçe, yunanca ve fransizca olarak şu ibareler vardır: <Turk milletinin büyük müced ctldi ve Balkan ittihadınm müzahiri Gazi Mustafa Kemal bu evde dünyaya gelmiçtir. Bu levha Türkiye Cumhuriyetinin 10 uncu yıldönümü münasebetile konulmuştur.> Bu cümleden başka levhada (29 teşrinievvel 1933) tarihi bulun maktadır. Levha, Gazi Hz. nin annesine ak oda duvarına konulmuştur. Merasimden evvel levha Türk ve Yunan bayraklarile örtülmüştür. Bu münasebetle gelen zevat meyanında Balkan konferans reisi M. Papanastasiu, Yunan âyan azasın dan eski nazır Yuvanîtes, Make • Mabadi 2 inci sahifede Tarkîye Reiticttmharu Gazi M. Kemal Hz. Ankara 4 (A.A.) Amerika Reisicumhuru M. Ruzvelt Haz • retlerinin 29 birincitesrinde Nevyorkta Amerikah Türk dostlan cemiyetinin tertip ettigi bangede okunan ve radyo ile Amerikanm her tarafına neşredilen hitabesi şudur: «Türkiye Cumhuriyetinin o nuncu yıldönümünü birlikte tesit etmek üzere toplanmış olan A merikalı Türk dostlarına, toplanblarma karsı duyduğum alâkayı bildirmek isterim. Bir milletin tarihinde on sene gibi bir müddet bir dönüm noktası teskil edebilir, fakat bu müddet bilhassa Türk milletinin tarihinde pek hususî bir ehemmiyeti haiz bir dönüm noktasıdır. Bu, nisbeten kısa müddet zarfında Türk milleti, hayatında ve müesseselerinde husule getirdiei ve derin akisler yapan yeni likler ve değişiklikler sayesinde terakki yoluna büyük bir emni yetle girmiş ve bütün dünyanın dikkat ve hayranlıçmı üzerine celbetmeğe muvaffak oimustur. Dünyanın istikrar, sulb ve te rakki içinde millî hayat süren memleketleri arasına girmeğe ve hakikaten kendisine yarasan Amerika Reincumharu M. Ruzvelt Hz. terakkisinde en esaslı âmil olsa gerektir. Buna elimizden geldiği kadar hizmet etmiş ve etmekte bulunmuş olmak bizim için ifti hara medardır. Türkiyede doğan inkılâp gü • neşi yükselerek hararetini neş rettikçe Türk milletinin kalbi bütün dünyanın büyük ve takdire şayan eserlerine karşı sıcak bir muhabbetle dolmuş, bütün te • rakki umdelerini tamamile be • nimsemiçtir. tşte bu sıcak duyuş ve benimseyiştir ki, Türk milleti daha çok evvel aydınlanan müttehit Amerika milletlerine ve onlann kudretli reisine karşı hadsiz bir sev* gi ve cazibe hissetmektedir. Mister Ruzveltin büyük faaliyetleri Türkiyede derin bir alâka ile takip edilmektedir. Bu bilgili faaliyetin Amerika milleti için istihdaf ettigi refahı temin etmesini ve böylece dünya ıstırapla nnı da tehvine hizmet eylemesini Türkler yürekten temenni e • derler. Çenç Cumhuriyetimizin en samimî takdir hislerini büyük kardeş Cumhuriyete bu vesile ile bir kere daha sunanm.» Nevyorkta tertip edilen bangede Amerika Reisicumhuru M. Ruzvelt Hazretlerinin Türk mil letine karsı irat ettigi hitabeye cevaben Gazi Hz. tarafından Amerika milletine karsı gönderi • len ve mezkur ziyafette okuna rak radyo ile tekmil Amerikaya neşredilen hitabe şudur: «Türkiye Cumhuriyetinin o nuncu yıldönümünü kutlulamak için Nevyorkta toplanan muhterem heyete Amerika Reisicum • huru Hazretlerinin yaptıklan yüksek hitabeyi memnuniyetle öğrendim. Kendilerine ve bütün Amerika milletine en hâr ve samimî te şekkürlerimi iblâğ etmek iste rim. fki gun evvel on vaşmı bitiren Cumhuriyetimiz daha kurulurken kendine çizdiği hareket hattım adım adım takİD etmiş ve bu kısa müddet icinde vakın mazinin biriktirdiği karanhklan dagıt mıva muvaffak olmustur. Türk Cumhurivetinin en esaslı umdel«*Hnd'»n f>iri okın vurtta sulh, cihanda sulh erayesi insanivetin ve medeniyetin »^»fah ve 6azi H?. nin hitabeleri Aziz misafirlerimiz dün Izmirden ^ hareket ettiler Dün Izmirde verilen ziyafette samimî nutuklar ira| çok Aztz misafırimiz Jenertd. Vorofilof Ankarada Gazr Hazretlerile görüşürlerken Izmir 4 (A.A.) Jeneral Voro şilof heyeti Vali Kâzım Pasa ile birlikte Bergamaya gitmişlerdir. Misafirler askerî merasimle karşılanarak Bergama kalesi ve yeni hafriyat yapıknakta olan asklepion barabesini gezmislerdir. öğle yemegi Halkevm . de yenilmiştir. Halkevi reisi tarafından «hoş geldiniz» nutku söylenmive Jeneral Voroşilof bu nutka cevap vermişth*. Mabadi 3 üncü sahifede italyan gazetelerinin nesriyatı Roma 4 (A.A.) «Lavoro. F* sdsta» gazetesi, Türkiye Cumhoriye tnrnı onuncn yıldönümime talısn ettigi nzm bir makalede Turldyenin Mus tafa Kemal rejimi ahmda tahakkuk et. tirdigi terakkilerj ehemmiyetle kaydettflcten sonra mezkur gazete, millî mü • «adelenm baslangıcmı ve Türk miDe • tinin, dti;tüsii oçanımdan kurtaracak bakikî bir dâhi olarak ortaya atılan Mustafa Kemaün bu mucadeledeki muazzam rolünü ve daha sonra Cum huriyetin ilânmı ve memleketm bütün sahalarda degi^nesi yolundaki adım . Iarm nasıl atı'dığını anlatmaktadH. der, ve devleiçili bu manzumeyi ancak ikmal eder. Sergide millî istihsalin ziraî lasmma da lâyık oldugu mevkün verilmis ol duğunu söylemeğe hacet bile yoktur. Hulâsa burada hiç birsey eksik de . ğil. Sergi çok küçük ama manası bü yük. Buna bakarak Ankarada binası yapümakta olan daimî sergmin memleket için ne faydalı bir müessese ola cağuıı daha iyi anlamıs oluyoruz. Yazımızm baştaraflannda bu ser • ginin tertibine içinde kurulduğu Tica . ret lisesmm de istirak etmiş olduğtma işaret etmiştrk. Sergiyi görrrttüsken muhterem müdürünün delâletile mektebi de gSrdük, ve anladık ki bu büyük manalı küçük sergi biraz da rnektebin okutup ögretmekte takip ettigi usulden mülhem olarak qrzdUiğimiz cazip şekV alnnş. Filhakika bu tica . ret lisesi, talebesini kendi tetkik ve tetebbolerilc yetiştiren ve malumatı Yunan aazetelerlnin neşriyatı Atma 4 (A.A.) Atna ajansra dan: Gazi Mustafa Kemalm Büyük Millet Meclisinde söyiediği nutku bu • tun gazeteler oldugu gibi sütunlanna geçirmislerdir. Bunlardan KaBmertni gazetesi diyor ki: «Gazi Mustafa Kemalm, Yunani» tan hakkmda sarfettiği hararetli soz • lerden Helen milleti samimî surette mütehassis olmustur. Yunanistanın Türkiye ile olan sa . mimî münasebetleri gittikçe daha ziye de kuvvetlenmekte devam edecektir.> ^ nutvcuenmeme aevam edecektır. hartaiarda, grafiklerde, resimlerde v istatistiklerde hulâsa etmek sistemu güden şimdilik nev'i yalnız kendisir münhasır yepyeni bir müessesemizd Burada talebe okutulmuyor, belki c sa olsa kendisine biraz rehberlik edı liyor. Bu isaret ve rehberl'klerden is tifade ederek talebe adeta kendi k c dine okuyor, ve kendi kenuine yetişı yor, ve hemen denebilir ki kendi ken disini yetiştiriyor. ögrenmenm esası, tetkik olunacak maddeyi eJe almak tan baslıyarak istihsal ve istihlâkteki bütün safhalarını takip etmek ve nihayet son nazariyelerine kadar varmak suretinde amelî bir usuldür. . Güzel sfigiden sonra bu tertemiz modern mektebi modem usullerfle görmüs olmaktan pek ziyade memnun olduk, ve oradan bütün bu kıyroetli çalısmalan idare edenlere tesekkür ederek aynldık. İktısat Vekilinin tetkik seyahati Celâl Bey memleket dahilinde tetkikat yapac?1" iMtııııııııııııııııııııııııııııııııiıııııiıııııiMiıııııııııııııınıııııııiMiıııııııııııııııııııııııııııııııiıiıııııııııııııııııııifiı" Miııııııuııııımıınıııııınıııııiııını Balkan konferansı bugün Selânik'te toplanıyor Bütün murahhaslar Selânikte toplandı, dün konsey içtimaı yapıldı IMmniNIHirilllllllliniMlllinillllllllllllllllirHllllllltllinilllllllllllllMlllltllllllllllllhlllllllllllllllllllllllHIIMIIIIIIIIIIUIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII ı J. jmleket dahilinde tetkik sey a ı tine çıkacak olan tktıtat Vektli Celâl Bey YUNUS NADİ Ankara 4 (Telefonla İktısat Vekili Celâl Bey 15 gün son ra memleket dahilinde bir tetkik seyahatine çıkacaktır. Celâl Be • yin bu seyahat esnasında İzmire gitmesi de muhtemeldir. Dördüncn Balkan konferansınm toplanacağı Selânik şehrinin rıhtım boyu Selânik 4 (Telefonla) Dördüncu Balkan konferansma istirak edecek olan heyet! murahhasslar bugün bu raya gelmişlerdir. Konferansm bura da topîanması serefıne sehir battanbaş* donanmıstır Konsey, bugün i!k içtimaını Univer, Mabadi 6 ınct tahifedm