8 Ağustos 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi nci cüzü çıktı 37 Onıınrıı cono VA MOA UIIUIII1U Sene» nO. a o ^ 4 umhuri 4 Vatandaş! Yerli Mallar sergi«ni git, gör de Tfirkfln zekft Te armile göğsün kabarsın! Dördüncü Şeker Fabrikamız da Kuruluyor Buhran karşısında Buğday meselemiz .,.HH.Hm,,H,HmHUM,m, l , 11 ,,, 11 M, I1) , lllll ,, lllM , I1( , """"'""" m »»""11111 , , İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhurıyet, Istanbul Posta kutusu: tstanbul, No. 348 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrir müdüru: 23236, Idare mudürü: 22365, Matbaa: 20472 Salı 8 Ağustos 933 ,„,,„ llt)ml lm IMI(lmiHmlHllllmMI ""IMHINI1MIIIIIIIMIIIHIMIMIIIIHIMIIIMIIIIIIIIIIMIIMIIIIIIMIMMIIIIM1MIIIIIIIIIIIIIMIIIIHIFIIHIII , 3 üneu tahifemiz* bakmts irkaç mıntakanın istisnasile bu sene buğday mahsulümüziin ekseriyetle iyi olduğuna hük • metmek lâzım geliyor. Gerçi mahsul çok olunca fiat diişük oluyor anu biz gene iyi ve bol mahsulii tercih ederiz. Az ve fena mahsulde fiat biraz yiiksek bile olsa herkesin ihtiyacmı geniş ve rahat Vikers Armstrong isimli fngiliz telâfi etmemek tehlikesi vardır ki bu şirketinin bir miiddet evvel tstan vaziyet müstahsil hariç olmamak üze buldan gecerek Ankaraya giden re umum için derece derece acıdır. mümessiliniı hükumetimizce verilen Hem buğday buhranı bize nisbetle da. bir karar üzerine hudut haricine hi yalnız kendi memleketimiz mahsulüçıkarıldığını yazmış, bu kararın cidniin az veya çok olmasından daha büdî sebeplere müstenit olması lâzım yiik ve cihansiimul bh mahiyeti haizgeldiği yolundaki mütalealarımızı dir. Bütün dünyada buğday mahsuiü ayrıca kaydetmistik. bütön dünya ihtiyacından fazla oldu Dünkü posta ile gelen Fransız ğu içindir ki biz de buhrana maruz bugazeteleri bu mesele hakkında taflunuyoruz. Bu buhranın bize nisbetle silât vermektedirler. lesirlerîni mümkün mertebe hafiflet . «Tan» gazetesinin Londra muhamek için bizim alabileceğimiz tedbirler biri telefonla gazetesine şu haberi bizzarure nisbî bir daireye maksur olvermiştir: mak mecburiyetindedir. Cumhurıyet «Bir İngiliz imalâtı madeniye bükumeti buğday meselesi muvacehe • şirketinin mümessili bulunan Mister sinde en canh dikkat ve alâkasını gösLander diin Tîirkiyeden hudut ha • termekten hâli değildir. Nitekim Ba» ricine çıkarılmıstır. Türk hükumevekfl Hazretlerinin daha birkaç gün tince ittihaz edilen bu kararın es babı mucibesi malum değildir. evvel Ziraat Bankasmda uzun miiddet Mister Lander temmuzun otu • bu mesele etrafında meşgul olmuş olzunda Londradan tstanbula gelmiş duğonu biliyoruz, ve gene nitekim Zi . ve derhal Ankaraya gitmisti. Orada raat Bankasmın bu sene dahi gerek akendisine tstanbula dönmesi ve kenlacaklanna mukabil ve gerek devlet di ihtîvarile derhal Türkiyeden hahesabına şimdilik Adana nuntakasmda rice çıkması ihtar olunmuştur. Mu buğday satın almakta olduğunu m«n • maileyh bu ihtarı dinlemediğinden ııuniyetle öğreniyoruz. karar hükumel kuvvetleri vasıtasile Ziraat Bankasmın alacaklarına mu • kabil aynen buğday kabul etmesi, buğday satınalmanm başka bir şeklidir, ve bankamn bu alıslan buğday piyasasmda fazla malı ortadan kaldırarak fiatlarm fazla düsmesinin önüne geçeceği ma. lumumuzdur. Ziraat Bankasmın herne ••».tl. <Jur*a oTsun piyamdan kaldıracağı buğdaylan tekrar ve çabuk piyaiMya arzetmekten çekineceğini söylemeğe hacet bile yoktur. Nitekim banka kendi elme geçen buğdaylarda tercihan ve onda da asla acele etmiyerek ihracat yoiunu iltizam etmektedir. Fevkalâde bir hâdise olarak bu sene Trakyanm birçok yerlerinde bire 1315 arasında mahsul alınmış olduğunu memnuniyetie öğreniyoruz. Ne oldu acaba? Havalar mı müsait gitti, yok • %B ziraat nsullerimizde bu mahsul yüksekliği iizerme müessir olan bir sa. lâh mı var? Bu îkmci sıkkm tahakkuku arzuya pek şayan olduğunu söylemeğe hacet bile yoktur. Çünkü bizde buğday buhranını halledecek esaslı çarelerden biri de istihsal usulünün ıslahı suretile muayyen bir sahadan miktan gittikçe artan mahsul elde etmeğe doğru gide feilmektir. Muayyen bir sahadan daha fazla mahsul almak suretiledir ki bizde maliyet fiatlan düşürülecek ve bma • enaleyh rençperin kazancı arttnlacaktır. Bir dönümden 100 kilo buğday istih eal olunduğu zaman beher kilonun maliyet fiatı faraza iki kuruş is* ajrcri do . hümden 250 kilo mahsul almdığı za man maliyet fiatı kiloda mutlak 5060 paraya düsmüş olur. Düşük maliyet farlcı rençoerin kân olduğu gibi fazla miktarın getireceği fazla bedelde dahi bitlabî gene çiftçmin kân vardır. Eğer airadi koyün pazarmda buğday üç kuruşa ise ve bu 3ç kuruş köylüye fazla ve hatta kâfi bir menfaat temin etmi • yorsa ayni sahada mahsul iki misli ol'duğu zaman ba uç kuruş altı kuruş mücya»ma çıkabilmek suretile ne olsa renç. perm yüzünü güldürür. Muayyen sahadan gittikçe daha iyi ve daha bol mahsul almak: Işte bizde buğday meselesini düzeltecek esaslar'dan biri budur, ve bu esas yalnız buhranı haüetmek için değil, zaten köylü nün çalışmasmı daha verimli kılmak içm ergeç tahakkuk ettirmeğe mecburuz. Nitekim Ziraat Enstitiisü ile ve Enstjto'ye bağlı birçok tedbhlerle elde edilmesi azçok zamana «ıuhtaç olan bu gayeye yürumekteyîz. P«4ir*ri'içmde buğday mihsulüm? l i n o tarikle çiftçiyi tutabilmek için almabilecek diğer tedbirlere gelinee bunlardan bir tanesi Ziraat Bankası nm piyasalardan mubayaat yapmak suretile fiatı bir asgarî hatten aşağı düsür. rnemeğe çalışmak seklinde bir iki senedir tatbik edilmekte olduğu malumdur. Esasen ittihaz ve tatbiki zannoluna bileeeği kadar kolay ohnıyan bu ted • birin buğday mahsulümüzü fiatça fazla düşmekten koromakta büyük faidesi görSlmuştür. Buğday îfini oldumolasıym «fa ahms olsa Cumhnriyetm Ittihaz ye tatbikmda «ifok tesiri olduğunu Hudut harici edilen Ingiliz mühendisi Yeni bir hava zaferi Nevyork tstanbul rekoru kırıldı Ingiltere ile Fransa nihayet müdahale ettiler Avrupa gazeteleri Armstrong şirketinin TürkiyeAvusturya meselesi münasebetile Alman hükumeti Bahrimuhiti aşan tayyaden çıkarılan mümessili için ne diyorlar? nezdinde dün yapılan teşebbüsler Berlin 7 (A.A.) Alman hükumeti reciler dün Halepten nezdinde yapılacağı evvelce bildirilen I Ankara muhabirimizinl siyasî teşebbüs bugün öğleden sonra geçtiler , Fransa elçisi tarafından yaDiImıştır. verdigi malumat Ingiliz maslahatgüzafinın da bu ak Ankara 7 (Telefonla) Vi bers Armstrong sirketi mümetsilinin hudut haricîne cıkanlmast meselesi hakkında alf>kadar makamlor nezdinde tohkikat yap tım Aldığtm mevsuk malumat a göre mesele Fransız gazetelerinin hâdtieyi Matkovada tevk'f ed'len Ingiliz mâhendisleri hodisesine benseterek ima etmeh isfed'h leri gibi casuslukla alâkadar de' ğildir. Suranını hafî olarak be • yan edebilirim ki Viker» Arms trong mümetsili bir başka sebep'en görulen lâzum üzerine hudut haricme cıharılmıstır. tatbik olunmustur. Lander 3 ağus • tosta zabıta memurlan refakatinde tstanbula grtirilmiş ve Sofyaya giden trene bindirilmiştir. Sivil memurlar kendisine hudu • Mabadi 5 inci sahifede Kodos ve Rossi irimK iki Fransız tayyarecisi dünya uzun masafe rekorunu kırmak maksadile 5 ağustos günii sabah saat 4,41 de Nevyorktan Şarka müteveccihen hareket etmiflerdfar. Fransız tayyarecüeri uçmadan evvel kâfi miktarda yiyecekle 177&galon ihtiyat benzin almışlar ve bu benzin bit. meden yere inmiyeceklerini söylemif lerdb. Fransız tayyarecisi Kodos ve arka • daşı Rossi hakkında diin gelen telgraflar sunlardn*: Paris 6 (A.A ) Codos ile Ros. siden gelen bir telsiz, saat 18 de Cherbourg üzermden uçtuklaruu ve Parise doğm vol aldıklanm biidirmektedir Fayyareciler saat 19 da gönderdikleri bir haberde Le Bourgetnin üzerinden uçacaklarmı ve geçerken seyahatlerinin başlıca safhalannı anlatan bir mek tup atacaklarmı büdirmişlerdir. Kodos geçeceği yollar hakkında ken. disine hava maiumah verilmesini istemektedir. Tayyareciler nihayet 19,45 te ver. dikleri bir haberde, yanlarmda 2,800 Iitre daha benzinleri olduğunu, diiz hat üzerinde merhalesiz dünya reko • nmu, Hindistan yohmn tutarak bir hayli kırmak fimidinde olduklannı bildir • sam buna benzer bir teşebbüs yapması beklenmektedir. Tan gazetesinin bir makaleti Paris 7 (A.A.) Tan gazetesi, Almanya nezdinde yapılan tesebbüsün dostane oluşunun bu tesebbüse Paris, Roma ve Londranm verdiği manayı unutturmaması icap ettiğini kaydetmektedir. tngiliz matbuatı bu hususta Alman . lara kıymetli bir ihtarda bulunmakta dır. Matbuat Hitlercilerin Avusturya hükumetme karşı yaptıkları propaganda nm ciddî manasım tngiliz efkân urnu miyesinin pekâlâ anladığını ^ tngilterenin derhal Milletler muahedesme müracaat y ^ , meseleyi daha dostane bir şekilde ileri sürmesinin sebebi, Almanyanın henüz makul sözleri anlıyabileceği Smidinden ileri gelmektedir. Avusturya Başvekili M. Dotfu$ Son Londra seyahatinde diriyor: Avusturyadaki milliyetçi sos • yalittlik hareketme karşı mücadele et • mek için 18,000 kişiük bir yardıma polis kuvveti vücude getirilmesi Avas • turya Başvekili M. Dolfusün ileri «ör • düğü talebe Fransanm razı olduğuna dair Paristen gelen haberler, gazetelerde uzun mütalealar yürütülmesine yel açmıştır. Mabadi 4 SncS »ahifede Alman gazetelerinin miitaleaları Berlin 7 (A.A.) Volf ajansı bil Moskovada Rus muhtelit takımım nasıl yendik? Rus takımının harikulâde oyunuria rağmeh takimımız maçı 2 1 kazanmağa muvaf f ak olmuştur Universitede faaliyet Yeni ders programı haznlanıyor, Telif ve Tercüme heyebne ahhacaklar tesbit olunuyor Universite kilât komisyonu dün Universite kadrosuna alma • cak ban müderris rauavmî namzetlerinin tavzifi işile meşgol ohnuştur. Maarif Vekili Reşit Galip Bey dün Üniversiteye gelmemiçtir. Pro . fesör Malş ta şeh rtmizde bulunan 7 e n t Profesör muaprofesör Zaver bruh, . R. Nissen ^hüertnden Dr Muve Şvartz ile bir • 13cte bazı hastaneleri gezmiştir. Universite idare heyeti bugün öğleden sonra toplanacak ve idarî nizam . namenin son kumını kararlastıracaktır. Tamirat ve tadilât münakasalan pey* derpey ihale edilmektedir. Yamız Gu* reba hastanesinin anfiteatn ile edebivai hukuk ve bunlara mülhak enstitülerd« yapılacak tadilâta ait kısımlar kalmıs • tır. Yann Goreba hastanesmdeki anfi» teatr ve diğer tadilât münakasası ihale edileeektir. Ti£ fakültesinin nakil işleri 12 ağuste« cumartesi günü ihale edilecek, pa zar günü fakültenin tstanbula naklme baslanacaktnr. AHM 7 (A. A.) Atma telsiz Mabadi 4 öneu »ahifede lır. M. Heryo Atinada Sabık Fransız Başvekili akşam üstü tstanbula hareket etti Sabık Fran sız Başv«kiK M. HefTO yarrn (Imerethie II) »vapurile f«h • rimize gele • cektir. M. Herro şehrimiule Harici ye Vekâleti Umumî Kâtibi Numan Rifat ve Hariciye Kalemi Mah 1 mu Müdârfi ReM. Heryo Fik Amir B«ylar tarafından isrik bal edileeektir. Sabık Fransız Başvekili burada bir gün kaldıktan aonra Sofyaya gidec«k ve orarfa toplanacak bey • nelmilel Radikal kongretinde Fransa Radikal Sosyalistlerini temsil etfrikten sonra tekrar latanbula dönerek Ankaraya gidecekth*. M. Heryo Ankarada bir iki gün kalacak, bunu müteakıp Hariciye Vekili Tevfik Rüştü B«yle birlikte Yalovaya gidecek ve Reisicumhur Hazretleri tarafından kabul olunacaktır. Tercüme ve Telif heyeti Maarif Vekâleti emrine alman sabık Darülfünun müderrislerinin Universite» de teşkil edilecek Telif ve Tercüme heyeti azahğuıa tayinine dair liste henâs tamamen hazırlanmamıstır. Maamafih hangi müderrislerm heyete almacağı perşembe gününe kadar bildirilecektir. Ders programı hazırlamyor tstanbul Universitesinin ders pro granm her fakültenin profesörler kad rosu itmam edildikten sonra tesbit edileeektir. Bu hususta Tıp ve Hukuk falrahelerile diğer fakültelere yeniden ta. yin edilen ve eski Dariilfünundan devralınan profesörler kendilerine ait derslerin program şekiDerini tesbit etmeğe başlamışlardır. Profesörler bilâhare bu husustaki noktai nazarlarını bildireceklerdir. Fakalte reislerinin mesaisi Dün Hukuk fakültesi reisi Tahir. C debiyat fakültesi reisi Mehmet Fuat Beylerle Tıp fakültesi reisi Tevfik Salrn Paşa fakültelere gelerek geç vakte ka dar calışmışlardtr. Rusyada güreş takımuniz, gSreşlerden evvel binlerce halkın beraberc* MÖylediği Enternasyonal marşını dinleyor Moskova 1 (Hususi) Dün sporculanmızla Rus muhteliti takımı ara . trada cereyan eden hararetü maçm neb'cesini telgrafla bîldirmistim. Tem. muz sonlannda Moskovada hep yağmurlu geçen havalar düzelmişti. Dün şehir parlak ve güneşli bir sema al . tında pınl pınl yanıyor, halk Dinamo stadına koşuyordu. Stadyomda tahmillllllimillllMIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIItHmlllllllllHIUIIHIIIIIIIUII nen 40 bin kişi toplanmıştı, pek çok halk ta yer bulamıyarak dışanda kal • mısh. Saat 6,30 da Türk takımı sahaya çık. tı. Şiddetli alkışlarla karsılandı. Ma teakıben Rus muhteliti meydana çık. tı. Rus oyuncularınm üzerinde, Ismet Paşa Hazretleri tarafından hediye e Mabadi S inci »ahifede iıııııııiııııımıııııııiMiıııiıııııııiMiııııııınnı Üniversiteye kayit ve kabtd tstanbul UniversKesi 1 teşrinievvele kadar tedrisata hazırlanmış bulunacaktır. Fakültelere kaydü kabul şeraitini anlamak üzere birçok talebe müracaat Mabadi 4 ancü sahifede zannettiği bu tedbirden dolayı asla pişman olmadığını burada kayit ve ilân edebiliriz. Ancak tedbir çok nazik bir mevzu azermdedir, ve mahsul fazlası kendi ihtiyacımızdan pek fazla olmadığı za man müessir ve tatbiki kabiliveti ha . izdir. Hatırlardadır ki bu maksatla tanzim ve tedvin olunan kanunda Ziraat Bankasının vapacağı mubayaattan .do • layı Devtet hir milyon Kraya ka^ar za* rann telâfisini deruhde etmistir. Bu, muamelenin behemehal'aararla kapa nacağını gösteren bir yol değildir. Dev. letin deruhde ettiği keyfiyet muhtemel zarardan ibarettir. Fakat şurası muhakkaktır ki eğer mahml kendi ihtiyacımıza nisbetle pek fazla olursa bu tedbir fiatı istediğimiz hatte tutmağa kifayet etmiyebüir. Banka kendisine verilen salâhiyet hududnnn asmamağa dikkat edeceğinden o zaman tedbirm tatbikatında zorluklarla karşı karşıya kalınabilir. Fransada bu sene mümasil bir ted . birle buğday fiatlannm beher yüz ki • loda 11S frank elması esası ileri go • loralmeğe çabfilıyor. Orada mahtulSn Bursa soyguncuları Şakiler dün mühim itiraflarda bulundular, Adapazarında da tevkifat yapıldı : Bursa 7 (Te lefonla) Soyguncular, bugür. de adiiyeye getirilerek istintak dairesinde geç vakte kadar istîcvap edilmi. lerdir. Bu mev kuflar da şehri mize getirileceklerdir. Soyguncular • dan birinin ken di arkadaşlan tarafından öldü • rülerek Adapa • zarında bir su membaı civarına az veya çok olmasma göre azçok endişeli bir hayat geçirildiğini görüyoruz. Mahsul tahminden de fazla olursa o zaman fiatın ya 115 frankta tutulamı . yacağından veya tutulursa bu fiatın büyük zararları miieddi olacağından kor • kulmaktadır. Kentalde 115 frangın ki loda bizim paramızla dokuz buçuk on kurusa tekabül ettiğini bu vesile ile kaydetmis olalım. Buğdaya konulan bu ffiattan dolayı orada ekmek fiatlan ki . loda simdiden 3035 santim farkite 1 frank 80 90 santime kadar yüks»l miştir, ki bizim paramızla okkası 18 kurusa kadar tekabül eder. İste mesele buradadır: Buğdayın dünya fiatma göre eğer istenilse Fran. sada ekmeğin kilosu oekâlâ bir franga yenebilirken orada millî ziraati himaye maksadiledir ki müstahsil ile müsteh lik arasında dalgalanan millî iktısatta böyle bir muvazene çaresi aranmakta. dır. Nitekim Amerika dahi büyük ik hsat plâmnda buğday ziraatini tahdit ederek rençp*i dahilî fiatın makul bir yüksekliği ile himaye etmeği düsün. mektedir. M. Heryo Yunanlttanda Atina 7 (A.A.) M. Heryo ile yanındaki Fransız parlâmentosu azalan Prreye gelmişler ve Atinaya gitmişlerdir. M. Heryo ile refakatinde bulu • nanlar, Yunan hükumetinin şeref • lerine vereceği öğle ziyafetinde bulunduktan sonra tstanbula gitmek uzere saat 15 te Atinadan ayrılacak' lard'ır. Bulgar Başvekilinin beyanatı Sofya 7 (A.A.) Başvekil, Zo ra gazetesine M. Heryonun yakın • da Bulgaristana yapacağı ziyaret ten çok memnun olduğunu söyle miştir. Başvekil kendisini Bulgar hu dutlarında karşılıyacağını ilâve etmiştir. M. Muşanof, vakti olursa, M. Heryoyu Bulgaristanda bir se • yahate davet edecektrr. Gazeteler, Fransanm sabık Baş • vekilinin ziyareri lehinde yazılar yaaıyorlar. YUNUS NADİ Soygunculardan 6çu Ittanbuidan Burtaya gotSrulürlerh en gömüldüğü haber alınmıştı. Bu nokTahkikat flerledikçe aoyguncuiarın. Adapazarında da bazı emayettadan yapılan tahkikat, haberi teyit lerle alâkadar olduklan meyd* etmiş, şeririn cesedi gömülü olduğu çıkraaktadır. yerden eikanhnıştır.