19 Temmuz 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi ncı cüzü çıktı 36 Onuncu sene: No. 3304 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresi: Cumhuriyet, Istanbul Posta kutusu: tstanbul, No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrir müdürü: 23236, İdare mudüru: 22365, Matbaa: 20472 Çarşamba 19 Temmuz 933 Dünya buhranında Doların sergüzeşti ' * •^ ı llllllllillllllMllllllınılııııııııııııııııııııını ursa soyguncularıSamsunda yakalandılar MiıııiM.ılMllllin<nil*nilHI lUlinillllllllMlllilllillllimillll IIIIIIIIIIIUIHIUII Utalyan mütefekkiAerinden Guglielmo Ferreronun dün Uk kısmım neşrettiğimiz makalesinin *>n kısmım da bugün neşrediyoruz.] Samsunda tutulan şerirler Bursa soygununun faillerinden 6 haydut evvelki gece ele geçtiler ya rın köyünde Oflu Hasanın çiftliğinde yapılan Rus takımına 72 mağlup olduk Maçta 150,000 seyirci bulundu. Kemal Halim Beyin idare ettiği oyun ahenksiz oldu Moskovadaki maç 112 arp, hiç kimseyi, hatta zengin zannolunan milletleri bile, zengin etmez. Harbin çıkardığı zen> ginlikler muhakkak zâhiridir. Hakikî servet yalnız sulh zamamnda umumî, müsbet ve yavas y&vas yapılan mesa inin mahsulüdür. Gerek Amerika, ge rek Avrupa bu bahtiyarlıgı 18481914 1 Samsun 18 (Hususı m.uhr>brimizd:n'ı seneleri zarfmda idrak eylemislerdir lnsaniyetin bu müddet zarfında meyda £) ün geceyarısı Bankalar caddesi arkasında na koyduğu muazzam servet, maatte Sürmeneli Cafer isminde birinin kahvesi üzeessüf adilâne bir surette tevzi edilme rindeki odalarla Biiyük Bafra oteli polis tarafından misti. Bazı memleketler ve bazı içtimaî anî olarak taharri edildi. Bu taharriyat neticesingnıplar bu »ervetten istihkaklarmdan fazla hisseyap olmuslardı. Fakat, bu de altı kişi tevkif olundu. Mevlcuflar sabaha kazenginlesme seri, tedricî, umumî ve dar istiçvap edildiler. Bütün ketumiyete rağmen muvazeneli idi. Altın ve sair mübadele bunların geçenlerde bir jandarmamızla bir köyvasttalan insanlarm muhtaç bulundu lüyü şehit eden Bursa soyguncularının elebaşıları ğu diğer nimetlerle mihevazin surette fazlalasmıştı. Bunun için, para ile sair Karabiber Hâmit (namı diğer Mehmet), kardeşi servetler arasında daimî bir tevazün Mustafa ( namı diğer Rıdvan), Rizeli Ali R«za vardı. Bu muvazene paranın bolluğun(namı diğer Bekir) ve seriki cürümleri Rizeli' Ali ida olduğu gibi nedretinde de hasıl olan oğlu ömer, Oflu Fazlı ve llyas olduğu anlaşılı • suüstimalleri tahdit ve tahfif ediyordu. Böylece, Harbi Umumiye takaddüm evor. tstiçvabı müteakıp sabahleyin erkenden tld«n «lli sene insaniyet için hakikî bir altın devri olmuştu. Fakat, Umumî Harp herşeyi olduğu gibi bu devri de alıp götürdü. Bir taraftan dünyanın bir kısmım tamamen mahvü harap ve biiyük bir kısmım da fakrü zarurete giriftar eylemiş; diğer taraftan adetleri mahdut tspanya, tsviçre, Hollanda, Iskandinavya devletleri ve Şimalî Amerika cumhuriyetleri gibi birkaç memleketi umumî servetm çoğalman •uretinde, mukabili olmıyan bol bol paralarla tuhaf bir surette lengtnlestirmiştir. Halbuki, bu zenginlik mezkur memleketler ahalisini haddi zahnda rüçhanh görünen, fakat boş, cazip ve tehlikeli bir vaziyete düşürmüş; ve bu servetler yava» yavas anî felâketlere inkılâp etmiştir. Bu »ervetler her tarafta darmadağmtk bir hale gelerek görülmemiş müskülâtın tevalisine sebep olmustur. Eğer beşeriyet kendi tarihini lâyıkfle bilmiş olsaydı; bu kargaşalıklar karşısinda o kadar saşırıp kalmazdı. Bize bu kadar garip gelen bugünkü sergüzeşt yeni birsey değildir. Birçok defalar inaanlar bu tecrübeyi geçirmislerdir. Yalnız nisbetleri muhtelif fakat neticeler hep aynidir. Meselâ: ttalyada Kablelmilât son iki asır zarfında cereyan eden ikinci Pünik muharebelerinde harekâh askeriye, fütuhatı muhtelife ve metbu milletlere tarhedilen muhtelif ve miiteaddit rüsum altında bütün Akdeniz havzasındaki memleketlerden altm ve gümüsun, zamana göre, pek biiyük ehemmiyeti olan miktarlarda kiilçe ve meskuk olarak ttalyaya aktığını görü rüz. Cumhuriyetin ve eşhasın eline geçen paralar çoğdımş, herçeyin fiah yükselmis, gerek devletin, gerekse hu • susî eşhasın sarfiyatı k>sa bir zamanda müthis fazlalaşmış vc bu hal bütçede mtizamsızlık ve umurni bir borçlanma ile nrcterafık olmuştu. Borçlanma meselesi, devrin siyasî harekâhnda vakit vakit mikâs ediyor ve servet çoğaldıkça had safhalara giriyordu. Her taraftan yeni bir çare aranıyordu. Şerirler Bursadan Istanbula gelmişler, geçen perşembe günü buradan Dumlupınar vapuru ile Samsuna gitmişlerdir taharriyatta iki Alman mavzeri bulundu. Bunla • soygunda kullanılan mavzerler olduğu meyMaznunların cürümlerini itiraf d?na çıkmıştır. ettiklerini, soygundan sonra Mudanya tarikile îstanbula giderek oradan geçen perşembe hareket eden «Dumlupınar» vapurile buraya geldiklerini mavzerleri daha evvel F»san* cönHrdiklerini öğrendim. Soyguncuların burada Bankalar cad • desinde yerlesmelerinin veni bi» vurgun hazırla mağa matuf olduğu, ve Bursadeki bankayı soyanların gene bunlar olduğu şayidir. Tahkikatı bizzat Vali ve Polis müdürü idare ediyorlar. Diğer seriki Mabadi 6 ıtteı sahifede DunJtB maçta hafîfçe yaralanan oyvmevAanmadan Merkez maaoin Ihttm Bey Kaled Avni Bey Moakova 18 (Husuri Muhabirimrzmamasma mukabi Rusiar 4 gol daha den müstacel kaydile) Aylardan attılar; ve netieede ikiye karsı 7 sayı beri merakla beklenen Türk Rus maçı ile galip geldiler. Oyun samîmî bir h*bugün 150 bin seyircmin hnzurile ve va içinde oynandu Kaled Avni ve Anhakem Kemal Halhn Beym idareainde karah merkec muavm thsan hafîfçe yayapıldı. Maç umumiyet kibarile ahankralanddar. siz oldu. ÎBc devreyi Rusiar 3dye karsı Bu gece saat onda iSc gSreş mösa • üç rayı ile galip olarak bitirdiler. İkin • baknsı yaptlacak. ei devrede Türk takunnıın birsey yap Biiyükdere faciası Reisicumhur Hz. Reiricumhar Hz. dün akşam saat altıda Yedovayt teşrif lerdir. Otel odasında işlenen cinayetin içyüzü nedir? Katil dün tevkifaneye naklolundu, şuurunu kaybetmiş bir vaziyette, kimse ile görüşmüypr Şehrimizin tanmrras lacirlerrrıden Mustafa Nuri zade Bürhanettm Beyin kızi on sekiz yaşlarmda Mehlika Hanımın ölümile neticelenen Büyükdere faciasını dünkü nüshamızda kaydetmiytik. Bu genç ve giîzel kızı öldüren Arif dün dördüncü müstantik Salih Bey ta rafından sorguya çekilmit ve tevkifhaneye gönderilmiştir. Katil Vak'a günü soğukkanlılığını muhafaza ederek cinayerini itiraf eden katil, dün çok müteesstr ve durgun bir hal almıs, kendisile görüsmek istiyenlere cevap vermekten çekmmiş ve adeta şu • urunu kaybetmiş gibi bir vaziyet takuımıştır. Aldıgımız malumata göre, katil, orta ticaret mektebinden mezun, çok yakısıklı ve henüz yirmi bes yaşlannda bir gençtir. Zevku safaya düşkün olan bu genç, mektebini bitirdikten sonra Pa • rise gitmis, kendi ifadesine nazaran ik mali tahsil etmis, şehrimize dönerek Banka Kommersiyale ttalyanaya memur olmuştur. Fakat isten ziyade Beyoğlunun eğlence yerlerile ve bQhassa barlarla me* • llllltllMIIMIIMIlltll Troçki Yoldaş Evvelki akşam Fransaya gitti Sabık Rus Harbiye komiseri artık^rada oturacak B«ş alh senedenberi şehri • mizde bulunan •abik Sovyet Har biye komiaetri Troçki Yoldasla Fransa hükumeti arasında bir müd dettenberi M. Troçkmin Franaada yerleşmesi meselesi etrafında muhaberat cereyan ediyor du. Bu muhabe Sanayiin inkişafında Sümer Bankın vazifesi Millî »anayimizi limonkıkta yetişen narin çîçekler gibi devletin himayesine dayanarak yaşıyan sun'î bir varlık haline düşürmemelidir Sümer Bankın Türkiye sanayiinin inkişafında rehberlik edeceğmi ve sanayiimizm bugün siddetle muhtaç bulunduğu devvar sermaye ve kredi meselesmi de halledebilecek kud rette olduğu, bunun için banka ka nununun geniş salâhiyetleri ihtrva ettiğini yazmıstık. Türkiyede sanayiin, ehenuniyet •ırasina göre, inkisafmi temin ede cek olan Sümer Bankın sanayiimizin bütün dertlerine birer birer çare bulacağma eminîz. Zira, bugün Sümer Banka inkılâp eden eski Sanayi ve Maadin Bankasının kurulduğu 1926 tarihindenberi geçirilen tec • rübeler, Türkiye sanayiinin en mübrem ihtiyaçlarımn nelerden mürekkep olduğunu iyice göstermiş ve ihtiyaçlar etrafile tetkik ve tesbH olunmustur. Tecrübe ve mü»bet kanaatlerin doğurduğu bu neticeler üzerinde bilgi ve kudretle yürüyerek sanayümize yeni bir mkisaf veçhesi verecek olan Sümer Bankın bu iti barla sanayi rjayatımızda büyük muvaffakiyetler göstereceğinde te reddüt edilemez. Sermaye ve kredi darhğından sonMabadi 6 mcı »ahifede I V. Troçki Facîaya sahne olan Bristol oİeli gul olan Arif, bankadaki memuriyetini Mabadi 4 iincü »ahifede Yeni ticaret itilâfları || t M111111(U MIIIIIIUHIMH Itl IHI11IIIIIIIIII! IIIIIMI llUIIIMHtirtlMf HrilHllMIII 111IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIMIIIII llt Mll|[ III irl IIIIIIII1IIIIIII İsveç ve Brezilya sefirleri yeni mukaveleler hakkında izahat veriyorlar reler ahiren neticelenmis, M. Troçki evvelki aksam saat 18,20 de lima namızdan kalkan Loyd Triyestino kompanyajftinın Bulgarya vapurile Marsilyaya müteveccihen hareket etmiştir. Troçki Yoldaş ailesi ve kâtiplerile birlrkte gttmiştir. Şehrimizde yalnız iki kâtibi kalmıstır ki bunlar da. sabık Harbiye Komiserinin emri üzerme Fransada kendine müI&ki olacaklardır. S&mer BânJnn GaiedddaH tstanbal fttbeii tsveçle Türkiye arasında bir ti Roma senatosuna ilânı isyan eden caret mukavelesi yapıldığı yazılmısJeneral Katilina etrafına borçluları toptı. İsveçin Türkiye «efiri M. Bohe lamağa çalışıyor; Sezar ise diktatörlüğü man bu mesele hakkında dün kenzamanmda onlara yardımdan geri durdisile göriisen bir muharririmize sn muyordu. O zunanın siyasî ve içtimaî müşkülâtmm kökünde vesaiti naktiye beyanatta bulunmuştur: nin çok seri ve şedit olan tezayüdün « Hali hazırda beynelmilel ik den mütevellit kargaşalıklar müşahede tısadî münasebatı tanzim eden takas olunuyordu. ve kontenjan sistemleri umumun fikrince buhrandan doğtmıs, onunla beAyni cinsten fakat daha biiyük ve raber yaşıyacak yarım tedbirlerdir. karışık tecrübeyi Avrupa, 1792 de basBenim imzalamış olduğum mukalayıp 1815 senesinde Vaterlo muha • vele 1 temmuz 933 te başlamak ve rebesile nihayet bulan 18 inci asur evahiri ve 19 uncu asır bidayetindeki mu 1 temmuz 934 1e bitmek üzere bir seneliktir. Bu mukavelenin diğerle. haberlerle de geçirmiştir. Ziynet eşyası rine nazaran hususiyeti takas esası ve zenginlerin saraylarile kiliselerde iddihar edilerek âtıl bir halde kalan üzerine değil, tediye sistemi üzerine istinat etmesidir. Bu hususiyet her biiyük mikyastaki altm ve gümüs, sikşeye rağmen mahsul ve döviz işle ke haline kalbedilmiştir. İmparatorluk rinde serbest mübadeleci kalmış odevrile lhtilâli Kebirm uzun muharebelerini idame ettirebilmek için çoğaltıl lan memleketimin ticaret sisteminden ileri gelmektedir. mut olan altın ve gümüş, o zamanın Türkiye ile îsveç arasındaki iktıhükumetlerini takviye eylemiştir. Ayni sadî münasebatın şayanı arzu h»4 bir devfrde 20 sene zarfında servet ve setarafi kalmadığına inanmak mübafaletin Avrupada tev'em olarak ço lâğa olur. Bu buhran devrindeyağaldığı, son 15 senedenberi Amerikada ziyetten ademi memnuniyet beyan olduğu gibi, hükumetlerm mütemadi • edilemez. Buhran ve şimdiki gâyriyen fazlalaşan bütçe açıklannı kapa • tabiî vaziyet zail olduktan sonra makla uğraştıkları görülmektedir. 2 0 münaseBat 4abu daha ziyade inkî •enedenberi gitgide büyüyen zaruret ve şaf edecektir. Bu yolda çalışmak lâGUGÜELMO FERRERO zımdır. Mabadi 5 inci sahifede Mevkuf kaptanın muhakemesine dün devam Çiftçi kütüpanesi sahibi edildi. Karar cumartesi günü verilecek Geçenlerde Liverpoldan limanımıza Akif Bey Kavaklarda gelen Bakterya vapurunda yakalanan kaçak müskhat, tütün ve sigaradan doölü bulundu layı tevkif edilen gemi sövarisi Ingiliz Çiftçi kütü panesi sahibi ve Istanbul Ziraat Odası idare he yeti azasmdan Akif Bey, vefat etmiştir. Akif Be yin vefatı esrarengiz bir şekilde olmuştur. Merhumun cesedi Rumelikavağm • da sahilde çıp lak bir balde bjç ' lunmustur. " * Akıf Bey merhum Akif Beyin cesedi Morga nakle dilmiş ve fethkneyit am'eliyesi yapıldıktan sonra âilesine teslim ed"il miştir. Polis, bu ölüm hâdisesinde her hangi bir kaza veya kast eseri olup Mabadi 4 uncü »ahifede tebaasmdan Mister Çarles ile bu ka çak eşyayı alarak şehre çıkajmak te • şebbüsünden suçlu Mehmet Ali Efen dinin durusmalanna dün gümrükteki Sekizinci İhtısas mahkemesinde devam edilmiştir. Tahkikat evrakma göre Mehmet Ali, süvariye gazete vermek bahanesue gemiye girmiş, dısarı çıkarken üzeri aranınca dört sise viski bulunmuştur. Bunun üzerine orada nöbette bulunan besinci şube ve gümrük memurlan tara fından derhal tahkikata baslanmiftır. Mehmet Ali ifadesinde kaptanm odasmda kaçak olarak daha birçok eşya bu • lunduğunu spyleyince gemide bir arastırma yapılmış komanya harici olarak 45 sişe bira, konyak, viski, cin, rom ve sarapla 15 kilo tütün ve sigara bu • lunmustur. I Mabadi 4 iincü sahifed* I Esrarlı bir ölüm Kaçakçı Ingiliz kaptanı ttveç Sefirî M. Boheman tsveçte altın esasının tenezzülü kat'iyyen zararlı olmamıştır. tsveç büyük?,ıniktarda ihracat yapanbir tn^llekettir. Senelik ihracatırrnz bes milyön isveç frangıdır.,Altın esa • sını terkederken en büyük mahre • cimiz olan tngiltereyi gözönünde tuttuk.» Mabadi 4 üncii sahifede Waznun kaptan mahkemi Hnasmdan çıkarkm