21 Haziran 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ipi Dindi! ROMAN Edebiyatımızın bir abidesidir. Her yerde arayınızl 65 kuruş umhuri Onuncu sene: No. 3276 nillllllllKHIIIIIIIIIIIIIiniMIIIIHIMiniHlllliniUlllllllHlllllllllllllllHHIHllHIIIIIMlHi.ı , »...S?. .................... „ „ Hayat Ansiklopedisi Çarşamba 21 Haziran 933 * tSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf ye mektup adrai: Cumhnriyet, Irtanbul Posta fcutusu: lstanbul, No 84« Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir mödftru: 23236, tdare müdurü: 22365, Matbaa: 20472 uncu cuzu çıktı . . 34 Konferansın içyüzü: Muhtelif Mntarekeler ! Londnı 18 haziran Hususi Muhabirimizden ihan tktısat konferansı umumî nutuklarla temayüz eden umu < mî celselerîni bitirerek malî ve iktisadî belli başlı üci büyük komisyon«Ja çalısmak devresine intikal etti. Mali ve naktî komisyon 48 ve iktısadî komisyon da 47 devletten müteşekkildir. Bunlara yedek azalarla mütehassıs ve müşavirleri de ilâve ederseniz komis • yonların büyüklükleri hakkında bir fikir edhuniş olursunuz. Büyük komisyonlann reislikleri, konferaat bürosunun teklifi ve umumî heyetin kabulfle şu zatlardan terekküp etmek üzere takarrür eyledi: tktısat ve ticaret komisyonuna Hollanda başmurahhası M. Kolin (Kolijn) reis ve Altnan murahhası Kraugman ile Arjan tin murahhası Le Breton ikinci reis. Mazbata muharririni komisyon kendisi se cecektir. Malî ve naktî komisyonun birinci reisliğine Birlesik Amerika Cum • nuriyetçileri murahhaslanndan Mr. Koks (Cox) ve ikrnci reisliklerine de ttalyan nrarahhası M.'Yung (Jung) ile Mr. Nielbok. Bu komisyonun mazbata muhar rirliğine Fransız Maliye Nazın M. Bone •eçilmistir. Konferansın programında münderiç olan meseleler aidiyetleri itibarile işte ba 3u büyük komisyonda tetkik olu nacak ve umumî heyete sevkedilecektir. Komisyonlarrn azalarını teşkil eden khnteler mensup olduklan memleket • lerin en münevver ve ilmî salâhiyet'.e en mücehhez adamları olduğu için müzakerelerin mühim olduğu kadar nisbeten kolay da geçeceğmi tahmin etmek müşküi değîldir. Kaldı ki bu konferansta da m mühira mürakereler resmî celseler haricinde ve maruf tabirile kulislerde eereyan edecektir; hatta etmeğe başlamıstır bile. Daha konferans açılmadan Ingflterenin, Amerikanm ve Fransamn en sa'ahiyettar maliyecileri en mühim meseleleri ve bilhassa para meselelerini hususî surette müzakere etmeğe baslamışlardı. Konferans açıldıktan sonra da konferansm içtimaî sebebi olan mühim meselelerm hususî müzakerelerine de vam edildi, ve belli başlı hâdise olarak arayerde borçlar meselesinin bir safhası bmnisbe güriiltüsüz ve oldukça müs bet bir hal suretme iktiran edebildi: Devletlerm Amerikaya borçları için İngilterenin vadesi 15 haziranda hulul eden kendi taksiti için yalnız % 10 nisbetmde tediye yapmasnu Amerika ka • bul etmiş oldu. Fransa ve Belçika ber sabık hiç bir tediyeye yanasmadılar. Amerikada bu da sükutla geçiştirildi. Konferansın göreceği işler fevkalâde çetin maddelerdir, bunlann halK za mana muhtaç olabilir. Halbuki konfe rans ta bitip tükenmez bir uzunlukla içtima halinde devam edemez. Birkaç gündenberi konferans muhitinde işlerin halline çare olmak üzere bir sürü mütarekeler aktine meyleden bir hava esmeğe başladığı dikkatli gözlerden kaça mamaktadır: İ! Gümrük tarifelerinde, esaslı ka rarlar ittihaz olununcıya kadar hiçbir değisiklik, bilhassa yüksekuk yapılmamasma ait bir mütareke, 2: tş'an ahire kadar paralarda ta havvülât yapılmamasmı temin edecek bir mütareke, 3: Hükumetler arasmdaki borçlann tediye veya tasfıyesine ait bir mütare • ke. Hulâsa her meseleyi simdilik bir patnok ipKğine bağlamak kaygısı. Eğer bu meseleler ilk bir safha olarak bu türlü mütarekelerle velevki muvakkat bir hal suretme bağlanabilirse bu neticeleri de bihakkin ehemmiyetli •aymak lâzıtn gelir, ve bu takdirde cihan iktısat konferansı şüphesiz silâh Jân azaltma konferansından daha talihli bir içtima olmuş olur. Esan M. Ruzvelt tarafından teklif eflOınif olan gümrük mütarekenamesi konferansta resmen mevzuu bahsoldu, ve birçok memleketlerin iltihakile kabul olumnak yoluna girdi. Şimdiye kadar bu mütarekeyi kabul eden devletler konferansa isttr&k edenlerin hemen hemen yansına yaklaşb. Gümrük müta • rekenamesmi kabul eden devletler mücbir kuvvetler halinde esaslı ve hayatî sebepler olmadıkça gümrük tarifelermi yüksehmiyecekleri gibi hususile kon • tenjantman nev'indeu yeni tahdidat tedbirleri almaktan sakınacaklardır. Paralann istSaran mötarekesi simdikî //. M. Mabadi 2 tnçj »ahifede milllHIIIMIIIItlllll Universitede Bir İnkılâp Enstitüsü Tesis Ediliyor lllllllllllllllllllll I llllllllllllllllllllllllllllllllllllinill Universitede bir İnkılâp Amerika paralann istikrannı terki Enstitüsü açılacak! teslihattan sonraya bırakmak istiyor! Inkılâbunızın malî, içtimaî, iktısadî ve hukukî İktısat konferansında iktısadî memnuiyetlerin tedricî surette refi için bir teklif yaptık ve tütünlerimiz hakkında bir talepte bulunduk Paris 20 (A.Aıj Ajans havas Lon dradan öğreniyor Londra konferan sı ikısadî komisyo nunun toplantısın da M. Saro Fraıvsız mufatırasmı verirken, Fransanm Lodraya bir anlaş ma ve teşriki mesai zihniyetile geldiğin:, ticarî bir benlik si • yaseti takip ederek yalnız başma kal • mak niyetinde olmadığını büdirmisti Fransız murahhasına göre buhran uzadığı takdirde, Fransa, müstemle ke imparatorluğu sayesinde en nya • "Londra konftranm murahhcuları bir nyaftt de mukavemet edebilecek vaziyettedir. Fakat Fransa boK Hatip, himaye fîkrHÛn tehlike fikrinl luğu buhranın baslıca sebebi olan îs • habrlattığını, bu tehlikenin de dünya istihsalâtın tanzimi suretile beynfehnilel tihsalâtımn bolluğu olduğunu s8yle • refaha dönraek arzosundadır. miftir. Binaenaleyh bütün gayretler bu cihete sarfedilme lidir. M. Saro Brezil ya ve Italya mu • rahhaslannm ar • zuLarrra uyarak, ticaret siyasetinden evvel pryasalarm tanzimi meaelesi mu casaı vetfleri tadil tekKfhn geri almaga ran oldoğunn, bu soretle Frannz nwıhtırannm da heyeti tnurahhaslar tara fmdan teklifine fnr sat vemis olacağını bildirmiftir. Müzakereler hararetleniyor „ & ııııınnınıiMiıııııııınııııırıııııııınıiMiıııııııuiMiiHiııııııııııııııııuiMitaııııııınııııııııijııııııııııııııııııtıııııııiMiiMtMm En büyük noksanımız! esasları talebeye ders halinde okutulacak Dahilinde bir İnkılâp Enttitata tetu edileemk olan Darvtlfünun binan Ankara 2 0 (Teleronla) Maarif Vekâleti inkılâp fikriyatmm bütün tahsil derecelermde tedrisate temel ohnasına büyük ehemmiyet atfettiğinden yeni ve mühim bir kbrar daha vernaiftir. Bu karara göre Üniversite de bir tnkılâp Enstitüsü tesis edilerek Türk mkılâbınm malî, içtimaî, hukukî, ve iktısadî esas • lan ve retikametleri ders halinde oku hılacaktır. Edebiyat ve Hukuk fakülteleri bu dersleri tedrisat programları arastnda esaslı olarak okutacaklardır. Diğer fakülteler talebeleri de enstitü kurslarmı bebemehal takip edecekler dir. Bu trarslardan geçerek ehliyet v« sıkasi ahnıytmkr yapbklan mlelri tahsüe ait dıplomalanm alannyacaklardır. İnkılâp Enstitüsü derslerini ber sena tekrar edecektir. Bu suretl* talebe »«stitü kurslannı 3 senelik tahsui esttasmda. istedikleri zaman takip edebilecelderdir. Enstitünün önümüzdeki ders senaai başlangıandan Hibaren faaliyete geç •' mesi mukarrer oldugundan tedrisat' mevzalan ve ihdas edilecek kürsüler hakkmda tetkikatta bulunulmaktadır. Enstitünün ders prograım bir aya kadar naznrlaranış oUcaktr. tngiliz murahha • nmn tözlri Bundan sonra söz söliyen Ingiüz mu ranbası M. Runsiman memnuiyetlerin kaldmlması lüzumunu kabul etmis, fa kat hudutsuz bir istihsalin dünyayı sarMabadi 6 ırtct »ahifede tnannda Iskenderiye seferleri kaldırılmamalıdır! Bilhassa meyva ihracatımıza büyük bir darbe vurmuş olacağız; Mısırb seyyahlan da kaybedeceğiz Paramızın kıymeti Fenzil edilmiyecek Maliye Vekâleti «Maten» i tekzip ediyor Ziraat program+mız İzmir kongresinde muhtelif vilâyetlerin bir mmtaka halinde teşkilâtlandınlması görüşülecek "Eenebilerin ve bîlhatta Mtnrhlarin bütün diğer hapmtmya vapurlarına tercih ettikleri gemilerîmizden: îzmir... Iskenderiye 10 (Hıuvut) Seyrisefain idaresinin haftada bir yaptırdığı İstanbul Pire • Iskenderiye seferinin lâğvedildiği haberile tskenderiye acentasına 19 haziranda hareket etmesi lâzım gelen (Ege) vapuru içm kimseye bilet verilmemesi hakkmdaki emir buradaki Türk tebaası ve müesseseleri tarafından hayretle karsılandığı gibi onlan fevkalâde müteessir etti. Bu seferin lâğvedildiği haberinm e • hemmiyetsiz bir sayiadan ibaret olunmasını ve henüz bu hususta kat'î bir karar verilmis bulunmamasını temenni ederek MHiiHmıııiMiiMiiMiMiıiMiııııı havadisin tekzip ve telndme her an întizar ehnekteyiz. Maamafih madamki bir defa böyle bir haber ortaya çıkmıstır. Meselenin üzerinde bir an tevakkuf ederek onu derin bir sekilde mütalea etmek herhalde faideden hali olmasa gerektir. Vakıâ manevî serefi bir tarafa bırakılacak olursa böyle bir seferin lâğvi ilk nazarda pek te ehemmiyetli gö rümnez. Halbuki hakikatte hiç te böyle değildir. Bu seferin lâğvi birçok zararlara sebebiyet verecek ve Mısırla memleketimiz arasmdaki ticaretin inkişafı Mabadi 6 tnct »ahifede ıııiMiıunııı ımııııınıııııııııııınınıııııııııınııuıınııııııııiııııııııınıııııııııııımııınmmnıınınnnımnıınm Dil inkılâbı neticeleri Ankar. 20 C Ankara 20 (A. A.) ZhaîsartA.) Maliye lan birbirinin ayVek&letind«n teb ni veya benzeri liğ edilmiştir: olan muhtelif viMaten (Ma lâyetleri bir mmtin) gazete«inin taka halinde top11 haziran 1931 lamak, mütebas • tarihli ntitha • •ıs, memur prasında Türkiye tisyenlerini ik • Maliye Vekilmm mal ve lâboratuTürkiye Büyük varlaria tecrübe Millet Meclisin tarla ve istasyonde bütçe mfizalannı tamamla • keresi münase betile Türk lİTa Malîpe VeTMi Mustafa mak nsretile muayyen bir prog «nın tenzili kiy AbMlhdOk Bey ram üzerinde ça meti ibtimalini ifade ettlğine dair lışabilmek esas Kongrenin taplanacağı Izmirden bir bir fıkra görülmüstür. lan hazırlanmakmanzara: Ziraat maktebi Maliye Vekili bütçe müzakeresi smda ne suretle çahşabileceii M U tadv. Bu teşkilâta evvel a Ege sirasında bu bahse temas eden bir lan görüşülecektir. Bu toplanışa V* mıntakasından başlanacaktır. meb'usun mütaleası münasebetile kâletm ve mıntakanın ziraat müte • Bunun için de 11 vilâyetin ziraat millî paranın tenzili kıymeti mü • hassıs ve metnurları değil, ziraat taleasını siddetle reddetmiş ve bilâkis müdürleri tzmirde toplanacak ve bu vadide konuşacaklardır. mütehassısı olup ta hariçte kendi Türk parasına halkm tam ittma başlarma çalifanlar da iştirak ede • Bu hususta Vekâletçe kongreye dını muhafaza etmek lüzum ve fayceklerdîr. iştirak etmiyecek olan teşkilâta da dasını tekrar ve teyit etmistir. muayyen mevzular üzerinde tamimBinaenaleyh Maten (Matin) gaZiraat fakültelerinde haârlık ler yapılmış ve raporların kongre • zetesinde görülen fıkra Maliye VeAnkara 20 (A.A.) 29 birincıye gönderilmesi bildirilmiştir. kili Beyin söylediklerinin tamamen teşrinde faaliyete geçecek olan bayzıddıdır. Bu kongrede teşkilâtın nasıl çalışabileceği hakkındaki esaslar ha • tar ve ziraat tâbiî ilimler v« ziraat san'atlan fakülteleri için icap eden zirlanacak ve bir program çizilecekmütehassıslar temin ve tedarik ediltir. Eylulde toplanacak olan bu konmek üzeredir. Bu fakültelerin tedri» grede Ziraat Vekili Muhlis Bey de vasıtalan listesi de hazırlanmıstır. bulunacaktır. Bu kongrede umumi Bunlann da siparişine başlanacaktm ziraat meselesi değil, Ege mıntaka Vatan hainleri DivanıLugatüttürk yakında tabediliyor Askerî, idarî ve siyasî ıstılahlar tiirkçe olarak tesbit edildi Dil inkılâbı ve söz derleme işleri faaliyetine devam edilmektedir. Bu cümleden olmak üzere Kaşgarlı Mahmudun Divanı Lugatüttürkisindeki öz türkçe kelimeler Kilisli Rifat ve Cafer oflu Ahmet Beyler tarafından alfabe sırasma konmuş ve fişleri tertip edilmiştir. Şimdiye kadar kitabın beşte dört kısmı ikmal edllerek Ankara merkez dil heyetine gönderilmiştir. Divanı Lugatüttürkid'eki öz türkçe kelimeler Celâl Sahir, Besim Atalay, ve Abdülkadir Beylerden müteşekki! bir komisyon tarafından tetkik edilmektedir. Kitap, Ankara merkez heyeti tarafından bir kere tetkik edildiktetı sonra tabettirilecektir. İlmî istılablan tanzim etmek üzere mevcut eski ve yeni türkçe e•erlerden kelimeler taramak üzerf Nasıl yaşıyor, ne ile geçiniyorlar? Türk toprak lanaa vei Türk kanma hiyanet ederek kaçanlarm dışarda ae yaptıklan ve ne ile ge çîndflderi meraklı bir sorgodur. Yabancı gazetelerden ve aldığı • mıx mektuplar dan anladığımıza göre bunlar üç türlfi para kaza • nıyorlar: Mehmet Ali haini 1 Yabancılara casosluk ederek, yaMabadi 6 tncı »ahifede Yeni Tefrikamız Dtvant Lugatüttürkü tetkik etmekte olan Dil Cemiyetl azasm&an Celâl Sahir ve Besim Atalay Beyler teşekkül eden komisyon çahşmak • tadır. Mabadi 6 tnct »ahifede Tokadizade Şekip Ostat Cenap Şahabettin Beyin bu güzel yazm, 5 inci sahifede <Gölge Çiçeği» isimli büyük hikâyemizi önümüzdeki hafta içinde tefrikaya başlıyacağız. Eserin muharriri olan Perihan ömer Hanım seç tiği nadide bir mevzuu canlı bir üslup ve ifade ile cidden güzel ve cazîp bir roman haline getirmiştir. Muharrir karilerin henüz yeni tanıyacağı bir kalem sahibi olmakla beraber; ötedenberi seçme ve güzel eserler takditnmî şiar dinmiş olan tCUMHURİYET» «Gölge Çiçeği» ni, muhterem karilermin memnun kalacaklan.evsafta bulduğu için tefrikaya 'hazulanmıştır. Bir hafta sonra başhyoruz.