7 Haziran 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedlsi r 33 üncü cüzü çıktı • lllllllllllllllfllllıııııifiıı •••••••> Onuncu sene: No. 3262 ümhuriyi İSTANBUL CAĞALOGLU Telgraf re mektup adresl: Cumhuriyet, Istenbul Posta kutusu: lstanbul, No 34fl Telefon: Başmuharrlr: 22368, Tahrlr müduru: 23236, tdare müdurü: 22365. Matbaa: 20472 lllmıl)mH Hayat Ansiklopedisi Böyük bir kütöphaneyi blr arada evinıze gefiren eıt faydalı eserdir. Her evde bir fane bulnnmak lâzımdır. CsrS3l1ib3 * * 7 HdZİrflll rransızTurk Münasebetleri "'"" "»»'»"''""•••;•»»«• " •IHHIIHHIIHH »UH».....^,,,.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,»,,,,,,,,,,,,,,,, ,„„,.„„„„„„„ Dörtler Misakı, Nihayet, imzalanıyor! Siyaset âleminde miihim bir hâdise „„„„,„„„„„„„„„„....„.....„,,.,„„„„,„„,„„,„„,„„„,„,„ ^ Q^J J 4V^F ^^^^^ Ankara 6 (Başmuharririmizden Telefonla"* smanh Bankası imtiyaz muka ' velenamesimn de tecdk ve temdidile TürkFransız münasebetlerini aJâkadar eden en »on mesele dahi halledilmiş ve iki memleket ve mületm münasebetlerinde püriizlü hiçbir nokta kalmatms oluyor. Türkiyenin Milletler Cemiyetine girmesi üzerine Fransız parlamentosunda büyük heyecanlarla gösterilmiş olan dostluk tezahürlerindenberi Fransa ile aramızda muallâkta olan meselelerin büyük bir ciddiyet ve süratle hal ve tesviye edilmek yolunu tuttuklan görüldii. Doğrusu ondan evvd de ortada Fransanın bize karşı husumetmi gösterecek maddî delfller var değildi. Yalnız işlerin ağir yürümesine müterafık bazı matbuat neşriyatı iki memleketm münasebetleri üzerinde bir nevi hararetsizlik idame ehnekte ve bu hal Türldye ile Fransa arasındaki an'anevî dostluğa kıymet veren her iki taraf mensuplan üzerinde azçok ıstırap ve keder verici bir tesir icra etmekten fıaK kalmamakta idi. Halrikati halde Fransa ile Türkiyeye yakışabtlecek o lan yegâne munasebet şeklmm ancak idostluktan ibaret olmastm en tabiî bir keyfryet ve hatta bir zaruret sayanlann her iki tarafta da adetleri bugün dahi az değildjr, ve bu lüzum ve zarurete kani olanlarm her iki tarafta en şuurlu ve en münevver insanlar arasmda bu • lunuşlan aynca dikkate lâyık fazla bir kıymeti haizdir. Miletlerin mütekabil dostluklannda esasen dahflî işlere istinat eden fırka fadrlermin büyük dahil ve alâkalan olmadığnu bilmekle beraber bir müddet bir nevi letarji (Lethargie) devresi geçirmiş olan TürkFransız münasebetlerinin »on inkişaflarmı radikal sosyalistİMnN l»wlcwsnc4İC« J v r n n j e g&ctÇTmîf Dörtler misakı nihayet Romada imzalanıyor Romadaki Fransız ve İngiliz elçileri hükumetlerinden imza emrini aldılaı [Dbrtler misakı haylı u«un süren münakaşalardan sonra nihayet dört dev letin de imza edebileceği bir şekle so kulmuş. Hn yalnız bir imzadan ibaret kaldığı bıldınlmişti Bu meselede hemen hemen yes;âne muteriz olan Fransa misak projesinde arzu ettiği tadılâtı yaptırmıs, projenin ilk şekli muhim deği şıkliklere uğramıştı Fakat buna rağ men imza gecikiyor, mesele kestirilip atılamıyordu. Paristen daha evvelki gün gelen telgraflar Fransa gazetelerinın misak projesine karsı yaptıklan siddetli hücumlan bildiriyorlardı. Fakat bugün Fransız kabinesinin karan ile misakın irnzası artık bir emrivaki olmu^tur. Silâhlan bırakma konferansı evvelce verilen karara göre dün. 31 temuzda tekrar toplanmak üzere dağılmıştır. Bugun silâh brrakımı işindeki pürüzlü meseleler için Pariste büyük devletler mümessilleri arasında hususî müzakereler icrasına başlanması lâzım ge'mektedir. Dört devlet misakı meseiesinin böyle bir zamanda hallolunmasi Paris mü zakeratı üzerfnde herhalde müessir olacak, bu müzakereleri teshil edecektir.J Sumer Bank Nurullah Esat Bey müdiir oldu Müstakil bir mebus daha AliFuatPaşa Konyadan müstekil mebus oluyor Ismet Paşa Hz. Konya halkına bir beyanname neşrederek Paşanın hznıetlerinden bahsettiler Ankara, 6 (Telefonla) Ali Fuat Paşa Hz. müstakil olarak Konya mebusluğuna namzet gösterilmiştir. I * $adetttn Bey • 'Nurullah Esat tsey Ankara 6 (Telefonla) Sumer Bar.\ müdurlügüne Yüksek İktısat mecİMİ azaondan Nurullah Esat Bey taym edilmistir. Şimdiki banka müdürü Sadettin Bey de tktısat Vekâleti Dentz ve Ha va yollan dış hatlar müdurlügüne taym ohmmuftur. Ismet Paşa Hazretleri Konya vilâyeti halkına bir beyanname neşrederek nacnzetliği ilân etmişlerdir. Bu beyannamede Ali Fuat Paşanın millî davadaki hizmet lerinden ve Gazi Hz. ile beraber ayni yolda yürüdüğünden bahsolunmaktadır. Ali Sami Bey afyon inhisarı MfldOrO oldu frnnsanvn Roma etçfM M. de Jotftienei sakm metnmde yapılan degifiklikler hakkında verdikleri izahatı dmledikten sonra Romadaki Fransa sefirine misakı imzalamasina müsaade verilmesini kararlastırmıstır. M. Pol Bonkur silâhlan bırakma mesaisi neticesfne dair de izahat vermis tir. Roma 6 (A.A.) fngötere sefiri de bu sabah Londradan dörtler misaknu İmzalamak üzere müsaade almıstır. Ajansın tebliği Ankara 6 (A.A.) Sabık ordu müfetbşlerinden ve sabık Moskova büyük eJçisi Ali Fuat Paea dün »ehrifnize gelerek Başvekil tsmet Paşa Hazretlerini ziyaret etmif ve aksam Reiskumhur HazAI1 Fuat retleri tarafndan kabul buyuralarak yemeğ* ahkonulmuftar. (Mabadl 4 üncü sahifed*) Ankara 6 (Telefonla) Sanayi Kredi Bankan müdür muavini AH Sami Bey, afyon inhisan müdürlü güne tayin edilmiştir. Yunanistanda Rejim endisesi M. Papanastasiu iti matsızlık gösteriyor Atin* 6 (Hu lusî) Selânik nrcihabatınm f eshinden dolayı Venizelostan son ra muhalif rü • esadan M. Pa • panastasiu da Basvekile fUfdetle hücum ederek feshin nizam *u ve Yunanis tajıin siyasî hayatında ilk «^ ra tesadüf ed.i fulefit Ttaenefinaen len bir hâdise M Papanastasiu olduğunu söylemis ve hükumetin mevkiini sağlamlastırmak kaygusile birbirini tevali eden yolsuz icraa • tını iakbih etmistir. P&panastasiunun hücumlan pek siddetli olduğundan büyük bir te*ir yapmıştır. Papanastasiu d'emistir ki: « Eğer bu intihabatta halk fırkası kazanacak olursa tarzı hüku • met hakkında emniyetimiz sarsıla caktır. Çünkü halk fırkası cumhuriyet için melhuz tehlikeleıri ihdas edebilir.» Atina 6 (Hususî) Teşriî me zuniyet komisyonu teskili meseleıinde hükumetle muhalefet arasında bir anlaşma zemini bulunmustur. Komisyonda on iki azadan beşi hükumet taraftarlarından ve diğer beşi muhalefet fırkalarmdan secile cekfcir. Hükumet fikrince komisyondaki müstakil meb'uslar île âyanı kendi tarafma ilhak etmek suretile ekseriyeti temin edeceğinden ümitvarAr. Komisyona meclisi meb'usan re:si Vizikis riyaset edecektir. Müracaatler başladı! Ecnebi profesörler Darülfünunumuzda kürsü almak istiyorlar Askerî Tıbbiye de naklediüyor Tıp fakültesinin nakil ve yerleşme esaslannı tesbit edecek olan komisyon dün Darülfünun binasında tetkikat yanmiş, ıslahat komitesi de bir içtima aktederek sicil fişleri ve diğer meseleler hakkında müzakerelerde bulunmustur. Askerî Tıbbiye ve Talebe yurdu için de Istanbulda münasip bir bina arantnaktadır. Müfettiş doktor Refik Münür Paşa dün Profesör Malsı ziyaretle görüşmüş ve bu hususta mesgul olmak üzere Askerî Tıbbiye profesörlerinden mf;* 'V«p bir heyet bazı binalan f ri'«*;r. Bu meyanda mektebe «a c 1 ' »rlîli olarak Selcuk hatun itn »an'it mektebi görülmüstür. Dün bu mektebi tetkik eden askerî profesörler bir rapor hazırlamıslardı. Askecî Tıbbiye de bu binaya nakledilecektir. Darülfünun ıslahatımız Avrupa profesörleri arasında büyük alâka uyandırmıştrr. Fakültelerde ecnebi profesörlpre de kürsü verileceğlni haber alan bazı ecnebi âlimlert şkn • diden müracaatlerde bulunmaga başlamışlardir. Evvelce hazırlanan Darülfünun fakülte meclisleri raporlarında eenebî profesörleri celbil^ faküîrrlerde fedrisatın zorlaşacağını, çünkü fa kültelere devam eden taTSbelerin ecnebi lisanlarına vâkıf olmadıklan ileri sürühnüs, yalnız her fakültcy* ayn ayn mütehassıslar getirtilerek tedrisatı yakmdan takip ettirme • nin çok münasip olacağı zikredil • mektedir. Maahaza Darülfünun ıslahat raporunda ecnebi profesörler celbî mukarrer bulunmaktadır. Yeni Darülfünun kadrosu daha tanzim edilmemistir. Binaenaleyh hangi profesörlerin asli kadroya konulmıyacağı etrafında hiçbir fikir yürüttneğe imkân yoktur. Maamafih kadroda tensikat icra edileceği kat'iyetle anlaşılmaktadır. Islahat mü • nasebetile Darülfünun kadrosunun da bareme ithal edileceği söylen mektedir. Son vaziyet Paris 6 (A.A.) Kabine bu sabah Elyese saraymda toplanmıstır. Kabine M. Pol Bonkurun dörtler misakı ve mi olmasmdan dolayı aynca memmmjyetimizi kaydetmekten kendrmizi alamu •ak mazur görülmekliğimizt rica ede • ceğiz. Hissiyat için hesap vermek kiil feti yoktur. Ne yalan söyüyelim, bizîm memlekette ve Cumhuriyet Halk Fnkası münavverleri arasında bütün Avrupa firkalanndan Fransrz radikal sosyalistlerine hususî bir hürmet ve muhabbet alâkası gösterenler havli çokturlar. Bunun sebebi ju olacak: Memlekette Fransız Ksanmm diğer dillere nisbetle daha fazla müntesir bulunması kasebile Tür kiyede daha fazla oknnan Fransız gazete ve kitaplanndan Fransız dahilî ahvaKni daha fazla takip etmek imkân ve nrsatı bulunur, ve fîkir ve meslekleri rtibarile radikal sosvalistKk yeni Türkiyenm halkçı Halk Fırkası efkâr ve te • mayülâttna daha yakm görünür. Bu • nunla beraber bu hususiyet noktasında ancak bu kadarlık bir vakfeye cevaz ohıp iki yabancı milletin mütekabil dostiuklannın esasen fırka fikirleri üstünde ve dışmda bir iş olacağı hakikatmi ve eğer Türkler Fransayı seviyorlar ve eğer Fransızlar Türk dostluğuna kıy met veriyorlarsa bu mütekabil muhabbetm mületten mfllete karşthkh ola • rak bir kül halinde akacağı esasnu açık ifade ederîz* Zamanla bazı eski husumetlerin dostluklara înkılâp edebilmis olduğu çok defa görülür. Fakat eski ve hele Türk lerle Fransızlarmki gibi esaslı dostluklarm devamlı bir husumete inkılâp edebilmesi müskiHdur. Umumî Harpte hangî mflletleri hangi hâdiselerin sevk ve icban yekdiğerinîn barşnma d3te bilmis olduğunu tahlil edersek orada Türklsrle Fransızlann baska başka sebeplerden dolayı kendOerini karşı karsıya görmüş olduklarmı ve bradann adeta inanmaya inanmaya yekdiğer lerüe çarpişmıs bulunduklarmı görii • ruz. Türldye Çarlık Rusyasından ürküyordu. Fransa Çarlık Rusyasile başka noktai nazarlarla müttefîkti. Bu omu mî belâ tasfiye olunduktan sonra tnillî çjdajlerini canla başla ileri götüren Türklere Avrupada: Haydutlar Denildiği zaman Fransadan yükselen bir sesin: Hayır onîar haydutlar değillerdir, bilâkis memleketlermi kurtarmak için hayatlannı feda etmekte olan vatan perverlerdir. Demiş oldugunu bir ibret levhası olarak bugün dahi tekrar zevk ile tahat tur ve tema^ı edebiliriz. Kayde lâyıktır ki biz Fransızlarla dahi sulhumuzu bu iddia ve mudafaalardan çok zaman sonr* aktetmisizdir. MOlî istiklâl ddaIirmzde Fransız efkâr ve hisaiyahnm Türklerle beraber oldoğu herzaman Haydutların biri tutuldu Bursa soygununun bütin esrarı meydana çıktı, haydut ağlıyarak herşeyi anlattı şakllerden blrlnto yakalandığı Bursada HOlrumet meydanı ve Gazl heyicell Bursa 6 (Telefonla) A r t i Or haneli soygununun esrar perdesi ta mamen yırtılmıs, ortada hiçbir karan lik nokta kalmamıstır. Bugün sehir da hih'nde soygunculardan biri yakaılan mıs, hâdiseyi ağlıyarak rtiraf etmiş, İMİtün tafsüâtile anlatmıstır. Bu haydudun istkvabında Bursa Valisi Fatin Bey de bulunmustur. Aynca haber aldıgıma nazaran is ticvap esnasında şayanı dikkat bir nokta da meydana çıkmıştır. Bu nokta soygunun kimin tarafmdan tertip edDmiş oldugu meselesidir. Soyguncular böyle bir ise karar verdikten sonra kendile rme Bursadan emin ve ise yarar bir adam bulmuşlardır. Bu, kendisine ait iki otomobuı olan bir şofordür. Soy • Hiımınıııııııııınnııııııııııııııııınııımıııııııııııtııııııımmııııııııııiı zevk ile yadedfebileceğimiz bn hakikattir. Lozan sulhumuzdan sonra Fransularla muallak kalmış olan meselelerhnizin halli azçok zaman ile beraber birçok müskülâhn iktihammı icap etti. Cenup hudırtlarırruzda bir hayli oyalanmak lâzım geldi. Osmanlı borçlan isi hususî menfaatleri alâkadar eden çok dikenG bir işti, ve saire. Fakat 3ri ta rafm behemehal ortadaki pürüzleri kaldtrarak bir dostluk neticesine vamrak azimleri o kadar kuvvetU bir kanaate istmat ediyordu ki işte bu sayede simdi ortada bw tek pürüz büe bnakmıyan yepyem ve parlak bir vaziyete geçmiş buhmuyoruz. "^ Hallolunan meselelerin ehemmiyeri ve onlar u^rımda ihtiyar olunan him gunu iste bu adam hazvlamış ve hatta haydutlan tesvik bile etmistir. O gün Bursadan Orhaneliye gide • cek olan zengin tacirlerin yanlanna külliyetli miktarda para alacaklan öğ • renildikten sonra bu şoför soygunculan kendi hususî otomobilile ve safakla beraber hâdise mahalline götürmüstür. Burada icap eden tertibat alınmış, telefon telleri kesilmiş ve hâdisa vuku bulmustur. Bugün Bursada tutulan haydut jandarmayı ve köylüyü sehit eden ar • kadaşlannm isimlerini söylemiştir. Bu çeteye dahil olanlann soygunu yaptıktan sonra o gece Bursaya gele • rek saklanmış, belki de içlerinden birkaçımn Bursayı terkedip gkmiş olduk(Mabcıdi 4 uncu. sahifede) lllllllllllllllllllllll Tevfik Rüştü Bey gitti aksam ekspresle Londraya harket etti Teşriî mezuniyet komisyonu Dün sabah Ankaradan gelen Hariciye Vekilimiz Bulgaristanda iki komitacı daha öldürüldü! Sofya 6 (A.A.) Dün gece Ffli bede, şehrin göbeğinde, Mihailoff ta raftarlanndan Gioçef ile Beobinef rövelver ile öldürülmüşlerdir. Katiller kaçmağa muvaffak olmuşlardır. met ve fedaljârlıklann büyüklüğü iki milletin iadeten tesis olunan dostluk • larmın kıymetini alabildiğine artıran âmillerdir. Bu neticeye varmak için her iki taraftan sarfedilen gayretlerin sa • hip ve muakkıpları olan devlet adam larmm şeref hisselerîni kaydederken Türkiye nezd'ndeki Fransız büyük eîçisi Kont Dö Şambrön Cenaplannm yorulmak bilmez mesaisine verilecek mevkii unntmamak ta bir vazifedir. Nibayet Fransız Türk dostluğunun belki eski an'anevî mahiyetinden daha esaslı yeni bir cereyanla teessüsü cihan sulhu için pek esaslı bir kazanç olduguna da şüphe yoktur. Dünyanın, çehreleri somızrtan zorluklan içmde bu hâdiseyi bir besaret heberi diye kaydedebi • liriz. YUNUS NADİ 3 aylıkların tevzii başladı Mütekaidin, eytam ve eramil üçay lıklanmn tevzâatına dün başlanmıştır. Bazı şubeler evvelce hazırlanamadıkları için buralarda tevziat geç başlamtştır. Tevfik Rüştü Bey dün sabah Haydarpaşa ganndan çıkarken Londrada toplanacak olan beynehnilel iktısat konferansına işthak edecek murahhas heyetimizin reisi Hariciye Vekilimiz Tevfik Rüştü Beyle Bolu meb'usu Falih Rıfkı, heyete müşavir murahhas olarak istirak eden tnhisarlar ve Gümrükler Vekâleti miktesan Âdil, Maliye Vekâleti varidat umum müdürü Cezmj ve Bedi, Hariciye Kalemi mahsus müdürü Refîk Âmir Beyler dün sabahki trenle Ankaradan şehrimize gel • mişlerdir. Hariciye Veküi Tevfik Rüştü Bey Haydarpaşa istasyonunda Vaü Muhittm Beyle Vilâyet erkânı ve halk tara fmdan karşdanmıştır. Tevfik Rüştü Bey vapurla tstanbula geçerek Tokatlryan oteHne ghmş ve öğleden sonra bazı hususî zivaretlerde bulunmustur. Hariciye Vekilimizle Kalemi mahsus müdürü Refik Âmir Bey d«n akşam ekspresle ve Viyana yoüyle Londraya hareket etmislerdir. Tevfik Rüştü Bey Viyanada bulunan refikasını liyaret etiMabadi 4 uncu tahifede) Askerî tekaüt Şubelerinde işi bitenler MülîMüdafaa Vekâle tinden aldığımız cevap lar 6 ıncı sahifemizdedir.