29 Nisan 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

V Hayat Ânsîklopedisi uncu cüzü çıktı 30 n Ookuzuncu sene: No. 3223 umhuri Hayat Ansiklopedisi Büyük bir kofuphaney! bir arada evinize gefiren er* faydalı eserdir. Her evde tir iane butanmak fâzımdır. ISTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adreal: Cumhuriyet, tstanbul Posta kutnsu: lstanbul, No 248 Telefon: Başmuharrlr: 22366. Tahrir mödürü: 23236, Idare müdüru: 22365, Matbaa: 20472 Cumartesi 29 Nisan 933 Razgrat hâdisesi Ve Bulgaristan azgrat hâdisesi miinasebetile doğru fikirlerini kat'î bir ifade fle söyliyen Zname gazetesi nm bile, velevki bir iki keli mede, geçenlerde Edirae'de yapılan Türk tezahürlerini tahattur etmekten kendisini alamamış olduğunu gördiik. Nimresmî neşriyat ise o tezahürler üzerinde fazlaca durmağı, o zaman ve bu zaman, bulunmaz bir fırsat saymıştır. Kendi fikrimizi açık söylemek içîn biz Edirne'de yapılan tezahürleri kendi hesabımıza muvafık görenlerden deği liz. Talihin ve tesadüfün Türk hayatına bir aralık nasılsa açnuş olduğu o önmüs yarayı, her ne fikir ve maksatla olursa olsun, tazelemeğe sebep yoktu. Nite kim, oyle de bekliyebileceğimiz veçhile, resmî La Bulgarie gazetesinin o vesile ile yazdıği yazüan çok mağrur ve bir hayli hrnaklayıcı bulduk. Edime tezahürlerinm kendiliğinden yapılmadığı ve bunJarm Bulgaristan'da ikide bir bize husumetler gösteren Trakya cemiyetmin taşkınlıklanna bir cevap olarak tertip edilmiş olduğunu tahmfnimiz bile, bizi o tezahürleri tasvibe sevkedemez. Evvelâ Trakya cemiyeti Bulgaristan değildir. Saniyen Trakya cemiyetine hiç te böyle (ezahürlere tenezzül etmeksizin dahi pekâlâ cevap verilebilirdi. Ta Makedonya'nm ilk çetecilik teskilâtındanberi, hemen her zaman zâ hiri en mükemmel farzolunabilecek intizamlann arkasında bile ne istediğini bilmez bir kaynaşma saklıyan komşu memleket, sıkı bir tetkike tâbi tutulunca, orada bugün dahi dünkü hastahklarm için için devam ettiğini görmemek mümkün olmaz. Umumî Harpte kendisile silâh arkadaşlığı ettik. Büyük mücadelenin talihi hepimizi hırpaladı. Bulgaristan'la dost olmaklığımıza ve bu dostluğumuz kalplerimizin en derin yerlerinden kopup gelen en samimî hissiyatta müeyyet bulunmasma rağ men, Bulgaristan'da hükumetler tara • fından tutulan paravanalann arkasında ikide b>r bize hınç bes'iyen homurtular işîtip durmaklığımız, komşu'memleket muvacehesinde bizim müstakar bir fikir edinmeW!iğimİ7e mâni olup duruyor. Eğer Razgrat hâdisesi münferft bir vak'a olsaydı onu kazara vukua gelmis bir macera sayıp geçer ve üzerinde fazla tevakkufa asla lüzum görmezdik. Bu yazılarla komşu memleketin bize müteveccih efkâr ve hissiyatmdaki umumî manzarayı müşahede ve tahlil etmek ıztırann^an kendimizi alamamı? bulunuyoruz. Uç gün evvel Keserovada kireç kuyusuna atıldiktan sonra dayak aitmda öldürülen Türk genci, iki gün evvel Pomak'lann hıristivan olmağa mecbur edflmeleri gayretleri, dün halkın himmetile hotbehot idam edilen Türk, bugün Razgrat hâdisesi... Bunlar söylece kalbur üstüne ge'en işler... Bütün bunlara rağmen Türk • Bulgar dost* luğu!... Zannederiz ki tezat ve tenakuzda gülünç olacak kadar ileri giden fazla ve kupkuru bir iddia kar^ynda bulunmaklığımızdan korkmağa hakkımız vardır. Yakından tanıdığımız Gospodm Muşanof'on Bulgaristan menfaati için Türk dostluğuna atfettiği ehemmiyetteki samimiyete inanmamazlık etmek istemi yoruz. Onun samimî iddialanna rağmen Bulgaristan'ın iç yüzünde kaynıyan ve zaman zaman patlak veren • haydi ke limesmj söyliyiverelim, gksin: Türk düşmanhğından bir mana anlıyamıyo • ruz, ve zaman oluyor ki Gosoodin MusanoPun kendi arkasında oynanan bu oyunîara hâkim olacak kadar kuvvetli her vaziyette bulunup bulunmadığından bile şüphelere düşüyoruz. Bize öyle geliyor ki Bulgaristan hâlâ hükumeti mi, yoksa komiteleri mi daha kuvvetli ol duğu bilinmiyen bîr memlekettir. îtiraza roahal yok, Bulgaristan'm dün boyle olduğunu bütün dünya bilir. Acaba faal ve vazivet bosrün de «ene aynen Syle midir, ijte simdi bilinecek nokta Şarkî Türkistan Çin e karşı isyan etti Müzakere, iki tarafın iktısadî, ticarî Vaktile Türkiye'nin himayesinde müstakil bir münasebetlerinin hepsine şamildir devlet kurmuş olan Çîn Türkleri neden isyan ettiler Murahhaslarımızm şerefine verilen ziyafette mühim nutuklar söylendi, M. Çaldaris, mazide birbirlerile mücadele eden her iki milleti asıılarca yan yana yaşatarak birbirlerini tanıtan ve sevdiren tarihin cilvesine işaret etti! Atina 28 (Hususî) Türkiye îktısat Vekili Celâl ve Hariciye Müsteşan Numan Beylerin şahsiyetleri hükumet tarafmdan olduğu kadar Atina ahalisi tarafmdan da büyük tezahürata vesil olmustur. Yuna nistan'ın yüksek misafirieıri bu te zahürattan memnun olduklarını çünkü bu vesile ile Türk Yunan dost Iuğunun Yunan halkının kalplerin de ne kadar derin temelleri bulun duğunun bir defa daha sabit oldu ğunu görmüştür. zasım ziyaret ettikten sonra Cum hur Rei»ine kartlannı bırakmışlar, sonra Atina'nın şayanı temaşa ma hallerini gezmişlerdir. Türk nazır * lannın geçtiğini hisseden ahali her yerde kend'ilerini alkıslamıslardır. Türk murahhaslarının ikametine tabsis edilen otele büyük bir Türk bayrağı asılmıstır. s Vy | " Türk Yunan Müzakereleri Tenatn» <ii*' ' • V v N ''* r /J ' ^ J l " ^ } ( • "«••>/» " ^ •H' İ <\ "'< \ ' NMSTİS Resmî ziyaretler Atina 27 (Hususî) Celâl ve Numan Beyler kendilerine tahsis edilen büyük Britanya otelinde biraz istirahat ettikten sonra ayni otel de misafir bulunan Hasan Bey ile Yunan Basvektti M. Çaldari* Türkiye tktuat Vekili Celâl 0, birlikte ilk resmt ziyaretlerde bu lunmuşlardır. Misafirler kabine a Çocuk Haftası Dün merasim ve eğlencelerle bitti ^arülâcezedeki çocuklarm da gönlü ahndı Çocuk haftasmın son günü, dün çok eğlenceli geçmiştir. Şehrin bir çok yer lerinde müsamereîer verildi. Bu arada Himayeietfalin Eminönü kaza tesekkülü tarafmdan Gülhane bahçesinde tertip edilen şenKkler de fevkalâde parlak oldu. Bu eğlencelerde Eminönü mmtakastndaki 8 ilk mektebin talebeleri bulundu, şnrier okundu, geçit resmi yapıldı, bir bando mızıka çocuklann şerefine ak sama kadar çaldı, kukla ve hokkabaz oynatıldı. Müsamerenin sonunda 8 mektebe birer kumbara ve çocuklara da muhtelif esya hediye edilmistir. dan bir kaç hanım 4 oto • mobille Darölâceye giderek oradaki çocuklara çikolata dagTtmışlardır. Hanımlan mü • essese müdürü kapıda karsüamıy, kres, süthane, . y» tîmhane, hastaiM ve halı tezgâhlan gösterilmistir. Hanımlar ço • coklara dağıthktan sonra artan çtkolatalan mü • esseseye bırak • mışlardır. Kadm Birliği heyeti, Darülâceze • den ayrılırken muessesede gördükleri intlzamdan dolayı takdirlerini söylemişler ve Birliğin Darülâcezedeki çocuklarla daimî surette alâkadar olacağmı ilâve etmislerdir. dilerini hiç bilmiyen insanlarm âşık olacağı bu mert adamlara sataşıp dur • makta evvelâ mertlikten eser yoktur, sonra da bu suretle hangi Bulgar men • faatine hizmet edileceğini tayin etmek cidden müsküldür. Resmî Bulgar mahfilleri sikâyet mevzuumuz olan meselelerin gayriresmî teşekküller tarafından ika edildiğini söylerler dururlar. Biz buna ilânihaye inanmış görünmeği iki komşu memleket arasında takarrürü her ikisinin menfaatleri icabmdan olduğu gibi giderek adaletli de olacak hakikî bir sulhun sartlan cümlesinden olan dostluğa muhalif görürüz. Vaziyeti müsbet veya menfi bir hal suretine bağlamak arbk bir zarurettir. Her iki memleket erkân umumiyesinin bu hususta hakkile te nevvür etmesini elzem gördüğümüz içindir ki hazır bir kere ele almışken bu mevzu üzerinde bir iki satır daha konusacağız. YUNUSNADÎ Ahalisi çin hukuiju » karşı İsyan eden Şarkî Türklstan'ı gösterir barita yümesrae ve Turfan, Kâşgar, Sarkent, Kargalık ve Hoten şehirlerin* sirayet eyleme«ine bals olmuştur. Atina 28 (Hususî) Dün ak * Türk mücahitleri pek çabuk askert sam Büyük Britanya otelinde Türk teşkilât vücude getirmişler ve muhmurahhaslarının şerefine Yunan hütelif sehirleri birer birer saptet kumeti tarafmdan resmî bir ziyafet mişlerdir. verilmiştir. VA Tur* *x& Türk'lerin harben zaptettikleri Bu ziyafette Celâl, Numan ve HaŞarkî TürkUtan'da Çin'li memur şehirlerde karışıklıklar olmus ve bu san Beyler ile Türkiye sefiri Enis B. ların idaresi aleyhine isyan eden esnada bir hayli ecnebi öltnüştür. < Mabadi 6 tncı sahifede ) yerli halk Türk'ler ile Dönger'ler, tngiltere devleti tebaasmdan dolnn bu eyaletin merkezi Urumçi şenrrai Hmt'li muhtelif »ehirlerde raubarezapt ve Çin'li valii umumiyi iskat be esnasında maktul düşmüştür. ettikten sonra bu memleketin UtikKâşgar'daki tngiliz ceneral konao* lâlini ilân eylemislerdir. losu mrralay Fitzmorice tngiliz teAltay dağlan etrafmda sakin baasmı konsolashaney* toplamış •• Hani Türk'lerinin yer ve yurtlannm mahallî hükumetten mohafıs ask«r Ankara 28 (A.A.) T. D. T. Çm'Ii memurlann himayesi altında istemiştir. Cemiyetinden: ve Çin'li muhacirler tarafmdan Şhndiye kadar asıl tngiliz'lerden Karşıhkları aranacak arapça zaptedilmesinden dolayı isyan et * kimse kazaya uğramamıstır. Tür * ve farsça kelimelerin 45 nu meleri umumî kıyama mukaddeme kistan ile Sibirya'yı rapteden meş* maralı li'tes şudur: ohnuştur. Memleketin haricî ticarehur büyük Türk Sib demtryolu 1KARİHA tinin Türk'lerin elinden ahnarak 9KESAFET hathndan Rus'lar Şarkî Türkistan't 2KARİNE Sovyet kooperatiflerine verilmesin10KEŞÎFketfdoğru üç kol temdit ediyorlardi. Bu 3KASABA den sikâyet etmek üzere Turkis hatların Rus hududundan ileri gi * 11KEŞMEKEŞ 4KAST tan'ın her tarafmdan Çin'li valii udeceği şimdi şüphelidir. 12KlBAR mumiye gönderilmiş Türk heyetleriSKASVET Merkezi Nankin'de bulunan şim13KİBİRkibrnin toptan tdamı isyan •ahasinm bü6KAZA ( Ma'badi 2 inct mhıiede t 14KlSIMkısm7KEFALET 8KERRE 15KISMET Yunan hökumetinin ziyafeti Dil anketi 45 inci liste Almanya'da tek fırka Berlin 28 (A.A.) Çelik miğferliler reisi mesai nazin Seldte, radyoda söylediği bir nutukta mil liyetperver sosyalist fırkasına ilti hakını bildirmiştir. Seldte nutkunda, kendlsinin ve bu suretle çelik miğferin, Hitler'in kumandası alhna gireceğini ve kendisini takip edemiyecek olan arkadaşlannı yeminlerinden affetmiyece * ğini ilâve etmiştir. Seldte, iltihakının esbabı mucibe«tni izah ederek demiştir ki: « Son haftalar zarfmda Hkler'le teşriki mesaim beni bu adamm yalnız inkılâbın değil ayni zamanda Almanya'nın istikbalinin de lideri olduğuna inadırmışhr.» M. Yoshida'nın cenazesi Dün sabah Ankara'dan getirildi ve büyük merasimle vagona konuldu Alay köşkündeki müsamere Dün Alay köskünde de gene^ çocuklara mahsus olmak üzere bir Müsamere verilmistir. Bu arada da eskrim pra • mit müsabakalan yapılmıs, zeybek ve Turan rakslan oynanılmıs, bir eser temsiJ edilmiş, saz çalınmıstır. Bu müsa • merede de 600 den fazla talebe hazır bulunmustur. Darülâceze'deki çocuklann da gönlü ahndı Kadmlar Birliği idare heyeti ile azaburasıdtr. Yirminci medeniyet asnnda memleketleri efkârı umumiyelerin muntazam ve hâkim hükumetleri idare eder, perde arkasında şekavet plânları ha zırlıyan veya sokak başlaruıda pusu kuran komiteciler değil. Bulgaristan öz Bulgar topraklanm aldı diye Romanya'dan müştekidir. Bulgar unsuruna fena muamele ediyor ve bunlaruı bazan kültürlerini ve bazan da can'anru imha eyliyor diye Yugoslâvyadan müştekidir. Yan Makedonya haksız yere kendisinde kaldı diye Yunanis • tan'dan müştekidir. Pek iyi, Türkiye'den ne diye müştekidir? tsterse Türkiye'den de müşteld olsun ama Bulgar vatandaşı namuslu bir halk kütlesi olan Türk'Iere musallat olarak en aşağısı insanlık lâ • Tİmelerine mugayir bir harekette, bari, bulunmasın. Bulgaristan'daki Türk'lerin dünyada emsab az bulunur »derecede namuslu, çalışkan ve mert insan olduklarmı hiç künae bilmese bizzat Bulgar'lar bihrler. Şöylece suratlarma baksalar ken Bir Fransız muharriri şehrinıize geliyor Fransa'da gei neslin en şeref . Ii simalanndan! ve Marcel Prai ust ile Andre Gide hakkında iki büyük ma ruf eserin mu harriri olan Le onPierre Quint bugün veya yarın tstanbul'a gelecek, Halkevinde ve Union ! Fransaise» de ik &fon . Pierre konferans verecektk' Japon seflrlnln cenazesi merasimle Ankara tstasyonuna nakledllirken Ankara'da vefat eden Japon Büyük Elçisi M. Yoşida'nın cenazesi dün Ankara'dan şehrimize geta'rilmiştir. tstasyonda Şükrii Nafli ve Pertev Pasalarla şehrimizde bulunan meb'uslar, VaK muavini Ali Rıza Bey, Fırka heyeti idare azalan ve Japon sefareti erkânı cenazeyi merasimle karşılamışlardır. Bir Japon bayrağına sanlı olan müteveffanın tabutu vagondan çıkanlarak iskelede sureti mahsusada bekliyen Bağdat vapuruna yerleştirihniştir. Cenazeye Ankara'dan Japon sefareti maslaaat • güzan ve ataşemiliteri, Hariciye Vekâ leti vekili namma Refik ve teşrifat kısmından Fuat Beyler refakat etmekte idi. Sirkeci'de Sirkeci nhtımından şimendifer istasyonuna kadar onar metro ara ile poli» memurlan dizflmiftL Cenazeyi hâmO vapur on bir buçukta Sirkeci'ye ya • nafmıştn, Rıhtunda, çelik miğferli Harbiye Mektebi kıt'ası, bir polis müfrezesi, sefirlerden tstanbul'da bulunanlar, bilumum ecnebi konsoloslar ve konsolosluk erkânı resmî elbise ile cenazeyi karşlıamışlardır. Tabut vapurdan çıkanhrken mızıka (Mabadi 2 ind sahifede) ocuk Haftasının son günü olmak münasebetile dün yapılan merasim arasında, Gülhane Par kında bir de çocuk resmi geçidi vardı. Bu resmi geçite kız ve erkek ilk mektep yayrulan iftirak etmişler, küçük, büyük herkes tarafından alkıslanarak geçmişlerdir. nkara'da ölen Japon sefirinin cenazesini havi tabut, top arabasından ahnıp Türk askerlerinin omuzlarında trene götürülürken... Yolun bir tarafında bir polis kıt'ası, karşı tarafta ise fstanbul'da bulunan sefirler ve sefaretler erkânı, müteveffaya son hürmeti ifa ediyoriar.