7 Mart 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayaf Aiisiklopedisi inci cüzü çıktî 27 Senin için Yazan: Server Bedi Dokuzuncu sene: No. 3173 tSTANBUL CAĞALOtLU T» mefctup »drecl: Cnmbortyet. tsfentmî Fostt fcntusu: tstaabul, Ho SM Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir mOdttra: 2S236. îdare müdurt: 23365. Matbaa: 80472 Salı 7 Mart Yann başlıyor Yunanistanda Diktatörlük İlân Edildi ^^^^^^^"•""••^^^••^^••^•^^••^^•••^••^^•••••Ü^BMMİ^MM^MBB^MBİ^^^M^^^^MBli^BMB^^^^S^S^S^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^™^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^™^^^^^™. M. Venizelos intihabatı kaybetti, Jeneıral Plastiras askerî hükumet tesis ve örfî idare ilân etti. Muhalefet feisleri derhal tevkif olundu Sterlinden sonra Dolar mı? Dünya buhranı tezatlar içinde inkişa. fına devam ediyor. Bu tezatlara bir yenisi, bir orijinali daha flâve edildi: Buhrandan kurtulmak için para kıymetlerini düsürmek. Senekrce, para kıymetinin düsmesi veya düsürülmesi hem bir felâket ve hem de bir şerefsizlikti. Bugün, para kıymetlerini düsürerek buhrana bir çare bulmak fikri bir moda ha • linde ber tarafa yayılmaktadır. Dünya ekonomisme hâkitn iki kuvvet; csterlin» ve «dolar», timdi bu sahada biribirle rfle çarpısıyorlar. ingOtere 1931 de »terlinin altın esasmı (Convertibiiite) kaldırdığı zaman tngiliz lirasmı 1925 te altmla basabas, dolarla bâşabas getirmege yaptığı ha tayı tamir etmek istedi. Sterlinin kıyroetini mdirmekle maliyet fisttlannı düsürdü. Bu hâdise, tngiliz ihracatmı kamçıladı. Dolar memleketi bu yüzden bu yiik bir rekabete maruz kaldı: Beynel • milel cepheden, kaybolan mahreçleri tekrar ele geçirmek, nasyonal cephe den, ikhsadî faaliyete bir hararet vermek için şimdî Amerika da ayni yola gitmek istiyor. Dolar kıymetini, düsürmek cereyam, dalga dalga cetniyetin bikiin tabakalanna çarpmaktadır. • Amerika'daki «kmb büyüktür. 1929 a kadar «m'î olarak yüksekflen f iatlarm mütbiş sukutu, dahflî istira kuvvetini temelinden darbeledi. Muhtelif «ebepler de, dts mahreçleri hera asalt* h, hem d« bunlann istıra kuvvetmi sayıflatfa. Bunun devlet raaliyesi üze • rindeki nükan «vahim» kelhnesile tavsif olunabilir. Millî sahada, enfuasyon devrinde yapılan borçlar bugun agırbk itibarile tahammulsuz bir hale gehniştir, Devlet müesseselerinden, smaî tesebbüslere, çiftc3ere kadar her şube, bu boreon sıkleti altında ezilmektedir. Çiftçflerin ipotekli borçlan yekunu (24) milyar Törk lirasıdır. Tediye imkânsızlıgı karşum da mStemadiyen likide edilen ipotek ler, büyük kStlelere mülkıyet haklanm kaybettiriyor ve bu likidaıyon banka • Ian da iflâsa sürüklu'yor. Hitler fırkası büyük bir muvaffakiyet kazandı Bir çok yerlerde kanlı çarpışmalar Hitlerci'ler Siyah • Beyaz Kırnuzılar'la oldu. Çaldaris fırkası dagıtılıyor beraber ekseriyeti temin ettilr tntihabatın netfcesi Framız^ları tejâşa düşürdii BOTÜB 6 (A. Kabi ıstırasmı verdi ıne tifa Yunanistan'da yenl aakert ldareyl tesls «den Jeneral Plastras Evvtlki gece gel«n telgraflar Yu I nanistan'da intihab'atin bafladığını. ve h&kumetin hazanmakta olduğunti bHdiriyorlardı. Fakat, neticelere göre yapılan bu tahminler tahakkuk etmemiş, aabaha karçt gelen habertmrdm hükumet fırkalartmn intihabatta mağlup olduklan anlaftlmtş' ttr. Bu neticeyi Jeneral PalastraJin harekete geçmen ve Yunanistan'da diktatörlük ilân etmetini atkip ey • lemiştir. Dün, oğleden nonra, Yunanittan'la telgraf muhaberatınm keâlmeni üzerine telefonla Selâniğ'e müracaat ederek malumat almak ittedik. Fakat telefon muhaberatına da müsaade olunmadtğt için Selânik'le de görüsemedik. Dün taat ikiye kadar Yunanistan'dan gelen telgrafları aşağvya yaztyoruz: Başrekâletten lstifa eden M. VenlzeH» J«naral Plastra* tarafmdan tevkif ettiTildll & tehmin crtunanlardan Jeneral KondllU Plâstras'm beyannamesi Evvelâ komünizm ve anarşi ile mucadele edile cek Teşkilâtı esasiye kanunu hükümleri mülga.. Atina 6 (A.A.) Jeneral Plar trat millete hitaben şu beyannameyi nefretmişti: *Beş ay fasıla ile birbirini takip eden iki intihap parlamantarizm usulünü kendini günden güne tukut ettiren mühim kamrlarından maada memleket için oldürücü bir d'r ğer zarart olduğuna meydana çıkarmtfttr ki o da herkenn bildiği gibi her hangi bir intihap rittemi ile olursa olsun yaşattcı bir hükumet teşkiline meydan btrakmamagidır. şeklmi almaktadtr. Bütün gayret lerin memleketi hükumetnz bırakmak ve iktısadi bir felâkete yavarlanmaktan kurtarmak noktalartn da akamete uğramış ve atayişi ihlâl edecek, kardefler arannda a • narşi husule getirecek tehlike bütün çtplakltğite meydana çıkmışhr. Bu vaziyet karştsında müdaha leye karar verdim. Kıymettar yardımcılarla birlikte vaziyeti tetkik ederek bütün mefuliyetleri Slçerek onlarla tamamUe hemfikir olduğum halde milletimizin kuvvet ve mü zaheretine Ve müsellâh kuvvetlerimizin mhayettiz yardtmlarma ittinatla ihtidart ele ahyorum. Bu felâkete üd çare gösterilebilir: Ya Tabiatile demagojinin esiri olan esld borç mukavdelerindeki nisbeti inparlmantarizm utulü bizde yalmz dirmek ve yahut paranın kıymetini dühükumet kavvettizliğini getirmekfürmek. tste gün geçtikçe Amerika'da le kalmaımş, aynt zamanda komS' Hükumet memlekette tukuneti taraftar ve kuvvet kazanan cereyaa bu nizmün kuvoetlenmetine meydan temin, iktuadî ve içtimaî vaziyetBcmdsidif. Hele Mişigan bankalannm vermiştir hi bu hal hükumetin zafı leri alah ve takviye etmek gaye (Mabadi 8 met sahifedei karşısında daha büyük bir tehlike moratoryom ilânmdan sonra bu cerevan daha bariz bir şekil aldı. Amerikan iMabadi 5 inci *a."ıf/edr> bankalan uzun zamandanberi gerek KENDl KENDlMİZt TENKtT: çiftçilere ve gerek cenubî Amerika ve merkezî Avrupa'ya yatırdıklan kredi • lerin «immobilise» edümesinin doğur • duğu elnn akibetfle karşı karşıyadir. j Bir ecnebi kariimiz bize göndeTdigi Bundan bir sene evvel, *""*k»l 'n bu mektupta Yataklı Vagonlar daki hâdise mühlik vaziyetten kurtarmak için te • münasebetile diğeT ecnebileri de müte sis edilen «Finance corparation» mü essir edecek veçhile vuku bulmuş bazı essesesi, haBca rtimat teücin ederek banntşriyatı müteakıp vaziyetin Cumlıariye^ kalardaki mevduahn çekilmesine mâni tarafmdan derhal tashih ve tamir edilolmustu. Fakat senebasındanberi bu itimia olmasına teşekkür etmekle bera mat yeniden sarsıldı. Mevduatı çekme ber: tehacSmS yeniden baş gosterdi. Mi*i • Maamafih. diyor, bu variyette gan'da moratoryom îlânmı zaruri kılan Marsîlya'da esasen dikkatli olmanın sebebi ve lüzuhâdise bu tehacümdür. Misigan'daki katoplanacak bey mu şundan dolayıdır ki kınlan kalplerin rar, diger hfikumetler uzerinde de terinelmilel kadın tamiri zannolunduğu kadar kolay ol rini gosterdi. Nevyork gibi hükumet lar ittihadı konmaz. Güzel bir Sevr vazonuz oldugunu ler de mevduahn ancek bir kısımnm gresinde Türkive dikkatsizlik'.e onu kırdıktan »onra taiadesi, ve üst tarafmın bir takım ala • ye'yi ,temsil edemir ettJrditinizi düşünün. Tamir edil cak vesikalarile tebdüi, ve bu vesika cek olan Türk miş halinde gene bir Sevr'iniz vardır «ahiplerine de bankalarra aksiyonerle • Kadın Birliği ama o artık kırılmış bİT vazodur! rinin haiz olduklan hakkın verilmesi bîEcnebi kariimizrn çok hassas bir kalle düşünülüyor. Vaziyet o hale gel • murahhaslan Seniha Rauf ve be malik oldugu anlaşılıyor. Avrupa'lımiştir ki, bir Amerika'lı siyasî adamın Lâmia Refik Halar Babıali hükumetine cebren ve lcahdediği gibi, atisinden emin olarak «100» nımlar dün ak ' rea bir Sevr muahedesi imza ettirmiş bin doları Amerika'da plâse edebile şam ttaljran baı ' lerdi. tşte biz de kariimizin mektubun eek bir banka kalmamıştır. Sarsdan itidıralı Aventino daki Sevr'den o seameti hatırladık. mat karşumda sermaye, Kanada ve Invapurile Marsîl • Türk'lerin bazı hareketlerinde neden giltere'ye kaçıyor. 1931 de Ingfltere' ya'y» hareket etçok hassas olduklannın ve olacakları nm; 1926 da Fransa'nın da başma aymişler ve bîr çok nra takdirini ayni kelime üzerinde dii ni sey gelmişb'. Bu sermaye firan dolar hanımlar mü şünerek takdrr etmesini gene bu gaip kıymetmi darbeliyor. Dolarm bug&nku messilleri vapur Senih» ^tauf ve Lâmia Refik H. lar vapurda tesyicfleri arâ»ında kariimizin insafına bırakırız. altm karsılığı bu fnimaya mukavemet cumhuriyet idaresi sayesinde elde Bununla beraber olan işin makul çeredebîlecek kadar kuvvetlidir. Mütemalerdir. ettiği haklan anlatacağım. Konfe çeveyi geçebilen mubalâğa tarafları derdiyen harice albn göndermekle paranın Seniha Rauf Hamm bir muharr!ransın sulh komisyonu tarafmdan ve hal ortadan kaldınlmıs ve hakikî va kıymeti müdafaa olunabilir. Fakat al • mize su malumatı vermisllr: ^ ziyet bütün samimiyetimizle olduğu girilecek ziyafette de bir nuuk irat bnm memleket hududu haridne çtkmat Konferans martın 18 inden bi gösterilmiştir. Kalpleri, esası cansız . edeceğim. smın kongre muhitinde tevlit edecegi 22 sine kadar devam edecek, bilhasbir maden olan vazolara benzetmekte Konferansın, milletleri yekdiğerisa kadmların siyasi hakları ve beymikâslan düfünmek Iâznndır. Çunku isabet yoktur. His ve akıl insanlan dane tanıştırmak ve sulh cereyantannı nelmilel sulh mes'elelerile mesgul muhte^if menfaat cereyanian dolar kıyima eskisinden hiç farksız hakikî vazikuvvetlendirmek hususunda da faimetini düsürmek için bir mucadele ha olacaktir. yete çıkarmağa kâfı ve kâfildirler. Türdeli olacağı kanaatindeyim. KonfeKonferansın ilk aksamı verîlecek (Mabadi 2 inci sahifede) kiye'de ecnebi husumeti yoktur vesserans neticesinde ittihaz edilecek kaziyafette bir nütuk irat ederek Türk lim. • • İMabmdi 9 ma $ahifed# kadınlığının terakki ve inki|afıaı v» CEMAL ZlYA Atina 6 (Hasuri) Şimdiye kadar gelen haberler intihabat neticenni tamamen tayin etme • miştir. Bu suretle intihabatta hakumetin kaybettiği şüpheri de hanl olmuştnr. Bunun üzerine Jeneral Plartras nihai tasnifi ârayt beklemeğe lüzam görmeden A . ) VoH a • fansmdan: Rayhiştag İçm yapılan intihabatm muvakkat resmt netkeleri sunlar . drr: 6 tesrinisani 1932' de mtSbap edümif olan 584 meb'usa karşı 647 meb'ua intihap edihnistir. Nasyonal sosyaEstler, evvelce kazandddan 196 azahğa karsı 288 azalık. SosyaBstlerle devlet fırkası evvelce, kazandıklan 123 azalıga karsı 128 asalık. KomOnictler evv«lce kaxandık • lan 100 azaltg* karsı 81 asahk. , . BertmMe Kr nOm aylaî . . Merkezcfler evvelce kaıandıklan teakili tçin zaruri olan ekseriyeti elde 70 axalığa karsı 7 3 azahk. edeceklermi gostermektedir. Sosyalist* Siyah • Beyaz • Kmmolar evvelce kaler, eskkine nisbetle bir miktar rey kaMnmış, komünistler pek çok kaybetzandıklan 51 azahğa karsı 52 »«»1»^ mişlerdir. Bavyera merkeceHeri evvelce ka • zandıklan 19 azalıga karşı 19 asahk Şimdiye kadar intihabata karşı alfekazanmiflardır. ka gostermemekte bulunan khnsderi de grup halinde seferber etmege muDiger muhtelîf fırkalar, yalmz 9 avaffak olan Nasyonal sosyaüstler en nzahk elde etmîslerdir. yade kazananlardır. Berlin 6 ( A . A . ) Son neticeler, tntihabaU istirak nisbeti tmkriben Nasyonal sosyalistlerm Siyah • Beyas • (Mabadi 0 tnct sahifede) Kırmızı fırka 0e birhlrte bir hükumet İnhisarlar mütehassıs heyeti dün işe başladı Teşkilâtı ıslah edecek Amerika'lılar Vekil Rana B. ]e görüşerek malumat aldılar Inhisar idarelerinde ıslahat yapacak Amerika'lı mütehas sis heyet dün sabah dokuzda tnhisarlar umum müdürlüğüne giderek kendileri için hazırlanan bürolara yerlesmişler ve mesai lerine başlamıs Iardır. MütehassısIar bu ârada şehrimizde bulunan Güntrük ve tn hisarlar Vekili Ali Rana ve İnhisarlar müdürü Beynelmilel Kadmlar İttihadı Kongresi Kırılmıs vazo! Murahhaslarunız Seniha ve Lâmia H. lar dün Marsilya'ya hareket ettiler lı mütehassıs heyet Inhîsarlar 1 dareslnde umum müdür Hüsnü Beyle görüşürleıken mıs; Fransa'da, Lehistan'da, Al Hüsnü Beylerle vaziyet ve faaliyet"manya'da, Danimarka'da, tsveç ve Ieri etrafında görüşmüslerdîr. tngiltece'de, Romanya'da bazı fabAmerika'lı mütehassıslar dört kirikaların işletilmesi hakkınd*a raporşiden ibarettir. Evvelki gün şehri lar vermiştir. mize üç kisi gelmiştir. Bunlar heyeM. Craggs tütün işleri mütehas ~ te riyaset eden Mr. Wallac Clark, sısıdır. Bu zat bir kaç hafta sonra M. A. Kucharzevski ve M, E Reham gelerek inhisarlann yalmz tütüne Parker'den ibarettir. Tütün müteait kısımlarının ıslahile iştigal ede hassısı olan M. R. V. Craggs sehricektir. A. Kucharzewski, inhisar mize bir kaç hafta sonra gelecektir. lara ait fabrîkalarda yapılacak ıs~ M. Wallac Clark teşkilât mühenL lahah tetkik edecektir. M. E. Ra n disidir. 1926 ya kadar Amerika'da Parker de iktısatçı olduğundan in pek çok teşkilât etütleri yapmış ve hisarlarda bu noktadan tetkikat ile bu taırihten sonra Avrupa'ya gele mesgul olacaktvr. rek yerleşmiştir. M. Wallac Clark o zamandanberi sıra ile Lehistan Heyet reisi ne diyor? M. Wallac Clark dün bir muhar • tütün inhisarı islerini tanzim etmis, (Mabaât S ma Romany» inhismrmnı islerine bak 1