5 Şubat 1933 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 4

Cumhuriyet 1933 CM SULTAN 33 Yazan: M. TVRHAN istanbul torsası kapanış Jiatları 4 2 9 3 3 NUKUT SatiŞ Londra New York Paris Milano Brfiksel Atina Cenevre Sofya Amsterdam Pras Stockbolm Viyana Madrit Bndapeşte BerliD Varşova Bükrej BelgTat Moskova Yokohama Altı Mecidiye Banknot 7Îİ ıktısat: I5günlük Ticarî vazîyet İhracat 1 milyon lîra fazlalık gösteriyor Gümrük •« tnhisarlar Vekâleti istatistik müdiriyeti kânunusani a yinın »on oa beş gunlük itnal&t ve B» racatmı toplamıştır. Hazırlanan Utatistiğe gore on beş günde Hbalâtimızın (2.491.293) li ralık bir laymet göstermestne karşi ihracahmız bundan (1.040.936) Iira fazlasile (3.532.229) Iira olmustur. Bu suretle kânunusani avmda ît • halâtımız (5.544.928) ve ihracah mız (5.336.043) liralık bir kıvmet göstermektedir. Kânunusaninm son on beş günündeki başlıca ithalât ve ihracatınpz aşağıda gSsterilmi.«tir: İstanbul'da Geçinme nisbetî 5 kisilik bîr aileye ayda 132 Iira lâzım!.. Tîcaret ve Sanayi Odast, kânn " nuevvel ayına ait İstanbul geçinme endeksini neçretmiştir. Tutulan hesaplara gore, ana, baba fle biri bir buçuk, diğeri yedi, ücüncüsü de on beş yaşiarında 3 çoeuktan mürekkep orta halii bh* aile kânunuevvel ayı zarfında 132 Iira 60 kuruş 10 santhn sarfederek geçinebilmiştir. Ayni aile 1914 senesinde 1161 kuruş sarfederek gene bu tarzda geçinebiliyordu. Aylık geçinme endeksmde yiye cek ve içecekler için 4080 kuruş 60 santhn, yakma, aydınlatma, temiz leme maddeleri için 1155 kuruş 50 santhn, giyecek esya ve ev eşyasi jçhı 3382 kuruş, ev kirası olarak 25 Iira, sigara, vesarti nakiiye, doktor, ilâç, trraş gibi muhtelif masraflara 1375, tasarruf ve sigorta için de 767 kuruş aynlmıstır. . K Bu akşamld program Tercih ediniz: BÜKREŞ: '( 21,05 Rotbelchen (BobeacoJT. BERLİN : 19,05 Knartet (Haydn t e Mtonjrt). ROMA: 21^0 Dolar Prensf 0L PALEBHO : Senfonfk kon«er. ANKARA t 12,30 Ankarapalas orkestnn (1330 & kadar) . 18 sas: (Nehavent faslı) 19 A] ana haberlerl 19,15 gramofon plaklan nesriyatı. İSTANBUL i 16 aaz: (Nlhal H.) 18,45 orkestro könt e«ri 20 aaz: (Bedayil musiklye heyeti) 21,30 gramofon plaklan sonra: AJaoa, Borsa haberleri ve aaat ayan, VİYANA « 17,35 bafU muadki 18,40 ranhteüf kböferanslar, musahabeler.. 21,20 Uyatro 23,05 havadialer 23,20 tlyatro aonras Dans muaiklsl. BUDAPEŞTE i 17,35 havadialer ve salon mnsDdsl 18,35 konferana 19,05 opera orkestrası tarafından konser . 20,05 kcflıferana 20,35 tlyatro 22,35 havadisler aonrai Cazbant ve tslgan muslklaL BÜKREŞt 18,05 muhtelif konaer 19,15 konferaa»19,30 konsere devam 20,05 konferana 20,45 gramofon plâklan • 21,05, (fiotfceZchen) Bobesco'nun operetL BERLİN t 19,05 Haydn'in ve MozarVm ÜA kn&rtetf* 20,55 havadisler 21,05 bir opera 23,05 havadisler ve dans mudkiaL VARŞOVA t 18,05 Macar muslkM 19,05 kafekon ser 20,05 muhtelif 20,40 tlyatro 21,05 halk konaerl 23,05 dans musüdai 24,05 kafekonser. ROMA t 31,50 (Dolar Prensl = Die DdOarprtnüt* sin) Lio FalTin operetl . müteakıben: Bir musahabe ve havadialer. «Cem'i tahta çıkarmak güç. Tahtın yolu muharebe meydanmdan geçer!» Süleyman, Musa, fsa bu uğurda can verip gitti. Büyük Mustafa, küçük Mustafa, tkinci Murad'ın talihini yenemediler, taht yerîne ağaç dalma çıktılar, asıldilar ( * ) . Şimdi de ef endimiz o yokolası kardesüe karsılasıyor. tkisinden birisinin olmesi muhakkak! Allabm dediği olur, e z e l d e yan l a n yerini bulur! Ben, şevketlu efendimiztn yaşamasmı isterim. Ben de isterim ama Azrail ile dostlugum yok ki Beyazıd'ın canını aldırayım, Cem Sultanı bm yıl ya eataynn. Bir kılıca hükmüm geçer, onu da Cem uğruna çekmiş bulunuyorum, kellem koltugumda savasa hazırlamyorum. Siz isterseniz efendhmzi ko ruyabilirsiniz. Hâlâ benhn isteyip istemedi ğimi soruyorsun, canımı sıkryorsun. Uzun lâfı bnak ta düsundügfinü söyle. Düşundüğüm sudur: Savasra onüne geçmek. Nasıl geçelim, bu kalabalığı alıp geri mi donelim. Yaydan çıkan ok, bir dabi tutulur m u ? Beyazıd'a dost görünflp k e n • disini kandırabilirsinz, muharebeyi savsaklarsmız, sonra onun yanmda kilerle anlaxmak "O'OTU bu'urMmnz, muhareıbesizce işi halledersiniz. Çelebi Mehmed'm Düzme Mustafa üzerine gonderdiği Beyazıt Paşa da oyle yaptı, ordusfle beraber Mustafa tarafına gecti. Bevazıd'ın yanmda [•] Bunlar, Osmanlı tarlhlnln herkesçe billnen vak'alarıdır, aynca izah olunmaga değerl yoktur. Yalnız Savecİ Beyin babasına karsı lsyan cıkarması, mağlup olup yakalanması, gözlerlne mll çeklldikten sonra öldürülmesi akablnde blrincl Murad'ın Karaman Beylne yazdığı bir mektup vardır ki Makyavelizmüı en parlak nümunelerindendir, herkesçe de malum değildlr. Buraya o mektubun dlkkate defer fıkralarını kaydediyoruz: «Evladı veraset nihat zümreslnden savcı Dalaletinde musır olup nehri Nüüfer önünde muharebe vakl olup kendisi mahpua ve esir düsmekle lbreten llülirepsar nuru basıradftn mehcur ve blltlbar kılındı. U. muru saltanatta El'ekaribü kel'akaıip sarrı sair nastan ziyade meşhut olmağın sehriyar olan kendi nefsinden başkasına itimat kümak caiz değildlr.> Bu fıkralardaki arapça söz: «Akrabamn akrabaya akrep etmez ettiğln> meselinln aslıdır. Büyük Mustafa, tarihlerde düzme Mustafa denilen prensür ki Yüdınm'ın oğludur, yeğenl olan lklncl Murat tarafmdan mağlup edilerek Edlrne'de ağaca asıldı (1422). Küçük Mustafa lklncl Murad'ın kardeşldir. Henüz on üç yaşında lken ve büyük Mustafa gallesinln kapandıgı sırada saltanat davasına kalkışta, Başimrahor Ferit Bey tarafından İznik kalesi kapısmda bir incir ağacına asılarak öldürüldü. M. T. yeni yenî BeyazıtTar yok mudur? (••) Yakup Bey, bir kahkaha kopardı: Ne iyi fikir, ne iyi misa!. Ben de Beyazıt Paşa gibi yapayım, onun gibi de asılayım, oyle mi? Y*»mayın, yaptirmak yolunu btılun. Fakat icap ederse ve velîni • me*»nîzin menfaatme uv^un düşerse M»»*t ta o işi yapmalısmız. Laia'nın tahtessuurunda kayna san tnüphem fikîrler, emeller, arzuIar, ihtiyaçlar simdi sıra sıra beynine yükseliyor, sekil alıyor ve bh* nizam altında harekete geciyordu. Beya zrtMa uyusmak!.. Bu, ceffelkalem reddolunacak bir mülâhaza değildi. Gerci Dimitriyos'un teklifi, tamamen açık bulunmuyordu, uyusmak keli • mesile neyi istihdaf ettieî lâytkile anlaşılmıyordu. Lâkin su fikir, et raflı surette islenirse miisbet neticeler elde ediIebilirdL Lala B«y, bu mütalea ile kaşlannı çattı, tki kardeş kavgasmı, dinda?Iar ve yurttaslar arasmda kan dökfil " meden bitirebilecek bh care aratnıya koyuldu. Bu çarenin Ceuı'i oiüme sürüklemiyecek, sefalete düşür miyecek, haysiyetsizliğe atmıya * cak ve Beyazid'ı da bakkından mahrum bırakmıyacak bir sekilde olmasını istiyordu. Büyük bir suyun iki kıyısını birleştirmekten, a&açlan tersin« yaşatmaktan daha guç olan bu çarevî acaba bulabilecek miydi? Yabut Dîmitriyos, oyle bir tedbir bu* lup ortava koyacak mıydı? Lala Bey, zihnindeki kanşıklığı gidermek için kendini zorlarken gözüne tren'in gozleri çarptı. Tek bhr mumun öijfün ziyası ve muhavere nin ağrrlığı altında Dimitriyos'un genç arkadasmı dikkatle gozden geçirememişti. Şimdi, mülâhazalarınra intizamuu bozacak bir merak ile onu tetkik ediyordu. Cem'e, kitap tercüme ettiği Dimitriyos tarafından soylenen bu parlak genç kitndi ve bu Rum eskisinin yanında ne sıfatla bulunuyordu? (Mabadl vart [*•] Bu Beyazıt Paşa hâdlseslnin tatihtekl kıymeti, Osmanlı saltanatında ah lâksızlığın, vezlrler hllekârlığının pek çabuk başladığını göstermeslndendir. Beyazlt Paşa, degerll bir adamdı. Sadrazam İbrahlm Paşa, onu kıskanıycrdu. Düzme Mustafa denilen prens, padlşahlık davasına kalkışmca İbrahim Paşa, Beyazıd'ın kumandanlıkla prensin üzerine gönderllmeslnl teklif etti. Maksadı, onu fel&kete sürüklemekti. Çünkü Düzmenln başına bütün Rumell beyleri toplanmıştı, Beyazlt Paşanın götüreceği kuvvet, öbür tarafın önünde mutlaka bozulacaktı. Beyazıt bu düşmanca plânı sezdi, Anadolu kuvvetlerinl tamamen toplayıp pacUşahm blzzat Rumeli'ye geçmesini söyledi, dinletemedi, zorla gönderildl ve İbrahlm Paşanın lstediği de oldu. Yanl Beyazıd'ın kumandasındaki asker, öbür tarafa geçti, kendlsl de lster Istemez onlara uydu, lâkln bu lltlcası samlmî görülmedi, Sazlıdere'de idam olundu (1421). SU 168 316 113 27 813 24,50 83,50 118 39 27,50 15 30 49 •21,50 52 45 923 33 938 214 171 2(8 117 27 81S 26 85 .'22,50 40 27 17 32 51 24 23 55 •48 925 £4 240 ÇEKLER Londra New York Paris Milano Brüksel Atina Cenevre Sofya Amsterdam Hrag Stockbolm Viyana Madrit Berlin Varjova Bnd peşte Bükreş Belgrat Yokohama Moskova ! 093,50 tthalât Esya dnsl Llra Yün ve kıl iplikler 62,551 Yün mensucat 58,038 Şeker 89,116 Kahve 68,160 Çay 62,07$ Pamuk lpllklerl 80,010 Pamuk mensucat 707,636 Deflrmen hamur ve seker ve sair makineler 07,232 Petrol 51,912 Agır maden yaglan • 68,573 Sair esya 1,175,992 italya'ya gönderilecek yumurtalar Tîcaret Ofisi, alâkadar tficcarlara, ttalva'ya flıraç edileeek yumurta san • dtklarmm uzerine Türkiye keumeshun yazılması ve dandıktaki yumurta adedinin isaret edilmesi mecburî olduğu • nu bildirmektedir. Şubattan evvel yola crkanTmıs olan yumurta sandtklan için bu mecburiyet yoktur. İhracat ESHAM ts Pankası A. Şlm. 60 o/o Tramvay BomontiNektar Terkos Balya 1ST1KRAZLAR Açılış tstlkrazi Dahifl Şark şimendiferi DtiyTinn Mnv. Gümrfik Saydı Mahl Bağdat Ask'riye 6,5 64,25 Kapanış 6,40 63,75 TAHVİLÂT Kapanıç Elektrlk Şirketi Tramvay » Tünel Rihtım , Anadoln ( 0 Anadolu (2) Anadoln (3) A. Mümessil Esya dnsl Yumurta Av derilerf Yün Tiftlk Halı Mınr Arpa Kepek Üzüm Fındık Tütün Palamut Palamut hulâsası Afyon Kereste Pamuk Maden kömürü Sair esya Llra 61,784 82,991 81313 39,164 41,891 20,022 34,372 39,492 303,042 126,285 1,720,623 73,800 62,593 266,549 116,602 67,353 162,914 360,941 Tfcaret MOdiri Umumlsi tktısat Vekâleti Ticaret Umum mfidürü Naki Bey, dün Ticaret Ofisine gelmiş, Atina'dan avdet eden murah • haslarnmz Ofts müdürü Cemal ve Ti caret Odası Umubî Kâtibi Vehbi Bey • lerle bir müddet göruşmüstur. Naki Bey önümüzdeki persembe günu Ankara'ya avdet edecektir. i RTİH A L Süvari miralayı istanbuPlu 317 AK« met Cemal Bey tahb tedavide bulunduğn Haydarpaşa hastanesmde dünkü cumartesi günü vefat «tmistir. Ce nazesi bugün oğle vakti mezkâr has taneden kaldmlarak üdcSdar'da SeE • miye eamünde oğle namaznn badeleda1 Karacaahmet kabristamndaki aîle mak» beresme defnedilecektir. Cenabı Hak garflri rahmet eyliy*. DOKTOR Osman Şerafettin Cağaloğlu Nurosmaniye caddesi No. 19 Telefon: 893 Muayene zamanı cumadan maada öğleden sonra (Yenibahçe hastanesi) dahilî, sarî hastalik'ar mütehassısı M A J i K'te Iki baîtadanberi irae edilmekte olai harikalar filmi DOLORES DEL RlO'nun şaheseri Suvare 21,30 da fstanbul Beledi'esf 44.'0 44,20 44,30 4^,30 CENNET herkes birbirine PE RiSi tavsiye ediyor. Mühim bir fırsat Suadiye'nin en mutena bir yerinde 12 odah otel ve pansiyona elverişli Bağdat caddesi üzerinde büyük bir kösk acele satılıktır. Talip olanlann Suadiye Bomnarsesine müracaatleri. 360 Sanayi Bankası Devir heyetinin mesaisi yakında bitiyor Sanayi ve Maadin Bankasındaki devir heyetinin mesaisi bir kaç güne kadar bitecektir. Heyet bankaya ait bütün mevcudatı kıymeüerile tesbit etmişitr. Diğer taraftan Kredi Bankasile Sanayi Ofisine ait teşkflât projeleri de bazulanmaktadnr. Ticaret Umumî Müdürü Naki Bey, bankanm tamamen devrine ve kredi müessesesile ofisin tamamen tesekkülüne kadar şehrimizde kalacaktır. Sanayi ve Maadin Bankası idare meclisi toplanarak, Eskişehir seker fabrikasma hissedar olan bankayı temsfl etmek üzere meclisi idare reisi Hüseyin Cahit ve umumî müdür Sadettin Beyleri intihap etmiştir. SARI Şehir Tiyatrosu ıııııı ZEYBEK Darülbedavi temsilleri Mevsimin bu en müktmmel filmini siz de görmelisiniz. llâvtten: R.K.O. dü ya havadisleri Opereti UMUMA Öpümüzdeki çarşamba akşamından itıbaren ELHAMRA Ile ve M E L E K beyaz perdenin SiNEMALARINDA DONALD Dünyanm en büyük rejisörlerinden ROUBEN MAMOULlAN tarafından yapılan v t MAURICE CHEVALİER Jiâhî kraiiçesi edilen DON JOSE MOJiKA'nın temsili ASRî SiNEMA'da Bugön JEANETTE Celâl Beyin avdeti (Birînct sahifeden mabatt) Bo muddet zarfmda hükumet^e vaziyet tetkik olunacak ve murahhnslanmız Ankara'ya davet olunacaktor. Bu davette, mnrahhaslanmıza yeniden talimat verilmesî muhtemeldirMurahhaslanmız, Yunanıstan'da t3yük bir hüsnü kabul ve samimiyet gömüşlerdir. Hatta Yunan murahhaslarndan ve ricalinden bir kısnı müzakeıe • lerin durmasına mâni olmak ıçin, hendi hükumetleri nezdhtde teşebbüsalta buIunmuşlardır. Buna rağmen, tevakto • fun sebebi, Yunan'hlann. bizim tek'iflerimizi doğru balmakla heraber, böyle bir mukavele imzaladıkian takdînie diğer komsalarüe de ayni sekilde muahedeler aktine mecbur kalacaklan endisesidir. Halbuki dost Yonanutania Türkiye arasmda günden güne inkiçaf eden ve daha ziyade inkişafı beklenen ticarî munasebetlerin ehenunîyefa v t > nanîstan'm diğer komşu nrtemleksticni"» olan muamelelerinden daha ayn bir mahîyeti ve hususiyeti haizdir. Maamafih murahhaslanmız, Atina'da kaldıklan muddetçe, piya^amızın Lttifade edebiieceği Yunan emtiası Sakkrada da tetkikler yapmışlardtr. Biihasra eter ve hamızatm, cam mamulâhn Yunanistan'dan satm ahnmasinrn muml'ün ve hatta faydah olduzu söriiimü^tiir; fakat, Yunan'hlann bu hosusla ileri sürdükieri nisbet avır olarak trlâkki edilmi«tir. Yunan'Itlar, bizden sahn ala • caklan esyanın bir kısmını bonu o'arak vermek istemişlerdir. Bu bonolar Yunan'lılardan mal almırken kullamla • cakfar. Murahhaslanmız bu leklîfi esas itibarfle kabul etmişlerse de miktar i* Güzellik müsabakamız İBirind sahifeden mabalt) olarak bulunmak uzere daveliye falen etmemelerini muhterem karderunizden ve dostlanmızdan rica ederiz. BU GECE BENİ SEV; Muazzatn fiimini takdim edecektir. |iınıııııııınınınınıiımıınııımınııımıiHrnııınıııııınınıtııııınııınııııiHuııınııııııııııııınııınıııifiıınııtınnııınnnrHiıırıııiHnınıııı Tarafından MA C temsil SON AŞKIM Saat 15 ve 19 marinelerile sovarede RÜYÜK VARYETR PROGRAMI izmîr ve Bursa Belediye Riyasetlerlne Çarşamba günü matmelerine kadar her iki sinemada: KARIİV1 BENİ ALDATIRSA, Tür çe operet filmi. V i LLY F0R S T Persembe gunü yapılacak olan 1933 Türkiye güzeli mtihabırda İzmir ve Bursa namına hakemlik elmek âznre Istanbul'da bulunan ikişer zatın «erian intihabmı ve isimlerinin biıe bildirilmesini rica ederiz. Bakırköy Bez fabrikasınm tevsii Sanayi ve Maadin Bankasına merbut bulunan Bakırköy bez fabrikasınm tevsi ve ıslahınm takarrür ettiğini yazmısbk. Fabrikamn tevsii için yapılacak yeni tesisata ait plânlar tamamen hazırlannuş, projeyi tktısat Vekâleti tasdik etmiştir. Yakmda icraata başlanacakhr. Bir taraftan bina tevsi edüecek, diğer taraftan Avrupa'ya lüzumlu ve yeni makineler sipariş edflecektir. Fabrika tevsi edfldikten sonra şimdiki kabiliyetinin üç mislini iktisap edecektir. Bütün istanbul halkı, sinemamızm muhterem müdavimleri hazırlanınız... MiLYONLAR H1RSIZ1 Rejisor: A. D U P O N T Aylık abone Hususile vüâyetlerdeki bîr çok karilerimiz gazetelerim munta • zaman kendi adreslerine alabil • mek için bizden baa kolaylıklar is temektedirler. Bu aziz karflerm arzularmı yerine getirmek uzere Cumhuriyet için aylık abone usulü Htflıaz etmeğe karar verdüc Ay • bk abone bedeli yalnız tarafından temsil edilen ve Berlin, Hamburg, Marsılya ve Merakiş'te çevrilen fevkalâde meraklı filitn: Kakem heyeti hakkında Hakemler, ntihap ediimiş ve kent'ilerine davetiyeleri gön^v^mişli**. Binaenaleyh, hakem heyetine dahil olmak uzere müracaatte bulunulmamasnr rica ederiz. Hakem heyetinin ısimlerinî her hangi bir propagandaya meydan ver memek için onceden neşrctmiyoroz. Hakemlerden heykelhraş 5abiha ve ressam Melîlâ Fuat Hammlaıla Osrran Beyin adresleri bulunamadığmdao bu yazımızı davet telâkki etmeierini rra ederiz. zerinde uyusulamamışfar. Murahha»is • ıımız yuzde 20 nisbetinde bononun kabulüne imkân olabileceü mjital^asında bulunmuslardır. Fakat Yu»wn'lıîar bu nun miktarmı iki misli olarak tesblt etmek istemişlerdir. Bu serait albnda müzakerelerin devamma iki tarafın gosterdiği hüsnü niyete rağmen imkân kalmam'ş, murahhaslanmız vaziyeti hükumete arzetmek ve icap ederse yeniden talimat ve rmir almak için Atina'yı terkebnişlerdir. Yarından itibaren Senenin en büyük, DL L î tn güzel filmini SİNEMADA göreceksiniz M A T A 6RETA filmini yaratan iki büyük san'atkâr H A R i NOVARRO KARlLERlMtZE KOLAYLIK: Ecza fiatları IBirind sahifeden mabcLit] itina ederlerse bizlar de yazacaği * mız reçetelerde o kadar onları korumaği nazan dikkate alabiliriz. Eczacılarımız son zamanlarda büyük gayret gösterdiler, beyhude yere paramızm Avrupa'y a gitmesinden bizi kurtardılar. Bunun için biz de kendi ilâçlanmızı itimatla ve seve seve yazıyoruz. Böyle hep birlikte çalışmalarımız devam edecek olursa çok yakında bugünkü vaziyetter daha iyi neticeler elde etmek kabil olacaktır.» Yarın akşam verilecek Gala müsameresi için numaralı ioca ve koltukların evvelden tedariki rica olunur. 6ARB0 RAMON ARTiSTiK GUSTAV En SİNEMASI \ FROEHLICH ve LİANE HAİD'i son ve en güzel temsilleri olan KİM OLDÜÖUNU BiLMEK İSTEMİYORUM i . | | ı Operet filminde nazan takdirle seyretmek ve dinlemek üzere Cala müsareresile curoa seanslannda koşuşan halk kütlesini reddetraek mecburiyetinde kaimıştı llâveten : FüX JURNAL Sınema müdüriyeti, nuhterem mdşterilerine bu filmi görmelerini hassaten tav«iye eyier. 150 kuruş... tan ibarettir ve tabiî pesin olarak gönderümek iâzımdır. Bu usul idarece fazla mesaiyi icap eden külfetli bir mesgale olduğu için abonelerinin inkıtaa ugramamasını istiyen karOernnizin paralanııı idareye vaktinde yeti • şecek veçhile döndermekte devam ri iktiza edecektir.