24 Kasım 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi hci cüza çskmıştır Ikinci cîlt bitti 20 Dokuzuncu sene: No. 3072 umhuri İSTANBUL CAĞALOĞLU TelgTaf v e m e k t u p adre5l: * \ Ansiklopedisi Mektebe baştarken ala* cağınız en mühim ve en faydalı kitaptır m n....,.mn.,Hm.n.nln,MM,M.HMmlnMnMln111,n,H,1I Yeni Kontenjan Kararnamesi Bugün Mer'iyete Gîrdi ÎSMET PAŞANIN NUTKU: III „, •,l.,n^.m.^.pnmn:.nm..!!!!,.mn.^n.,H..,n«,min!n..Hn ,...„.„ „,„ ,„„„.,„ ,„„ Teleton: Başmutoarrlr: 22366, Tahrtr tnüdürü: 23236, İdare müdurü: 22365. Matbaa: 20472 * * Ilân sahiielerimiz herkese açıktır Cnmhuriyet'te neşrettirilecek ilânlar için doğrudan doğruya idarehanemize dahi müracaat olnnabilir. «a™*"»»!** t*anbui posta kutusu: îstanbui. NO 246 Perşembe 24 Tesrinisani 932 Dünya Nuhranmda Türkiye iktısadiyatı tsttklâl harbinin hitamile cümhuriyetin ilânını takiben tnemleketin imanna ve iktısaden yükseltilmesine geçilmişti. Bu yolda müterakki adımlar atıp gidiyorduk ta. Şimendiferlerimizi, yollarımizı, limanlan mızı ve daha bin türlii işlerimizi büyük bir emniyetle rahat rabat yapmağa koyulmuştuk. Ankara'yı vatanın kurtulma hareket ve faa liyetlerine kuvvetli bir mihver ve mihrak yapan yeni idarenin ilk bütçeleri 40 ile SO Tnflyon arasında teressüm etmeğe başlamış olduğunu hep hatırlarız. Harbi takiben memleketin iktısadiyatile nkı ve kuvvetli alâkası olan maliyesi de inkişafa doğru dev a«funlarile yürümeğe koyulmuştu. 222 milyon lirahk mütevazm bir bütçe yapmağa muvaffak olmuştuk, ve pek hakh olarak bunu kâfi görme mekte idik. Bu sütunlarda ve hiç te uzak olmıyan bir atide 4500 milyon lirahk bütçeler derpiş eden miita lealar serdetmiş olduğumuzu hahr lıyoruz. Ve bunlar olmıyacak şey ler değildi, nitekim hâlâ da olmıyacak şeyler değildir. Derken dünya buhranı geldi çath, ve bilhassa 929 dan sonra biz de ba buhranın memleketimize akse~ den tesirlerinden hislerimizi al • tnaga basladık. Buhranın bize fazla•Ue oğrettİği bir hakikattir ki bir •nemleketm iktısadivatı maliyesmin esasını teşkil eder. Bunlar, yani ik*ısat ve maliye bir millet hayatının ıbellibaşlı iki unsurudur ki yeğdiğerini kollamağa mecburdurlar. Çünkü kaziyenin ak«i de doğrudur. Maliyesi düzgun ve hele buhran senelerinde akıllı, uyanık ve rhtiyatlı 'jritmiyen bir memleketin iktısadiyatı «Ta hevctlroerç olabtfîr. lkttsadm inkiso.fi nisbetinde devlet varidatının çok miktarda ve ko lay tahsil olunur halde olacağım zaten herkes bilirdi. Buhran senelerin' de bunu daha iyi bildik. Devlet in maliyesi kendisine makul bir bütçe île çizilen vazif eleri hüsnü if a ede medRği zaman vaziyetin nasıl tepesi taklak gelebileceğini de şimdi daha iyi hissediyor ve daha esash kavn yoruz. Maliyenin temeli memleket iktısadiyatı olunca cihan buhranile daralan ve bunalan hariç memle ketler alıcılık kabiliyetini kaybet tikleri nisbette millî mahsullerimizin satışlarının azalmasından elbet biz de müteessir olacaktık: Fertten cemiyete ve devlete kadar hepimiz. Fakat buna mukabil düşünülüyor mu ki memleketin iktısadt havatının en esash f aktörlerinden biri de maliyedir? Çünkü maliyenin mevzuu olan bütçenin rakamları devlet haznesine gelip kalan paralar değildir. Bunlar oraya bir taraftan gelir gi rerler, diğer taraftan gene en çoğu Ali'ye Veli'ye tediye şeklinde çıkıp giderler ve tekrar memleket içine yayılırlar. Devlet bütçesinin intizamı hususile buhran senelerinde büyük kıymet ve ehemmiyeti haizdir. Bilhassa öyle zamanlarda memleketin belki en büyük iktısadî faktörü odur. öyle zamanlarda o olmasa adeta iktısadî hayat bütün bütün durur denilecek akdar büyük sarsıntılar geçirebilir. İsmet Paşa Hz. nin Hukuk Fa • kültesi nutkunda bir nebze temas ettiği iktısadî, malî mevzu iste böyle yakıcı bir mevzudur. Başvekil Hz. bu çok nazik mevzua büvük bir serinlikle temas etmiştir. Buhran her sene fenadan betere gittiği için ba zen hatta asnjarî hadlerle yapılan tahminlerin hakikate tetabuk edemediği görüldüğünden bahsetmistir. Buhran tasavvurun fevkinde vahim idi, belki hâlâ bu vahametini kay betmiş değildir. Fakat bize göre artık korkuya da mahal kalmamıstır. Çünkü Cumhuriyet Hükumeti Basvekili temin ediyor ki fırtınalı bir denizde çalkanır gibi sağa sola orsa boca bir hayli sallanıp yuvarlandıktan sonra nihayet geminin iplerini tamamen ele almış sayılacak veçhile vaziyete hâkim olacak bir safhaya geçmişizdir. İsmet Paşa Hz. işin zor kısmı tedbirleri arayıp bulmakta ve onlarda da îsabet edebilmekte idi diyor. Bu tedbirler bulunmus ve onlarda isabet te edilmiştir. Artık fırtınanın geçmesine intizaren gemimizi idare edebiliriz: Tehlikeden tama men masun bulunmaktan kat'iyyen emin olarak. Kontenjan listesi çıktı Memleketimizden fazla mal alanlaraı müsaadekârlıkta bulunuluyor Ankara 23 (Telefonla) Yeni kontenjan kararnamesi ve listesi yann sabahki «bu sabahki» Resmî Gazete ile neşredüecektir. Kontenjan kararnamesi mühim ahkâmı ihtiva etmektedir. Kânunusani, şnbat, mart ayla rma ait kontenjan listeleri nesredil miştir. Karamamede A. B. listeleri tevsian tadil edilerek kararnameye raptedilmistir. H listesine dahil eşya, Sıhhiye Vekâletinin müsaadesfle ge • çecektir. Maarif, Ziraat ve tktisat Vekâletlerinm müsaadesile geçecek eşya N. listesinde gösterilmiştir. Madenî eşya ihtiyaa için gelecek eşya lktisat Vekâletinin müsaadesile geçecektir. Eski kararnamedeki takas eşyası meyanına kömürden baska diğer madenler de ithal edilmiştir. Gümriik antrepolannda fevkalâde sebeplerle hasara uğnyan eşyanın ve gümrüklerce musadere edihniş veya sahipleri ta • rafından gümrüklere terkedilmiş eş • yanın ithali, lktisat Vekâletinin müsaadesine buakılmıştır. Gümriik tarife kanunumm 377 inci maddesinin B. C ^^^^^^^ ^^^^^^^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Amerika bizi Nasıl biliyor? mıın Mrmm , ,. n ,., m ,,,, llım , l ,, ul ,,, IIIM , l SÜ., l , ll „,„„„„„„„„ mılllHM1Hlllm) 1IIHI11I1 „,„„„ „ , „„„»„•„„„„.«„,..,,.«,«.,.. ......m... .....„.,....... Sefir Mr. ŞeriFin şayanı dikkat beyanatı Amerika'nın Türkiye büyük Elçisi Mr. Charles H. Sherill dün sabahki trenle Anka ra'dan sehrimize gelmiştir. Sefir Cenap ları kendisile görüşen bir mu harririmize son zamanlarda bütün dünyada mevzuu bahsoSefir Mr. Sherill lan harp borçla Cenaplart rının yeniden gözden geçirilraesi veya sünger çekilmesi ve moratoryom ilânı hakkında çıkan dedikodular ve Türkiye . Amerika münasebatı hakkında şunları söylemiştir. « Harp borçları mes'elesi hakkında şimdiden bir şey söylemek doğru olamaz. Bu işi bir daha tetkik edecek olan Amerikan kongresi he nüz toplanıp karannı vermiş de ğildir. Her şey bu içtimadan sonra tavazzuh etmiş olacaktır.» Sefir Cenapları bundan sonra Türkiye Amerika münasebatı hak kıncfa da demiştir ki: € Mesafeleri birbirine çok uzak olan bu iki memleketin münasebatı çok dostanedh*. Arada haliedilme miş, ihtilâflı kalmış hiç bir mes'ele (Mabodi 4 tncü sahifede) \ bentlerile 381 inci maddesinin B. C. D. bentlerinde yazıh eşya, memle ketler hesabuıa taksim edilmiştir. Gümriik tarifesinin 7 muhtelif faslında yazüı bazı eşyanın da gelecek kontenjan için bu suretle memleket hesabma taksimine, tktisat Vekâletine sa lâhiyet verflmiştir. Bu kontenjan kararnamesi çok mühim ahkâmı ihtiva etmektedir. Ezcümle şimdiye kadar Japonya bize senede beş milyon lira kıymetinde eşya ithal ediyordu. Buna mukabil blrden çok az miktarda mal ahyordu. Bu sefer Japonya'nm mallanndan mem'e ketimize ihracabnuz nisbetinde mal girmesi için tedbir alınnruştır. Bundan baska bizden çok mal alan memleketlere bir cemfle ohnak üzere hariçten memleketimize giren men • sueatımızın bîr kısmı bunlara taksim edilmiştir. Gelecek kontenjanda raensucat eşyası tevsi edilerek demir madenleri; kâğıt ve saire eşyası da memleketler üzerine taksim edilecektir. ^^m^r~^^^^~ ~^^^^~ ^^^^^^ ~^^^~~^^^^~^v ^ ^ Dfinfc'ö tçtimadan btr intiba Millî tasarruf haftası Dün Vali Beyîn riyasetînde yapılan bîr içtimada hazırlıklara başlandı Kânunuevvelin on ikisinde bas lıyacak olan millî tasarruf ve ikti sat haftasma ait hazırlıMan tesbit etmek üzere Vilâyet, Halk Fırkası, Belediye, Halkevi, Ticaret Odası, matbuat, maarif, millî bankalar, millî sanayi birliği tnümessillerin den ve bu gibi işlerde f ayda ve sây. leri görülen zevattan mürekkep bulunan komite dün Halk Fırkası Vilâyet merkezinde ve Vali Muhittin Beyin riyasetinde ilk içtimaını aktetmiştir. Tasarruf haftasında tatbik edilecek programda her sene tatbik edi len mevat muayyen olduğu için esas. lar haıır demektir. . . ^, Yalnız komite haftanın bu sen«; her senekinden daha iyi ve parlak bir şekilde tatbikmı istemekte oldufmdan pr«gramda yeniliklcr yapılmtftır. Tasarruf haftasmda Vecihi P«y paraşütler atacakhr. Bu parasütler yerli malı ipek ve kumaşlardan hususî surette yapılmış olacak; öxer • lerinde ctaaarruf haftası hediycsb yazıh bulunacakhr. Bundan başka bütün hafta zar • fında millî tasarrufun ehemmiyeti •« Iüzumu mevzuu etrafında yapılacak şeyler arasmda şunlar vardır: S'atm. malarda filimler gösterflecek, bfitüv kıraathanelerde Millî Tasarruf Ce * miyeti tarafından hanrlattmlmış, olan plâklar çalmacakhr. Plâklar ayni mavafu hakkıiıda soylenfttnif {Mahadi 2 ind iahlfede) İzmir, İstanbuTa rakip! elinizden almağa çalışıyorlar İstanbui kızları, Izmir'liler kraliçeliği Beşmci güzellik' müsabakasını da . h« şünralln bir tarzda yapmak ve Türkiye güzelini memleketin her tarafindan gelecek kızlar arasından intihap etmek tt zere tzmir, Bursa ve Edirne'de üç refikimizin de ma' hallî müsabakalar açhklarmı yaz mıstık. tzmir'deki mü • sabakayı deruhde eden «Anadolu» refikimiz bu mü . sabakayı yalnız tzmir'e hasreimemiş, kendi mtişaı Foto Vayimberg sahası olan tzmir, Izmir'de Anadolu refildmize yazdığı makalelerde guzel Türk Manisa, Aydın, kızları için müsabakaya girmenin ve Avrupa'ya Türk'Denizli, tsparta, lügu ve Türk guzellitini tanıtmanm milli bir vazife olduğuBurdur, Muğla Vi nu söyUyen 1932 Dünya Güzeli Keriman Halis Hanım lâyetlerine ve mülhakatına da teş . tağrafhanelerin isimleri şunlardır: mil etmiştir. Şu halde, tzmir tnıntaEmirler çarşısında Hamza Rüstem, kasmdaki müsabakamıza yedi vilâtkincibeyler sokağında Resne, hü . yet iştirak ediyor, demektir. Bu yedi kumet caddesinde foto Sedat, Ko vilâyetteki karilerimizden müsabakaryalı'da Halim fotoğrafhaneleri. kaya girmek istiyenlerin resimlermi Anadolu refikimiz, müsabakaya evvelâ Anadolu ref ikimize gönder ait yazısına, şöyle bir serlevha koymelerini rica ederiz. Bu resimler, muştur: Anadolu gazetesinde çıktıktan son«Güzeller, bu yıl Dünya Güzelini ra, Cümhuriyet'te de nesrolunacak . îzmir'den çıkaralım.» tır. Biz de tstanbul güzellerine diyo. tzmir tnıntakasmdaki resimleri ruz, ki dört yıldn* muhaf aza ettiğiniz Anadolu refikimizin hesabına mec Guzellik Kraliçeliği unvanını bu secannen çekmeği deruhde eden fo (Mdbadi 4 üncü sahifede) lUllllllllinillMIIIIIMIIIIIMMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIItnilllllllllllllllllllllllllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllllllMIIHIIIIIIln Yüksek Sıhhat Şurası toplandı Memlekete ait 9 mühim iş tetkik edilivor Ankara 2Ö (A.A.) Yüksek Sıhhat Şu rası tesrinisani içtimalarına başlamıştır. Bu içtimam ruznamesi memleketin sıhhat işlerine ait çok mühim madde leri içinde top lanmış bulunu* yor. Bir haf • ta kadar «ürece Sıhhtye VekîB Vr ği tahmin edi Refik Bey len bu toplantıda son zamanlarda görülen bulaşık hastalıklar, memlekette zaman zaman görülen ve önü çabuk alınan salgınlar ve bunlar için alınan tedbirler, fuhşu mürakabe esasları ve gayrisıhhî müesseseler nizamnamesi müzakere olunacaktır. Bundan maada tababet san'atının icrasından mütevellit cürümlere ait davalarda Yüksek Sıhhat Şurasının mütaleası soruldu. B usuretle Yük sek Şuraya gelmiş 6 muhtelif iş vardır. Şura bunları da tetkik etmek • tedir. Yüksek Sıhhat Şurası azası şun lardır: Bursa meb'usu baktriyoloğ Refik Bey, Müderris Dr. Âkıl Muhtar Bey, Müderris Dr. Neşet ömer Bey, Müderris Dr. Besim ömer Paşa, mual lim Dr. Mazhar Osman Bey, muallim Dr. Murat Bey, Dr. Kilis'li Ri fat Bey, Dr. Cevdet Fuat Bey, miralay Dr. Mazlum Bey, S. t. M. V. müstesarı Dr. Hüsamettin Bey, S. t. M. V. Hıfzıssıhha umum müdürü Dr. Asım Bey. nil.llll.IHI.IMII.il..llllllltllllllllllllllllllHllll.ll.lllllllllllimill.ll.ll..lll Görülmemiş bir hâdise! İstanbui Ticaret Odası Ordu Ticaret] Odasînı Müddeiumumiliğe verdi! tstanbul Ti caret Odası, dün Ordu Ticaret Odası aley hinde Müddeiumumiliğe mürasaat etmiştir. tstanbul Ticaret Odası keyfiyeti İktisat Vekâletine de telgrafla bildirmiş, diğer tarafta* vaziyet hakkın da Haricî Tica« İstanbuî Ticaret 6~ ret Of isine de dan Reisi Mitat Bey malumat vermiştir. Mes'ele, Ordu Ticaret Odasının, kanşık fındıklar hakkında hakikate uygun olmıyarak ihraç şehadetnamesi vermesi, bu fmdıkların da harice sevkedilmiş olmasıdır.. Bu nususta yaptığımız tahki katın netîcesini kaydediyonu: Ordu Ticaret Odası, bir şirketin il raç edeceği fındıkları muayene etmiş ve ınühim miktarda kansık v« ihracı memnu olduğu halde ihraç ş«*j hadetnt.mesi vermiştir; şirket bu fındıkları her nedense harice gön . dermekten sarfra zar etmif ve ts • tanbul'da satmıştır. Ancak satın alanla satan arasında çıkan ihtilâf üzerine, mühürlü çuvaüarla sevkedilmiş oaln fındıklar Ticaret Borsasında muayene edilmiş ve yüzde 18 niflj bstinde kanşık olduğu zabıt vara • 1 »sile tesbit edilmiştir. BHubi ba ne| tice üzerine, tstanbul'daki alıcı hı Iı çıkmış ve mukavele bozulmuştur. Bunun Üzerine, tstanbul'da sa tılmasından sarf ı nazar edilmiş olan (Mabadi 2 inci tahlfede) Limanda bir vapur kao*aya oturdu Hatta bu kadar değil. Buhrana rağmen onun içinde dahi temin et tiğimiz imkânlarla millî imar ve ihya işlerimizi yürütmek yolunda ileri gitmekten de hâli kalmamakta bulunuyoruz. Sanayie ve ziraate iler • leme şartları temin eden mesai ve filiyat yolundayız ... Başvekil Hz. nin nutkundan iktisadî ve malî kısmı biz böyle hulâsa edebiliyoruz. Asla kolay temin olunmadığından en kat'î surette emin bulunduğumuz bu neticelerin yüklüğünü anlamak için buhranın bütün dünya memleketlerinde hâlâ müthiş kasırga tesirlerile ortalığı kasıp kavurmakta olduğunu hatır lamak kâfidir. Uzağa gitmiyerek yalnız komşuların haline baksak meselâ Balkan memleketlerinin bir çoğunda bir seneyi mütecaviz za mandanberi muntazam maaş bile verilmemekte olduğunu görürüz. Bunlarm içinde son senelerde Av • rupa'dan büyük mikyaslarda istik raz almış olan memleketler vardır. Buna rağmen halkın işleri görülememekte ve memurların da maaşları verilememektedir. Oralarda muntazam maaş verilemiyor dediğimiz zaman meselâ ayın ilk günü verilemiyor da onunda, on beşinde ancak verilebiliyor gibi bir mana anlaşılmamalıdır. Hayır, iki üç ay müddetle verilemiyen maaşlar ondan sonra ancak mahsuben birer kısım avanslar şeklinde ödenerek memurların iki, üç, dört ve hatta bazen altı aylık maaşları sürüncemede kalmış bulunmakta ve oralarda bu halin nasıl tanzim olunabileceği henüz kestirilememektedir. Şu bir tek noktanın kıyası bile maaşını peşin veren Türkiye Cum huriyeti idaresinde vaziyetin elbet inkâr olunamıyan müşkülâtma rağmen tedbirlerin isabetini isbat ede bilir sanırız. Dünya buhranı hakikaten tarihin nadir kaydettiği bir hâdisedir. Hü kumetimiz roV tedbirli hareket e derek bu badıre içinde gemisini kurtaran kaptan olduğunu göster miştir. Nefsimize itimadı takviye eden bu muvaffakiyetinden dolayı tsmet Paşayı bilhassa tebrik etmek bizlere göre millî bir vecibedir. YUNUSNADÎ Bazı münakkitlerimize göre Şemsipaşa önünde karaya oturan Rösalvo vapu.ru Evelki gece saat 23 e doğru oldukça ğaza isliyen şirket vapurlanmn pro jektörleri şaşırtnuştır. Kaptan da Ortabüyük bir gaz gemisi Usküdar'da Şemköy önünde Marmara tstikametine gisipaşa'da Anadolu kulübü binasımn diyorum diye Üsküdar istikametine dü) önünde karaya oturmuştur. Kaza geçiren gemi, İtaliko acentası. men kırmış ve kayalıklara bincürmıstir. Geminin vaziyeti tehlikeii değildir. Yü'; nin Rösalyo vapurudur. Batum'dan makünu biraz bosalttığı takdirde kolay zot yüklemiş ve Senegale götürmek ülıkla yüzebilecektir. Kaza Ozerme tah ; zere transit olarak limannnızdan geç • lisiye gemileri gelmisse de, kaptan ar i tiği sırada yolunu şaşırmış ve Şemsipamatörden cevap beklemekte olduğun ' şa önünde karaya vurmuştur. Kaptadan geminin yüzdürutmcsine müsaad^j nının ifadesine göre, vapura yolunu Boetmemiştir. Yahu, bu saat niçin durdu? Baksan a!.. 3 saat!