21 Ekim 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi inci cüz'ü çıkti Ticaret istatistiklerinde Dikkatli olmak lâzim... Peşte: 17 ilkteşrin (Başmuharririmizden) Bugün buraya gelen Cumhuriyet'te blzlm Brezilya'dan 5 milyon Iiralık mal almaklığımıza karşı Brezüya'mn bizden ancak 17 bin Iiralık esya satın aldığı yazıhdı. Bîzim Brezilya'dan aldığımız eşya nın büyiik klstm şüphesiz kahve o lacak. Acaba bu kahveyi bize doğrudan doğzuya Brezilya mı gönde rîyor? Evvelâ bu cihet tetkike lâ yıkhr. Çünkü Brezilya'nın Avrupa'daki kahve ticaretini Avrupa'nuı üç beş büyük ticarethanesi idare eder. Bir balde ki Avrupa'da bu ticarethaneler kahve ticaretinde hemen hemen Brezilya'nın yerme kaîm olmuşlar • dır. Eğer karşıhklı îş görmek hususunda bize gore Brezilya ile anlaşmak uzun olırrsa bu ticaretbanelerle konuşmak imkânı yok değildir. Ye> kun hürmetlice olduğu için bu işi Brezilya ile konuşamazsak Avru • pa'daki alâkadar memleketlerle konuşmaklığimız, zahmetine değer bir iş olur. Acab'a Türkiye'nin kahve ticaretine Avrupa evlerinden hangisi tavassut ediyor? Bize göre doğrudan doğruya Brezilya ile çalışmak ta bütün biitün gayrimihnkün bir şey değilse de kahve ticaretinin Avrupa'da aldığı genişliğe göre Türkiye'nin de mutlaka Avrupa memleketlerinden birinin tavassutundan geçmekte ol ması ihtimali fazladır. Acaba istatistiklerimizde bu cihetlerin kâfi açıklıkla kayıtları var mıdır? Her halde her hangi bir Avrupa limanı kayd' bulunacaktır. Çünkü hiç olmazsa Türkiye'ye gelen kahve mutlaka bîr Avrupa limanından geçerek gelir. Acaba istatistikleriıniz, menşei Brezilya olan kahvenin Avrupa'daki mutavassıt (transit) limanını kaydediyorlar mı? Eğer bu kayıt varsa maksada vâsıl olmak kolaylaşır. çanıcu Av*«.p«.*ıiTn btiyüir limanla • rmda kahve ticaretini hangi evlerin kontrol, yani idare etmekte oîduğunu Öğrenmek artık zor olmaz. Eğer liman kaydı varsa bu Hmanlar mü teaddit olabilir ve ticarethaneler de birden fazla olabilirler. Onları arayıp bulmak ta artık gittikçe kolaylaşacaktır. Niçin kahvenin asıl müstahsil memleketi olan Brezüya'yı bırakıp ta Avrupa memleketlerile meşgul oî«y©ruzt diyeceksîniz. Bunun mutlak faydaian almakla beraber bizim asıl maksadımız istatistiklerimizin her madde hakkında ihtiva etmeleri lâzım gelen etrafh ve çok dikkatli malumat hesabma şöylece yeni bir misal vermekten ibarettir. Zaten kahvenin Avrupa tavassutile gelisine ait bu tnalumatla da îktifa edecek değiliz. Böyle bir mes'ele mevzuu bahsolduğu zaman kahvenin Brezilya'dan başka hangi memleketlerde çıkarak hangi tariklerle nerelere gönderjlmekte olduğu hakkında da yeni malumata ihtiyacımız olur kî bu malumatı edinmenin de ayrı ve kolay yollan vardır. İstatîstik noktai nazarından memIeketimize gelen eşya hakkında bu kadar dikkatli olmak lâzun geldiği gibi memleketimizden çıkan eşya hakkında da ayni nisbetle dikkatli olmağa mecburuz. Zahiren pek kolay görünmiyen bu işte dahi biraz zahmetine katlanmak şartile hakikati tesbit etmeğe imkân vardır. Bilhassa bu ikinci kısımda icap eden zahmete katlanmamış olduğumuz *on kontenjantman hâdiseleri me yanmda gereği gibi anlaşılmıştır. Brezilya'dan gelen kahve hak kında «öylediklerimiz, Avrupa'nın mutavassıt merkezlerinden dolayı, bizden gîden bir çok eşya hakkında da varittîr. Kontenjantman usulünü takip ederken bir takım memleketleri, kendilerile alışverişimizin dr receleri noktai nazarından, göz ö nünde bulundurmağa mecburuz. Bizde çok mal alan memlekete karşı tabiî fazla zecrî tedbirler almayız. Bizden az mal alarak bilâkis çok mal satan memleketlere karşı da tedbirlerimiz bittabi ona göre olur. Nitekîm biz, elünizdeki istatistiklere bakarak hareket etmek suretile bu yolda bir takım garibelere tesadüf ettik.. Bilhassa Merkezî Avrupa memleketlerinde vaziyet böyle oldu. Bizim istatistiklere göre biz Çe koslovakya'ya, Avusturya'ya, kim bilir belki de Macaristan'a az mal gonderiyoruz, ve görünüşte bu memleketlerden bize daha çok mal geliyor. Halbuki bu memleketlerin ista 1 8 umhu Dokuzunou sene: No. 3039 Hayat Ânsiklopedisi Mektebe başlarken alacağınız en mühim ve en Guma 21 Teşrinievvel 932 ^^^^^»" ^^^^^^ "^^^^~ ~^^^^r~^^^^r ^^^^^^"^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ tSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, îstanbul Posta kutusu: lstanbul, No 246 Telefon: Başmuharrir: 22366, Tahrir müdürü: 23236, İdare müdürü: 22365, Matbaa: 20472 faydalı kitaptır ^ ^ ^ ^ ^ ^ ~ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^^^"^ I ™ H Bugünkü maç Türk ve Rus takımları bugün karşılaşıyorlar! Müsabaka Fenerbahçe stadmda yapılacak ve tam saat üçte başlıyacak Ecnebi Mektepleri Bildiğini okuyor! Maarif sıkı bir teftiş yapmağı k*rarlaştırdı Şehrimizdekt bazı ecnebi mekteplerinde sıkı bir teftiş yapı lacaktır, bunun sebebi, bir kısım ecnebi mekteplerinde türkçe tedrisatııun çok zs yıf olmasıdır. Yapılan tahkikat türkçe derslerden sınıfte kalan talebele' rin, numaralatı İstaribul Maarif Müdürü mektep idareleri Haydar Bey taraf ından düzeltilmek suretile yiiksek smıfa geçirildiğini göstermiştir. Bazı mekteplerde ise zaten tale beler türkçe desrlerinden kat'iyyen sınıfta bırakılmamakta, büıaenaleyh sınifta kalmak tehlikesi olmadığma göre talebelerde türkçe derslerine ehemmiyet bile vermemktedirler. Hatta o kadar ki ecnebi liselerin 12 inci sınıflarında bulunan ve bakalorya imtihanına giren talebeler türkçe derslerinden resmî ve ilk mektep talebeleri kadar muvaffak olamamaktadırlar. Bu talebelerin türkçelerinin bft kadar zayıf olması binnetice türkçe okutulan yurtbilgisi, umumî tarih ve tAfr*£y* coalumatınm da zayıf ve naiısan kaimasmr. tebebiyet vermektedir. Buna ıağmen bu talebelere lise diploması verildiğinden Maarif Vekâleti bu işle esaslı surette meşgul olmağı kararlaşrırmıştır. tcap eden tedbirler <!e ahnacaktır. ^V^ Gazi Hz.nin yarın akşamj hareketleri muhtemel Başvekil Ismet Paşa Hz. ve Dahiliye Vekili de Ankara'ya dönüyorlar Reisicumhur Hz. dün akşama ka< r * saravdaki bürolarında meşgul k> te«»lar, akşam saat beşte şehirde otomobille bir gezinti yapmışlardır. Gazi Hz. gezintilerinde Şişli'ye kadar gitmişler, oradan Maslak yo lile Büyükdere'ye inerek geç vakit saraya avdet buyurmuşlardır. Reisicumhur Hz. nin yarın ak şam hususî trenle Ankara'ya avdet buyurmalan pek muhtemeldir. Kendilerile birlikte Başvekil tsmet Paşa Hz. ve Dahiliye Vekili Şükrii Kaya Bey de Ankara'ya döneceklerdir. dan İstanbul'a inerek Dolmabhaçe sarayına gitmişler ve geç vakte kadar saraydaki bürularında meşgul olmuşlar ve akşam saat aUıda Heybeliada'ya avdet etmişlerdir. Türk Dili Tetkik Cemiyeti Reisi Samih Rifat Bey dün Dolm*bahçe sarayında Reisicumhur Hı. »ara fından kabul buyurularak Cemi yetin Dil Kurultayından sonraki faaliyeti hakkında maruzatta bu lunmuştur. Samih Rifat Bey izahat verdi Riyaseticumhur Başyaverliği lstanbul 20 (A.A.) Riyase ti Cumhur Başyaverliğine vekâIetinde bulunan Binbaşı Celâl B. tayin edilmiştir. ^ ^ ^ ^ ^^^"^ ^ ^ ^ • ^ ~ Bugünkü maçî acaba hangi tarâf kazanaca£?' Bir haftadanberi şehrimizde mi saf ir bulunan homşu ve dost memleketin futbolculan bugün sporcu Iarımız'a ilk müsabakayı yapacak lardır. Rus millî takımımn bizimle yapacağı bu müsabakaya büyiik bir ehemmiyet verilmektedir. Bizden kuvvet'.i olduklarına hiç şüphe ol • auyan Rus futbolcular, bir hafta danben şehrimizde bulunmaları ve müsabakanm cereyan edeceği sa • hada bir iki defa da antrenman yapmaları itibarile saha yabancılığı ve yorgunluk gibi arizî sebeplerle de kıynaellcrîni kaybetmiş Oimıy&cAİc lardır. Rusya'nın spor hareketlerinde en ziyade temayüz eden üç şehrinden seçilen bu oyvncular, her halde çok kuvvetli olarak sahaya çıkacaklardn*. , Bugünkü müsabakayr Türk Tîa • kemi, pazar günkü maçî da Rus hakemi idare edecektir. Komşu milletin futbolcularile yapılacak olan müsabakanın büyük bir samimiyet havası içinde cereyan edeceğine şüphemiz yoktur. Bilhassa seyircilerin ismet Pş. Hz. Başvekil İsmet Paşa Hz. dün öğleden sonra motörle Heybeliada' ^v^^PM^"^ ^^^^^^ ^^^^^^ ^^mwm^^ ^^^^"^ ^^^"»^ ^^^^^ Celâl B. dün Başvekille iki saat kadar görüştü! ^^^^^ ~ Kontenjan usulünün alacoğı şekil, tetkikat neticesine göre taayyün edecek Sanayi Bankası ve Vapurcular mes'elelerî İktisat Vekili Celâl Bey, şehrimizde tetkikata devam etmektedir. Müsarünileyh, dün öğleden sonra Dolmabahçe sarayına giderek Başvekilimizi ziyaret etmif ve şimdiye kadar muhtelif Urtisadî mes'eleler üzerinde yaptığı tatkikat etrafında izahat vermiştir. Celâl Beyefendi, tsmet Pasa Hazretlerinin nezdlerinde saat üçten beşe kadar kalmıs, Vekâletin muhtelif iktisadî, suıaî mes'eleleri hakkındaki projelerile son iktisadî vaziyetimize dair malumat vermiştir. İktisat Vekuimiz dün bir muharririmize kontenjan tadilâtı etrafında şu beyanatta bulunmuştur: < Kontenjan mes'elesi etrafında c tetkikata devam ediyorum. Memlekete iktisadî bir genislik ve kolayhk vere • bilecek tedbirleri almakta gecikmiye ceğiz. Ancak vaziyeti etrafile mütalea <>tmeden bir karar vermek yanlış olur. Ocun için bir taraftan vaziyeti bütün teferruatile tetkik ederken diğer taraftan ticaret odalarının bu husutaki mütalealarını almağı faydalı buldum. Tetkikat neticesinin göstereceği vaziyeti anladıktan sonra kontenjan işinin yeni şekil ve tarzı tayin edilmiş olacaktır.» Celâl Bey vapurcular işile Sanayi misafİTİerimiz dün Cumhurîyet abidesine bîr çelenk koydular bu kardeşçe temau tam bir misaf ir(Mabadi 5 inci sahifede) Yunanistan'daki Siyasî buhran M. Papanastasiu vaziyeti nasıl görüyor ? Bükreş'te top lanacak üçüncü Balkan konfe ransına gitmek üzere şehrimîz den geçen sabık Yunan Başvekili M. Papanastaritf Yunani&tan'dakf kabine buh ranları ve fırka mücadelelerî hakkında bir muharririmize M. Papanastasiu şu beyanatta bulunmuştur: « Yunanistan'da siyasî vaziyet maalesef çok karanlıktır. Çünkü hiç bir fırka ekseriyet kazanamamıştır. Bu karışıklık Halk f ırkasının liberallerle teşriki mesai etmesinden ileri gelmektedir. Bundan başka diğer fırkalar arasındaki muhalefet ve gerginlik te bütün şiddetile devam et mektedir. Bu yüzden bir hükumet teşkiline imkân hâsıl olamamaktadır. Halbuki hükumetin tutunabilmesi için de liberallerin müzaharetine mutlak surette ihtiyaç vardır. (Mabadi 2 inci sahifede) Bükreş'teki konferans Uçüncü Balkan konferansı Türk ve Yunan heyetleri dün hareket ettiler lurk ve Yüncai Tievellerînfön Wr grupüri vapuraa aımnuş restnaen Bükreş'te toplanacak üçüncü Bal rİyaseti altmda bulunan heyete gazetemiz Istihbarat Heyeti şefi Ali kan Konf eransına memleketimiz naFuat Bey de refakat etmektedir. mına iştirak edecek heyet dün saat 11 de Romanya hükumeti tarafın Yunan heyeti de gitti dan tahsîs edilen Prenses Maria vaKonferansın evvelki gün şehrî purile Köstence'ye hareket etmiştîr. mize gelen Yunan heyeti de dün saat (Mabadi 2 inci sahijede) Meclîs ikinci reisi Hasan Beyin llllltllllIIIIIMIIIIllMlllIIIIIIllIlltlllllIIIIIIIlllllMIIlllIlJllllllllllMMIIIIIIIIIMIlM IIIIIIUIKIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIMIIUIII lllllllllIlllllMlllllUHItl ııınıııııııııııııııınııııııııınıııııııııııııiıııiııtııııııııııınıııınMiMiııınııııııııııııııınıııııııııııııııiMiıııııınıııııııııııııııııııiMiıııııııııiiMiııııııııııııııııı kttsat Veküi Celâlbeyefendinin Sa nayi ve Maadin Bankası erkânı ile alınmtş bir resimleri Bankasuun müstakbel vaziyeti hakkında da şunlan söylemiştir: « Vapurcuların vaziyeti bildiğiniz gibidir. Ortada devlet vapurculuğu hakkında B. M. Meclisinden çıkmış bir kanun vardır. Bu kanunla tesbit ve tayin olunan vaziyetin tadili için gent meclisten bir kanun çıkması lâzımdır. ^ Sanayi ve Maadin Bankasının takviyesile bu müessesenin sınaî kredi mües sesesi haline ifrağı etrafında tetkikat yapılmaktadır. Aynca Sanayi Ofisi için de icap eden tedbirler etrafından meşgul olunmaktadır.» Celâl Beyefendi daha bir kaç gün şehrimizde kalacaktır. KENDİ KENDÎMİZt TENKİT: tistikleri aksi davadadır. Onlarm istatistiklerine göre biz onlara daha çok mal gönderiyoruz, onlann bize ihracatlan nisbetle daha azdır. Bu büyük farkın nereden ileri geldiği derhal anlaşılabilir: Merkezî Avrupa devletlerine gönderilen Türk malları ekseriyetle Tiryeste lima nındac geçerler. Demek ki bu mallar Türkiye'den çıkarken Tiryeste'ye diye çıkıyor, ve binaenaleyh Ital ya'ya ihracat diye kaydolunuyor. İşin bu kadarında bizim alâkamız kesilerek talt tarafı artık Tiryes te'den dlıediği istikamete • ve bizim hesabımıza denebilir ki: Başıboş ox larak gidiyor, ~ Maksat malm çıkması idi, o hâsıl olduktan sonra alt taraf ının bizce e hemmiyeti yoktur denilemez. Tir yeste serbest bir limandır. Ihraç et tiğimiz mal hakikati halde hangi memlekete gidiyor ve hangi halk taraf mdan sarf ve istihlâk olunuyorsa bizim asıl onu bilmekliğimiz lâzım dır. Ta ki icabmda aldığımız tedbh*lerde isabet bulunabilsin. Nitekim son günlerde Avusturya'nın şiddetli itirazlanna maruz kaldığımız anlaşılmıştır. Gerçi yanlış hesap Bağdat'tan döner ve nihayet hakikat anlaşılır ama kayıtlarımız doğru olsa da bidayette dahi nahoş münakaşa ve mücdelelere mahal kalmasa tabiî daha iyi olur. Böyle serbest limanlara gidecek eşyanın oradan sonra takip ettikleri isttkametî, evvelâ o serbest liman ların istatistiklerile, sonra da o serbest limanlarla alâkadar diğer memleketlerin istatistiklerile kontrol ve ikmal edilmek lâzımdır ve bunların hepsi vardır. tstatistikler doğru ve dört başı ıtıamur olmak şartile çok faydalı vasıtalardır, doğru tabirile işlerin aynasıdırlar. Fakat yanlış ve natamatn istatistikler fayda yerine bazan hatta mazarrat dahi verebi lirler. YUNUS NADl Ölçülü lâf olduğu için y den sonraki i çekileıek okunaonrakidens . çekilerek okunacak, öyle okuyunuz: Ayineri iştir gişinin lâfe bakılmaz! Bu mısram bir de ikincisi vaıdır ki yeni dile uymadığı için aynen naklet mek istemiyoruz. Bu ikinci mısrada herkesin akıl derecesi işinde görülür hükmü kat'ileştiriliyor. Bundan ne mi çıkar diyeceksiniz?.. Bundan şu çıkar ki hâlâ çok lâf ediyor, az iş çıkarıyoıuz. O halde yukanki hükme nazaran vaziyetimizin takdiri acıklı olacaktır. En beğenmediğimiz dil bahsinde bile ortaya koyduğumuz eserler o kadar mahduttur ki, bu gidişle davamızın kendi başına bir nazariye gibi kalmasmdan bile korkulur.San'atta, yani işte eseri'kaide değil, kaideyi eser yapar. Bu esası unutmasak ne kadar iyi olacak, ne kadar!.. Iş aynası • Söyle bakayım oğlum, tahsilini bitirince ne olacaksıiıT.. ' İhtiyar olacağım baba !..