12 Eylül 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Her kitapçıda bulunur Ookuzuncu sene: No. 3000 umhur ATTİl HER TÛRKÜN BİR KİTAP Pazartesi 12 Eylul 932 Fiatı 1 Liradır OKUMA/I LAZIM İSTANBUL CAGALOĞLU Telgraf ve nTekfup adresi: Cumhurlyet, îstanbul Posta kntusnT Istanbul, No 246 v Telefon: Baçmuharrir: 22366, Tahrlr müdürü: 232S6, İdare müduru: 22366, Ma'. ^a: 20472 Yeni İktisat Vekili Celâl Bey mesai arkadaşlarma mühim bir tamim gönderdi Stresa konferansında Biz niçin yokuz? Triyeste 7 eylâl Dündenberi Stresa'da Fransa'nm maruf ve yiiksek devlet adamlanndan M. Georges Bonnet'nin riyaseti altında Vasatî ve Şarkî Avrupa memleketleri iktisadryahnın ıslah ve tanzimi ile istigale memur komite konfe • rans halînde içtima etmis bulunuyor. Tamirat mes'elesini müzakere ve halletmiş olan Lozan konferansnun ruznamesinde ba mes'eFe de vardu Ancak Lo zan konferansı bu mes'eleyi tetkik ve müzakereye vakit bulamamış olduğu için onanla meşgul olacak böyie bir komite teskıiini tavsiye edebîlmisti. Komite on bes devletin murahhaslarından müte sekkildir: Almanya, tngütere, tsviçre, Avusturya, ttalya, Belçika, Bulgaris tan, Polonya, Çekoslovakya, Romanya, Franta. Macaristan, Holânda, Yugoslavya ve Yunanistan. Ba komîtenîn vazifesi Vasatî ve Şarkî Avrupa memleketleri iktisadî ahvalinin ulahı nelere mütevakkıf olduğuna dair olarak hazırhyacağı muayyen ve miisbet (Concret) teklifleri 2 2 eylulde Cenevre'de içtima edecek olan Avrupa ittihadı tetkik heyetine tevdi eviemektir. Eğer hatırlanırsa bu mes'ele bidayette Tardieu projesile yalnız Tuna'nın bes memleketi için iieri sürülmüstü: Avusturya, Çekoslovakya, Romanya, Maca ri*tan ve Yugoslavya. O zaman Fran sa'nın Basvekili olan M. Tardieu bir taraftan Tuna'nın bu bes memleketi a rasmda iktisadî bir anlasma ve birle* me tasavvur ediyor, dijjer taraftan bu vîik Avruoa devletlerinin bu ittihada imtivazlı gümrük tarifeleri vermeje muvafakat etmelerinî istiyordu. Bütün bu kom^'nezon müe«ir surette yürümek » •n Mület'er cemîvetinîn himayesi al «i tmda olarak bu Tuna memleketleri »t t**S«dına ehemmivetli bir malî yardnn da vaDiîmıs olacaktı. Ancak Almanva'nın Avushırva ile bir «riimrük ittihadı vücude getirmeğe tesebbüsü üzerinden heniiz çok zaman jr»rmemis ve Almanva ile Avusturva'nın bu tesebfcü«üne bilhassa Fransa hem dı» «rürüUü'ü bir surette mümaneat et ırt:«ti. Fransa o vakit bu tesebbüsü, kiml»!lir belki de haklı olarak, Almanva üe Avusturva'nın siyasî ittihadma doğru fi'î bir adım saymıs, ve adeta bir elinde kılıc var denüecek bir ciddivetle kaşları çahk olduğu halde diğer elile: tmkânı yok, olamaz, Şeklinde kat'î vetosunu koymustu. Tuna memleketlerinin bu defa Avustnrva'yı da semil olarak baska bir sekilde birleştirilmesi teklifi Fransa'dan gelince onun Almanya ve hatta İtalya'ca îyi ve emin bir gözle görülmiyeceği oek asikâr bir şeydi. Nitekim öyle de oldu. Hatta tngiltere bile snf kendi iktisadî mSlâhazalarile bu teklife karsı o'dukça öıtiyath ve soğuk davranmısb. Bu tek lifi tetkik etmek üzere Londra'da aktine calınlan konferansm toplanmasfle da ğılması bir olmustu. Almanya ve Italya: Böyle aey olamaz, v Avrupa9da fırtına alâmeti! İktisat Vekili tetkikat yapıyor zakere kapıları tamamen Heyeti Vekile içtimaı Celâl Beyin tetkikatını bitirmesine talik edildi Vekil Bey ((Mesaimizin esasları fırka programmda ve riyaset beyannamesinde çizilmiştir » diyor Ankara 11 (Telefonla) Heyeti Vekile bugün toplanmadh. Yarın toplanacağı da malum değildir. Heyeti Vekilenin, yeni İktisat Vekilinin tetkikatını bitirdikten sonra toplanması muhtemeldir. Yeni İktisat Vekili Celâl B. bugün bütün alâkadar daire mütehassıs larile tetkikatta bulunmustur. tstanbul'dan gelecek sanayi mfimessilleri de dinlecek ve tesbit edilecek esaslar Heyeti Vekileye sevkolunacaktnr. îktisat Vekili Celil Bey, tktUat Vekâleti erkân ve müdiranına, vazifeye baslaması dblayısile uzun ve mühim bir tamim göndermiştir. Fransa, Alman teklifini kat'iyetle reddettî! Dün tevdi edilen cevapta bütün mü iktisat Vekilinin tamimi Ankara 11 (A.A.) İktisat Vekili Celâl Bey yeni vazifesine batlarken mesai arkadaslanna hitaben atideki tamimi göndermiştir: «Şeflerimin takdir ve iradeleri fize rine tktisat Vekâleti umurunu uhdeme aldım. Vekâlete geçtikten sonra mesa imize nasd bir istikamet ve cereyan vefctttat Veküt Celâl Bey rfleceği hususu merak ve alâka 3e bek • Pari. 11 (A. A.) Fransa hükumetinin Al > manya'nın tesli hat sahasmda hukuk müsavatına dair olan me talibine ait 29 ağustos tarihli notasına vermif oldugu cevap, bu sabah saat 11,30 leniyor. Şu bir kaç gün içinde vaki olan da Fransa'nın müracaatlardan ve bu yoldaki nesriyat» Beflin sefiri M. tan merak ve alâkanın derecesini daha Frânçois Poncet iyi anlıyorum. Hemen ifade edeyim Id tarafmdan Al iktisat Vekâleti için yeni bir hatta hareman Hariciye N > a ket, yeni bir istikamet aramak mevzuu z m baron vor Prâitsâ notastnda beyanatı mevzuu bahsedden Alman müaefata bahsolmaz. Çünkü iktisadî sahada meNeurath'a tevdi miüiye naztn Ceneral Von Şü&yıer şarki Prusya manevralannda sai faaliyetimizin esaslan fnrkamızm a • Fransa hükumeti, teslihat bahsinde edilmiftir. mumf riyaseti beyannamesinde ve fırka Almanya'da sık, sık Fransa'ya karşı Daktilografi makinesile yazılmıs programmda her türlü tereddüdü izale yapılmakta olan muahezelerm muhik 10 sahifeden ibaret olan Fransız noedecek bir vuzuh ve yüksek bir ihata olmadığını hatırlatmak suretile söze tası, pazartesi aksamı Paris'te neç ile çirUmiştir. Bu mevzu üzerinde uzun baflamaktadır. Mezkur hükumet, redilecektir. Almanya htikumetinin uzadıya beyanatta bulunmaktan ziyade Fransa'nın tahdidi teslihat davası naayni zamanda notanın almanca ter • kanaabmca riyaset beyannamesiflefırmına simdiye kadar bir çok feda • ka programındaki esaslan habrlatmak cümesini nesretmesi muhtemeldir. kârhklar yapmıs oldugunu ve Cenevvaziyeb* en iyi tenvir eden bir vasıta olaMatbuatta intisar etmiş olan bazı re konferansmdaki Fransa heyetinıtt cakfar. (Umumî riyaset beyannamesi ve haberler hilâfma olarak Fransız noalâkadar devletlerin rnillî emnü sefırka progrann flrind kısım C fıkrası). tası, Alfnanya hükumetinin 29 ağuslâmeUeri üe kabüi telif olacak bir Türkiye Cumhuriyeti haDanı ayn ayn tos tarihli notasında raevzuu bahsetnisbet dahilinde umumî tahdidi tesmiş olduğu mes'eleler hakkında Fransmıflardan mürekkep degfl ve fakat lihat icrası sahasında husule gelmesi sa ile Almanya arasinda her türlü ferdî ve içtimaî hayat için if bölumü itiistenilen terakkiyatı tacil etmekten barfle muhtelif mesai erbabma ayrdmış mükâleme ve müzakere kapısını kaLutfen saMfeyi çevirinia bir camia telâkki *mek esash prensip • pamaktadır. lerimİzdendir. Küçük çiftçfler, lcüçük sanayi erbabı ve esnaf, amele ve isçi, ( Mabadi 6 tntn tahifede ) Sanayiciler gîdiyor! • < Vasıf Beye göre Sanayicilerin İstedikleri nelerdir? Basvekil tsmet P«. Hx. burada iken millî fabrikatorların kendilerine müracaat ederek son vaziyetleri hak kında izahat verdiklerini ve Basvekil Hz. nin de bu isi görüşmek üzere fabrikatorlar heyetinin Ankara'ya gelmesini bildirdiğini yazmiftık. Her subei san'attan birer kişiden terekküp edecek olan sanayiciler heyeti bu sabah son içtimalarmı ak ~ tettikten sonra aksam trenile Ankara'ya hareket edeceklerdir. Heyete Millî Sanayi Birliği umumî kâtibi Nazmi Nuri Bey riyaset ve îstanbul meb'usu Vasıf Bey de ref akat etmek tedir. Heyet 28 kişiden mürekkeptir. Îstanbul meb'usu Vasıf Bey bu mes'eleler hakkrnda bize şu izahatı verdi: « Kontenjanm mevaddı iptidaiye üzerine de teşmili fabrikaların faaliyetlerinde muntazaman devamlarma mühim bir engeldir. Bir taraftan mükerrer tnuamele vergisi ve diğer taraftan muafiyetlerin ilgası dolayısile esasen vaziyetlerinde müşkülâta uğnyan sanayi erbabı ancak mevaddı iptidaiyelermi serbest çekmekteki sühuletle f abrikalarmı rçletmekte devama imkân buluyorlardı. Hele maKineıer u*crıııc de•> •.• konten rieıe makineler üzerine uc »• > • « Tenis maçları bitti Reisicumhur Hz. Gayriresmî Balkan şampiyonasmı netice ile Yunan'lılar kazandı Ankara'da kontenjan tadilâtı ve mua Dün Marmara'da bir tenezzüh yaptılar fiyetlerin iadesi müdafaa edilecek Caxi Hz. dün oğleden tonra yatla Marmarttda bir tenezzüh yapnuflardır. Reisicamhttr Hz. gmç vakit Dolmabahçe aarayına avdet bayarmaflardtr. Yeşil Bursa 3ün kurtulmi Bayram parlak tezahü ratla tes'it edildi Demislerdi. jan konması badema f abrika açılmaAncak ifadenîn sekli bu kadar basit ıni] ve mevcutların tevsiini isterac 'değildi tabü. Almanva Tuna memleketmek yani sanayün faidesizliğine zalerfle fatıtîyazlı tarifelerin her memleketle hip olmak demektir. Binaenaleyh ayn ayn müzakere ve halledilehilecegini son kontenjanın sanayiciler muhi söylediği gibi mes'elenin daha genis tinde suitelâkki edilmesi pek tabiimikyasta tetkike tahammülü oldnğun dir. dan bahsediyor, ttalya ise böyle bir teMaamaf ih şu noktayı bilhassa tas* sebbüse basta Italya olduğu halde diğer rih etmek isterkn ki hükumetin fiövibir taknn devletlerin de istirakleri mömzi muhafaza için ihdas ettiği bn konkün ve hatta zarurî bu'unduğunu fleri tenjan sistemini esas itibarile tasvip sürüyordu. O halde mes'eleyi daha sreni? etmekte ve bilhassa sanayiimizin hibir plânda, daha esaslı tetkik edelim, mayesi cihetinden f aidesine kani budediler. Mes'ele bu suretle Lozan kon lunmaktayız ve bu sebeple idamesi feransı ruznamesine girmısti. (Mabadi 6 tnct tahifede) Şimdi Stresa konferansı on bes dev let murahhaslarımn istirakile daha ge ıııııııııııııuııııııııııııııııııııııııııımııııııııııımııııııııııraınııııııııımıııııııııııınımıııııın ıııııınıııııııııınmmrımııimııımiHiımıııı ıııı müsbet bazı neticelere •anlması da ihsındaki ticarî mübadeleyi «..l.mlımulc ı ı • .• « Ü L . J J . ^ canlandırmak mfisbet bazı neticelere vanlması da ihnis mikyasta tetkikler ve müsakereler timal haricinde sayılamaz. icrasına med'uv bulunuyor. Ondan evvel ve ezcümle ucüncü memleketlerin hn Bütün bu ifte bizhn nazari dikkatimikukuna halel gelmemek üzere Vasatî Varsova'da Vasatî ve Şarkî Avrupa zi celbeden nokta, Şarkî Avrupa manve Şarkî Avrupa memleketleri ziraî memleketlerinin bir konferansı toolan leketlerinden biri olduğumuz ve esasen ıms ve ihzarî bazı müzakereler yacıl mahsulâtımn pek ziyade düsük fiatla onlarm bir çoğu gibi ziraî bir memleket mısb. Şimdi mes'ele bes deği! on nnı makul hadde çıkarmak çarderim olarak onlann çektiği müskülâtan hepsini bes devlet murahhaslarımn hu bulmak. kendi halimize göre biz de çekmekte buzurile Lozan konferansınm tayin e»Hği Hukukuna halel gelmemesine isaret lunduğumuz halde niçin ba konferans • esaslara tatbikî kabiliveti haiz sekiller olunan üçüncü memleketler, Amerika larda ve ezcümle son Stresa konferan vermeğe calısacaktır. Lozan konferansımemleketleridir. Şimalî ve Cenubî Ame sında mevcut ve hazır olmadığumzdır. nın çizdiği orogram sudur: Hususüe Mületler Cemiyetine duhulü rika'lann bilhassa son senelerde hubu 1: Vasatî ve Sarkî Avrupa memle müzden sonra bu işin içinde bulunmabat istihsal ve ihracmdaki büyük mevketlerinin hâlen içinde yüzmekte ol makuğmuz bizim için hakikaten her cikileri malumdur. dukları müskülâtı izale edecek tedbir hetle, hatta siyaseten büyük bir nok îşte Stresa konferansı mevzuunun kileri bulmak ve tedricen kambivo (yani sandır. sa bir tarihçesi. Mes'ele oradan Avrupa para) tahdidatını. bundan hiç bir memBu çok ehemmiyetK noksanın bir an ittihadı tetkik heyetine gidecek, ldm İekel müteessir olmıyacak veçhile kalevvel izalesi lüzumuna isaret etmek içinbilir, ondan sonra da nereye? Hakikati dırmak, dir ki bu sabrlan yaznuy bulunuyoruz. 2 : Bu memleketler arasinda ve bu halde \allolunacak i», halli kolay bir iş ^ YUNUS NADİ değildir. Maahaza çalısıla çahşda iyi kötü memleketlerle diğer memleketler ara Sanayicüerle btrUkt* Ankartfya gtdecet olan tsianbul meb'usv, Vasıî Bey son maçlatm galip ve mağluplafı: Ttojc ve Yunan, şamptılfflm bir. Gayriresmî Balkan tenis turnu • vasının final müsabakaları dün Fenerbahçe ku lübü kortlarmda yapılmısbr. Sa bahleyin Roman ya'lı Botes ile Yunan Stalyos k&rsılaşmışlar dır. Bu maçta Yunan şampiyonu rakibini büyük farklarla yenerek iki üç seti sıra Ue almış ve oynu (61), (64), (63) olarak gaTentsten çekileceği rivayet edllen ktymeiii sporeulartmuOan lebe ile brtirmü}' Sedat Bey tir. Vitol'un bir dalgı.ilığı yüzünden biÖğleden sonraki maça bilhassa ezim kazandığımız bhr Geyim Yu hemmiyet veriliyordu Türk ekibi ile nan'lıların hesabına geçti. Bu zat Yunan ekibi finale kalmışlardı. Saat maç esnasmda esasen daha bir çok dörde çeyrek kala evvelâ Sedat ve dalgınlıklarda bulundu. Ufaktefek Suat'tan mürekkep Türk takımı sabir sürü sayı kâh biaden Yunan'lılara, hayâ çıkb. Biraz sonra Nikolayidis kâh Yunan'hlardan bize «eçti. Son ile Stalyos geldiler. Re^im almak, el sette Türk takımı biraz bir feyler yasıkısmak gibi merasimin ifasını müpar gibi oldusa da bonu da g*n* Yuteakıp Suad'ın servisi ile oyuna basnan'lılar (62) netioa ile »• galip olalandı. Yunan'lılar ilk ve ıkmci setleri rak bitrrdüer (62) olarak ve kolavca kazandılar. iMabodi 4 unc* sahifrtoi .Yalnız Skinci sette hakern Mister Dün Jcürtülns bayrammt »oştyan Bursa'mtzdan bir kıstm Bursa 11 (HUSIMÎ) Bursa'nm kurtulus bayramı bugün on binlerce Bursa'lı ve Bursa'nm koylerinden gelen halk tarafından coskun teza hüratla tes'it edildi. Dokuz tayyaremiz bu esnada Bur»'nm üstünde uçuşlar yaparak halkın süruruna istirak ettiler. Hükumet bmasma merasimle bayrak çekildi. Kurbanlar kesildL HaUc Fırkası Bursa idare heyeti reisi Hulusi Bey çok alkiflanan heyecanlı bir h:tabe hat etti. Bundan sonra büyük bir geçit resmi yapüdı. Belediyece yaptınlan tribünlerde ordu kumandanı pasa, Basvekâlet müstesan Kemal, Vali Fatin Beyler ve diğer zevat bolunuyorlardı. (Mdbadi 6 tncı sahifede) r Dün çekilen piyango numaraları 4 üncö sahifemizde ~ > Onlar ve biz Yazan: Cenap Şehabett'm 3 oııcâ tahifemizde