4 Nisan 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZîNCi SENE No. 2842 Baklp »• Başmuharriri VUNU8 NADİ\ İDAREHANESİ: \ karçıaafe fanr» •ahsasa i | Telgraft İstanbul Camhuriyet 1 j JPoşte kutııstı» N» 246 i TAIATVNM • Başmuharrlr : 22369 tdare müdürO 22365. Matbaa 204?» m h u r iyet Reisicumhur Hz. Heyeti Vekilenin bütçe tetkikatmı bu akşam ikmaletmesibeklenmektedir Ankara 3 (Telefonla) Heyeti vekile bugün saat 3 te toplandı ve 932 bütçesi hakkındaki tetkikatına devam etti. Heyeti Vekile yarın da toplanacaktır. Bu içtimalarda evvelce bildirdiğim gibi masraflarda, maas hariç olmak üzere, yüzde 7580 nisbetind« tasarruf yapılması mes'elesi görüşülmektedir. meldir. Bu takdirde Fırka Grupu •alı günu bttçe vaziyetinin mu I zakeresine başlıyacaktır. Hü i kumetin yapacağı bütçenin masff raf ve varidat yekunlan 159 küI sur milyon üzerinden tesbit edilecektir. . Ankara 3 (Telefonla) Halkevi'nde bu akşam Çoban piyesi tekrar oynanmıstır. Gazi Hz. bu münasebetle Halkevi'ni tef rif buyurmuslar, piyesi seyretmişlerdir. PAZARTESİ 4 NiSAN 1932 A B O IV E > Ş E R A İ T İ> rwQDDET: f TORKİYE İÇİNf HARİÇ j Seneligi j 1400 Xr. j 2700 | 6 Ayhğı I 750 Xx.% i 1450 : 3 Aylıgı \ 4O0 Kr. } 8 0 0 150 Kr. Nüsfaası her y r Kuruştur Ismet Paşa 24 Nisanda Rusya'ya Gidivor Yalnız sanayii değil Ziraati de himaye etmeli Ziraî mahsullerimizin fiatlarında gSrüIen düşkünlüğe ve ötede beride mevcut işsizliğe rağmen, iktisadî buhranın, bizde, garp memleketlerine nisbeten kolaylıkla savulabileceği şüphesizdir. Ekmeklik hububat, tütün, afyon, yapağı, ipek ve saire gibi bellibaşh mahsullerimiz, mas rafını kurtardıktan başka az çok bir kâr bırakacak f iata sürüldükçe, bizde buhran, hiç hissedilmiyecek bir hafiflikle geçebüir. Sıkınti ve darlık devam etse bile yüzde sekseni çrftçı olan halkımız yiyeceğini, tarlasın • dan, kendi elile çıkararak, nafakasını iyi kotü temin edebilir. Bereket versin ki, Türk kollannın ekseriyetini kullanan ulu fabrika topraktır, tabiatin cömert bağndır. Malumdur ki, Türkiye'de, yeni inkişaf eden sanayide kullanılan amele mahduttur, sayıhdır; büyük bir yekuna varmaz. Fabrikalanmız, son sistem makmelerle mücehhez olma dıklan için, behemehal işçi kullanmak mecburiyetindedirler. Bizde, toptan fabrikacılık ve hele müfrit makinecilik yoktur. Avrupa ve Amerika'da işsizliği doğuran ve halkın bir kısmmı millet sadakası ile ser seri ve sefil yaşatan başlica âmillerden biri ve belki bhmcisi: Mafrit makinecilik •• <• tir. önce, insanlığm meşakkatlerini hafifletmek için yapılan makineler, asırlarra, üstüste yığdığı terakki ve tekâmül eserleri sayesinde, bugün, insan koluna, hemen hiç ihtiyaç göstermiyecek bir mükemmeliye* mer tebesine çıkmıştır. Ziraat, sanayi ve ticaret sahalannda, makine tatbi katı gözleri kamaştıran bir fevka lâdelik göstermektedir. Toprak makine ile sürülüyorr, ekmek makine ile yapıltyor; sanayide; makinele rin kuvveti ve muhendislerle ustabaşılann zekâsı sayısız mamulftt çı karmağa kâfi geliyor. Makineciligin elektrik ve radyo tatbikatı, ustalıklı ziraat ve saire makineleri herkesçe malumdur. thsanlann gözünü, asgarı namütenahi ile âzamı namütenahiye kadar iriştiren aletleri mi, havada ve deniz altında seyreden sefineleri mi, kimyevî ihtiralan mı, hesap makinelerini mi, hangisini sayalım?.. Adamoğlu halen tabiat kuvvetini esir etmiş, onu ağır hizmetlerinde demirbaş bir köle gibi kullanmakta bulunmuştur. Binbir istihalesine rağ men basit bir riyazî muadeleye irca edilen (energie) kuvvet insanlığı ağır meşkkatlerden kurtanyorsa da, maalesef, ayni zamanda, işsizliği ve bu yüzden de sefalet ve açlığı doğuruyor. Amerika, tngiltere, hele Almanya'da makinecilik o kadar te • rakkietmiştir ki, o, veemsali menv leketlerde, fabrikalarda kullanılan insanlann sayısı hemen hiçe inmiş gibidir. Garpte makineler tekemmül ettikçe işçi miktarı korkunç bir nisbette azalmaktadır. Fabrikalann makineleri mütemadiyen değiştiriliyor, hergün yeni yeni cihazlar keşfolunuyor. Her tekemmül adımı, bir miktar işçinin sokağa atılmasına sebep oluyor. Muhteriler, insanlığa hizmet edeyim derken beşerî sefalet ve yoksulluğun fecaatini biraz daha artınyorlar. Bugün binlerle işçi kullanan her hangi bir fabrika, makinelerini tecdit ve ıslah etti mi, ameTenin sayısı birdenbire, yüze, elliye kadar düşüyor. Ayni miktarda ma mulât çıkarmak şartile makineler, insan kollannın yerini tutuyor.. Bu müfrit makineciligin doğur • duğu f elâketli vaziyet karşısında, son zamanlarda, pek çok devlet adam lan telâşa düştüler. İtalyan Başvekil i bunun mabzurlarını alenen söyIedi. Fransa'nın meşhur maliyeci lerinden M. Caillaus (Kayyo) müf, rit makineciligin tehlikeli terakki Ierine karşı efkâri umumiyeyi ikaz etmek lüzumunu duydu. * * * : 1932 masraf bütçesi | Dün akşam Çoban pîye Başvekilimiz 24 nisanda Masraflar % 80 tenzil ediliyor Moskova'ya gidiyor sini seyrettiler Hariciye Vekili Cenevre'ye gitmiyor, Başvekil Paşaya refakat edecek Roma sef aretinde Tebeddülyok Ankara 3 (Telefonla) Ce nevre müzakeratı ehemmiyetli bir safhaya dahil olmuftur. Oradaki heyetimiz mazakerata Hariciye Ankara 3 (Telefonla) H ıric.?e mehafili Paris sefirimiz Münir Beyin Vekilimizin de işHrakini ittemişRoma sefaretine tayin edileceği hak tir. Maahaza Hariciye Vekilinin kmda çıkan haberlerden ademi maCenevre'ye gidip gitmiyeceği helumat beyan etmektedir. naz malum değüdir. Hariciye Vekilinin Başvekil Paşa ile birlikte 24 nisanda Rur ya'ya gitmeri ihtimali daha kav •. vetlidir. Başvekil ve Hariciye Vekili mizin ba aeyahatleri 8 ganü yolda geçmek özere JS gün devam edecektir. Buhran vergisi teşmil edilecek Ankara 3 (Telefonla) Buhran vergisinin müsakkafata da tesmil edileceği hakkındaki haberler hakkında tetkikatta bu lundum. Bu mes'ele Mecliste eskidenberi bir arzu halinde bulunmaktadır. Maahaza verilmiş bir karar mevcut değildiri. Millî Mudafaa ve Nafia borçlan Ankara 3 Millî Müdafaa ve Nafıa Vekâleti masraf bütçeleri tanzim olunurken muh telif müesseselere, sirketlere olan mukaveleli borçlardan 932 taksitinin tecili için cereyan eden müzakereler de nazari dik kate ahnmıştır. Bazı alacaklı lar faiz verilmesi teklif olunduğu halde 932 taksitinin teciline razı olmamışlardır. Fransız Sen nazer şirketi ile İtalyan Ansaldo şirketi bu meyandadır. Nis'te bir Aik faciasi Kurbanlardan biri paşa torunu bir Türk'tür Tetkikat bu akşam bitiyor Ankara 3 Hükumetin bütçe izerinde yaptığı tetkikatı yarm aksama kadar bitirmesi muhte* Sırplar'la yapılan afyon itilâfı imzalanıyor Afyoncular inhisar btemîyorlar, Ankara'ya heyet gönderecekler 'Ankara 3 (Telefonla) Afyon mahsulünün haricî sattşt hakktnda Yagoslavya ile yapılan itilâfname bir, iki güne kadar tk~ titat Vekili ve Yugodavya maslahatgüzarı taraftndan imzalana • cakttr. Afyoncuların dOnkö içtimaı tzmir ve lstanbul afyon tacirleri dün Ticaret Odasında ikinci bir içtima aktetmişlerdir. Bu içtimada Ankara'y a gönderilecek heyet için tstanbul'dan Ziya Nafiz, Naci Kerim, ( Mabadi 5 tnei sahifede ) İzmır'&en şehrimize gelen afyon tactrlerinden Halim Bey Ali Bey İş Bankasının Mısır şubesi İskenderiye şubesinin küşat merasiminde bulunacak heyet dün geldi, yarın gidiyor Son posta ile Sovyet hükâmeti şimdiden i». gelen Fransız tikbai ve ikamet programlartm gazeteleri Nis'haztrlcamş bulunmaktadır. te vukua ge len bir aşk faBaşvekilimizin Moskova*dan BajreJtO tsmet Paşa Ttt. ciasmın tafsi avdet ettikten sonra Ankara'da müteakip Romctya gideceği an lâtüe doludur. kua bir müddet kalacağt, banu laştlmaktadtr. Bu facianm kurbanlan Paris'te otvran ve ken disine prens unvanmi veren Salih bin Ayyat Bey isminde bir THrk'le Fenlandiya'nm sabık Pa Salth Ajmat B«u rts atasemiltteri miralay Martemon'un 24 yaşmdaki zevcesi Madam Kristi'C. H. Fırkası umumî idare heyeti dir. Faciaya sebep birbirlermi seven halkevleri hakkında yeni bazı ka • bu iki gencin ikisinm de evli olmasırarlar vermiştir. Bu içtimada 14 vi • dır. Bu yüzden tabanca He intihara lftyet merkezinde açılan halkevleriteşebbüs etmişler, kadm olmüş, denin halkın alâkasım celbettiği gölikanlı da ağır yaralı olarak hastarülmüş, hazırlık haberleri almdıkneye kaldınlmıştır. ça diğer vilâyetlerimizdeki halkevHâdise, bir otelde cereyan etmiş lerinin de açılması kararlaşıtrılmısve odada şöyle bir mektup bulun • tır. Ancak daha iyi tesirler bırakmuştur: . . . ması için her defasında hazır olanlanlardan 10, 15, 20 yerde bir den ve «ölümümüzden kimse mes'ui deyani günde açılma merasimi yapıl ğildîr. Evlenemediğimiz içindir ki ması münasip görülmüştür. ölmeğe karar verdik.» Faeiada ismi geçen Salih bin Ayyat Bey ziraat mühendisidir. Tu • nus'lu Hayrettin Paşa ailesine men* suptur. Bu aile efradının büyük bir Halkevleri talimatnamesine ati kısmı otedenberi Paris'te otururlar. deki madde ilâve edilmiştir: Salih bin Ayyat Beyin ahvali sıh«Halkevleri toplanmalarında buhiyesi hayli düzelmiş olup ölüm lunacak zatlara hususî yerler aynltehlikesini atlattiğı zannediliyor. maz. Yalnız Büyük Millî Reis Gazİ H. Ftrkast Kâtibi Umumisi Recep Bey Mustafa Kemal Hz. ne ve devlet otoritesine hürmet alâmeti olmak ü Bu sebeple hiç bir merasim fikri cari zere Reisicumhura, Medis Reisine, olmaz. Toplanmağa geç gelenler yer Londra 3 (A.A.) Dün kapanış Başvekil ve memur bulunduklan yer bulamazlarsa ayakta dururlar. ta İngiliz lirası, mahsüs bir tenezzül lerde vali, kaymakam ve nahiye müBu esaslar mahfuz kalmakla bera» dürleri ile manallin en büyük ku ber her halkevinin bülunduğu yerin le tesçil edilmiştir. Paris kambiyosu mandanma ayrı yer hazırlanır. dün 95 5/8 frank iken bugün 95,31 hususiyetine göre toplanmalarda girip ve Nevyork kambiyosu dün 3,81 doHalkevleri çatısı altında derin sa çıkmanın ve salonda yer almanm (Mabadi 4 üncü sahifede) mimiyet ve arkadaşlık hissi kaimdir. lar iken bugün 3,755 olarak tescil edilmiştir. Halkevleri teşkilâtı Memurlar, muallimler ve talebe Halkevlerine nasıl girecekler? Halkevlerinde merasim fikri cari olmaz! Ingiliz lirası düşüyor ' • ••* Biz, bu f elâketli zaruretler'Jeh masunuz. Yeni doğan sanayiimiz iptidaî şeklile, memleketimizde, işsizliğe meydan vermek şöyle dursun, bilâ • kis, işsiz kollan istihdama yanya • caktır. Ziraî mahsullerimizin vücude getirdiğî servete, kendi sınaî ma mulâtımızın doğuracağı zenginlik inzimam ederek umumî refah ço ğalacaktır. Bundan başka sanayiimiz, mühim bir kısım ithalât eşyasınT hariçten getirmekten bizi müstağni kılarak Bavkosmm îskenderiye jttbesfnln kuşat resmtnâe bidunacalc 6tan neyel nop meb'usu Recep Zühtü Beylerden İş Bankasıtskenderiye şubesinin mürekkep heyet dün Ankara'dan resmi küşadmda hazır bulunmak üşehrimize gelmiştir. Heyet yarın Ege zere İskenderiye'ye gidecek olan İş Bankası Umum Müdürü Celâl, Jzmir vapuril hareket edecektir. 2 inci sahifede) meb'usu Osmanzade Hamdi ve Si„, ,,ııiHiiHiıı»ııınııııııııınııiHnınııiHtMmınııı«iniHiıiHiHiıwıniHMmııııııiHiHHinMnııııtıımııııııınmıııııııııraiTOiı«iHmınra ticaret muvazenemizi düzeltecek, millî servetin harice akmasma mâni olacaktir. Sanayiimizin, henüz ço cukluk çağmda olduğunu gören her fert, onun hhnayesine taraftardır. memleketimiz halkmın bugün ancak pek küçük bir kısmını işgal eden sanayiimizin himayesi herkesçe makul ve makbul görüldüğü halde milletin yüzde sekseh besinin maişet medarı olup millî varlığın başlıca temeli olan ziraatin himaye edilmesine nasıl itiraz oiunabilh>? Bizkn için, bugün ve yarın, yegâne çıkar yol zhaatte himayeciliktir. Çiftçi mizin haklı olarak beklediği isabetli tedbirler, bilgi ve cesaretle alındığı ve bizde de, himayecilik sistemi bihakkın ve anlıyarak tatbik olunduğu takdirde, istikbale metin ve müsterih bir kalple bakabilir. * * # Evvelce g». >.; zetemiz tahrir heyeti a rasında bu lunan ve «Cumhuri yet» e sene lerce kale mile hizmet eden kıymetli edibimiz Pey amı Safa Bey tekrar aramıza ge liyor. Peyami Peyami Safa Bey Safa Bey bütün mesaisinî «Yeni Gün» ve «Cumhuriyet» gazetelerine hasredecektir. Arkadaşımızm memleket irfanını yükseltmeğe vakfettiği kalemi,] Yeni Gün» de her gün birinci sa hifede «Evet ve Hayır» başlığı altında selis, veciz ve kuvvetli bir fıkra, cazip tefrikalar ve hikâ yeler neşredecektir. Peyami Safa Bey gazetemiz de de haftada iki gün, biri garp, diğeri de Türk edebiyatına ait edebî makaleler yazacaktır. Peyami Safa Bey Ankara cinayetinin failleri idama mahkum oldu Ankara Ağırceza mahkemesi' bu mühim davayıbir günde ikmaletti, kararını verdi Ankara 3 (Telefonla) Ankara zenginlerinden Fahrettm Beyle refikasmı paralanna tamahan bir geceyarısı keser ve kazmafleöldüren dört caninin muhake mesine bugün Agırceza mehkemesinde başlanmışnr. Ankara'da büyük bir te ^ essür ve heyecan u r yandıran bu cinayete ait tahkika tm Müddeiumumi 13c ve mürtentiklik tarafından sür'atle Ankara Ağırceza makkemesi heyeti hâMmesi ikmal edflerek mahkemeye sevkedibnesi J Ağırceza mahkemesi, bu mühim da(Lutftn sahıfeyi çevtrlnun memnuniyet tevKt etmistir.