27 Mart 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2*34 Sahip ve Başmuharriri VUNU8 I İDAREHANESİ. Mvunnunıniyr kartiMBto daıreı : Telgraf: İstanbuJ Cumhurıvet Posla kutusu: N° 2 4 6 22366 Başmuharrlr Tahrir müdürU 23239 20473 Idare müdUrü 2236S. MatbM Telefon: Cu m h u riyet Dünya buhranı ve Türkiye RT 1932 RAİTİ ! MÜDDET: j l : Seneliği : 1400 i 6 Aylığı : 750 : 3 Aylığı • 400 150 EİÇİN j HARİÇ İÇİN İ Kr. : 2700 Kr. : Kr. ! 1450 Kr.': Kr. 8 0 0 Kr.*j Kr. j Nushası her yerde' = 5 Kuruştur = Hükumet ve Matbuat «Hükumet dairelerinde matbuata haber verecek teşkilât lâztmdır. Yanlış haberlerin fe nalığmdan matbuat kaâar amumi ve husasî ifler de mü • teessir olur.y> Son zamanlarda gene yanl'î ha • berler gene aldı yürüdü!.. Bu yan lışlıkUrdan mühim olanları tekzip ediidi. Diğer bazılan da havadis sermayesi olarak yuvarlanıp gidi yor. Matbuatımızda bu gibi vak'alar yeni değUdir. Meşrutiyetin ilânındanberi artık halk bu yanlış haberlere alışmıştır. Meşrutiyetten evvtl i»e resmî yaianlar neşrolunuyordu. Fa kat, yirmî yirmi bes senelik bir tecrübeden sonra cidden bu mes'elenin hailediimis olduğunu h*'k RÖrmek ister. Yanlış haberlerin ahlâkî vazi yetinden başka bir de hukukî vaziyeti vardır; o da: Yanlış haber veren gazete bunu kasten yapıyorsa halkı üç bes kurus icin aldatmış olmak vaziyetidir. Tabiî, bunlar tekerrür edeede ha'k nazarmda matbuatm büyük kıymeti de zarara uğramıs oluyor. Demek kî; bu mes'elenin ha'linde bak kadar matbuat ta alâkadardır. Benim bir çok tanıdiklanm vardır ki, gazete okumaı'nr. Ben, buna hayret ederim. Fakat. bu bir hakikattir. Briand, her sabah Hariciye Neza retine saat sekizde gidermis. Ve o saate kadar da biitün vazeteleri okumus bulunurmuş!.. Nezaret müdürleri kendisine haricî haberleri ver mezden evvel Briand o haberlere vâkıf olmuş oluyor. Bizde değil ve killer, fakat müdiri umumiler ve yahut miîdürler acaba gazete okurlar mı?... Fakat okumağa vak'tleri olsa da bu vaziyet karşısında okumamakta haklı de*ü midirler? İş Bankası U. M Celâl B. in mühim beyanatı İş Bankası heyeti umumiyesinin senelik içtimaı bugün Ankara'da aktediliyor Ankara 29 (Telefonla) Türkiye İş Bankasmın heyeti umumiye içti maı yarın aktedilecektir. Bu millî müessesenin 931 bilânçosu fevkalâde mucibi memnuniyet bir netice arzetmistir. Bu münasebetle Banka Umumî Müdürü ve İzmîr meb'usu Mahmut Celâl Bey bugün matbuat mü • messillerini kabul etmiş, bankanın 931 mesaisi ve dolayısile dünya buhranı müvacehesinde memleketimizin iktisadî vaziyetina temas eden çok şayani dikkat beyanatta bulunmuş tur. Müsarünileyhin bu beyanatını aynen bildiriyorum. Bankamız umumi heyeti yarm (bugün) toplanacaktır. Umum mu • vacehesinde hissedarlarımızla hasbıhal etmek mutadimızdır. Bu sene de ayni şeyi tekrar ediyorum. [Mekteplerdö yavrJîarı döğen ler cezalandırılmalıdır Dün, karilerimizden şu iki mektubu aldık: Bakırköy Ucüncü mektep ta lebesinden kerimem Muazzez Hanımm kulağı mektep müdürü taraf ından yırtılarak yarılmış nlduğundan mahkemede hakkında ikamei dava eylemiş isem de gazetenizle de makamı aidinin nazari dikkatinin celbini rica ederim efendim. Bakırkoy'unde Zeytinlık'te Ekrem bey sokağmda 33 numarada Tevfık usta Sarıyer İlk mektep ikinci smıf talebesinden 9 yasmda oğlum Zeki, geçen çarşamba günü mek • tep müdürü taraf ından dövülmüştür. Kâzım Bey üzerine hücum e derek çocuğu altma almış, tokat ve tekme ile arkasına sağ ve sol boşlukiarına olanca kuvvet ve şiddetile vurmuştur. Bu dayağın tesirile çocuk kan kusarak bitap bir halde eve avdet etmiş ve o gündenberi ifadeve gayrimuktedir bir halde ölüm döşe ğinde yatmakta bulunmuştur. Key. fiyet mahallî kaymakamlığma ve İstanbul Maarif müdürlüğüne ve mahallî zabıtasına arz ve ihbar edildiği halde henüz müracaat • lerimizden bir semere hâsıl olma mıştır. Bu bapta merciinin nazari dik katini celbetmek için muhterem gazetenizin tavassutunu rica ederim efendhn. Sarıyer'de Türbe sokağmda 10 nu maralı hanede sakin küçük Zeki'nin velisi hamamcı Mehmet All Bu iki mektubun ayni günde gelişi, itiraf ederiz ki üzerimizde fena bir tesir bıraktı. Demek ki hâlâ mekteplerde mektep müdürleri veya muallimleri çocuklara dayak atmaktadırlar. Hem de bir yavru de kan kusturacak kadar şedit ve zalimane bir dayak... Hayvanları bile dayaktan kur tarmağa çahştığımız bir asırda yavruların dövülmesi kadar ter biye noktasından elim ve acı bir sey olamaz. Onun için biz, Maarif Vekâletinin tahkikat yaptırma smı ve bu şikâyetleri mucip olan dayak hâdiseleri hakikaten vaki ise buna cesaret edenleri cezalandırmasını, fum, Eski Rus diktatörünün beyanatı M. Troçki'nin en ziyade çekindiği adam: Hitler! «Eğer Hitler kazanırsa, bu Rusya için Japonya ile harpten daha tehlikelidirb İstikbalin anahtarı Berlin'dedir! Sovyet devletinin sabık Harbiye Komiseri M. Troçki Büyükada ile köprü arasmda işliyen Seyrisefain vapurlanndan birinde kendisine tesadüf eden United Pre»s ajansının tstanbul muhabirine Aksayı Sark'taki ihtilâf hakkında beyanatta bulun mustur. Muhabir doktordan gelmekte olan M. Troçki'nin üzerinde bir hasta intibaı bırakmadığını yazarak beya • natını şu sekilde nakletmektedir: « Çin'i müstemleke haline getirmek istiyen Japonya'nın giriştiği i* muazzam bir iştir. Bu işin Japonya'nın kuvvet ve kudretinin f evkinde b şey olduğunu söylemek kabildh. tngiltere Hindistan'ın ziyaı endişesine kapıldığı bir sırada Japonya Çin'i yeni bir Hindistan şekline koyamaz. Tokyo'daki zimamdaranın başka bir hedef, yani Sovyet devletine bir darbe indirmek maksadını da takip ettikleri düşünülemez mi? Böyle bir tasavvurun imkân haricinde oldu ğunu iddia etmek nabemevsimdir. Fakat bugün bu mes'ele âcil bir şey ad 931 bilânçom 1931 senesi nihayetinde, usulümüz dairesinde her nevi karşılık ve ihti • yatlar ayrıldıktan sonra elde ettiği • miz safii kâr (811) bin küsur liradır. Nizami ihtiyatlanmız yekunu 2,400,000 liraya baliğ olmustur. 1931 senesi bilânçomuzda aktif yekunu 75,278,239 liradır. Umum mevduat & Btnkası ümumî Mv.dv.ru lzmir meVust hesaplanmız (39,305,277) rakamını Mahmut Celâl Bey göstermektedir. Sene başındaki nakit mevcudumuz 9,693,902 liradır. ğer bazı memleketlerin dövizlerini de ayni akibete sürüklemiştir. İktisadî 1931 senesi için hissedarlanmıza mhîtata inzimam eden bu sadmeye % 10 temettü tevziini teklif ediyoruz. Buna nazaran tamamı tediye edilmiş dayanamıyan hariçteki bazı banka beher müessis hissesine de (İS) lira lar bilânçolarını zararla kapamışlar, ve bîr kısmı da maalesef yıkılmış • on liralık beher hisseye 100 kuruş, verilecektir. Tevziata 1 nisandan iti lardır. Bu buhran senesinde ve say • HaTk arasmda gazete okumıyan dığım hâdisatm çerçevesi içinde banlar habkında da aynî mütalea varittir. baren bütün şubelerimizde başlana • mukayeseli bir tahlile tâbi tutarak iDünya buhranı ve Türkiye pkunacak olduktan sonra her zah etmek faydalı olur kanaatin • fces neye gazete okusun!. Bir gaze • Geçen sene gene bankamızın bi deyim. teci olmak sıfatile bu elim vaziyete lâncosu münasebetile görüşürken Buhranın doğurduğu müşkülâta taciddî çareler bulunmasını temenni edünyada hüküm süren iktisadî buh hammül edemiyen bazı Avrupa ve denler arasındayım. Ayni zaman ran üzerinde tevakkuf etmlştim. Bu da, işin kanunî cihetinden fazla ahlâ sene buhran tahrip edici seyrine de Amerika bankaları gibi milli bankakî ve idarî tesküâta muhtaç olduğu vam ederek malî sahada ve nakit pi larımızın mutazarrır olmayışları ba • kanaatindeyîm. yasalarında şiddetli sarsıntılar vücu zılarınca gayritabiî görülebilir. Halbuki hakikat hiç te böyle de Ah'âkî ciheti, muhbirlerin iyi inti de getirmiştir. İngiliz lirası altm esasından anî bir surette ayrılarak kıy ğildir. Memleketimizin hususiyetlehap edilmesindedir. tdarî teşkilâtta rini, bankamızın faaliyet mevzularımetinden % 30 unu kaybetmiştir. hükumete düsen vazifeler de vardır. Beynelmilel münasebetlerde kuvveMi nı Avrupa ve Amerika bankalarının Bu vazifelerin başında her vekâlette İMabadi 4 üncü sahifede) bir matbuat memuru bulunmaM gelir. mevkii olan ve mikyas addedilen diO vekâlete ait bütün malumatı bu nıprfur vermelidir. Memurdan ma'umat almağa ihtiyaç göstermiven baberler de vardır ki, bunlan da aklı selim ve ahlâk idare eder. Meselâ, tsmet Paşanın istifası mes'elesi gibi.. Cumhuriyet idaresinde bir kabine reisinin nasıl değiseceği malum bir şevdir. Kabine reisini va parlâmento dü*ürür. Ve yahut kabine reisi kendisi istifa eder. Halbuki, son saviada parlâmentonun itimatsızlık reyi mevzuu bahis dejril. O halde, istifa edip etmedijri sorulur. Binaenalevh, ka bine rei«'ne istifa edip etmediği sorulmak Iâzım eelirken istifa etmis gibi jröstermek haberi hiç bir vechile tefsir edilemez bir haberdir. FJverir ki: haberi verenlerfn hususî düşün celeri olmasın!.. Başka bir misal daha arösterelim: Gecen hafta bir gazetede ihracat ofisinin kontenjanın bir felâket olduğuna dair İktisat Vekâletine bir mütalea gönderdiği yazıldı. Bir kac gün Taksim Yenimahalle arasında lşliyen halk otobüslerinden biri sonra (Cumhuriyet) te Ankara'dan Istanbul'da otobüs islebne imtiya • kirlerini öğrenmek istedik. aldığı bir telefon ile kontenîanın kalSirkeci Baknköy arasmda işliyen ozının Belediyeye verflmesi, otobüs sadırılmıyacağı hakkmda doğru bir haber neşredildi. Bundan sonra baska hiplerini endişeye düsürmüştür. Şim • lobüslerin sahiplerinden Musa Bey dibir gazete kontem'anm tadtlâta uğ • diye kadar sehrra muhtelif semtlermde yor ki: « Belediye isterse onunla birleşinyacasının teeyyüt ettiğini yazdı!.. kendi sermayelerile otobüs isletenler, Havadisi ilk yazan gazeteye göre aralarmda toplanarak vazîyetlerini tet riz; yahut ta onun himayesmde çalısıkontenianm guya tadil edileceği tar kik etmektedirler. rız. Eğer Belediye bizi tamamen çalış • zındaki havadis dönüp dolasıp ayni Acaba, Belediye kendisine verilen bu maktan menederse hemen hemen ta • mahiyetini muhafaza etme?e calı • mamen Türk sermayesinden ibaret olan imtiyazı ne sekilde istimal edecektir? şıyor. Hele ihracat ofisinin bu tadi (360) bin lira muattal bir lıalde kalmıs Bir sirkete mi verecektir? Yoksa otolâ.tta hiç bir dahli ve alâkası oiamaz. büs servislerini kendi vesaiti ile mi idare olacaktır. Bundan başka bir çok zararZira herkes bilir ki ihracat ofisinin lar daha görecegiz. Tabiî, Belediyenin edecektir ? vazifesi biisbütün başkadır. İsrai üsbizim de hukukumuzu nazari Hibara aBütün bu ihtimaller muvacebesinde tünde: İhracat ofisi; ihracat tach* Belediye, otobüs Uletenlere karşı ne lacağmı ümit ediyoruz. lerine malumat ve müşteri verir. !lk Eğer, Belediye bu işi yalnız kendisine gibi bir vaziyet alacaktn? işi budur. Sene nihayetinde ihracat inhisar ettirmek istiyorsa bizim elimizDün, otobüs sahipleri ile temas edeofisinin faaliyetini aniamak icin ya(Mabadi 2 inci sahıfede^ rek onların bu mes'ele etrafındaki fi • pılacak blânçoda verdiği tetkiklerin mııınıııtıiıııııttııııııııııiıınıiınııııııtHiıııtıııııuııııııııniMiıııııtııtiııııııııııııiuınııııuıııiHiııiiiıııııifiiııııııııı ınııııııııınınıınıınınnııııı adedi değil, bilhassa satılmasına va yet) in neşrettiği haber ise doğru ledilecektir. Fakat, bizim şehir halsıta olacağı eşyanın kıymet ve tonakımız gibi hükumet haberlerile çok luğunu muhafaza etmektedir. Tadijına bakılır. Diğer cîhetten; İktisat meşgul olan bir halkın menfaati nalât esasta değil, ancak tatbikata Vekâletinde de kontenianın tetkikî mına vekâlet dairelerinde salâ aittir. içm bununla muvazzaf memurlar hiyettar matbuat memurları bu Gazeteier arasmda birinin beyaz vardır. lunması cidden iyi bir teşebbüs ola dediğine diğerinin siyah demesi iptilâsını burada mevzuu bahsetmiyo caktır. Demek ki; bu havad?«te de bir kaİstanbul meb'usu ruz. Bu tedricî bir tekâmül ile ve kanşıklık vardır. Kont^nj^nın kaldı ALÂETTlN CEMtL rilerin temayülile kendiliğinden halnlmıyacağı hakkında (Cumhuri • 9ır Amerikan gazetesine şayani dikkat beyanat yapan M. Troçki dolunamaz. Japonya ancak Mançuri'yi iyice işgal edip buradaki vazi • yete hâkim olduktan sonra şimalî garbî istikametinde bir darbe indirmeği düşünebilir. Japonya'nın Sovyet Rusya'sına şimdiden bir taarruzda bulunması muhtemel değildir. ILUtfen saMfeyi çevlrlntz) Dünya guzeli kim olacak? Ostand'dald dünya güzellik müsabakasına Türkiye güzeli de davet olunuyor Bir karar vermeden Hakemlerle görüşeceğiz Bu sene dünya güzellik müsabakasının Belçika'nın Ostand veya Spa şehirlerinden birinde yapılacağını yazmıştık. Dün, Avrupa ve dünya güzellik müsabakalannın mürettibi Fransız muharrirlerinden M. Maurice de Waleff'ten bir mektup aldık. M. Waleff'e mektubunda, bu seneki Avrupa güzellik müsabakasına Türkiye güzelinin iştirak etmemiş olmasından teessüfle bahsettikten sonra, önü • müzdeki temmuzda Belçika'da ya pılması mukarrer olan dünya güzellik müsabakasına iştirak için bir Türkiye güzeli intihabile gönderilmesini rica etmekte ve «bu müsabakaya iştirak edecek dünya güzelleri arasında Türkiye'yi temsil edecek bir genç kızın da bulunacağını ve bu hanımın, Türk kadralannın efsanevî güzelliğini isbat ederek muvaffakiyetler kaza • nacığını ümit ederim» demektedir. Bu yeni talep ve davet üzerine yen" bir güzellik müsabakası açmak muvafık olup olmıyacağını düşündük. \ îstivoruz 2000 otobüsçü endişede! telâşa düştüler, bir cemiyet yaptılar Hikmet Bey şehri mize geldi Otobüsçüler, Belediyenin imtiyayzından Kâbil Elçîmiz dün Otobüsçüler diyor? İ Kâbil sefiri miz Hikmet E dün İskenderi ye'den şehrimi ze gelmiş, To katliyan oteline inmiştir. Hikmet Bey dün kendisile görüşen bir muharririmize de mistir ki: « Bir ay r danberi seya hatte idim. BuHikmet Bey raya Mısır'dan geliyorum. Ben Ef ganistan'da iken Efganistan'ın vazi. yeti tabiî bir halde idi. Buradan bir kaç gün kalmak üzere Ankara'ya gideceğim.» Hikmet Bey yeni bir memuriyete tayin edileceği hakkındaki haberlerden malumatı olmadığını söylemiş • Hr. 1932 Avrupa Guzelhk Kralıçesı ıntıhap olunan Danımarka guzeh Bu hususta, hakem heyetinden bazı zevatla istişare ettikten sonra, karanmızı ilân edeceğiz. IIIIIMIIIIIIIIinillHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMIUIIIIIIIIItinillllllllllllllllllllllllllllllllllllllMMIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIII Halkevi Neşriyat şubesi açıldı Osmanlı borçları Saracoğlu Şükrü B. e ye ni talimatjverilecek " " ""N Dünkü içtlmada tbulunanlardan bir grup Ankara 26 (Telefonla) SaracoğHalkevi kütüpane ve neşriyat şuaskerî lisesi felsefe muallimi Abmet lu Şükrü Bey burada atâkadar Vekâ besinin ilk içtimaı dün, Halkevi saFaik Bey 41, Muhit mecmuası sahibi lonunda aktedilmiştir. Ahmet Cevat Bey 40, Kadmlar Birletlerle temaslarda bulunmaktadır. İçtimada istanbul Halkevi reisi liği sabık reisi Nezihe Muhittin H. Söylendiğine göre sabık Maliye Vekilinin Paris müzakeratı hakkmda Hâmit Bey, Halkevinin muhitle te 38 reyle idare komitesi azası ol • masını en fazla temin edecek olan bu muşlardır. verdiği izahat Heyeti Vekilede mü şube hakkında bir kaç söz söylemiş, Bundan sonra ihtisas encümenlezakere olunacak, Saracoğlu Şükrü7 talimatnameyi anlatmıştır. rinin adet ve isimlerinin tesbiti huBeye yeni talimat verilecektir. Bunu müteaktp yapılan intihap susunda idare komitesine salâhiyet Saracoğlu Şükrü Bey b"ndan sonneticesinde müderris Mehmet Emin itası kararlaşmış, içtimaa nihayet Bey 49, Bürhan Ümit Bey 42, Maltepe verilmiştir. ra tekrar Paris'e donecektir.