4 Mart 1932 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKîZİNCi SENE No. 2811 Sahip ve Başmuharriri CUMA 4 MZRT 1932 VUNU3 NADt İDAREHANESİ: ftitvuauıoıuuıiye kar$iMR4a taini KaİKiş» i Telgraf: İstanbol Cumhuriyet ı\ Posta kutusu t N° 246 Idars müdürü 22365. Matbaa 23239 20472 ABONE ŞERAITİ ^ J H^ | MÜDDET: fTÜRKİYE İÇİN HARİC İÇİN : Seneliği : 1400 Kr. f 2700 Kr. : 6 Aylığı : 750 Kr. 1450 Kr. : 3 Aylığı • 400 Kr. i 800 Kr.* : 1 Aylığı; 150 Kr. ^ Nushası her yerde ımnmıınıımımıımiHiınnınHimiMiımmmıiM^^ Malî Komisyon Tetkikatını Hafftaya Bitiriyor i k kk! yerine 12 kuruşa ekmek! HI.HIIIMIIII ııı ıı.Mnıııımmmmmnımmmın umıımııııınımn ııııı.ı ı ıııııııııınııiHjınHifflHiHHiiHiHmımmRiiliBıııııınıııııııı nı IMIIMIIMMMIII HMIHMIIIIIII ımıı = 5 Kuruştur^ FlfflEmNimmNHiııımmNiHiı Gazi Hz. Bir iki güne kadar Ankara'ya avdet buyuruyorlar Reisicumhur Hz. dün Dol mabahçe sarayındaki dairele • rinde meşgal olmuşlar, hiç bir yere çıkmamışlardır. Gazi Hz. nin bir iki güne kadar Ankara'ya advet edecekleri anlaşdmaktadır. Riyaseticumhur vagonu dün Ankara'dan Haydarpaşa istasyonuna getirilmistir. Çin'de muhap mat tatil edildi Bu,yalmz "bugün,,ü değil, "yarm,,ı da temin edecek çok esaslı bir tedbirdir! Bu tedbir buhran vergisini de ortadan kaldırabilir Türkiye'de buhran, köylünün satm alma kudretinin azalma smdan ileri geliyor, köylü çiftçiyi düşünmek, yarının emniyetini düşünmek kadar mühim bir mecburiyet haline gelmiştir 180 milkon liralık jri ı P'/v •i " •• • Bütçe yapabiliriz Türkiye'de çiftçi esasen himayeye muhtaç ve müstahjk bir vaziyete düşmuş bulunuyor.'Bütün eşya fiatlan muhtelif sebepler altında az çok pahalı iken buğdayın okkası 5 kuruş raddelerinde oluşu çiftçi için büyük ziyan ve memleket için büyük tehlikedir. Diğer eşyanın pahahlığı yanında hemen hemen bedavaya yakın bir hiçlik arzeden buğday f iatının bu düşüklüğü karşısında çiftçi bir gün buğdayı istese de ekemiyecek hale gelebilir. Ziraat memleketi olan Türkiye'nin kendi buğdayını hariçten getirmeğe mecbur olmak mevkiine düşmesini şimdiki ahval ve şerait içinde cidden korkulacak bir felâket diye düşünmekte hata yoktur. Buğdayı ve çiftçiyi bu halde bırakamıyız. İşte bugünkü malî ve iktisadî vaziyeti • mizin ıslahında hareket mebdei olacak nokta budur. Fransa ne yapıyor? Fransa bir ziraat memleketi olduğu halde orada ekroeiîn kilosu bizim paramızla 19 kuruştur. Fransa'da ziraate ehemmiyet veren bazı müte f ekkirler hükumet elile temin olunan bu fiatı kâfi görmiyerek bususî ve müstakil bir buğday teşekkülü ile çiftçiyi daha sağlam teminat altına almak istiyorlar. Ekmeğin kilosu 19 kuruş olduğuna göre orada buğdavın kilosu 1617 kuruşa demektir. Hal buki buğdayın dünya fiatı 56 kuruştan ibaret olduğu için eğer Fransa basını boş bıraksa idi orada dahi pekâlâ kilosu 67 kuruşa ekmek yenilebilirdi. Fransa fiatı Fransız çiftçisinin bimayesi hesabına bu raddeye yükseltmiş oluyor. Bunun neticesinde de Fransız haznesine milyarlar al makta bulunuyor. İtalya'da yapılanlar: İtalya'da M. Musolini'nin buğday ziraatini teşvik için ihtiyar ettiği fedakârhklar malumdur. İtalya buğ day ihtiyacının %80 ini dahilden tedarike imkân bulacak hale gelmişti. Faşist hükumeti bu gayreti elden bırakmış değildir. İtalya bugün buğ day ihtiyacını kısmen hariçten getirnıek mecburiyetinde olmakla beraber orada dahi ekmeğro kilosu 19 kunışadır. Bu fiat İtalyan çiftçisinin himayesi zaruretinden ileri geliyor. |rı|>|| t LIırıın>iruır*r><*> Japon ordularına dün "Dur!,, emri verildi Japon'lar «Chapei)) ve ((Voosung» u da aldılar ve hedeflerine vâsıl oldular oenede o\) milyon lira! Nafıa Vekili Hilmi B. bu sabah IstanbuPa geliyor Ankara 3 Telefonla) Nafıa Vekili Hilmi Bey İstanbuTa ha reket etti. Ve kîl B. tstan bul'da Nafp müessesatını teftiş edecek tir. Zahire Borsası U. Kâtibi N. Âli Bey, buğday mes'lesi için ne düşünüyor? Nizamettin Ali B. de Bizimle hemfikirdir Başmuharririmiz Yunus Nadi Beyin ortaya attığı buğday mes'elesi gerek hükumet, gerek piyasa mehafilinde, gerekse halk arasmda umumî bir alâka nyandırmıştır. Filhakika bu alâka pek yerinde ve pek tabüdir. Onun içindir ki halkımızın bu husustaki düşüncelerini sormağa karar verdik. Kararımızı bu nüshamızla iiân ediyoruz. Gelecek cevapları üç gün sonradan itibaren nesre başlıyacağız. Bugün, bu mevzu üzerinde Zahire Borsası Kâtibi Umumisi Niza • mettin ÂH Beyin mütaleasmı neşrediyoruz. Buğday ve zahire mes'eleleri ile en yakmdan alâkadar olan bir mevkide bulunan Nizamettin ÂH Beyra mütalealan elbette ki dikkate şayandır. Nizamettin ÂH Bey diyor ki: « Maksat köylüyü tatmin et • mektir. Biz bir çok f ikirler söylüyo • ruz. Bunları yalnız makaleler, kongrelerle ortaya atıyoruz. tcraata hiç geçmiyoruz. Fikirler anlaşılmıştır. tcraata geçmek Iâzımdır fikrindeyim. Nadi Beyefendinin mahsulün fazla olduğu senelerde bu fazlalığın buğday fiatı üzerine menfi tesir etmesine mânî olmak için her hangi bir teşekkül tarafından toplanması hakkındaki fikri doğrudur. Bu suretle gerek fazla mahsullü senelerin fazlalığı, ve gerek piyasaya arzedilen buğday miktannm, mevsim itibarile, mütema Muhasamatm tatilinden sonraki vaziyet Sulh müzakereleri Başladı, devam ediyor Hilmi Bey Japon'lar, Çin hatlarını gerilemeğe mecbur ettikten sonra, muhasım kuvvetleri adım adım takibe baş • Iamıştır, Luiho Tai Sang ve Nan • siang Şansi hattına vâsıl olmuşlar dır. Japon'lann ışgal ettiklerı saha Çin ricatinin muntazaman devam ettiği sırada birdenbire Japon kumandanlığı ordularına «dur!» em rini vermiştir. Şanghay'da dünkü vaziyet budur. Bu hususta gelen tel grafları berveçhiati dercediyoruz: Şanghay 3 (A.A.) Japors'Ja'f 2 inci sahijedeı Ma. Pilsudski Leh mareşalı bugün LtanbuFdan geçecek Istanbul Zahire Borsası t/mttmî Kâabi Nizamettin Âli Bey diyen temevvüç etmesinden tevellüt eden zararlı fiat sukutlarının önüne geçiimiş olacaktır. Esasen Türkiye'de buğday iddihar ambarları ve buğday siloları inşası bütün Türk buğday politikasının hareket noktasını teşkil eder. Bu tesisat yapılmadan Türkiye'de buğday hareketine hâkim olmak kabil olamaz. Buğday işi tamamen günlük tesadüflere tâbi kalır ve bundan millî iktisat mutazarrır olur. Nadi Beyefendinin ileri sürdükleri köylüyü fiatça korumak mes'elesine gelince: (.Mabadi 3 üncü sahifede) Bükres 3 (A.A.) Gazeteler, dün Basvekil M. İorga ile Köstence'ye gitmek üzere Bükres'e uğramış olan Maresal Pilsudski arasındaki mülâkata bü yük bir ehemmiyet atfetmektedir. Ma • resal, bu aksam Köstence'den Mısır'a müfeveccihen vapura rakip olacaktır. İki devlet adarru arasındaki mülâ kat, bugün mevzuu bahsolan ve ayni zamanda hem Lehistan'ı, hem Roman • ya'yı alâkadar eden büyük mes'eleler hakkmda cereyan etmiştir. Resmî mehafil, bu mülakat hakkında büyük bir ketumiyet göstermektedir. Dün gelen telgraflar İhtisas mahkemelerî Ikinci mahkeme dün gümrük idaresinde işe başladı, iki dava gördü Telefon davası Şirket müdürü dün ifade verdi Dünden itibaren gumrükte faaliyete başltycn ihtisas mahkemesi (Reis Feyzi Bey, Müddeiumumî Musaffer Bey) İstanbul Gümrük Başmüdürlüğiinde kumpanyası istanbul direktörönün huçalısan ihtisas mahkemesi, dün ilk cel zuru ile cereyan etmiştir. Davanın esan sesini saat iki buçukta aktetmiştir. Mah şudur: kemede dün iki muhakeme yapılmışor. Kumpanyanın ahiren İstanbul'a gelen Bunlardan birisi, Loyd Tiryestino {Lutfen sahtfeyi çeolriniz) HinııiMiiMiıııııııiMnnııııınnnınııııııiMiııınıiMiıiMiıiMiıııııınıııııııııiHiıımımııımııtııtıiMiıııııııııııııııııııııımıtıııiHiııııiHiııiııııııiııtııııı % * ^^^^^ ^^^^^ ^^^^^ ^^^^^ ^^^^^ ^ ^ ^ ^^^^ ^ ^ ^ ^^^^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^^^^^^ ^^^^^ ^^^^^ ^ ^ ^ ^^^ ^ ^ ^ ^^^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ Siz ne düşünüyorsunuz? Ekmeği 12 kuruşa çıkarmakla hem çiftçiyi, hem de bütçe vaziyetini kurtarabiliriz Yukanki $aali hanlerimize soruyoruz. Ankara, İstanbul, tzmir gibi büyük merkezlerde bugün yeffi 6uruşa tatılan ekmeğin iptidaî mad den olan bağday fiatı pek ziyade düşüktür. Bugün çekmekte olduğumuz sıkıntılann bir mühim sebebi de budur. Bugün bizimki gibi bir ziraat memfeketi olan Fransa'da ekmeğin okkası değil, kilosu 19 kuruştur. italya'da da vaziyet bb'yledir, Ytmanistan'da da. Bizde okkast 7 kuruşa olan ek meğin buğdayı köylünün elinden 2 kuruşa, 100 paraya çıkıyor. Bu fiatla köylü mahiv ve harap olur. Olayor zaten. Türkiye nüfusunun ekleriyetini teskil eden köylü bu halde olduğu içindir ki bizde şehirlerin de faaliyeti durmustur. Bu vaziyet daha ziyade kendi haline bırakılamaz ve btrakdmamalıdır. Köylü fakir düştüçü icin iktisadi faaliyet azalmış ve devlet te bütçesinde müskülâta uğramutır. Köylü memleketimizin be^kemiğidir. Büteeye gel'nee devlet hayatımız ona istinat eder. Bütçede ^abildietne tasarruf etmek amumi havatı daha zivade tazyîJt eder. Devlet makanizman murt Yunanistarida da: Yunanistan'da ekmeğin kilosu 19 kuruşadır. Bu memleket buğday ihtiyacının bir kısmını dahilden tedarik ve diğer kısmını hariçten celbeder. Ekmek f iatının 56 kuruş olacak yerde 19 kuruş olması millî mahsulün, yani buğday ziraatinin teşvik ve sıyaneti maksadına müstenittir. Yalntz bizim vaziyetimiz: Bütün dünya memleketleri göz den geçirildiği zaman yalnız bizim buğdayı ve buğday çiftçisini kendi haline terketmiş olduğumuz görülür. Büyük satış merkezlerinde okkası 5 kuruş olan Türk buğdayının köylü '. elinden çıkarken malik olduğu fiat 2 kuruş 100 para veya nihayet nihayet 3 kuruştur. Bu fiatm hasılile köylü hiç bir derdine deva bulamaz. Türkiye'de köylü çiftçiyi düşün mek, memleketm yarmki emniyetini düşünmek kadar mühim bir mecburiyet haline gelmiştir. Memleketi mizde artık çiftçi düşünülecek ve bu düşüncenin zımmnda memleketın ıstinatgâhı olan hazine de takviye e .. dilmiş olacaktır. Bizim teklitimiz: Tatbikata aît tefeTrüatı aynca tetYUNUS NADİ (McfoaOl % üncu sahijedey tazatn işlemesinden hiç bir şey kaybetm em elidir. Biz bu iki hale de imkân daire sinde çaresaz olmak için bir taraftan buğdayın şimdikine nisbetle köylü lehine olarak iki kuruş kadar fazla satılmasmı ve un üzerinden de devlet bütçesine bir vergi alıntnasını teklif ediyoruz. Bu iki tedbirin birincisi köylüyü ayakta tu tacak, ikincisi devlet bütçesini dü zeltecektir. Her ne pahasına olursa olsun millî j mevcudiyetlerini seven vatanperver Türk vatandaşlarmdan soruyoruz: Ekmeğin kîlosunu başka memle • ketler gibi 19 kuruşa değil, fakat okkasını 12 kuruşa yiyemez miyiz? Şimdiki 7 kuruş ile yartnki 12 kuruş arasındaki beş kuruşluk fark köylü lehine 30 milyon ve devlet bütçesine 30 milyon lira ki ceman 60 milyon lira temin edebilir. Biz bunu buçünün en yüksek vatanî vazifesi olarak görüyor ve karileri mizin fikirlerine müracaat ediyoruz. Bu fikirlerin uzun makaleler halinde değil. sekrz, onar satırhk kısa ftbrnlar halinde gönderilmesini rica ederiz. Beykoz'daki heyelân durdu! Telefon Şirkeü müdürü Mr. Vatson vermeğe giderken Telefon şirkeü aleyhine fazla mükâleme kaydı iddiasile Ali Yaver Bey tarafından açılan dava tahkikatı dün de devam etmiştir. Telefon şirketi müdürü M. Duglas Vatson hususî tercümanile beraber dün bizzat Beyazıt polis merkezine gitmiş, ifade vermiştir. Tahkikat evrakı cumartesi günü Müddeiumumiliğe gönderilecektir. Davada Ali Yaver Beyin vaziyeti kuvvetli görülmektedir. Diğer taraftan şirket erkânından salâhiyettar bir zat dün kendisile görüşen bir muharririmize demiştir ki: « Şirket, hiç bir zaman, hiç bir kimseden haksız ve yanlış para al mış değildir. Makinelerin fazla mükileme kaydetmeleri imkânsızdır. Her halde bu işte bir hata vardır.» Ueyelân eden araziden bir Beykoz'da Tepeköy'de başlıyan heyelân durmuş ve tehlike ihtimali kalmamıştır. Heyelânın neden ileri geldiğini tesbit etmek üzere mahal • line giden fen heyeti, havaların muhalefetinden dolayı bu hususu tesbit edememiştir. Bu ameliye havalar aç ve bu heyelândan muteessir olan bir ev tıktan sonra yapılacaktır. Bu heyet tarafından heyelân ma halline bazı işaretler konulmuş, ve bunların yerinden oynamadığı gö • rüldüğünden her hangi bir tehlike olmadığı anlaşılmıştır.