30 Eylül 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2658 Sahip ve Basmuharriri NAPf 1 İDAREHA1MESİ: İ BuyBoannıuıniyd karvMnd» dairci nahsa&a | : Telgraf: İstanbul C.nmhurivet • j ^ ı t t JPoste kutusu; N«[246 İ Başmuharrir Tahrlr müdürU idare mUdürü 22365. Matbaa Telefon: 223601 2323©' 204 72 *nııınnırıifinıınıııııııııııııııııııııııııııııııııııtıııııııuuııııııtıiHiıııııııııııııtıııııınııııııııııııınıififiııııııı Yunan Reisicumhuru Muhabirimîzj Kabul Etti ııııııııııııııııııııımıııııııımııııı IIIIIIIIIIIHHIIMIIIIIMIIIIIIİIUUUİUIIIUIIUMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllMIIINIIIIIIIIIIIIIMIİIIIIIIIIIIIIIIIMIIMIIIinillllimillllMIIIIIIIIIIIIIIIIIII MiniM. l "»«»"""" •IIHmiHIIIII llltllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIH,,,,, m h u riye Tevfik Rüştü B. Ankara'dan geldi Atina'da büyük istikbal hazırlıkları yapılıyor Hariciye Vekili Tevfik Rüstü Bey dün sabahki trenle Ankara'dan şehrimize gelmiştir. Vekil B. Haydar paşa istasyonunda Kocaeli meb'usu Saffet, Tokyo sefareti Müstesarı Nebil Beyler ve bir çok dostları tarafından istikbal edilmiştir. Tevfik Rüstü Bey Atina seyahati hakkında kendisile görüşen bir mu harririmize şunları söylemiştir: « tsmet Paşa Hz. çarsamba günü Ankara'dan hareketle persem be günü Istanbul'a muvasalat ede ceklerdir. Ayni gün Ege vapurile Yunanistan'a hareket edeceğiz.» ÇARŞAMBA 30 EYLUL 1931 ABOME ŞERAtTİ DETrjTÜRKİYElÇİNj HARİÇ İÇİN 1400 Xr. | 2700 Kr. 750 Kr. : 1450 400 Kr. 800 Nflshası her yerde 5 Kuraştur^ Avrupa, ((Hasta adarn)! Dün Borsada Mühim içtimalar yapıldi 2 Hastalığın neticeleri İngiliz lirası bugünden itibaren Borsada muamele görmeğe başlıyor IHIH,,,,,,,,,,,,,,, ııııııııııııııııııııııııııııııııımıııııııunııuııııııııınıuK M. Zaimîsjn beyanatı Yunan Reisicumhuru Atina'yaj giden arkadaşımızı kabul etti' Türk Yunan dostluğunun mesnedi halkın irade ve arzusudur Atina 29 (Sureti mahsusada gönderdiğimiz muharririmiz den) Yunan Reisicumhuru M. Zaimis bugün «Cumhuriyet» muhabirini kabul etmek lutfunda bulundular. Bu müstesna teveccüh eserine saat 12 de Riya seticumhur saraymda nail ol dum. Reisicumhur Hz. neztlerine dahil olunca bana şeref verecek bir hüsnü kabul gösterdiler. Neş'eli ve mütebessimdiler. Dün yazdıklarımızda Avrupa'nın îçînde bulunduğu çok ağır iktisadî buhranın âmilleri hakkındaki muhtelif nazariyeleri ve telâkkileri hulâsaya çalıştık. Bugün de, illetin Avrupa siyasî, içtimaî, iktisadî haya tındaki tesirlerile, istikbalde doğurabileceği neticeleri mütaleaya çalışacağız. Bu tesirier ve neticeler kısaca söyle toplanabilir: 1. tssizlik gittikçe artacak. Dün saydığımız sebeplerin hepsi Dünyada mevcut altınların hangi milletlerin elinde olduğunu gösterir denebilecek kadar büyük bir kısmı temtiU bir retmi: mavakkat ve geçici olmaktan ziyade Diğer milletlerin daimî ve müstemir mahiyette bulunmevcudu Amerika Fransa İngiltere duğundan Avrupa'da sermayenin sı370,000,000 1,000,000,000 500,000,000 130,000,000 kıntısı gittikçe artacak, bir çok serİnaüiz llrası İngiliz lirası İngiliz lirası İngiliz Hrast mayelerin bağlandıgı malî müesse Aldığımız haberlere göre bu içtiselerin ve sanayi müesseselerinin ifmalarda tngiliz Iirasının Borsamızda ! » M d » V sür'atli bir yürüyüş alamuamele görmesi esası üzerinde ucak, bugün ( 1 5 ) ile ( 2 5 ) milyon zun müzakereler cereyan etmiş v e arasında ve vasatî olarak ( 2 0 ) milDün Borsa Koneticede, Londra'dan alınacak fiatyonda bulunan cihan iasizleri savisı miseri Adil Be lar esas ittihaz edilmek üzere tngiçoğalmakta devam edecektir. Bu yin riyasetinde liz Iirasının bugünden itibaren Borartışın bu sene nisbî surette haf if lebiri banka di saya ithaline karar verilmiştir. dikten sonra 1932 de son baddine rektorlan, diğeyaracaîh tahmin ediliyor. tngiliz Iirasının bu suretle mua • ri de Konsorsi • 2 . Issizlik ve declet butçelerî. mele görmeğe başlaması tüccarlanyom heyeti ta tssizierin daha milyonlarca art • rafından mız için faydalı olacaktır. iki ması, devlet bütcelerinin busrün bile mühîm îçtima tngiliz lirası tediye zaruretinde tahammül bududunu asan sıkmtısmı aktedilmiştir. bulunan tüccarlarımız ihtiyaçlan nis«iddetlendirecek ve nihayet bir gün betinden sterlin tedarik edebilecekİçtimalar t a bu bütçeler issizlere kâfi yardım eleri gibi, ellerinde tngiliz lirası olanmamile hususî demiyecek hale gelecektir. Beslenlar da gene Borsamız vasıtasile bunmahiyette yapıl Bçrsa Komiseri Adil B. miven, aç kalan milyonlarca issizin ları satabileceklerdir. Bu suretle dığı cihetle görüşülen mevzular hakdaimî bir kargasalık âmili oimalan (Mabadi 2 inci sahifede) ktnda malumat verilmemistir. nın 5nüne geçmek Avrupa devletleri lcin cok müskül olacaktır. KargaaaIik, Brtreadî U b n w > y«n» had safhalar gecirmesine ayrı bir sebep te«1 * edecektir. 1 Atina'da istikbal hazırlıkları Sterlîn Londra'da dün 96,25 te kapandı Atina 2 9 (Sureti mahsusada giden muharririmizden) Yapılan hazırlıklardan Basvekil tsmet Pasanm istikbal merasimi pek parlak olacağı {Mabadi 4 üncü sahifede) Son pişmanlık, Fayda vermezL Bugünden tezî yok, cuma maçı içîn «Zeki» 3a Sofva'ya göndermeliyiz! Millî takı • mın Bulgar'lara mağlup ol • masında en büyük amilin takımda herkc sin fahsî oynaması olduğu tahakkuk ediyor Şahsî oyunun önüne geçileme yisinin sebeb" ise takımda nafiz bir kaptan Millî taktmın hakiki olmamasıdır. Nikaptanı: Zeki hat iyi, gayretli, atesli bir oyuncu, f Mabadi 2 inci sahifede ) Dedilerki: « Bir Türk gazetecisi ile konuştuğumdan dolayt çok mem nunum. Türkiye Cumhuriyeti hükumeti ricalinin önümüzdeki günler zarfmda vukubulacak ziyaretleri bir gene evvel Anka ra'da tesbit edilen Türk Yunan dostluğunun kuvvet ve azametini müşahedeye vesile olacaktır. Türkiye Cumhariyet hükumeti ricali Türk Yunan dottluğunun yalntz hükumetçe, yalnız si Gazetemize karşı müstesna bir teveccüh eseri gösteren Yunan Reisicumhuru . M. Zaimis yan fırkalarca meydana getirilen bir eser olmadtğtm, bu dostluğun en mühim mesnedini halktn arzu ve iradesinin Teşkil ettiğini göreceklerdir. Bu arzu ve irade Türkiye ile Yunanistan'da ayni zamanda ve ayni kavvette izhar edilmektedir. Ben bu iti barla çok memnonam.» İHSAN S. Şükrü Btyîn seyahati Eski Maliye Vekili bugün geliyor, 5 gün sonra Amerika'ya hareket ediyor Şükrü Beye bir heyet refakat edecek değildir Ankara 29 (Telefonla) A merika seyahatine çıkacak olan Saracoğlu Şükrü Bey bu aksamki trenle Istanbul'a hareket etti. Maliye ve Dahiliye Vekilleri kendi sini teşyie gelmişlerdi. Şükrü Bey hareketinden evvel Maliye Vekilini ziyaret ederek bir saat kadar görüştü. Saracoğlu Şükrü Bey bana beyanatmda dedi ki: « İstanbul'da beş gün kadar kaldıktan sonra Amerika'ya ha reket edeceğim. Seyahatimin iki ay kadar »üreceğini tahmin edi • yorum. Bu müddet zarfında ik tisadî ve malî müessesat ile te • maslarda bulunacağım. Şimdilik fazla bir şey söyliyemem.» Saracoğlu Şükrü Beye yazıl 3. Artmalan artık yüzler veya bmlerle değil, milyonlarla besap edilmekte olan issizler, nibayet politika üzerinde müessir olacakiar, bu tesir belki esaslı rejim mkılâplarını mtaç eyliyecektir. Amele bareket • lerinin tazyikile vukua gelecek her hangi rejim değisikliğinin sermaye ve sanayi hayatını daha fazla sarsması tabiidir. 4 . Mevcut buhrana inzimam ve onu teşdit etmesi, çok mümkün olan kargaşalık ve rejim tahavvülü teh • likesi sermayenin Avrupa'dan daha emm bir is sahası aramasına saik olacaktır. 5. Şimdi bile her yıl yüzler 1e kapanmakta olan ve yann, süphesiz. daha fazla kapanacak olan sanayi müesseselerinden açıkta kalacak sanayi miihendisleri, kimyakerler ve saire gibi ihtisas smıfları sanayi hayatına yeni giren memleketlerde iş aramağa gidecekler ve yeni sahalardaki sanayün Avrupa sanayii zararına inkişafma zarurî ve gayrikabili ictînap surette hizmet edeceklerdir. 6. Balkan'lardan başlıvarak bir taraftan Çin denizlerine, diğer ta raftan Hind'e, Avustralya'ya, Şnnalî ve Cenubî Amerika'lara kadar giden milliyetperverlik ve binnetice millî sanayi cereyanımn Avrupa mallarının sürümüne verdiği zarar, müte rakki surette devam edecek, Avru pa malı almaktan imtina eden her milliyetperver tabiî netice olarak Avrupa'da sermayenin kârını eksiltmiş ve issiz sayısını artırmıs ola caktır. İstanbul'da veya Şanghay'da basit bir çorap makinesinin veya küçük bir dokuma tezgâhınm işe başlaması Avrupa'da bir çorap makinesile bir dokuma tezgâhının eksilmesi ve o nisbette bir sermayenin durğunluğu ile issizler yekununa o nisbette yeni unsurlar katılması demektir. 7. Buhranın tesirleri hakkında sarih bir fikir edinmek için Av rupa sanayi memleketlerinin iktisadî muvazene istatîstiklerini gözden geçirmek yeter. Buhranın çok vâzih tezahür sahası olan fngiltere'den bir misal getirelim. Bu memlekette kömür sahasındaki işsizlik 1930 da ( % 2 8 , 3 ) e çıkmıstır. Halbuki bu nisbet 1923 te ( % 3 ) ten ibaretti. Ayni memlekette gene (1930) istatistik Ierine göre bahrî inşaatta ( % 3 1 , 7 ) , demir sanayıinde ( % 2 8 . 5 ) , pamuk mensuca* sanayıinde ( % 4 4 , 7 ) , yün İşsizlik teoL ; Millî vapurculuk Olüme doğru gidiyor! Sadıkzadeler bütün vapurcularm bir kurmasmı istiyorlar tSeyrisefa in ile millî va purcular ara sındaki reka betin nasıl had ve ythıcı bir safhaya dahil olduğunu an latmış, bu memleket derdine çare araştırmak mabsadı ile iki taraft da dinle • meğe başlamış tıh. Bugün <Dumlupmar», <aSa dıkzade», «Sa harya» vapurlaSadıkzadelerden Rıza B ve Dumlupınar vapuru rtnın sahibi Sadıkzadelerden Fehmi I « Seyrisefainle aranızdaki ihtiBeyin mütaleasını'neşrediyoruz:] | (Lutfen sahifeyi çeviriniz) Hatıra pulları Balkan konfernası hazırlıkları devam ediyor Balkan Kon feransının içti ma ettiği gün lerin hatırası olmak üzere Pos ta ve telgraf idaresi tarafm dan sipariş ve tabettirilen pulIar gümrük ten çıkarılarak postahaneye götürülmüştür. Balkan Konferanst ha Saracoğlu Şükrü Bey dığı gibi malî bir heyet refakat edecek değildir. Şükrü Beyin yanında yalnız kâtip olarak Muhtelit Mübadele komisyonu Türk heyeti memurlarından Mukdim Osman Bey bulunacaktır. nııııı nııııııııınııımıııııııınnnııııiHnıııııımııııııııınıııııııııımıııııııııııınnııııınııııiııııınıııııranıınııııııımıııınıınınııııııiHiııııııınıı 1927 arasında Ingiltere umumî ihracatmda vasatî olarak % 2 1 tenezzül vardır. Buna mukabil ayni yıllar arasında Avustralya, Kanada gibi İngiliz dominyonlarının kendi he saplanna ihracatlannda bilâkis % 3 1 fazlalık ve Amerika Müttehidesi ihracatında kezalik % 5 1 fazlalık ol muştur. Avrupa'nın en zengin ve müreffeh memleketlerinden sayılan İsviçre bile harp sarsıntısı duymamış olmasma rağmen başlıca ve en saglam servet membaı olan saatçilik sanayiinde buhrana uğramış ve en birüıci müşterisi olan Şimalî v e Cenubî Amerika'lara ihracatı ( % 2 0 ) ye düşmüştür. 8 . Bütün âmillerin müşterek neticesi olarak Avrupa'nın bellibaşlı refah ve satvet vasıtası yani sanayi bu inhitatta devam ettikçe bugünkü nüfusünü başka suretle geçindirmekten âciz kalacak olan Avrupa'dan önümüzdeki üç bes yıl içinde bashyarak 20İO yıl zaman zarfında belki 100 150 milyon nüf usün mühacereti bir zaruret olacaktır. "t~' Mahr*"'%ri darlaşan ve müşterileri zalaı. •: uçft^tu» bugünkü nü fusü beslemesine imkân yoktur. Böylece Avrupa yavaş yavaş toprağa ve ziraat hayatına dönecek ve son yanm asır zarfmda sessiz surette gittikçe artmış olan Avrupa mühacereti birdenbire büyük mikyaslarda had devrelere girecektir. Bunun, sermaye nin kendisinî müdafaa için açması çok muhtemel olan büyük bir mu harebeden evvel mi, yoksa sonra mı olacağmı şimdiden tahmin mümkün değilse de Avrupa içinde büyük si yasî ve içtimaî iğtisaşlann bu muhacerete tekaddüm edeceğini zannat mek caizdir. Aydın meb'usu Dr. REŞÎT GALİP HAMİŞ Dünkü makalenin Rusya'ya ait ktsmtnda bir cümle atlanmxstır. Fıkra şöyle olacakttr: «Rusya, siyasî ve iktisadî bütün vasttalarla AvriLpa'nm sermaye, sanayi ve içtimaî nizamına bile on beş yua yakm zamandanberi mücadele açmış bulunuyor.y , . 4 Pulların tev tıra vullanndan biri ziatma dünden (Pullann hepsi bu çe ııııııııııııııııııııııııııııtııiHiııııııııııııııınııııtııııınııınııımııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııiMiıiıııııııııııııiıııııııııııııııııiMiıııııııııııııı itibaren baslan şittir, renkleri ve fiatmıştır. Dokuz lan ayrıdır> renkte v» muhtelif f iatlarda seri halinde olan pullar bes milyon adettir. Konferansın ilk in'ikat edeceği Dolmabhaçe sarayı ile müteakıp içtimalarını aktedeceği Yıldız sara yının üzerine (Balkan Birliği bay • rağı) çekilecektir. Bu bayrak kırmızı, mavi, sarı, yeşil, beyaz renkte dört amudî müstatilden mürekkep bulunmakta ve bayrağın orta ye • rindeki beyaz bir dairenin içinde altı adet sarı renkte yıldız vardır. Nasıl mağlup olduk? Arkadaşımız S. Galip B. maçı anlatıyor Konferans hazırlıkları Balkan Konferansı hazırlıklarına devam olunmaktadır. Balkan Birliği Kâtibi Umumisi Ruşen Eşref, Belediye Reis muavini Hâmit Beyler dün bazı ihzarî komisyonların içtimaî muhtemel bulunan Darulfünunun üst kat salonuftım kabiliveti istiabiyesini tetkik etpni* lerdir. • ,; 3 » Dün ayni zamanda siyasî ve iktisadî komiteler içtima ederek konfe ' ransta görüşülecek mesail hakkında hazırlanan raporlan tetkik etmiş ler iir. Sofya'da Türk Bulgar millî takımla rtntn maeından bir enstantane: fL..'ü .kalesine korner eden muharririmizden) Balgar cJl.ar:. /»r. II t Yarınki nüshamızda Uçüncü ve sonuncu makale: Hastalı ğın çareleri?.. Sofya 2728 eylul (Sporculara refakat ,, Herkes hayrette... Biz ( ' : Yun . ' » . 1 ^ , da, hatta Bulgar'lar da... Mağlubi yet hatıra gelebilirdi, fakat futbolu 3 üncü sahifede)