14 Haziran 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

r Cumhuriyet 14 Haziran ATTILA Muharriri: Marcel Brion r Mütercimi: Mustafa Namık Otomobilciler zam istiyecekler Sehir ve memleket haberleri " Siyasî icmal ) Ortaköy'de.. Ilk mektep yavruları bir müsamere verdiler Büyükdere'de yeni bir yüzme havuzu Burada her türlü deniz sporları yapılacak Tamirat ve Sırp borçlan tngiltere ve Almanya Başvekillerinin mülâkatındanberi tamirat ve harp borçlan mes'eleieri cihan si yasetini şiddetle işgal etmektedir. Dawes plânına nazaran Almanya'nın tamirat yükünü daha ziyade tahfif ve tahdit eden Young plânından beklenen faydalar hasıl olmadı. Yeni plân mucibince Almanya'nın bütçesinde fazla para kalacağı ve bunun dahi vergilerin tahfifine tahsis edileceği Alman milleti tarafından ümit edilmişti. Cihanşümul ik • tisadî buhranın ortaya girmesile bu ümitler berhava oldu. Vergiler bir taraftan artınlıyor ve diğer taraftan memur ve amele maas ve ücretleri kesildikçe kesili yor. Bir milyar altı yüz milyon marklık yeni bütçe açığını kapatmak i çin neşrolunan emirname ile devlet memurlarmın maaşları yüzde otuz nisbetinde azalmıstır. Mar«şal (Hindenburg) un emirnamesine ilâve • • dilen hükumet beyannamesinde Al • man milletinin vergi vermek ve fedakârlık yapmak kudret ve kabi • liyetinin son haddi geldiği ve tamiratın tadili zarurî olduğu beyan e • dilmiştir. Alman milletine olduğu kâdar bütün cihana hitap etmekte olan bu vesika mavcut vaziyetin daha ziyade devamına imkân olma • dığını ilân etmektedir. Tamirat mes'elesinin yeniden ortaya çıkmasından dolayı en ziyade MUttehidei Amerika alâkadar olu yor. Çünkü Almanya'nın sabık hasmı olan Avrupa'lı müttefik devletlere tamirat namile vermekte olduğu paralar bu devletler tarafından Amerika'ya olan harp borçlarına tahsis edilmiftir. Yani harbi umumide Avrupa'lı müttefik devletlerin Amerika'dan alarak harbi idame ve intaç ettik leri borçlan kâmilen Almanya'ya ödetiyorlar. Filvaki Amerika devUti harp borçlarile tamirat arasında bir münasebet ve alâka olduğunu hiç bir zaman tammamıs ve verdtği paralardan yalnız J^^rçlu devlet leri tanıdığını defatla tasrih ye Uâp etmıştı. rakat Almanya tamıraıa ı u tediyatı bizzarure kestiği vakit Amerika'ya medyun olan devletler dahi harp borçlarına ait tediyatı kesmek mecburiyetinde kalacaklardır. ÇünkU bunların bütçelerinde harp borçlan içîn Almanya'dan almakta oldukları tamirattan başka tahsisat yoktur. Her devletin iktisadî buh randan dolayı bütçesinde milyar • larca açık bulunduğu bir sirada bütçelerine yeni yükler ilâve ede • mezler. Avrupa'ya gelmek üzere bulunan Amerika Hariciye Nazırı ile Maliye Nazırlarının bu seyahatleri gayri resmt olmakla beraber tamirat ve harp borçlarile alâkadardır. Tamiratın tadili lehine Amerika'da kuvvetli bir cereyan vardır. Fakat A merika hükumeti ve parlâmento • sundaki ekseriyet harp borelarının tadilini terki teslihat şartına talik etmek istiyorlar, gerek Reisicum hurun, gerek âyandaki hariciye encümeni reisinin beyanatı buna isa • ret etmektedir. Yani Amerika ikî mes'eleyi birden halletmek istiyor. Lâkin Almanya'nın vaziyeti bunu beklemeğe müsait midir? tşte bu rası çok şüpheli. MUHARREM FEYZl 40 Tazminat akçesinin tcmini için Attilâ'mn memurları Ko8tantaniye hazinesini murakabe altında bulunduruyorlar Byzans hazinesi kontrol alttnda Nazır Krizafius, tazminat akçesinin tedariki vazifesinin kendisine verildiğinden çok mem nun kaldı. Byzans'ta en mergup makam ve rütbe olan Kılıçtar unvanını alabilmek için adeta koca bir servet sarfetmişti. Bu rütbe, onu İmparatorun nedimî, hususî kâtibi ve vekili payesine çıkarmıştı. Bu makama cıkabilmek için, sayısız rakiplerini bertaraf etmek, namuslu ve iffetli memurları bir takım iftiralarla gözden düsürmek, kendiıine engel olabilecekleri öldürtmek, İmparatoriçe (Augusta) yanında bir çok entrikalar çevirmek, nazırları rüsvetle elde etmek, halkın te veccühünü kazanmak gibi çok mühim işleri başarmıştı. Bu yolda muvaffak olmak için de hayli paralar sarfetmişti. Üç senedir iktidar mevkiine geldiği halde, hazinenin karmakarışık vaziyeti, (Krizafius) a sarfettiği bu paraları istirdat etmek fırıatını ver memişti. Memleketi yeniden «ıkıştırmak fırsatının ele geçirilmesi nazıra, çok cazibeli ve parlak ümitler veriyordu. Bu sayede, tazminat akçesinin tedariki vesilesile yapılacak tahsilâtın mühim bir kısmını, evvelce sarfettiği paralara mukabil cebine indirebilecekti. Fakat onun hesabına teessüf olunacak bir hal vardı. Attilâ, Byzans maliyecilerinin vergi tahsili usullerine vâkıftı; Roma'da bulunduğu zaman halktan tahsil edilen vergilerin ancak pek küçük'tHr'kısmının hazineye girebildiğini görmüş, anlamıştı. Hün Kralı, tazminat akçesi karsılığı olarak bu kere ahaliden toplanacak vergilerin kendisine ait olduğunu düsündü. Attilâ, Byzans tahsildarlannı daha sıkı bir nezaret altında bulundurmak, hesapları tetkik etmek ve vergilerden toplanan paraların kaybolmasına mâni ol mak maksadile İstanbul'a, maHye işlerile uğraşmak üzcre bir sefaret heyeti gönderdi. Theodos bu yeni hakarete, itiraz etmeden, ister istemez boyun eğdi. thtimalki bu sefaret heyetinin nasıl bir vazife ile geldiğin den haberdar bile olmadı. Fakat Krizafius, Attilâ'mn, kendisine karşı gösterdiği bu itimatsızlıktan son derece öfkelendi. O derecede ki, zengin olmak için eline geçen bu münasip fırsattan isti fade etmesine mâni olan Hün hükümdarından öç almağa bile karar verdi. Hakikati halde, Maliye Nazırı, Hün'lerin bu müdahale ve mürakabasından hiç bir sey kaybetmiyordu. Çünkü, halktan Hün'lere verilecek tazminattan fazla para topluyor ve aradaki farkı da cebine atarak emeline nail oluyordu. Krizafius önceden âyanı, zengin çelebileri sıkıstırdı; onların her nesi varsa aldıktan sonra ticaret ve san'at erbabından tahsilâta girişti. Bununla da iktifa etmedi. Avamm, köylünün son mangırına kadar topladı. Bunu o kadar gadir ile yapıyordu ki, az zaman içinde, koca İmpara torluk dahilinde, en zenginden tutunuz en fakirine kadar, bütün varınLvermiyen bir kişi kalmadı. İmparatorun bundan hiç umuru olmuyordu. Onun mesgalesi, her gün parlak, göz kamaştırıcı ziyafetler vermekten ibaretti. Memlekette açlık hüküm sürmekte, halk inim inim inlemekte iken, Theodos'un sofrasında en nefi» ye mekler, yığın yığın, ahmakça bir israf ile yeniyor, adeta süpürü lüyordu. Krizafius velinimetinin keyif ve eğlencesi neye mütevakkıf ise onu temin ediyor, sarayın hiç bir zaman parasız kalmama sına çok dikkat ediyordu. (Mabadi var) Şoförler taksilerin tah didinî de istiyorlar Dünkü nüshamızda Istanbul Be • lediyesince tek taksi hakkındaki talimatnamenin kabulünden sonra piyasaya sehrin ihtiyacından fazla otomobil çıkarıldığını yazmıştık. Dün bu mes'ele hakkında tstanbul şo förler cemiyeti ikinci reisi Hakkı B. bize şu izahatı vermiştir: <' İstanbul'da sayısı mühim bir yekuna baliğ olan muhtelif otomobil acentası vardır. Bu acentalar taksi hakkındaki talimatnamenin kabulünden sonra Belediyeye mü racaatle fabrikalarına bir çok oto mobil sipariş ettiklerini ve bunlar gelince satılmadığı takdirde büyük bir zarara uğrıyacaklarını »öylemişlerdi. Bunun üzerine Belediye kendilerinden sipariş ettikleri otomo • billerin bir bordrosunu istemis ve yalnız bu otomobillerin ithaline ve satılmasına müsaade etmişti. Halbuki aradan uzun bir zaman geçtiği halde acentalar mütema diyen Iândon olmıyan otomobilleı* getirmeğe baslamıslardır. Esnaf ta bundan sonra lândoneden başka otomobil gelmiyeceğini düsünerek elde bulunsun diye piyasaya müte madiyen taksi çıkarmışlardır. Fa kat son zamanlarda piyasaya bu kadar çok yeni taksi çıkmasına rağ men Belediye acentaların yolda kalan siparişlerini tetkîk ve teftişe teşebbüs etmemiştir. Halen şehirde 1200 kadar taksi vardır. Eğer paramızın harice git memesini istiyorsak şehrin ihtiya cına kâfi olan bu miktarın tahdit edilmesi lâzımdır. îstanbul'da taksi adedi tahdit edilmiyecek olursa esnaf müşkUl vaziyette kalacaklardır. Esasen umumî olan iktitadî buh • randan otomobilciler de çok mutazarrır olmuşlardır. Kazanç geçen senelere nisbetle çok azalraıştır. Buna rağmen vergilere de zam yapılmıştır. Geçen sene, senede 34 lira ka zanç vergisi veren bir otomobil bu sene 51 lira verecektir. Halbuki o tomobillerin bugünkü kazançla bunu vermesine imkân yoktur. Bu münasebetle alâkadar makamlara rnüracaat ederek verginin tenzilini veya taksi ücretlerînin tezyidini talep edeceğiz.» Büyükdere'de büyük bir yüzme havuzu inşası için vaki müracaat üzerine Belediyece tetkikat yapıl mıştır. Belediyeden alâkadar mii • I dürler ile denizcilik şubesi reisi ve Şirketihayriye müdürleri Boğaziçi'ı nin muhtelif yerlerini gezmişler ve bu havuzun Büyükdere'de yapılmasına karar vermişlerdir. Boğaziçi'nin diğer yerlerinde denizin burası kadar sakin olmadığı gorülmüştür. Bunun üzerine Büyükdere'de kaymakamlık binasinın önünde bulu • nan Mustafa Arif B. isminde bir zata ait arsa beş sene müddetle isti • car edilmistir. YUsme havuzu bu arDunku musamereye iştirak, eden sanın önüne yapılacaktır. Arsaya da yavrulardan btr grup halkın oturması için yerler yapılacağı gibi havuza girecekler için d« Dün Ortaköy yirmi altıncı ilk kamaralar inşa editecektir. mektepte son sınıf talebesi taraHavuzun uzunluğu 50 ve genişliği fından bir veda müsameresi verilde 15 metre olacaktır. Burada kümistir. rek mUstesna olmak üzere bütün Musamereye Istiklâl marşile deniz sporları yapılabilecektir. Atbaşlanmif, talebeler tarafından lama, yüzme ve deniz futbolu oynamonoloğlar, nutuklar söylenmiş, nacaktır. zeybek oynanmıs ve Reşat Nuri Havuzun bir aya kadar bitirll • Beyin (Umidin günesi» isimli pimesi ve bu mevsimde istifade edilyesi çok muvaffakiyetle temsil e* mesi takarrür etmiştir. dilmiştir. Davetliler müsamereden sonra talebe tarafından tertip edilen dikiş, resim ve el işleri sergisini gezmişlerdir. AcflDDyeGO® v e • General Dö Lara'nın halıları Muhtelit Mübadele Komisyonu sabık reisi müteveffa Ceneral Dö Lara'nın hizmetçisi Marko, Ceneral in kıymetli halılarını çalmak cürmünden üçüncü ceza mahkemesinde mahkum olmuştu. Bu halıla • rın çalmmış mal olduğunu bilerek satın almak cürmünden dolayi da AbdUIâziz ve Mürteza isminde iki hah taciri Ağırceza mahkemesine verilmişlerdi. Uşak'ta şeker istihsalâtı artıyor Bu sene bir de ispirto fabrikası yapılacak Sanayi ve Maadin Bankası müdürü Sadettin Bey, evvelki gün Uşak fcker fabrikalarinı tvftlf «iH»«h. u \ zere Uşşak'a gitmiştir. Dün Uşşak şeker fabrikalarının bu seneki faaliyeti hakkında su malumatı aldık: Bu sene pancar alımı, geçen seneye nisbetle yüzde elli fazladır. Geçen sene 480 vagon kadar şeker istihsal edilmişti. Bu sene gayritabiî bir hal olmazsa 600 vagondan fazla şeker istihsal edileceği anlaşılmak tadır. Fabrika bu sene tam randman ile bir çalışma devresine girmiş olacaktır. Geçen sene istihsal masrafını kurtarmakla beraber borç ve faizi nin mühim bir kısmını itfa etmiştir. Geçen seneki gibi istihsalât en çok Afyonkarahisarı, Konya, Kütahya ve Eskisehir piyasalarında satıl raıştır. Bu seneki istihsalâttan yal nız Izmir piyasası üç yüz vagon şe ker satın almıştır. Bu sene fabrikanın kuvvei mu harrikesine bir yedek takviye ma • kinesi ilâve edilmistir. Ayrıca da bir ispirto fabrikası inşa edilecek ve teşrinievvelde faaliyete geçecektir. Ispirtonun satılması hakkında tnhi sar idaresile görüşülmüştür. Bir kaç senedenberi teraküm etmiş olan (melas) lar bu senekilerle beraber ispirto fabrikasında işletilecektir. Ve istihsal edilecek ispirtonun fabri • kanın tesisi maırafının mühim bir kısmını itfa edeceği tahmin edil mektedir. Uşak'ta ahiren ıu mes'elesi de kat'î surette halledilmiş ve bir memba keşfedilerek fabrikaya getiril miştir. Bu sene Alpullu fabrikasında da mühim miktarda şeker istihsal edilecektir. Maamafih Uşak fabrika sının istihsalâtı daha fazla olacaktır. tleride tzmir ve Afyon mıntaka larında pancarın intasi tarihlerî ara* sındaki iki aylık fark, fabrikanın senede beş altı ay kadar çalışmasını temin edecektir. Vergi kanunları (Birinci sahifeden mabit) Sovyet mümessili (Birinci sahifeden mabait ) Otobüsler ve Belediye Belediye sehirde işliyen otobüsler için talimatname yapmakta idi. Fakat talimatnam» ihzarı uzıyacağı için şimdiden otobüsler hakkında bazı tedbirler alınmıştır. Bunun sebebi de cuma günleri BUyükdere yolunda görülen izdihamdır. Tak • sim BUyükdere arasında islemeğe başlıyan otobüslere fazla rağbet olduğunu gören otobüsçüler dün ara • balarını hep bu hatta tahsis etmiş lerdir. EminönüEyüp hattına Kadıköy'ünde işliyen bazı otobüsler nakledilmiştir. BUyükdere şose sinîn bu kadar otobüs islemeğe müsait olmadığı Belediyece nazari dikkate alınmış ve her hatta işliye • cek otobüsUrin tahdidi kararlaşmıştır. Meselâ Kadıköy'ünde 30 otobüsten fazla iflemesine müsaade edilmiyecektir. arazi vergisi ruznameye alınacak ve o hafta bütün vergi lâyihalarının müzakeresine devam oluna caktır. Bütçe encümeni muamele vergisinin tetkikatını bitirmiş, roüsakkafat, veraset ve intikal, muamele vergileri kanunlarının mazbatalarım hazırlamağa başlamıstır. Encümen 931 biitçesini tem muzun ilk günlerinde Meclis heyeti umumiyesine arz için çalış maktadır. Bütçenin temmuz iptidalarında müzakere edilmesi, 15 temmuzda Meclisin tatil kararı vermesi çok muhtemeldir. Mektep pansiyonları kanun lâyihası, süvari mübaşirlerinin ücretleri lâyihası Bütçe encümenine, Türkiye Almanya ticaret mua hedesinin bir maddesinin tashihi lâyihası İktisat ve Maliye encü menlerine, Türkiye Belçika, Türkiye Çekoslovakya uşzlaşma ve hakem muahedelerinin tasdiki lâyihaları Adliye ve Hariciye enctimenlerine, Türkiye Rusya bahrî tahdidi teslihat mukavelesinin tasdiki lâyihası Millî Müdafaa ve Hariciye encümenlerine havale edilmistir. semerelerini görmekle çok mahıuz oldum. Adana mıntakasındaki buğdayın kumı asamı hasat edilmif ve çok mebzul mahıul alınmıştır. Dt • ğer mıntakalarda ise (Konya, Ak • şehir ve Eskişehir) hatada ancak 2030 güne kadar başlanacaktır. Bu mıntakalar mahsuIU de memnuni yetbahş görülmektedir. Bol yağ murlar toprağı mükemmelen işba etmiştir. Bu hale nazaran gerek kü çük çiftçilerde gerekse büyiik a razî sahiplerinde alâtı ziraiyeye bilhassa hasat makinelerine karşı görülen alâka çok tablidir. Sovyet fabrikaları mamulâtın dan olan hasat makinelerinin (orak ve biçer bağlar makineleri) büyiik bir rağbet görmekte olduğunu memnuniyetle müşahede ettim. Pamuk mahsulünü «hemmiyetle tetkik etmek niyetinde idim; fakat bozuk havalar yiizünden zer'iyatın geç icra edilmesi dolayısile ben o rada iken mahsulün derecesi henüz belli değildi. Türk pamuklarına olan alikamız asılsız değildir. Türkiye'den ihraç olunan pamukların mü him kısmını bizim aldığımız herkesçe malumdur. Türk yapağılarına kar sı olan alâkamız da ayni merkez • dedir. Nitekim bu sene mühim miktarda yapağı almış bulunuyoruz. Seyahatim esnasında TUrkiye' nin, Ulu Reiıi Gazi Mustafa Ke mal Hz. nin irşadatı altında maz har olduğu büyük muvaffakiyetlere kanaati kâmile hasıl ettim. > 20,000 lira kıymetindedir. Müteveffa Ceneral Dö Lâra kıymetli halı lara fevkalâde merakh olduğun • dan bunlardan büyük bir kolleksiyon vücude getirmiş ve bu kollek siyonu Barselon müzesine hediye edecekmiş. Kolleksiyonun bazı parçaları tamamlanmadan çalmmış, sonra da Ceneral vefat etmiş. Ağırceza mahkemesine verilen iki halı tüccarının, bu halıların çalınmış olduğunu bilerek aldıkları hakkındaki iddia sabit olmamış ve maznunlar hakkında beraet kararı verilmiştir. Agopyan hanı yangını Galata'da Agopyan hanında filim kumüsyoncusu Yorgi ve Emil bira derlerin yazıhanesinde tutuşan fi limlerden çıkan facianın muhake • mesine dUn Ağırc«za mahkemesinde devam edilmistir. Maznunlardan Emil Ef. mevkuf olduğundan dün • kü celsede iki bin lira kefalet verdiği takdirde tahliyesine karar ve rilmiş, Belediyeye sorulan bazı Mt allere cevap gelmediğinden muhakeme talik edilmistir. Çatalca muhasibi mes'ulü tevkif edildi Çatalca'da 70 bin liralık bir ih • tilista bulunduktan sonra f irar eden muhasibi mes'ul Sevket B., evvelki gece Gülhane parkında zabıta ta rafından teşhis edilerek yakalan mıştır. Şevket B. derhal Polis Mü diriyetine getirilmiş ve kısa bir is ticvaptan sonra evrakile beraber Kolordu kumandanhğına gönd«rilmiştir. Şehir stadyomu Belediye Yusuf tzzetin Ef. veresesine ait bir arsanın stadyom inşası için mubayaasına karar vermişti. Belediye bu hususta Yusuf Izzettin Ef. veresesi vekili esbak Maliye Nazırı Tevfik Beyden cevap beklemektedir. Belediye Fen işleri müdürü Ziya B. dün Taksim stadyomuna giderek yeni yapılacak stadyomun şeklini tesbit ve tetkik etmiştir. Tütün işleri Yakında İstanbul'da bir komisyon toplanıyor Haziran içinde İstanbul'da Bulgaristan ve Yunanistan'm istirakile bir tütüncüler içtimaı aktedilecektir. Bu tçtimaa Oda ve Türk tütüncüleri namma Oda birinci reisi Nemlizade Mitat Bey iştirak edecek, Inhisar idaresi mttdir ve erkânı da içtimalarda hazır bulunacaklardır. Bu toplanma, Tütün Inhisarı binasında ayrılacak bir dairede aktedilecek ve bir hafta kadar devam edecektir. Bu müddet esnasında bilhassa tütün zeriyatmııi tahdidi ve içtimaa iştirak eden devletler arasında tütüncülük mevzuu üzerinde bir anlasmanın temini mes'eleleri görüsülecek tir. Yunan ve Bulgar delegeleriniı» yakında gelmesine intizar edil mektedir. Satın alınan tütünler Tütün tüccarları mubayaacı ta karrür eden tütünlerin muayenesinde Inhisar idaresince bati hareket e dildiğinden şikâyet etmemektedir ler. Simdiye kadar ancak Kavala'lı Hüseyin Beye ait tütünlerin yüzde yirmi nisbetinde muayeneleri ikmal edilmistir. Diğer tüccarın elindeki tütünler muayene edilmemiştir. İnhisar idaresi muayeneleri bitirdikten sonra her tüccarla ayrı ayrı temas ederek mubayaa fiatlarını tesbit edecektir. Hayvan mezarlığı Belediye İstanbul'un muhtelif yerlerinde 3 hayvan mezarlığı te sisine karar vermişti. Baytar Mii • diriyeti bunun için münasip arazi aramaktadır. Arazi bulununca he • men etrafına duvar çekilerek hay vanların buraya defnine başlana caktır. Açıkta kalan talebe Zonguldak Maden mühendis mektebinin lâğvi üzerine mektep tale • besînden 50 kişinin Mühendis mektebine girmek üzere şehrimize geldikleri yazılmıştı. Zonguldak Ma den mektebinin son sınıf talebesinden İrfan ve Lutfi Beyler dün matbaamıza müracaat ederek Zonguldak'tan istanbul'a gelen talebenin 50 değil, 20 kişi olduğunu, Mühendis mektebine müracaat edilme • diğini ve vekâletçe talebe hakkında her hangi bir suretle bir iş'ar vaki olmadığını söylemişlerdir. Bir tetkik memuruna işten elçektirildi İstanbul Defterdarlığını ve şuabatını teftiş eden Maliye müfettişleri görülen liizum üzerine vazifei memuresini sui istimal eden bir tetkik memuruna işten el çektirmiflerdir. Gümrük idaresinde evvlce vaki olduğunu yazdığımız lâstik sui istimali hakkındaki tahkikat hitam bulmuş ve rapor Vekâlete gönderilmistir Kiirt eşkıyası Geçen seneki harekâtta canlarını kurtararak tran toprağına geçen eşkiya tran kuvvetlerinin şiddetli takiplerine mukavemet edemiyerek Akgöl'e iltica ve tahassün etmişlerdir. Akgöl İran'da, eşkiyanın evvelce de sığmdığı bir yerdir. Şark hu • dudumuzdaki fevkalâde takyidat dolayısile tek bir eşkiya bizim ta • rafa geçememektedir. Idarei hususiye fen heyeti Vilayet idarei hususiye heyeti fenniyesi de Belediyeye raptedil • miş ve bu idaredeki mimarlar Be • Iediyede Daimî Encümenin yanın • daki odaya yerleşmişlerdir. Ikramiye verilmiyor Maliye Vekâletinden geUn bir e* mir Üzerine Tütün tnhisar İdaresince memurlara verilecek ikramiyelerin itası tehir edilmistir.