13 Haziran 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

SEKiZiNCi SENE No. 2549 YUNUS NADt İDAREHANESİ: 1 j RftiHinuıuıu UIMMBIU ılaırn «ahsısa : |' : İstanbu! Cumhurivet *; Posta k u l u s u : N» 2 4 6 \ Basmuharrir • 22366 Tahrir müdUrü • 23236 tdare müdürü 22365. Matbaa 20472 urı ye Memur maaşatında 6,5 milyon lira tasarruf var f * î Zavallıları hain mura4 bahacıların elinden i kurtarınız! ^ Geçenlerde Emniyet Sandı ğınm maaş cüzdanları muka bilinde ikrazatta bulunacağı r süyu bulmuş ve bu haber b i r | çok vatandaşları sevindirmişti. f Fakat bilâhare Sandığın hali i hazır sisteminin bu kabil ikra • zata müsait olmadığı mütalea f sile bu teşebbüsten vaz geçildi. î Halbuki Emniyet Sandığının î bugünkü vaziyetinin cüzdan A mukabili ikrazata müsait ol I madığının nasıl ve nereden an £ iaşılmış olduğunu bir türlü anlıyamadık. fstanbul'da mevcut miitekaidin, eytam ve eramilin lâakai yüzde doksan sekizi eski te kaüt nizamnamesi mucibince maaş almaktadırlar ve bunların en aşağı yüzde e'lisi tefecilerin esirîdir. Mıirabahacıların cüzdan sahiplerinden aldıklan para senevî faiz hesabile yüzde seltsen nisbetinden aşağı düş mez. Eğer hastalık veya diğer mecburî bir sebeple iki, üç aylık kırdırılmak îstenirse bu nisbet yüzde yüz yirmiye kadar çıkar ki yakasını kaptıran zavalhnın artık bir daha cüzdanım kurtarabilmesi imkân haricinde kahr. Hakikaten zavallı olan cüzJan sahiplerini tefecilerin ellerinden kurtarmanın yegâne ve en münasip çaresi, başta Emniyet Sandığı olmak üzere malî rnrexsese!erden birinin cüzdan mukabilinde ikrazatta bulun masını temin etmektir Bu işi deruhde edecek müessese, meselâ Emniyet Sandığı için tahmin ve takip gibi ince ve külfetli ve daimî bir kontrola muhtaç olmaksızın erbebı müra caatin yeknasak bir düstura tebean cüzdanlarını iskonto etmek, diğer taraftan üç ayda bir toptan tahsil eylemek gibi basit bir muameleden başka yapılacak bir iş yoktur. Bütün bu işleri de yeniden açılacak hususî bir kalem ve müteaddit vezne ve tahsil memurları pekâlâ görebilirler. UMARTESi 13 HAZiRAN 1931 ABONE i m ı i D 0 E T : jjdRKJyElÇINİ HA8İ0 < eliği ! 1400 Kr.'f 2700 Kr.f Aylığı f 750 Kr.Jt Iİ4S0 j 3 Aylığı : 400 Kc.\\ <800 Kc.\ Nüâhası her""yerde Malî Ve iktisadî Mes'eleler Bu nüshamızda Hayrettin Sükrü B. Yugoslâvya'nın ahiren aktettiği büyükçe bir istikrazı mevzuu bah sediyor. Son Yugoslâv istikrazının akti sebebi Yugoslâv parası olan (Dinar)ın kıymetini kat'î ve kanunî olarak altın esası üzerine tesbit etmektir. Dinarın kıymeti zaten 1925 senesindenberi filî bir istikrara malikti. Simdi bu filî istikrar kanunî bir mahiyet alacaktır. Yugoslâvya'nın bu neticeyi temin etmek için hayli külfetlere ve ka yıtlara tahammül etmiş olduğu anlaşılıyor. Bunun sebebi millî iktisatta ve malî vaziyette müstakar para nın haiz olduğu büyük ehemmiyet ten ibaret bulunsa gerektir. Filha kika parası müstakar olmıyan memIeketlerin iktisadiyat ve maliyatı havaianmış sabun köpüğü manza • rası göstermekten bir türlü kurtu lamıyor. Servet denilen madde ni • hayet mübadele vasıtası olan para ile ifade olunuyor. Bu müstakar bir mahiyet almadıkça sabit ve gayrimenkul servetler bile temellerini kaybetmiş, daima berhava olmağa hazır hafif ve şeffaf cisimler gibi bir garibe tefkil etmek vaziyetine düşüyor. Galatasaray Almanlan bire karşı iki ile yendi G. S. zayıf bir kadro ile çıkmış, maçın son kısmı karanhkta oynanmıştır 30 seneliklerin tekaütleri tehir edilecek, Inhisarlarda maaşlar indirilecek Muhtelif vekâletlerde yapılan tasarruf!.. Evvelki günkü Fırka Grupu içtimaında 931 bütçesi ve buna esas olacak tasarruf kaideleri münakaşah bir şekilde müzakere edilmiş, Maliye Vekilinin devlet noktai nazarını teşrih eden beyanatı Fırka azasında tebellür eden kanaatlerle karşıIaştınJmıstı. 931 bütçesi hazırlanırken hükumeti ve Meclisi böyle şümullü ve çok etraflı tetkiklere sevkeden âmil, darlaşmış olan malî vaziyetin ilmî ve pratik bir tarzda tesbiti ile hükumet tekâlif ve varidatının hazine masarifi ile ahenktar bir surette telifi idi. Mahye Vekili Mustafa Abdulhahk B. i 4 Filhakika devlet; halktan alınan vergilerin hem tenzili, hem de tarh ve cibayet itibarile daha kolaylaşmıs makul bir şekle konulması neticesine vardıktan Paranın istikran demek esasen sonra bu varidata istinat eden iktisadiyatın istikrarı demektir. Ikmasarif faslmda da, hükumet vatisadiyatın istikrarı demekse ser • ridatından azaltılan kısım kadar vet terakümünün müstakar bir matenkisat yapmağı düsünmemek na îfade edebilmesi demektir. Bu • imkânı yoktur. gün bir metre toprak on lira, bir zeyFırka Grupu içtimaına tekadtin ağacı on beş lira, bir çuval buğday yirmibes lira ediyorsa ve bu düm eden günlerde bütün mu • miktarlar memleket harici parala rile meselâ bir İngiliz, bir buçuk ve iki buçuk tngiliz lirau tutuyorlarsa bu miktarlar on *me ve yüz »ene sonra da ehemmiyetsiz tehalüflerl* ayni vaziyet ve nisbetleri muhafaza edebilmelidir. Ben faraza Şimali Amerika'nın her hangi bir memleke tmde bir gün sıkıntılı bir vaziyette bulunarak Ayvalık'taki zeytin ağacımdan istimdat etmek istersem ondan bana 7 dolar gelebileceğinden emin olmalıyım, ve hakikaten de nakte tahvil etmek istediğim anda bu 7 dolar da bana gelebilmelidir. Işte böyle bir servetin kıymeti var dir. Bu da bugün ancak parası müstakar memleketlere mahsus mazhariyetler sırasına girmiştîr. Paranın istikrarı bu mübadele vasıtasının kıymetlendirilmesi de • mektir. Para mübadele vasıtahğile beraber müterakim servet manası nı da ifade eder. Böyle olunca para kıymetmdeki istikrarın iktisadiyat ve maliyatı düzeltmekte temeltaşı teskîl edeceğini anlamak güç ol maz. tnsan kıymeti olan şeyi toplar. Hakikî tasarruf bile ancak müstakar kıymetli paralarla yapılabilir de • nilse hata değildir. Mütehavvil kıymetli para buhranları geçiren memIeketlerin hepsinde görüldü: Kıy meti değişen paralar pek kolay israf olunuyor. Köylerde saklanan altındır. Hatta bu hikmete mebnidir ki altın mübadele vasıtası bir para olmaktan hemen hemen çıktığı halde istikrara mazhar edilmek istenilen paralar gene altına kıyas ile kıymetlendirilmektedirler. Bir bakıma hâlâ çocuk olan beşeriyetin henüz anlıyabileceği yegâne kıymet mefhumu gene odur, altındır. Yugos • lâvya bu neticeyi elde edebilmek için siyasî ve malî bir takım kayıt lara ve sartiara boyun iğmiştir. Bu türlü kayıtlara ve şartlara tahammül edebilmek için milletçe muh • temel tehlikelerin kâffesini hiçe sayacak muayyen bir seviyeye kadar yükselmis olmak lâzımdır. Hayrettin Şükrü Beyin makalesinin bir yerinde bahsolunan Kredit Anştalt (Credit Anstalt) Bankası da bize son zamanların Avrupa maliyat ve iktisadiyatı noktai nazarından çok canli bir misal verir. Hayrettin Sükrü B. bu eski ve kuvvetli Viyana müessesesinin son zamanlarda uğradığı müşkülâttan bahsedi • yor. Biz haber verelim ki bu müs • külât bertaraf edihniş ve müessese daha fazla dememek içi« niden hiç 'nazsa eskisi kadar a.u.vetli vazzaf kadrolarda tenkihat yap mak, veya bütün muhassas maaşları bir hadde kadar indirmek noktai nazarları meydan afn,ıştı. Bir kısım, zaten ekseriyetini az maaş alanların teşkil ettiği memur ların maaşını indirerek umumu ızrar etmektense daha az adam la tedviri kabil memuriyetleri kaldırmak suretile maaşlarının (Mabadt 5 ınct sahtfede) Bire kar§ı UA sayı üe Gtüatasaray'a mağlup ' çekildikten sonra baslanabilmişti. Bu Ayntraht isimli Alman takımı dün Galatasaray takımile karşılaşyüzden müsabakanın ikinci devre tı ve 2 • 1 mağlup oldu. İlk defa osinin son nısfı hemen hemen karanlarak şehrimize gelen Alman takıIıklar içinde cereyan etmiş, müsa • mının yapacağı müsabakayı gör baka saat sekizde hitam bulmnş •aek üzere dün stadyoma gelenler, tur. alelâde lik maçlarındaki kalaba Galatasaray, dün de yazdığımıs lığı tecavüz etmiyordu. üzere çok zayıf bir kadro ile sahaistanbul futbol heyetinin dün bu ya çıkmış, ayni zamanda bazı oytnv müsabakadan evvel oynattığı bir sürü maçlar saat 6,1 S te bitmiş, Alman cuları fena bir oyun oynamıştır. (Mabadı 5 ıncı sahtfede) takımile müsabakaya ancak güneş İstanbul doktorları ve avukatları telâştaBugün ayrı ayrı toplanarak kazanç vergisi vaziyetini müzakere edecekler Proje tahakkuk ederse doktorlar tababetten vaz mı geçecekler ? Etibba Muhadenet Cemiyeti bugün eski Türk Ocağı binasında toplanarak kazanç vergisi mü • nasebetile doktorların vazietini müzakere edecektir. Yeni kazanç vergisi kanununda doktorlar için ne gibi bir takyidat konulduğu ve doktorların ne düşündüklerini öğrenmek üzere doktor Osman Şerafettin Bey bize şu izahatı verdi: « Doktorların kazanç vergisi esaslarında bazı tadilât yapılması musammemdir. Diğer kazanç vergisi veren tüccar ve esnaf gi Doktorların muşkul laztyetını tzah eden Dr Osman Şerafettin Bey bi doktorlarda şimdiye kadar birer defter tutmağa ve buna gö Halbuki yeni yapılacak projede (Mabadi 4 üncü sahifede) re vergi vern?''ğe mecbur idiler. IIIIMIIIIIIIIIIIIMIII 1111111111111II1111II111fII111IIIIt111 • IIIINIIIHMIIIIIIMIIIIUIMIMIIIMIIIIIHIlllllllllll Şehrin ihiiyacından fazla otomobil geliyor . .•^»»».. . . Tek taksi usulünün kabulünden evvel zararlı bir açıkgözlük yapılmıs! İstanbul Belediyesi geçenlerde ittihaz ettiği bir kararla Lando biçimi tek taksiyi kabul etmisti. Bundan beklenilen fayda şun lardı: 1 tstanbul'a lüks otomobil gelmiyecek ve bu suretle her sene bir kaç milyon liramız memleket haricine gitmiyecek, 2 Otomobiller hep ayni biHulâsa, cüzdan sahiplerinin, çimde olacağı için bittabi her fabmütekaitlerin, eytam ve eramirika az benzin sarfeden makinelin ıztırapları çok derindir ve Tek takst evsaftnt haiz bir otomobtt ler yapacak, binnetice senede iki büyüktür. Bu zavallıları mürabet gösterilmemekte ve eski amilyon lira benzinden tasarruf bahacıların, tefecilerin ellerinraba sahipleri bu yüzden henüz edeceğiz. den kurtarmak hükumet için mallannın taksitini kumpanya 3 Yeni otomobiller piyasa en miihim bir vazifedir. Her (Mabadi 4 uncü sahifede) ya çıktıkca eski arabalara rağhalde vakit kaybetmeksizin bu 7 ııııııııııiMiııınıııııııııııiMiııiMiıııııııııııuiHiıımıiMiiHMHtıımmnMitr hayırlı mes'elenin kuvveden 7 IIIIHUIIIIIIIIIIIIUMIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMHIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIHII fiile çıkardması Cumhuriyet k hükumetinin en meşkur hiz • |> metlerinden birini teşkil ede | cektir, diyoruz. Ş Taksim Büyükdere otobüs servîsleri Dorğu değil mi ? S Anadolu'da yağmurlar Ankaıa 12 (A. A.) Cenubî Anadolu müstesna olmak üzere bü tün Türkiye'de yağmurlar başla mıştır. Fakat bu anda kuvvetli yağ mur sahası orta Anadolu'dur. Bu sabahtan şimdiye kadar Kastamonu'ya 13, Ayaş'a 19, Haymana'ya çok kuvvetli olarak 48 milimetre yağmur düşmüştür. Bitlis ve Ka • raköse'de kar mevcuttur. Yağmur, Karadeniz sahilinde azdır. Adalar denizi ahalisinde bu ana kadar henüz haşlamamıştır. ^ • s bir vaziyete konulmuştur. Kredit Anstalt'ın başına gelen felâket mahreçsiz kalan Avusturya sanayiini ayakta tutabilmek için yaptığı hudutsuz (istitaatinin %80 i nisbetinde!) yardım • Iardan ileri gelmişti. Avus turya sanayü bu müzaheretleri ödiyecek vaziyete gelemediği için dir ki Kredit Anştalt müşkülâta düsmüstü. Bu vaziyet karsısında Avusturya devleti, Avusturya Devlet Bankası ve Roçilt Bankası derhal Kredit Anştalt'a müzaherot ellerini uzat mışlar ve hariç âlemin müzaheretlerini de temine himmet etmişler dir. Kredit Anstalt'ın batması bü tün Avusturya sanayiinî ve onlarla beraber dahilî ve haricî kredilerin kâffesini adem gayyasına sürükleyip götürürdü. Binaenaleyh yalnız A • vusturya devleti değil, Londra ve Paris gibi büyük Avrupa piyasaları da Kredit Anstalt'ın yardımına koşmuşlardır. Şimdi tehlikeye geçmiş nazarile bakılabilir. Şu fark ile ki bundan sonra Kredit Anstalt'ın idaresinde Londra Sitisinin bir müşaviri, Avusturya Devlet Bankasında ise geçen sene bizim malî vaziye timizi tetkik eden M. Ch. Rist'in şahsında bir Fransız müşaviri mevki alacaklardır. Avusturya umumî harpten sonra milletler cemiyetinin delâleti ile aktettiği istikrazdan dolayı kabul ettiği mali vesayete bir daha boyun eğiyor demektir. Maahaza bu defaki müsavirlerin müdahalesi hiç ol mazsa şeklen istisarî mahiyettedir. İdarede hüküm ekseriyetin oldukça pek te hakikî bir müdahaleden bahsolunamaz. Buna nazaran Yugos lâvya'nın kabul ettiği müdahale daha ağirdır. Ancak şunu hatırda tutmah: Gerek Yugoslâvya, gerek Avusturya bu müdahaleleri haricin kendileri • ne karşı itıbar ve emniyetini artır mak için kabul etmiş bulunuyorlar. Kokain Yazan.AKAGÜNDÜZ Taksim ile Buyukdere arasında işhyen otobuslerden biri YUNUS NADI Gelecek hafta içinde neşre başlıyacağız J Taksim ile Büyükdere arasında otobüs se "işlerine başlanmıştır. Muhteliı ^snaf teşekkülleri, müteaddit otobüsler getirterek bu iki mahal arasında her gün muntazam servisler yapmakta dir. Otobüs işletenlerin hepsi bir şirket halinde çahşmadıkların • dan yekdiğerlerile rekabet et • mektedirler. Büyükdere Taksim arasındaki mesafeyi yarım saatte almak kabildir. Otobüs ücreti de 30 ku ruştur. Otobüsler cuma günieri Sarıyere kadar gitmekte ve Boğaziçi vapurlarına rekabet etmek tedirler. J