18 Mayıs 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
SEKiZiNCi SENE No. 2523 ' Ba^mu tr* arrlrl VLJIVJLJS t NADİ İDAREHANES): j RüMinuDDraıtıive kdi»\ında dairo nahsflHt \ : İstanbul Cumhuriyet * | Posta kutusu : N° 2 4 6 J Başmuharrir : 22366 Tahrlr müdllru ^ 23236 Idare müdUrü 22365. Matbaa 20472 Fırka Kongresi Bugün Dağılıyor nmnııııımıınmımmnınıımtmu ııııııliHiıııııılılıınıııııııılııııııııııııııılııiHiıııııııııııııiııiHinıımiHHllHiMiı Cumhuriy Fırka kon gresi bugün mesaisini ik mal edecek PAZARTESİ 18 MAYIS 1931 ABONE~ŞERAİTf | MODDET: İTÖRKİYE İÇINJ HA8İÇ İÇlff i Seneligi : 1400 Kr. |6Aylıtı: İ 3 Aylığı j 750 Kr.* 400 Kr. j „ 2700 Kr. 1450 Kr.; 800 Kr.' ;,„„,ı NUshası her yerde * 5 Kurnştnr s Tasarruf Idare ve teşkilâb Bundan evvel tasarruf hakkındaki düsüncelerimizi müteaddit makalelerde izaha gayret ederken, tasarrufun umumî ve iptidaî bir manada istihsalâtın cümelesini sarfetmiyerek bir miktannı ati için sakla • maktan ibaret olduğunu söylemiş tik. Bugünkü asrî iktisadiyat âlemi bu esasa büyük bir ehemmiyet vermekle beraber, tasarrufun her şeyden ziyade servet ziyaına tneydan vermiyen teskilâttan ibaret olduğunu da kabul etmektedir. Şimdiki Amerika Reisicumhuru M. Hoover, Amerika iktisadiyat âleminde teşkilâtçüığı ile maruf bir sahsiyettir. Kendisi harbi umumiden sonra bütün dünyanın yeni iktisadî esaslar dairesinde bir teşkilâta muhtaç olduğunu Uk defa takdir etmis ve bilhassa millî servetler toplanmasına ehemmiyet verirken, her şeyden ziyade servet ziyaının önüne nasıl geçilebileceğini anlamak istemiştir. Bunun için daha 1921 tarihinde Amerika'da büyük bîr tetkikat icra e dilmis ve bu tetkikat altı büyük sanayi üzerinde yapılmıstır. İnsaat, maadin, mensucat, melbusat sanayii ile ayakkabı ve dericilik ve matbaacılık san'atları bu tetkikata saha olanlardandır. Elde edilen netayiç, değil Amerika'da bütün iktisadiyat âleminde müthis bir tesir yapmış tır. Bu sanayiin teşkilâttaki nok sanlıktan naşi her sene 10 milyar dolarhk bir servetin ziyaına sebebiyet verildiği anlaşılmıştır. 1929 tarihinde Amerika'nın senelik millî varidatı 65 milyar dolar tahmin olunuyordu? Şu halde bu zayi olan servet, yüzde on beşten fazla miktardadır. Amerika gib? teskilâtı, idare sîstemi çok rauntazam olan bîr memlekette böyle hatalar neticesinde büyük servetler zayi edilmiş olma sınm isbat edilmesi, diğer memleketlerin iktisadiyat âlemlerinde çok fazla nazari dikkati celbeden bir hâdise halini almıştır. O günden bugüne kadar hem Amerika hem de Avrupa'da en büyük ehemmiyet sanayi ve ticaretin devlet idaresile bütün iktisadiyat âleminin ıslahına, daha muntazam çalışmasına ve bütün kuvvetlerden haddı azamii istifadenin temin olunmasına matuf olmuştur. Şu izahat asırlarca ihmal ve cehalet içinde kalmış memleketîmizin idare ve iktisadiyat âlemindeki tesküâtsızlığından naşi ne büyük za • rarlara maruz olabileceğini cümleye kabul ettirebilecek bir mahiyette • dir. Devlet siyasetinde bugün en büyük veçhe, şüphesiz ki iktisadiyatın tealisi ve memleketin maddeten refahınm teminidir. Hükumetimizin bu programı Cumhuriyetin ilâ • nındanberi daima nazari itibare al mış olduğunu şükran ile yadederiz. Ancak idare ve iktisadiyat âlemimizde Lsraf olunmamakla beraber bir çok sebeplerden naşi büyük servetlerin gaye edilmiş olduğunu da artık itiraf etmemekliğimiz icap eder. Bilgiye ve teşkilâta istinat etmiyevek bazı resmî ve bazı da hususî iktisat müesseselerimizin bir çok tecrübeler geçirmis olmaları, sonra büyük bir miktar serveti milliyenin henüz harekete getirilmiyerek muattal kalması ve bir istihsal menbaı olarak kullanılmamış bulunması, memle ketin iktisadiyatinda belki israf kadar elim bir tesir icra etmiştir. Elimizde bütün devlet masrafının büyük bir kısmını halka hiç büyük bir bar olmaksızın temin edebilecek iyi inhisar vasıtaları vardır. Bunların kısmı azammda bir senenin evvelki seneden biraz daha fazla varidat getırmiş olduğunu görmekle orada büyük bir küşayiş ve salâh vücude geldiğini zannediyoruz. Halbuki ciddî bir tetkik bu hesaplarda yanıldığımızı pek iyi isbat edebilir. Bu gibi müesseselerin salâhiyettar sahsi yetleri tamamen mesleğinden uzak kimseler tarafından intihap olunmuştur. Kendilerinin zekâ ve mesleklerine hürmet etsek te, bu gibi islerde ne derece iktisadî bir zihniyetle hareket edebileceklerinde de tereddüdümüzü gizliyemiyiz. Bize is ve idare âleminde, iktisadiyat sahasında manev'i mes'uliyetler kabul olunmamasıdır. Onun için herkes her işin bafina geçmek için kendisinde bir liyakat buluyor. Sayet Avrupa ve Amerika'da olduğu gibi bir müesse , Borçlar müzakeratı devam ediyor Dün sabah 10 da toplanan kongre Murahhaslar malî gece yarısına kadar devam ettî vaziyeti tetkik ediyorlar Kongre nîzamnameyi de kabul etti. Temenniyatın tetkiki Hükumetin noktai nazari bildirilmiştir, iyi netice ümit ediliyor bitti. Bugün son celsede Gazi Hazretleri mühim Ankara 17 (Telefonla) Dün raaslar devam etmiştir. Düyunu bir nutuk soyliyecekler baslanan borçlar mes'elesi mü umumiye mümessilleri heyetine zakeratınm neticesi için şimdiden bedbin olmak doğru değildir. Düyunu umumiye meclis reisi M. Dökloziyer ile maruf mümessillerden mürekkep hâmiller murahhaslanmn her halde mem leketimizde hiç bir müsbet iş yapamıyacak bir vaziyetle gelmiş olduklarına hükmedilemez. Murahhaslann sal&hiyetleri müzakereyi idareye kâfidir. Yalnız tesbit edilecek şekil üzerinde karan hâmiller meclisi verecektir. Murahhaslarla bugün de te taksitlerin tenkisi ve tediyatın tehiri esasında olan noktai na • zarımız bildirilmiştir. Murahhaslar hâlen malî vaziyetimiz üzerinde tetkikler yap makla raesguldürler. Müzakeratta Saraçoğlu Şükrü Beyle Ali İktisat meclisi kâtibî umumisi Nurullah Esat, Devlet Bankası kâtibi umumisi Feridun Cetnal Beyler hazn* bulunmak tadırlar. (Mabadi 3 üncü sahifede) Ankara 17 (Telefonla) Fırka kongresi bugün sabahleyin 10 da İsmet Paşanın riyasetile toplandı, 12 ye kadar içtima devam etti. Oğleden sonra da 5 te açılan celse 7 ye kadar sürdü. Her iki içtimada iktisadî dilekler tetkik ve münakaşa edilerek Lâyiha encümeninin mazbatası kabul edilmiştir. Bundan sonra Fırkanın yeni nizamnamesi heyeti umumiyeye arzedilerek maddelerin müzakeresine geçilmiştir. İçtimaın ni hayetinde 7 inci maddeye kadar kabul edilmişti. Celse gece 10 da toplanmak üzere tatil edildi. 10 da gene İsmet Paşanın riyasetinde toplamldı ve nizamname müzakeresi ikmal edildi. Gece celsesi saat yarıma karar devam etmiş ve nizamname alkışlar ara Maçları kazanabilecek mryiz? Gazi Hz. evvelki gun çijtliğe gelen davetlileri selâmlarken sında kabul olunmuştur. sini aktedecek ve Reisi Umumî Gazt'nin nutku Gazi Hz. bu münasebetle mühim Yarın sabah kongre son celse( Mabadi 6 mcı sahifede ) Yunanlılar geliyorlar! llk maçı cumaya Fener'le, ikincisini pazara Galatasarayia yapâcaklar! Cumhuriyet'in Peşte seyahati Sergiyi ziyaret edenler dün avdet ettiler .JMedîste.. Bir çok lâyihalar geriye aliniyor Maarif Vekâleti mülki yenin lâğvini düşünüyor Ankara 17 ( Telefon • la ) Hükumet geçen devrede Mec lise verilen bir çok lâyihaları geri istemiştir. Buna dair tezkere yarın Mecliste oku Gazetemizfn tertip ettiği Peşte seyshatine iş'irek eden ve dün şehr mize svdat edenlerden bir grup Sirkeci istasyonunda Peşte sergisini ziyaret için gaze temiz tarafından tertip edilen seyahate iştirak eden kafile dün Istan bul'a avdet etmiştir. Yolcular bu seyahatten çok memnun olduklarını ve çok istifade ettiklerini söylemiş lerdir. Kendilerile temas ettiğimiz heyet azası bu muvaffakiyetli yol culuk hakkında şu kanaati izhar etmişlerdir: « Heyet bütün Macaristan'da pek büyük hüsnü kabule mazhar olmuştur. Bu fırsat yalnız iki kardeş millet arasındaki dostluğun tezahürüne hizmet etmekle kalmamış, tzmir, Adana, Edremit gibi ticaret mer kezlerimize mensup olan heyet azasından bir çoğu Macar fabrika ve ııuıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııuıııııııııııııı se ve idarenin lüzumu kadar inkişaf gösterilmemesinden naşi o müessesenin başında bulunanlar manevî bir mes'uliyete düçar edilse, o vakit artık şahsiyet mes'elfsi de başka bir şekil alabilecektir. Ziraî istihsalâtımız, sınaî çalışmaklığımız ve ti carî hayatımız ve idarî mesail idaresizlik yüzünden çok fazla zarara düçar olmuş ve olmaktadır. Tasarruf demek bütün masarifatı kıs mak demek değil, bilâkis iyi işliyebilen bir çalışma makinesi vücude getirmek demektir. Bugün Avrupa ve Amerika'da bir çok fabrikalar milyonlar sarfederek teşküâtını değiştirmişlerdir. Ameleler önlerinde daima hareket eden bir masa ile tıpkı bir makinenin muayyen bir parçası gibi çalışmaktadırlar. Rasiyonel çalışma, denilen bu intizam ve bu tes müesseselerile ticarî münasebft iere girişerek memleket için hayırlı olan bir çok ticarî mukaveleler aktolunmuştur. Sergiye hükumetin resmen işti raki ve bir Türk paviyonu ihdası büyük hüsnü tesir hasıl etmiştir. Yüz binlerce halk Türk paviyonunu gezmiş ve takdirle karşılamıştır. Bu meyanda Cumhuriyet gazetesinin güzel bir fikre hizmet ederek tertip ettiği bu seyahat te takdir edilmiştir. Nitekim Peşte şehremini heyet şerefine verdiği mükellef bir ziyafette bu seyahati tertip eden Cumhuiryet gazetesine teşekkür etmiştir.» IIMIIII1IIMUIHII lâğvini duşunen Manacaktır. mektebımn Yarın Mec Mıdkiye arif Vekil Esat B. liste Devlet Demiryolları ve limanları kanu OUmpiyat'tan nunun bir maddesinin tadili müzakere edilecektir. Tadil, sefer Bu hafta şehrvmize gelerek cuma ve pazar gunu Fener ve Galatasaray'la tk« moç yapacak olan Olempiyakos taktmı oyuncvlan vaktinde askerî nakliyata me • tasaray'la maç yapacak. Yunan Yunanistan'ın en kuvvetli ta mur makamların tren telgra takımı, bu maç için mükemmelen kımı olan Olempiyakos bu cuma fından ne suretle istifade ede < Mabadı 6 mcı sahifede ) Fener'le ve pazar günü de Gala ceği hakkındadır. Mülkiye kalkacak mı? Yeni Maarif Vekâleti bütçesi 1 buçuk milyon lira noksandır. Bu sene az masraf ile çok adam okutmak siyaseti takip edilecektir. Vekâlet mülkiye mektebinin lâğvile leylî talebenin Ankara hukukuna, neharî talebenin Ankara ve İstanbul hukuklarına verilmesi ve Hukuk fakültelerinde birer mülkiye şubesi açılması tasavvurundadır. Devlet Demiryolları ve liman ları idarei umumiyesinin yeni kadroları hazırlanırken İşletme işleri müdiriyeti ayrılarak Nafıaya raptedilmektedir. İnşaat azalmak ta olduğu için bazı vazifeler lâğvedilmiştir. ıımıııtııtııııiMiıııııııınınıııııııııııııııiMiıııınııııııııııııııııııııuıııııııııııiHiıtııiıııııınMiıiMiııııııııııiııııııtıııııııı Muhriplerimiz geliyor İstanbul'a gelecekler ıııııııııııınııııııınıınıı Kocatepe ve Adatepe 25 mayısta kilâttır ki, istihsalâtı tezyit ve ma sarifatı istihsaliyeyi tenkis ediyor, ve memleketlerin refahı iktisa • disinde büyük bir amil oluyor. Her halde tasarruf siyasetini takip e den ve bunda muhakkak muvaffak olacak olan memleketimizîn bugün ilk nazari itibara alacağı şey, millî servetleri toplamağa başlamadan evvel, zaten kendiliğinden toplanan servet menbalarının zayi olmamasına ve dağılmamasına gayret etmek tir. Büyük Türk milletinin, başında bnlunan büyük Rehberinin irsadatı sayesinde bu hakikatleri daha iyi anhyarak dünyanın bütün saadetlerine lâyik bulunan ülkemizi iktisadî bir idare ve refaha iriştireceğine şüphe yoktur. HABİP EDİP Hainlerin mahiyeti Halil ve Reşit Galip B. lerin Mecliste irat ettikleri mühim nutuklar 5 inci sahifemizdedir. «Kocatepe* nin nir'at teerübelerî yaparken alınmtf bir renni ttalya'da inşa ve tecrübeleri ikmal edilmiş olan Kocatepe ve Adatepe muhriplerimize memur zabitlerle gedigli zabitler Ceneva'ya gitmişler dir. Muhriplerimiz, yakında ttalya'dan hareket edecekler ve 25 mayıs | tarihlerinde limana gelecekler dir.
